Boniface Mwangi: The day I stood up alone

Vertaald door: Huub Ramakers Nagekeken door: Rik Delaet

People back home call me a heckler,

Mensen in mijn thuisland noemen me een lastpak,

a troublemaker, an irritant,

een herrieschopper, een driftkikker,

a rebel, an activist,

een rebel, een activist,

the voice of the people.

de stem van het volk.

But that wasn't always me.

Maar zo was ik niet altijd.

Growing up, I had a nickname.

Ik had vroeger een bijnaam.

They used to call me Softy,

Ze noemden me Softie.

meaning the soft, harmless boy.

Het zachte, ongevaarlijke jongetje.

Like every other human being, I avoided trouble.

Net als ieder ander ging ik problemen uit de weg.

In my childhood, they taught me silence.

In mijn jeugd leerden ze me zwijgen.

Don't argue, do as you're told.

Doe wat je gezegd wordt.

In Sunday school, they taught me don't confront, don't argue,

Op zondagsschool leerden ze me om confrontaties uit de weg te gaan.

even if you're right, turn the other cheek.

Zelfs als je gelijk hebt, keer ze de andere wang toe.

This was reinforced by the political climate of the time.

Dit werd versterkt door het toenmalige politieke klimaat.

(Laughter)

(Gelach)

Kenya is a country where you are guilty

Kenia is een land waar je schuldig bent

until proven rich.

totdat je kan bewijzen dat je rijk bent.

(Laughter)

(Gelach)

Kenya's poor are five times more likely

De armen in Kenia hebben 5 keer meer kans

to be shot dead by the police who are meant to protect them

om door politie, die ze moet beschermen, doodgeschoten te worden

than by criminals.

dan door criminelen.

This was reinforced by the political climate of the day.

Dit werd versterkt door het politieke klimaat van toen.

We had a president, Moi, who was a dictator.

We hadden een president, Moi, een dictator.

He ruled the country with an iron fist,

Hij regeerde het land met ijzeren hand.

and anyone who dared question his authority

Iedereen die tegen hem in durfde te gaan,

was arrested, tortured, jailed or even killed.

werd gearresteerd, gemarteld, gevangen gezet, of zelfs vermoord.

That meant that people were taught to be smart cowards, stay out of trouble.

Dit betekende dat mensen slimme lafaards werden, om niet in de problemen te komen.

Being a coward was not an insult.

Een lafaard zijn was geen belediging.

Being a coward was a compliment.

Een lafaard zijn, was een compliment.

We used to be told that a coward goes home to his mother.

Ons werd verteld dat een lafaard thuiskomt bij zijn moeder.

What that meant: that if you stayed out of trouble you're going to stay alive.

Dat betekende: als je uit de problemen blijft, blijf je leven.

I used to question this advice,

Ik had mijn twijfels over dit advies.

and eight years ago we had an election in Kenya,

Acht jaar geleden was er een verkiezing in Kenia

and the results were violently disputed.

waarvan de resultaten gewelddadig werden betwist.

What followed that election was terrible violence, rape,

Het gevolg van die verkiezing was verschrikkelijk geweld, verkrachting.

and the killing of over 1,000 people.

Meer dan 1.000 mensen werden gedood.

My work was to document the violence.

Mijn werk bestond in het documenteren van dat geweld.

As a photographer, I took thousands of images,

Als fotograaf nam ik duizenden foto's.

and after two months,

Na twee maanden

the two politicians came together, had a cup of tea,

kwamen de politici bij elkaar, dronken een kop thee,

signed a peace agreement, and the country moved on.

tekenden een vredesverdrag en het land ging weer verder.

I was a very disturbed man because I saw the violence firsthand.

Ik was zeer verontrust omdat ik het geweld zelf meegemaakt had.

I saw the killings. I saw the displacement.

Ik zag de moorden, ik zag de verjaging.

I met women who had been raped, and it disturbed me,

Ik ontmoette vrouwen die verkracht waren en het greep me aan,

but the country never spoke about it.

maar het land sprak er niet over.

We pretended. We all became smart cowards.

We deden alsof. We werden allemaal slimme lafaards.

We decided to stay out of trouble and not talk about it.

We gingen de problemen uit de weg door er niet over te praten.

Ten months later, I quit my job. I said I could not stand it anymore.

Tien maanden later nam ik ontslag. Ik zei dat ik het niet meer aankon.

After quitting my job, I decided to organize my friends

Na mijn ontslag riep ik mijn vrienden bij elkaar

to speak about the violence in the country,

om over het geweld te spreken,

to speak about the state of the nation,

over de staat van het land.

and June 1, 2009 was the day that we were meant to go to the stadium

Op 1 juni 2009 zouden we naar het stadion toe gaan

and try and get the president's attention.

en de aandacht van de president opeisen.

It's a national holiday,

Het is een nationale vrije dag.

it's broadcast across the country,

Hij wordt over het hele land uitgezonden.

and I showed up at the stadium.

Ik kwam bij het stadion aan.

My friends did not show up.

Mijn vrienden kwamen niet opdagen.

I found myself alone,

Ik was alleen

and I didn't know what to do.

en wist niet wat ik moest doen.

I was scared,

Ik was bang,

but I knew very well that that particular day,

maar ik wist heel goed dat ik op deze dag

I had to make a decision.

een besluit moest nemen.

Was I able to live as a coward, like everyone else,

Kon ik leven als een lafaard, net als de rest,

or was I going to make a stand?

of zou ik een standpunt innemen?

And when the president stood up to speak,

Toen de president het woord nam,

I found myself on my feet shouting at the president,

stond ik op en schreeuwde

telling him to remember the post-election violence victims,

dat hij de slachtoffers van de verkiezingen niet mocht vergeten,

to stop the corruption.

dat de corruptie moest stoppen.

And suddenly, out of nowhere,

Opeens, vanuit het niets,

the police pounced on me like hungry lions.

viel de politie me aan als hongerige leeuwen.

They held my mouth

Ze bedekten mijn mond

and dragged me out of the stadium,

en sleurden me het stadion uit,

where they thoroughly beat me up and locked me up in jail.

waarna ze me een flink pak rammel gaven en in de cel gooiden.

Ik bracht de nacht door in de cel op een koude cementen vloer.

I spent that night in a cold cement floor in the jail,

and that got me thinking.

Dat zette me aan het denken.

What was making me feel this way?

Wat gaf mij dit gevoel?

My friends and family thought I was crazy because of what I did,

Mijn vrienden en familie dachten dat ik gek was

and the images that I took were disturbing my life.

en dat de foto's die ik nam mijn leven overhoop gooiden.

The images that I took were just a number to many Kenyans.

Mijn foto's waren voor veel Kenianen slechts een getal.

Most Kenyans did not see the violence.

De meeste Kenianen zagen het geweld niet.

It was a story to them.

Het was een verhaaltje voor ze.

And so I decided to actually start a street exhibition

Ik besloot tot een straatexpositie

to show the images of the violence across the country

om de foto's van het geweld in het land te laten zien

and get people talking about it.

en de mensen aan de praat te krijgen.

We traveled the country and showed the images,

We reisden door het land en toonden de foto's.

and this was a journey that has started me to the activist path,

Deze reis bracht me op het pad van activisme.

where I decided to become silent no more,

Ik besloot niet meer te zwijgen,

to talk about those things.

maar te praten over die zaken.

We traveled, and our general site from our street exhibit

We reisden het land rond en op de plek van onze straatexpositie

became for political graffiti about the situation in the country,

verschenen politieke graffiti over de situatie in het land,

talking about corruption, bad leadership.

over corruptie en slecht leiderschap.

We have even done symbolic burials.

We hebben zelfs symbolische begrafenissen uitgevoerd.

We have delivered live pigs to Kenya's parliament

We hebben levende varkens bij het Keniaanse parlement bezorgd

as a symbol of our politicians' greed.

als symbool voor de politieke hebzucht.

It has been done in Uganda and other countries,

Het is in Oeganda en andere landen ook gedaan

and what is most powerful is that the images have been picked by the media

en het meest krachtige is dat de foto's door de media zijn uitgekozen

and amplified across the country, across the continent.

en door het land en over het continent zijn verspreid.

Where I used to stand up alone seven years ago,

Waar ik zeven jaar geleden in mijn eentje stond,

now I belong to a community of many people who stand up with me.

hoor ik nu bij een gemeenschap van velen die met mij opstaan.

I am no longer alone when I stand up to speak about these things.

Ik ben niet langer alleen als ik over deze zaken praat.

I belong to a group of young people who are passionate about the country,

Ik hoor bij een groep jonge mensen die hartstocht hebben voor het land,

who want to bring about change,

die verandering teweeg wil brengen.

and they're no longer afraid, and they're no longer smart cowards.

Ze zijn niet langer bang en ze zijn geen slimme lafaards meer.

So that was my story.

Dat was mijn verhaal.

That day in the stadium,

Die dag in het stadion

I stood up as a smart coward.

stond ik op als een slimme lafaard.

By that one action, I said goodbye to the 24 years living as a coward.

Door die ene actie zei ik vaarwel tegen 24 jaar leven als een lafaard.

There are two most powerful days in your life:

Er zijn twee belangrijkste dagen in je leven:

the day you're born, and the day you discover why.

De dag dat je geboren wordt en de dag dat je er achter komt waarom.

That day standing up in that stadium shouting at the President,

Die dag dat ik opstond en naar de president schreeuwde,

I discovered why I was truly born,

kwam ik er achter waarvoor ik geboren ben.

that I would no longer be silent in the face of injustice.

Ik zou niet langer zwijgen als ik onrecht zag,

Do you know why you were born?

Weet jij waarom jij geboren bent?

Thank you.

Dank u wel.

(Applause)

(Applaus)

Tom Rielly: It's an amazing story.

Tom Rielly: Het is een prachtig verhaal.

I just want to ask you a couple quick questions.

Ik wil je even een aantal vragen stellen.

So PAWA254:

Dus, PAWA254:

you've created a studio, a place where young people can go

Je richtte een studio op, een plek voor jonge mensen naartoe kunnen,

and harness the power of digital media

waar ze de kracht van digitale media gebruiken

to do some of this action.

om deze acties te ondernemen.

What's happening now with PAWA?

Wat gebeurt er op dit moment bij PAWA?

Boniface Mwangi: So we have this community of filmmakers,

Boniface Mwangi: We hebben een groep filmmakers,

graffiti-artiesten, muzikanten en wanneer er in het land iets aan de hand is

graffiti artists, musicians, and when there's an issue in the country,

we come together, we brainstorm, and take up on that issue.

komen we samen, brainstormen we en pakken het aan.

So our most powerful tool is art,

Ons krachtigste instrument is kunst,

because we live in a very busy world where people are so busy in their life,

omdat we in een drukke wereld leven waar mensen het zo druk hebben

and they don't have time to read.

dat ze geen tijd hebben om te lezen.

So we package our activism and we package our message in art.

Dus verpakken we ons activisme en onze boodschap in kunst.

So from the music, the graffiti, the art, that's what we do.

Dus van muziek tot graffiti tot kunst, dat is wat we doen.

Can I say one more thing?

Mag ik nog iets zeggen?

TR: Yeah, of course. (Applause)

TR: Ja, natuurlijk. (Applaus)

BM: In spite of being arrested, beaten up, threatened,

BM: Ondanks dat ik opgepakt, mishandeld en bedreigd ben,

the moment I discovered my voice,

het moment dat ik mijn stem vond,

that I could actually stand up for what I really believed in,

toen ik echt opkwam voor wat ik werkelijk dacht,

I'm no longer afraid.

was ik niet bang meer.

I used to be called softy, but I'm no longer softy,

Ik werd Softie genoemd, maar dat ben ik niet meer,

because I discovered who I really am, as in, that's what I want to do,

omdat ik ontdekt heb wie ik echt ben, wat ik werkelijk wil doen

and there's such beauty in doing that.

en daar ligt zoveel schoonheid in.

There's nothing as powerful as that, knowing that I'm meant to do this,

Er is niets zo krachtig als zeker weten dat ik hier ben om dit te doen,

because you don't get scared, you just continue living your life.

omdat je niet meer bang wordt. Je gaat gewoon door met leven.

Thank you.

Dankjewel.

(Applause)

(Applaus)