Boniface Mwangi: The day I stood up alone

Boniface Mwangi: Tek başıma direndiğim o gün

Çeviri: Öykü Kübra DOĞAN Gözden geçirme: Neslihan Kara

People back home call me a heckler,

Memlekette bana söz kesen,

a troublemaker, an irritant,

fitneci, sinir bozucu,

a rebel, an activist,

asi, eylemci,

the voice of the people.

halkın sesi derler.

But that wasn't always me.

Ama her zaman böyle değildim.

Growing up, I had a nickname.

Küçüklüğümde bir takma adım vardı.

They used to call me Softy,

Bana kafasız, saf çocuk anlamına gelen;

meaning the soft, harmless boy.

hanım evladı diye seslenirlerdi.

Like every other human being, I avoided trouble.

Diğer tüm insanlar gibi, beladan kaçınırdım.

In my childhood, they taught me silence.

Küçükken bana sessiz olmayı öğrettiler.

Don't argue, do as you're told.

Tartışma, sana söylenileni yap.

In Sunday school, they taught me don't confront, don't argue,

Pazar okulunda bana karşı gelmemeyi, tartışmamayı,

even if you're right, turn the other cheek.

haklı olsam bile öteki yanağımı uzatmayı öğrettiler.

This was reinforced by the political climate of the time.

Bu, o zamanki politik havadan dolayı pekişmişti.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Kenya is a country where you are guilty

Kenya, zenginliğin kanıtlanana kadar

until proven rich.

suçlu sayıldığın bir ülkedir.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Kenya's poor are five times more likely

Kenya'da ki fakirlerin onları koruması

gereken polis tarafından

to be shot dead by the police who are meant to protect them

vurularak öldürülmesi, suçlular tarafından öldürülmesinden

than by criminals.

beş kat daha olasıdır.

This was reinforced by the political climate of the day.

Bu, o zamanki politik havadan dolayı pekişmişti.

We had a president, Moi, who was a dictator.

Diktatör bir başkanımız vardı; Moi.

He ruled the country with an iron fist,

Ülkeyi demir yumrukla yönetirdi.

and anyone who dared question his authority

Yetkisini sorgulamaya cüret eden herkes

was arrested, tortured, jailed or even killed.

tutuklandı, işkence gördü, hapse atıldı ve hatta öldürüldü.

That meant that people were taught to be smart cowards, stay out of trouble.

Bu insanlara akıllı korkaklar olup,

beladan uzak durmalarının öğretilmesi demekti.

Being a coward was not an insult.

Korkak olmak bir hakaret değildi.

Being a coward was a compliment.

Korkak olmak bir övgüydü.

We used to be told that a coward goes home to his mother.

Bize önceden korkakların eve,

annelerine geri döndüğünü söylerlerdi.

What that meant: that if you stayed out of trouble you're going to stay alive.

Bu demek ki beladan uzak durursan, canlı kalırsın.

I used to question this advice,

Önceden bu nasihati sorgulardım.

and eight years ago we had an election in Kenya,

Sekiz yıl önce Kenya'da bir seçim oldu ve

and the results were violently disputed.

sonuçlar oldukça tartışmalıydı.

What followed that election was terrible violence, rape,

Bu seçimlerin ardından olan şey korkunç bir şiddet,

and the killing of over 1,000 people.

tecavüzler ve binden fazla insanın ölümüydü.

My work was to document the violence.

Benim işim şiddeti belgelemekti.

As a photographer, I took thousands of images,

Bir fotoğrafçı olarak, binlerce kare yakaladım.

and after two months,

İki ay sonra,

the two politicians came together, had a cup of tea,

iki politikacı biraraya gelip birer fincan çay içtiler,

signed a peace agreement, and the country moved on.

bir barış anlaşması imzaladılar ve ülke yoluna devam etti.

I was a very disturbed man because I saw the violence firsthand.

Bundan çok rahatsız oldum çünkü o şiddeti kendi gözlerimle görmüştüm.

I saw the killings. I saw the displacement.

Ölümleri gördüm. Yerinden edilenleri gördüm.

I met women who had been raped, and it disturbed me,

Tecavüze uğrayan kadınlarla karşılaştım ve bu beni rahatsız etti.

but the country never spoke about it.

Ama ülkede bunlarla ilgili hiçbir zaman konuşulmadı.

We pretended. We all became smart cowards.

Rol kestik. Hepimiz akıllı korkaklar olduk.

We decided to stay out of trouble and not talk about it.

Beladan uzak durmaya ve bunlarla ilgili konuşmamaya karar verdik.

Ten months later, I quit my job. I said I could not stand it anymore.

On ay sonra işimi bıraktım,

buna daha fazla katlanamayacağımı söyledim.

After quitting my job, I decided to organize my friends

İstifa ettikten sonra milletin durumunu,

to speak about the violence in the country,

ülkedeki şiddeti konuşmak için

to speak about the state of the nation,

arkadaşlarımı örgütlemeye karar verdim.

and June 1, 2009 was the day that we were meant to go to the stadium

Böylece 1 Haziran 2009, sözde stadyuma gidip

and try and get the president's attention.

başkanın ilgisini çekmeye çalışacaktık.

It's a national holiday,

O gün milli bayram,

it's broadcast across the country,

bütün ülkede yayınlanıyor.

and I showed up at the stadium.

Ben stadyuma geldim.

My friends did not show up.

Arkadaşlarım gelmedi.

I found myself alone,

Kendimi yapayalnız buldum

and I didn't know what to do.

ve ne yapacağımı bilemedim.

I was scared,

Korkmuştum,

but I knew very well that that particular day,

ama o gün çok iyi biliyordum ki

I had to make a decision.

bir seçim yapmak zorundaydım.

Was I able to live as a coward, like everyone else,

Herkes gibi bir korkak olarak mı yaşayacak

or was I going to make a stand?

yoksa direnecek miydim?

And when the president stood up to speak,

Başkan konuşmak için kalktığında,

I found myself on my feet shouting at the president,

kendimi ayakta ona bağırırken buldum.

telling him to remember the post-election violence victims,

Ona seçim öncesi şiddet mağdurlarını hatırlamasını ve

to stop the corruption.

yozlaşmaya son vermesini söylerken buldum kendimi.

And suddenly, out of nowhere,

Bir anda polisler

the police pounced on me like hungry lions.

aç aslanlar gibi üstüme atladı.

They held my mouth

Ağzımı tutup

and dragged me out of the stadium,

beni stadyumdan dışarı sürüklediler.

where they thoroughly beat me up and locked me up in jail.

Orada beni bir temiz dövdüler ve hapise tıktılar.

I spent that night in a cold cement floor in the jail,

O geceyi soğuk betonda düşünerek geçirdim.

and that got me thinking.

What was making me feel this way?

Bu şekilde hissetmeme sebep olan neydi?

My friends and family thought I was crazy because of what I did,

Ailem ve arkadaşlarım,

yaptıklarım sebebiyle çıldırmış olduğumu düşünüyorlardı.

and the images that I took were disturbing my life.

Çektiğim görüntüler hayatımı altüst etmişti.

The images that I took were just a number to many Kenyans.

Çektiklerim birçok Kenyalı için sadece rakamlardan ibaretti.

Most Kenyans did not see the violence.

Çoğu şiddeti göremedi.

It was a story to them.

Onlar için hikayeydi.

And so I decided to actually start a street exhibition

Bende ülke çapındaki şiddeti göstermek ve

to show the images of the violence across the country

insanların bunun hakkında konuşmasını sağlamak için

and get people talking about it.

gerçek bir sokak sergisi yapmaya karar verdim.

We traveled the country and showed the images,

Ülkeyi gezip bu görüntüleri gösterdik.

and this was a journey that has started me to the activist path,

Bu, benim olanlar hakkında konuşmaya

where I decided to become silent no more,

ve daha fazla sessiz kalmamaya karar verdiğim,

to talk about those things.

beni eylemci yaşam tarzına yönelten bir yolculuktu.

We traveled, and our general site from our street exhibit

Seyahat ettik, sokaktaki sergi alanlarımız

became for political graffiti about the situation in the country,

ülkedeki durumla, yozlaşmayla, kötü yönetimle

talking about corruption, bad leadership.

ilgili politik duvar yazılarıyla doldu.

We have even done symbolic burials.

Sembolik cenaze törenleri yaptık.

We have delivered live pigs to Kenya's parliament

Politikacıların hırsını temsilen Kenya meclisine

as a symbol of our politicians' greed.

canlı domuzlar gönderdik.

It has been done in Uganda and other countries,

Bu Uganda'da ve diğer ülkelerde de yapıldı.

and what is most powerful is that the images have been picked by the media

En güçlü yanı da bu görüntülerin basın tarafından seçilip

and amplified across the country, across the continent.

ülke ve kıta çapında sesini duyurması oldu.

Where I used to stand up alone seven years ago,

7 sene önce tek başıma direndiğim yerde,

now I belong to a community of many people who stand up with me.

şimdi benimle direnen birçok insanın olduğu bir topluluğa adim.

I am no longer alone when I stand up to speak about these things.

Bu şeyler hakkında konuşmak için ayağa kalktığımda yalnız değilim artık.

I belong to a group of young people who are passionate about the country,

Değişiklik getirmeyi isteyen, ülkemiz için muhteris olan

who want to bring about change,

gençlerin oluşturduğu bir topluluğa aidim.

and they're no longer afraid, and they're no longer smart cowards.

Artık korkmuyorlar, artık akıllı korkaklar değiller.

So that was my story.

İşte benim hikayem buydu.

That day in the stadium,

Stadyumdaki o gün,

I stood up as a smart coward.

akıllı bir korkak olarak ayağa kalktım.

By that one action, I said goodbye to the 24 years living as a coward.

Tek bir hareketle, akıllı bir korkak olarak yaşadığım 24 yıla veda ettim.

There are two most powerful days in your life:

Hayatınızda iki en güçlü gün vardır:

the day you're born, and the day you discover why.

Doğduğunuz gün ve bunun nedenini keşfettiğiniz gün.

That day standing up in that stadium shouting at the President,

O gün stadyumda ayağa kalkıp başkana bağırdığımda

I discovered why I was truly born,

gerçekten neden doğduğumu keşfettim.

that I would no longer be silent in the face of injustice.

Artık adaletsizlik karşısında sessiz olmayacaktım.

Do you know why you were born?

Siz neden doğduğunuzu biliyor musunuz?

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)

Tom Rielly: It's an amazing story.

Tom Rielly:Çok ilginç bir hikaye.

I just want to ask you a couple quick questions.

Size hızlıca birkaç soru sormak istiyorum.

So PAWA254:

Pekala PAWA254:

you've created a studio, a place where young people can go

Genç insanların gelip, bu eylemlerden birkaçını gerçekleştirmek için

and harness the power of digital media

dijital medyadan yararlanacakları

to do some of this action.

bir stüdyo kurdunuz.

What's happening now with PAWA?

Nedir bu PAWA'nın olayı ?

Boniface Mwangi: So we have this community of filmmakers,

Boniface Mwangi: Filmcilerden, grafiti

sanatçılarından,müzisyenlerden oluşan bir topluluğumuz var

graffiti artists, musicians, and when there's an issue in the country,

ve ülkede bir olay olduğunda

we come together, we brainstorm, and take up on that issue.

biraraya gelip beyin fırtınası yapıp

olayın sorumluluğunu üzerimize alıyoruz.

So our most powerful tool is art,

En güçlü aracımız ise sanat.

because we live in a very busy world where people are so busy in their life,

Çünkü insanların hayatlarında çok meşgul oldukları,

çok meşgul bir hayatta yaşıyoruz

and they don't have time to read.

ve insanların okumaya vakitleri yok.

So we package our activism and we package our message in art.

Biz de eylemciliğimizi ve iletimizi sanatla sarmalıyoruz.

So from the music, the graffiti, the art, that's what we do.

Müzikle, grafitiyle, sanatla yaptığımız şey bu.

Can I say one more thing?

Bir şey daha söyleyebilir miyim?

TR: Yeah, of course. (Applause)

TR: Evet, tabii ki. (Alkışlar)

BM: In spite of being arrested, beaten up, threatened,

BM:Tutuklanmış, dayak yemiş,

the moment I discovered my voice,

tehdit edilmiş olmama rağmen;

that I could actually stand up for what I really believed in,

gerçekten inandığım şeyi savunup

kendi sesimi keşfettiğim an,

I'm no longer afraid.

artık korkmuyordum.

I used to be called softy, but I'm no longer softy,

Önceden bana hanım evladı diyorlardı, ama artık değilim.

because I discovered who I really am, as in, that's what I want to do,

Çünkü gerçekte kim olduğumu keşfettim bu yüzden yapmak istediğim de bu

and there's such beauty in doing that.

ve bunu yapmanın güzel bir yanı var.

There's nothing as powerful as that, knowing that I'm meant to do this,

Bunu yapıyor olmam gerektiğini biliyor olmaktan daha güçlü bir şey yok.

because you don't get scared, you just continue living your life.

Çünkü korkmuyorsun, hayatını yaşamaya devam ediyorsun

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)