Dan Dennett: Responding to Pastor Rick Warren

Vertaald door: Peter van Montfoort Nagekeken door: Theo E.M. Lockefeer

Het is fijn hier weer te zijn.

It's wonderful to be back.

I love this wonderful gathering.

Ik hou van deze mooie bijeenkomst.

And you must be wondering, "What on earth?

En u zult zich afvragen, "Wat hebben we nu?

Have they put up the wrong slide?"

Hebben ze de verkeerde dia opgezet?"

No, no.

Nee, nee.

Look at this magnificent beast,

Kijk naar dit prachtige beest en stel de vraag -- wie ontwierp het?

and ask the question: Who designed it?

Dit is TED.

Dit is Technology, Entertainment, Design en daar is een melkkoe.

This is TED; this is Technology, Entertainment, Design,

and there's a dairy cow.

It's a quite wonderfully designed animal.

een tamelijk mooi ontworpen dier.

And I was thinking, how do I introduce this?

En ik vroeg me af, hoe introduceer ik dit?

And I thought, well, maybe that old doggerel by Joyce Kilmer,

En toen dacht ik, wel, misschien dat oude versje van Joyce Kilmer,

you know: "Poems are made by fools like me, but only God can make a tree."

u weet wel: "Dwazen als ik maken gedichten,

maar alleen God kan een boom maken."

En u zou kunnen zeggen, "Wel, God ontwiep de koe."

And you might say, "Well, God designed the cow."

But, of course, God got a lot of help.

Maar natuurlijk kreeg God veel hulp.

This is the ancestor of cattle.

Dit is de voorouder van runderen.

This is the aurochs.

Dit is de Oryx.

And it was designed by natural selection,

En die was ontworpen door natuurlijke selectie,

the process of natural selection, over many millions of years.

het proces van natuurlijke selectie, over vele miljoenen jaren.

And then it became domesticated, thousands of years ago.

Daarna werd het gedomesticeerd, duizenden jaren geleden.

And human beings became its stewards,

En menselijke wezens werden zijn beheerders,

and, without even knowing what they were doing,

en, zelfs zonder te weten wat ze deden,

they gradually redesigned it and redesigned it and redesigned it.

ontwierpen ze het geleidelijk opnieuw en opnieuw en opnieuw.

And then more recently, they really began to do reverse engineering on this beast

En daarna, meer recent, begonnen ze werkelijk

aan het ontleden en analyseren van dit beest

and figure out just what the parts were, how they worked

en werkten uit wat precies de onderdelen waren, hoe die werkten

and how they might be optimized -- how they might be made better.

en hoe die geoptimaliseerd konden worden -- beter gemaakt.

Now, why am I talking about cows?

Maar waarom heb ik het nu over koeien?

Because I want to say that much the same thing is true of religions.

Omdat ik wil zeggen dat nagenoeg hetzelfde geldt voor religies.

Religions are natural phenomena -- they're just as natural as cows.

Religies zijn natuurlijke fenomenen.

Ze zijn net zo natuurlijk als koeien.

They have evolved over millennia.

Ze zijn over milennia geëvolueerd.

Ze hebben een biologische basis, net als de Oryx.

They have a biological base, just like the aurochs.

They have become domesticated,

Ze werden gedomesticeerd, en menselijke wezens

and human beings have been redesigning their religions for thousands of years.

hebben het ontwerp van hun religies duizenden jaren lang verbeterd.

This is TED, and I want to talk about design.

Dit is TED, en ik wil het over ontwerpen hebben.

Because what I've been doing for the last four years --

Omdat waar ik de laatste vier jaar mee bezig ben geweest,

really since the first time you saw me --

eigenlijk sinds u me voor het eerst zag -- sommigen zagen me bij TED

some of you saw me at TED when I was talking about religion --

toen ik over religie sprak, en in de afgelopen vier jaar

and in the last four years,

I've been working just about non-stop on this topic.

heb ik zo ongeveer non-stop aan dit onderwerp gewerkt.

And you might say it's about the reverse engineering of religions.

Je zou kunnen zeggen dat het over ontleding en analyse van religies ging.

Now that very idea, I think, strikes terror in many people,

Nu denk ik dat dit hele idee afschuw wekt bij veel mensen,

or anger, or anxiety of one sort or another.

of woede, of een mate van ongerustheid .

And that is the spell that I want to break.

En dat is de ban die ik wil verbreken.

I want to say, no, religions are an important natural phenomenon.

Ik wil zeggen, nee, religies zijn een belangrijk natuurlijk fenomeen.

We should study them with the same intensity

Die horen we met dezelfde intensiteit te bestuderen

that we study all the other important natural phenomena,

waarmee we andere belangrijke natuurlijke fenomenen bestuderen,

like global warming, as we heard so eloquently last night from Al Gore.

zoals de opwarming van de aarde, zoals we gisteravond zo welbespraakt van Al Gore hoorden.

De huidige religies zijn briljant ontworpen-- briljant ontworpen.

Today's religions are brilliantly designed -- brilliantly designed.

They are immensely powerful social institutions

Ze zijn ongelooflijk machtige sociale instituten

and many of their features can be traced back to earlier features

en veel van hun kenmerken vinden hun oorsprong in vroegere kenmerken

that we can really make sense of by reverse engineering.

die we pas begrijpen kunnen door die ontleding en analyse.

And, as with the cow, there's a mixture of evolutionary design --

En, net als bij de koe, is er een mengvorm van evolutionair ontwerp,

designed by natural selection itself --

design door natuurlijke selectie zelf, en intelligent design --

and intelligent design --

more or less intelligent design --

min of meer intelligent design -- aangepast design, door mensen

and redesigned by human beings

who are trying to redesign their religions.

die proberen het ontwerp van hun religies te verbeteren.

You don't do book talks at TED,

We doen geen boekbesprekingen bij TED, maar ik moet toch één dia

but I'm going to have just one slide about my book,

over mijn boek tonen, omdat er een boodschap in staat

because there is one message in it

die ik vind dat deze groep echt moet horen.

which I think this group really needs to hear.

And I would be very interested to get your responses to this.

En ik ben zeer benieuwd naar uw reacties hierop.

It's the one policy proposal that I make in the book,

Het is het enige beleidsvoorstel dat ik maak in dit boek,

at this time, when I claim not to know enough about religion

wanneer ik stel nog niet genoeg over religies te weten

to know what other policy proposals to make.

om andere beleidsvoorstellen te kunnen doen.

And it's one that echoes remarks that you've heard already today.

En hierin echoën opmerkingen die u vandaag al eerder hoorde.

Here's my proposal,

Hier is mijn voorstel.

I'm going to just take a couple of minutes to explain it:

Ik ga een paar minuten besteden aan de uitleg ervan --

Education on world religions for all of our children --

voorlichting over wereldreligies aan al onze kinderen in basisscholen,

in primary school, in high school,

vervolgonderwijs, openbare scholen, bijzondere scholen en thuisonderricht.

in public schools, in private schools and in home schooling.

So what I'm proposing is,

Dus wat ik voorstel is,

just as we require reading, writing, arithmetic, American history,

net zoals we lezen, schrijven, rekenen en geschiedenis nodig hebben,

so we should have a curriculum on facts about all the religions of the world --

moeten we een leerplan hebben van feiten

over alle religies in de wereld --

over hun geschiedenis, hun leerstellingen, hun teksten,

about their history, about their creeds, about their texts,

their music, their symbolisms, their prohibitions, their requirements.

hun muziek, hun symbolen, hun verboden, hun voorschriften.

And this should be presented factually, straightforwardly,

En die moeten als feiten gepresenteerd worden, rechtstreeks

with no particular spin, to all of the children in the country.

zonder propaganda, aan alle kinderen van het land.

And as long as you teach them that,

En zo lang je ze dat maar leert,

you can teach them anything else you like.

kun je ze alle andere dingen leren die je wilt.

That, I think, is maximal tolerance for religious freedom.

Dat, vind ik, is maximale tolerantie voor religieuze vrijheid.

As long as you inform your children about other religions,

Zolang je je kinderen informeert over andere religies

then you may -- and as early as you like and whatever you like --

dan mag je -- zo vroeg je maar wilt en welke je maar wilt,

teach them whatever creed you want them to learn.

ze elke overtuiging bijbrengen die je ze wilt leren.

But also let them know about other religions.

Maar vertel ze dan ook over andere religies.

Now, why do I say that?

En waarom zeg ik dat?

Because democracy depends on an informed citizenship.

Omdat democratie berust op geïnformeerd burgerschap.

Informed consent is the very bedrock of our understanding of democracy.

Deskundige instemming is het fundament

van ons begrip van democratie.

Misinformed consent is not worth it.

Misleide instemming is waardeloos.

It's like a coin flip; it doesn't count, really.

Die is als kop of munt gooien, die is gewoon niet -- die telt niet.

Democracy depends on informed consent.

Democratie berust op deskundige instemming.

This is the way we treat people as responsible adults.

Zo behandelen we mensen als verantwoordelijke volwassenen.

Nu zijn wilsonbekwame kinderen een speciaal geval.

Now, children below the age of consent are a special case.

Parents -- I'm going to use a word that Pastor Rick just used --

Ik ga een woord gebruiken dat pastoor Rick zojuist gebruikte --

parents are stewards of their children.

ouders zijn beheerders van hun kinderen.

Ze bezitten ze niet.

They don't own them.

You can't own your children.

Je kunt geen kinderen bezitten.

You have a responsibility to the world,

Je bent verantwoordelijk aan de wereld,

to the state, to them, to take care of them right.

aan de staat, aan hen, om goed voor ze te zorgen.

You may teach them whatever creed you think is most important,

Je mag ze die overtuiging bijbrengen die je het belangrijkst vindt,

but I say you have a responsibility to let them be informed

maar ik stel dat je verantwoordelijk bent dat ze geïnformeerd worden

about all the other creeds in the world, too.

over alle andere geloven in de wereld.

The reason I've taken this time is I've been fascinated to hear

De reden waarom ik deze tijd genomen heb is dat ik geboeid werd

some of the reactions to this.

door sommige reacties hierop.

One reviewer for a Roman Catholic newspaper called it "totalitarian."

Eén criticus voor een katholieke krant noemde het "totalitair".

It strikes me as practically libertarian.

Mij lijkt het vrijwel indeterministisch.

Is it totalitarian to require reading, writing and arithmetic?

Is het totalitair om lezen, schrijven en rekenen te verlangen?

I don't think so.

Ik denk van niet.

All I'm saying is --

Ik zeg alleen -- feiten. Alleen feiten.

and facts, facts only; no values, just facts --

Geen waarden, alleen feiten over alle wereldreligies.

about all the world's religions.

Another reviewer called it "hilarious."

Een andere criticus noemde het "hilarisch".

Well, I'm really bothered by the fact

Wel, ik erger mij echt aan het feit

that anybody would think that was hilarious.

dat iemand het hilarisch zou vinden.

It seems to me to be such a plausible,

Het lijkt mij zo'n plausibele,

natural extension of the democratic principles we already have

natuurlijke uitbreiding van democratische principes die we al hebben,

that I'm shocked to think anybody would find that just ridiculous.

dat het mij raakt dat iemand dat alleen maar belachelijk zou vinden.

I know many religions

Ik weet dat veel religies zo bezorgd zijn over handhaving van de zuiverheid

are so anxious about preserving the purity of their faith among their children

van hun geloof onder hun kinderen, dat ze vastbesloten zijn

that they are intent on keeping their children ignorant of other faiths.

hun kinderen onwetend te houden over andere geloven.

I don't think that's defensible.

Ik vind niet dat dit verdedigbaar is, maar ik zou graag

But I'd really be pleased to get your answers on that --

later uw antwoorden hierop horen -- elke reactie hierop.

any reactions to that -- later.

But now I'm going to move on.

Maar nu ga ik verder.

Back to the cow.

Terug naar de koe.

This picture, which I pulled off the web --

Deze foto heb ik van het web geplukt --

the fellow on the left is really an important part of this picture.

de man links is echt een belangrijk deel van deze foto.

That's the steward.

Dat is de beheerder.

Cows couldn't live without human stewards -- they're domesticated.

Koeien kunnen niet buiten menselijke beheerders -- ze zijn gedomesticeerd.

They're a sort of ectosymbiont.

Ze zijn een soort ectosymbiont.

They depend on us for their survival.

Ze zijn van ons afhankelijk voor hun overleving.

And Pastor Rick was just talking about sheep.

En pastoor Rick had het zojuist over schapen.

I'm going to talk about sheep, too.

Ik ga het ook over schapen hebben.

There's a lot of serendipitous convergence here.

er is hier sprake van veel serendipitaire convergentie.

How clever it was of sheep to acquire shepherds!

Wat knap van die schapen om herders aan te schaffen!

(Laughter)

Think of what this got them.

Kijk wat ze daarmee kregen.

They could outsource all their problems:

Ze konden al hun problemen uitbesteden --

protection from predators, food-finding ...

bescherming tegen roofdieren, voedsel vinden, gezondheidszorg.

(Laughter)

... health maintenance.

(Laughter)

The only cost in most flocks -- not even this -- a loss of free mating.

Al dat dit de meeste kuddes kost is verlies van onbeperkt paren.

What a deal!

Wat een klapper.

"How clever of sheep!" you might say.

"Wat knap van die schapen!" zou je zeggen.

Except, of course, it wasn't the sheep's cleverness.

Behalve dat het natuurlijk niet de scherpzinnigheid van schapen was.

We weten allen dat schapen niet bepaald briljant zijn -- ze zijn niet zo slim.

We all know sheep are not exactly rocket scientists -- they're not very smart.

Het was helemaal niet de slimheid van schapen.

It wasn't the cleverness of the sheep at all.

They were clueless.

Die hadden geen benul.

Maar het was een hele knappe zet.

But it was a very clever move.

Whose clever move was it?

Wiens knappe zet was het?

It was the clever move of natural selection itself.

Het was een knappe zet van natuurlijke selectie zelf.

Francis Crick, the co-discoverer of the structure of DNA

Francis Crick, mede-ontdekker van de structuur van DNA

with Jim Watson,

met Jim Watson, schertste eens over wat hij Orgels tweede wet noemde.

once joked about what he called Orgel's Second Rule.

Leslie Orgel is a molecular biologist, brilliant guy,

Lesley Orgel is nog steeds moleculair bioloog, briljante kerel,

and Orgel's Second Rule is:

en Orgels tweede wet is: Evolutie is knapper dan jij.

Evolution is cleverer than you are.

Now, that is not Intelligent Design -- not from Francis Crick.

Wel, dat is geen Intelligent Design -- niet van Francis Crick.

Evolution is cleverer than you are.

Evolutie is knapper dan jij bent.

If you understand Orgel's Second Rule, then you understand

Als je Orgels tweede wet begrijpt, dan snap je

why the Intelligent Design movement is basically a hoax.

waarom de Intelligent Design beweging in wezen bedrog is.

The designs discovered by the process of natural selection

De ontwerpen door natuurlijke selectie aan het licht gebracht

are brilliant, unbelievably brilliant.

zijn briljant, ongelooflijk briljant.

Again and again biologists are fascinated with the brilliance of what's discovered.

Keer op keer zijn biologen gefascineerd door de virtuositeit van wat ze ontdekken.

But the process itself is without purpose,

Maar het proces zelf is zonder doel,

without foresight, without design.

zonder planning, zonder design.

When I was here four years ago,

Toen ik hier vier jaar geleden was,

I told the story about an ant climbing a blade of grass.

vertelde ik het verhaal van een grasspriet beklimmende mier.

And why the ant was doing it was because its brain had been infected

En waarom deed die mier dat?

Wel, omdat zijn hersens geïnfecteerd waren door de kleine leverbot die

with a lancet fluke that was needed to get into the belly of a sheep or a cow

in de buik van een schaap of koe moest zien te komen om te reproduceren.

in order to reproduce.

So it was sort of a spooky story.

Het was nogal een eng verhaal.

And I think some people may have misunderstood.

En ik denk dat sommigen het verkeerd begrepen hebben.

Lancet flukes aren't smart.

Leverbotten zijn niet slim.

I submit that the intelligence of a lancet fluke is down there,

Ik stel dat de intelligentie van een leverbot ongeveer hier is

somewhere between petunia and carrot.

ergens tussen petunia en wortel.

They're not really bright. They don't have to be.

Ze zijn niet zo slim. Dat hoeven ze niet te zijn.

The lesson we learn from this is:

De les die we hieruit leren is dat

you don't have to have a mind to be a beneficiary.

je geen hersens hoeft te hebben om begunstigd te worden.

The design is there in nature, but it's not in anybody's head.

Het design is in de natuur, maar niet in iemands hoofd.

It doesn't have to be.

Dat hoeft niet.

That's the way evolution works.

Dat is de manier waarop evolutie werkt.

Question: Was domestication good for sheep?

Ik vroeg -- was domesticering goed voor schapen?

Het was geweldig voor hun genetische geschiktheid.

It was great for their genetic fitness.

En hier wil ik u herinneren aan een prachtig punt

And here I want to remind you of a wonderful point

that Paul MacCready made at TED three years ago.

dat Paul MacCready drie jaar geleden bij TED maakte.

Here's what he said:

Dit is wat hij zei.

10.000 jaar geleden bij de dageraad van landbouw,

"Ten thousand years ago, at the dawn of agriculture,

human population, plus livestock and pets,

besloeg menselijke bewoning, inclusief vee en huisdieren, ongeveer

was approximately a tenth of one percent of the terrestrial vertebrate landmass."

een tiende van één procent van de aardse vaste landmassa.

That was just 10,000 years ago.

Dat was nog maar 10.000 jaar geleden.

Gisteren, naar biologische begrippen.

Yesterday, in biological terms.

What is it today? Does anybody remember what he told us?

Hoeveel is het nu? Herinnert iemand zich wat hij vertelde?

98 percent.

98 procent.

That is what we have done on this planet.

Dat is wat wij op deze planeet gedaan hebben.

Now, I talked to Paul afterwards -- I wanted to check to find out

Na afloop sprak ik met Paul.

Ik wilde controleren hoe hij dit berekend had,

how he'd calculated this, and get the sources and so forth --

wat zijn bronnen waren en zo.

and he also gave me a paper that he had written on this.

En hij gaf me een stuk dat hij hierover geschreven had.

And there was a passage in it which he did not present here

Daar kwam een passage in voor die hij hier niet noemde

en ik vind die zo goed dat ik die hier ga voorlezen.

and I think it is so good, I'm going to read it to you:

"Over billions of years on a unique sphere,

"Over miljarden jaren op een unieke aardbol,

chance has painted a thin covering of life:

heeft toeval een dun laagje leven geschilderd:

complex, improbable, wonderful and fragile.

complex, onwaarschijnlijk, wonderbaarlijk en kwetsbaar.

Suddenly, we humans -- a recently arrived species

Plotseling zijn wij, mensen, een pas gearriveerde soort

no longer subject to the checks and balances inherent in nature --

niet meer onderworpen aan inherente belemmeringen in de natuur,

have grown in population, technology and intelligence

in aantallen, technologie en intelligentie gegroeid tot een positie van verschrikkelijke macht.

to a position of terrible power.

We now wield the paintbrush."

Nu hanteren wij de kwast."

We heard about the atmosphere as a thin layer of varnish.

We hoorden over de atmosfeer als een dunne laag vernis.

Life itself is just a thin coat of paint on this planet.

Het leven zelf is slechts een dunne laag verf op deze planeet.

And we're the ones that hold the paintbrush.

En zijn wij degenen die de kwast hanteren.

En hoe kunnen we dat doen?

And how can we do that?

The key to our domination of the planet is culture.

De sleutel tot onze dominantie van de planeet is beschaving,

And the key to culture is religion.

en de sleutel tot beschaving is religie.

Suppose Martian scientists came to Earth.

Stel dat wetenschappers van Mars naar de aarde kwamen.

They would be puzzled by many things.

Ze zouden over veel dingen verbaasd zijn.

Anybody know what this is? I'll tell you what it is.

Weet iemand wat dit is?

Ik zal u zeggen wat het is.

This is a million people gathering on the banks of the Ganges in 2001,

Dit zijn een miljoen mensen samengekomen aan de oevers van de Ganges in 2001,

perhaps the largest single gathering of human beings ever,

misschien de grootste bijeenkomst ooit van menselijke wezens,

as seen from satellite photograph.

zoals gezien op een satellietfoto.

Here's a big crowd.

Hier is een grote menigte.

Here's another crowd in Mecca.

Hier is nog een menigte in Mekka.

Marswezens zouden hier verbaasd over zijn,

Martians would be amazed by this.

They'd want to know how it originated,

ze zouden willen weten hoe dit ontstond, waar het toe diende en hoe het zich instandhoudt.

what it was for and how it perpetuates itself.

Eigenlijk ga ik dit overslaan.

Actually, I'm going to pass over this.

De mier is niet alleen.

The ant isn't alone.

There's all sorts of wonderful cases of species which -- in that case --

Er zijn allerlei wonderlijke gevallen met soorten.

In dit geval dringt een parasiet een muis binnen

A parasite gets into a mouse and needs to get into the belly of a cat.

omdat die in de buik van een kat moet komen.

And it turns the mouse into Mighty Mouse, makes it fearless,

En het verandert de muis in Mighty Mouse -- het maakt hem onbevreesd,

zodat hij openlijk rondloopt, waar hij door de kat wordt opgegeten.

so it runs out in the open, where it'll be eaten by a cat.

Waar verhaal.

True story.

In other words, we have these hijackers --

In andere woorden, deze kapers bestaan --

you've seen this slide before, from four years ago --

u heeft deze dia eerder gezien, vier jaar geleden --

a parasite that infects the brain and induces even suicidal behavior,

een parasiet die de hersens infecteert

en zelfs suicidaal gedrag opwekt voor een zaak anders

on behalf of a cause other than one's own genetic fitness.

dan de eigen genetische geschiktheid.

Zou dat ons ooit gebeuren?

Does that ever happen to us?

Yes, it does -- quite wonderfully.

Ja, dat doet het -- heel wonderbaarlijk.

The Arabic word "Islam" means "submission."

Het Arabische woord "Islam" betekent onderwerping.

It means "surrender of self-interest to the will of Allah."

Het betekent onderwerping van het zelfbelang aan de wil van Allah.

But I'm not just talking about Islam.

Maar ik heb het niet alleen over de Islam.

I'm talking also about Christianity.

Ik heb het ook over het christendom.

This is a parchment music page that I found in a Paris bookstall

Dit perkamenten muziekblad vond ik in een Parijs' boekenstalletje 50 jaar geleden.

50 years ago.

And on it, it says, in Latin:

En daarop staat, in Latijn:

"Semen est verbum Dei. Sator autem Christus."

(Latijn)

The word of God is the seed and the sower of the seed is Christ.

"Het woord van God is het zaad en de zaaier van het zaad is Christus."

Same idea. Well, not quite.

Zelfde idee! Wel, niet helemaal.

But in fact, Christians, too ...

Maar in feite glorieëren christenen ook in het feit dat zij zich aan God hebben onderworpen.

glory in the fact that they have surrendered to God.

I'll give you a few quotes.

Ik geef u een paar citaten.

"The heart of worship is surrender.

"De kern van verering is onderwerping.

Surrendered people obey God's words, even if it doesn't make sense."

Onderworpen mensen gehoorzamen Gods woorden, zelfs als ze die niet begrijpen."

Those words are by Rick Warren.

Deze woorden zijn van Rick Warren.

Those are from "The Purpose Driven Life."

Deze komen uit "The Purpose Driven Life."

And I want to turn now, briefly, to talk about that book, which I've read.

En ik wil het nu het kort over dat boek hebben, ik heb het gelezen.

You've all got a copy,

U kreeg allen een exemplaar.

and you've just heard the man.

U heeft de man zojuist gehoord.

And what I want to do now is say a bit about this book

En wat ik nu wil doen is iets zeggen over dit boek vanuit het design standpunt,

from the design standpoint,

because I think it's actually a brilliant book.

omdat ik het eigenlijk een briljant boek vind.

Ten eerste, het doel.

First of all, the goal -- and you heard just now what the goal is --

En u heeft net gehoord wat het doel is.

it's to bring purpose to the lives of millions, and he has succeeded.

Het moet richting brengen in het leven van miljoenen, en hij is geslaagd.

Is it a good goal? In itself, I'm sure we all agree, it is a wonderful goal.

Is het een goed doel?

Op zichzelf, moeten we toegeven, is het een prachtig doel.

He's absolutely right.

Hij heeft absoluut gelijk.

There are lots of people out there who don't have purpose in their life,

Er zijn heel veel mensen in de wereld die geen doel in hun leven hebben,

and bringing purpose to their life is a wonderful goal.

en doel te brengen in hun leven is een prachtige zaak.

I give him an A+ on this.

Ik geef hem een 10+ hiervoor.

(Laughter)

Is the goal achieved?

Is het doel bereikt?

Yes.

Ja.

30 miljoen exemplaren van dit boek.

Thirty million copies of this book.

Al Gore, eat your heart out.

Al Gore, dat moet zeer doen.

(Laughter)

(Gelach)

Just exactly what Al is trying to do, Rick is doing.

Precies wat Al probeert te doen, doet Rick.

This is a fantastic achievement.

Dat is een fantastische prestatie.

En, de middelen -- hoe doet hij het?

And the means -- how does he do it?

It's a brilliant redesign of traditional religious themes --

Het is een briljant nieuw design van traditionele religieuze thema's --

updating them, quietly dropping obsolete features,

het brengt ze up-to-date, laat verouderde aspecten stiekem vallen,

putting new interpretations on other features.

en geeft nieuwe interpretaties aan andere aspecten.

This is the evolution of religion that's been going on for thousands of years,

Dit is de evolutie van religies die al duizenden jaren aan de gang is,

en hij is gewoon de laatste briljante beoefenaar ervan.

and he's just the latest brilliant practitioner of it.

I don't have to tell you this; you just heard the man.

Dat hoef ik u niet te vertellen.

U heeft de man net gehoord.

Excellent insights into human psychology, wise advice on every page.

Uitstekend inzicht in menselijke psychologie, wijs advies op iedere bladzij.

Bovendien nodigt hij ons uit onder de motorkap te kijken.

Moreover, he invites us to look under the hood.

I really appreciated that.

Dat heb ik echt gewaardeerd.

For instance, he has an appendix where he explains

Hij geeft bijvoorbeeld een appendix waar hij zijn

his choice of translations of different Bible verses.

keuze uitlegt van vertalingen van diverse bijbelverzen.

The book is clear, vivid, accessible, beautifully formatted.

Het boek is helder, levendig, toegankelijk, prachtig vormgegeven.

Just enough repetition.

Precies genoeg herhaling.

That's really important.

Dat is erg belangrijk.

Every time you read it or say it, you make another copy in your brain.

Elke keer dat je het leest of zegt, maak je nog een kopie in je geest.

Every time you read it or say it, you make another copy in your brain.

Elke keer dat je het leest of zegt, maak je nog een kopie in je geest.

(Laughter)

(Gelach)

With me, everybody --

Even samen, allemaal -- elke keer dat je het leest of zegt,

(Audience and Dan Dennett) Every time you read it or say it,

you make another copy in your brain.

maak je nog een kopie in je geest.

Dank u.

Thank you.

And now we come to my problem.

En nu komen we bij mijn probleem.

Because I'm absolutely sincere in my appreciation

Omdat ik absoluut oprecht ben in mijn waardering

of all that I said about this book.

van alles wat ik over dit boek gezegd heb.

But I wish it were better.

Maar ik zou willen dat het beter was.

I have some problems with the book.

Ik heb wat problemen met dit boek.

And it would just be insincere of me not to address those problems.

En het zou onoprecht van me zijn die problemen niet te benoemen.

I wish he could do this with a revision,

Ik zou willen dat hij een revisie zou brengen,

a Mark 2 version of his book.

een verbeterde uitgave van zijn boek.

"The truth will set you free."

"De waarheid zal u bevrijden" --

That's what it says in the Bible,

dat is wat in de Bijbel staat, en het is iets waarnaar ook ik wil leven.

and it's something that I want to live by, too.

My problem is, some of the bits in it I don't think are true.

Mijn probleem is dat ik sommige delen daarin niet waar vind.

Now some of this is a difference of opinion.

Gedeeltelijk is dat verschil van opvatting,

And that's not my main complaint, that's worth mentioning.

en dat is niet het grootste bezwaar

dat noemenswaardig is.

Here's a passage -- it's very much what he said, anyway:

Hier is een passage -- ongeveer wat hij zei tenminste.

"If there was no God we would all be accidents,

"Als er geen God was zouden wij allen toevalligheden zijn,

the result of astronomical random chance in the Universe.

het resultaat van astronomisch toeval in het universum.

You could stop reading this book because life would have no purpose

Je kon ophouden dit boek te lezen omdat het leven

geen enkel doel of betekenis zou hebben.

or meaning or significance.

There would be no right or wrong

Er zou geen goed of verkeerd zijn en geen hoop voorbij je korte jaren op aarde."

and no hope beyond your brief years on Earth."

Now, I just do not believe that.

Wel, en dat geloof ik nu juist niet.

By the way, I find -- Homer Groening's film presented a beautiful alternative

Trouwens, ik vind dat Homer Groenings film

een prachtig alternatief voor juist die bewering bood.

to that very claim.

Yes, there is meaning and a reason for right or wrong.

Ja, er is zin en reden voor goed en verkeerd.

We don't need a belief in God to be good or to have meaning in us.

We hebben geen geloof in God nodig om goed of zinvol te zijn.

But that, as I said, is just a difference of opinion.

Maar dat is maar verschil van opvatting.

That's not what I'm really worried about.

Daar maak ik me niet echt bezorgd over.

How about this: "God designed this planet's environment

Wat denken we hiervan -- "God heeft het milieu van deze planeet precies zo ontworpen dat wij er in kunnen leven."

just so we could live in it."

I'm afraid that a lot of people take that sentiment to mean

Ik ben bang dat veel mensen dat sentiment zodanig opvatten

that we don't have to do the sorts of things

dat we al die dingen niet hoeven te doen die Al Gore

that Al Gore is trying so hard to get us to do.

ons zo graag wil laten doen.

I am not happy with that sentiment at all.

Ik ben helemaal niet gelukkig met dat sentiment.

And then I find this: "All the evidence available in the biological sciences

En dan vind ik dit -- "Al het beschikbare bewijs in de biologische wetenschap

supports the core proposition that the cosmos is a specially designed whole

steunt de centrale aanname dat de kosmos speciaal ontworpen is geheel

with life and mankind as its fundamental goal and purpose,

met leven en mensheid als haar fundamenteel doel en doelstelling,

a whole in which all facets of reality have their meaning

een geheel waarin alle facetten van de realiteit hun betekenis

en verklaring vinden in dit centrale feit."

and explanation in this central fact."

Wel, dat zegt Michael Denton. Hij is een creationist.

Well, that's Michael Denton. He's a creationist.

En hier denk ik, "Wacht even."

And here, I think, "Wait a minute." I read this again.

Ik lees het opnieuw.

I read it three or four times and I think,

Ik lees het drie of vier keer en ik denk,

"Is he really endorsing Intelligent Design?

"Bevestigt hij echt intelligent design?

Is he endorsing creationism here?"

Onderschrijft hij hier het creationisme?"

And you can't tell.

Het is moeilijk te zeggen.

So I'm sort of thinking, "Well, I don't know,

Dus denk ik bij mezelf, "Wel, ik weet niet,

I don't know if I want to get upset with this yet."

ik weet niet of ik me daar al kwaad om wil maken."

But then I read on, and I read this: "First, Noah had never seen rain,

Maar ik ga verder en lees -- "Ten eerste had Noach nooit regen gezien,

because prior to the Flood, God irrigated the earth from the ground up."

want vóór de zondvloed irrigeerde God de aarde vanuit de grond opwaards."

I wish that sentence weren't in there, because I think it is false.

Ik wou dat die zin er niet in stond, want ik vind het een leugen.

And I think that thinking this way about the history of the planet,

En ik vind dat op die manier over de geschiedenis van de planeet te denken,

after we've just been hearing about the history of the planet

nadat we zojuist gehoord hebben over de geschiedenis

van de planeet over miljoenen jaren,

over millions of years,

discourages people from scientific understanding.

mensen weerhoudt van wetenschappelijk begrip.

Now, Rick Warren uses scientific terms

Wel, Rick Warren gebruikt wetenschappelijke termen en onbewezen feitjes

and scientific factoids and information in a very interesting way.

en informatie op een heel interessante manier.

Here's one: "God deliberately shaped and formed you to serve him

Hier is er een -- "God heeft je expres zo vormgegeven dat je hem kan dienen

in a way that makes your ministry unique.

op een manier die je geestelijk ambt uniek maakt.

He carefully mixed the DNA cocktail that created you."

Hij heeft de DNA cocktail die je geschapen heeft zorgvuldig gemengd."

I think that's false.

Ik vind dat een leugen.

Now, maybe we want to treat it as metaphorical.

Nu moeten we dat misschien metaforisch opvatten.

Here's another one: "For instance, your brain can store 100 trillion facts.

Nog één -- "Je hersens kunnen bijvoorbeeld 100 biljoen feiten opslaan.

Your mind can handle 15,000 decisions a second."

Je geest kan 15.000 beslissingen per seconde aan."

Well, it would be interesting to find the interpretation

Wel, het zou interssant zijn de interpretatie te vinden die ik zou accepteren.

where I would accept that.

Misschien is er een manier om dat als waar te zien.

There might be some way of treating that as true.

"Anthropologen hebben gemerkt dat verering een universele drang is,

"Anthropologists have noted that worship is a universal urge,

hardwired by God into the very fiber of our being --

door God in de vezels van ons wezen ingeplant,

an inbuilt need to connect with God."

een ingebouwde behoefte aan verbinding met God."

Well, the sense of which I agree with him,

Wel, in zekere zin ben ik dat met hem eens,

except I think it has an evolutionary explanation.

behalve dat ik denk dat dit een evolutionaire verklaring heeft.

And what I find deeply troubling in this book

En wat ik erg verontrustend vind in dit boek

is that he seems to be arguing that if you want to be moral,

is dat hij schijnt te beweren dat als je moreel wilt zijn,

if you want to have meaning in your life,

als je je leven betekenis wilt geven,

you have to be an Intelligent Designer,

je een Intelligent Designer moet zijn -- je moet

you have to deny the theory of evolution by natural selection.

de theorie van evolutie door natuurlijke selectie ontkennen.

And I think, on the contrary,

En ik denk daarentegen dat het heel belangrijk is voor het oplossen

that it is very important to solving the world's problems

van de wereld's problemen dat we evolutionaire biologie serieus nemen.

that we take evolutionary biology seriously.

Whose truth are we going to listen to?

Naar wiens waarheid gaan we luisteren?

Well, this is from "The Purpose Driven Life":

Wel, deze uit "The Purpose Driven Life"--

"The Bible must become the authoritative standard for my life:

"De Bijbel moet de gezaghebbende norm voor mijn leven worden,

the compass I rely on for direction,

het kompas waarop ik vertrouw, de raadgever waarnaar ik luister

the counsel I listen to for making wise decisions,

om verstandige beslissingen te nemen, en het ijkpunt waarmee alles te evalueren."

and the benchmark I use for evaluating everything."

Wel misschien OK, maar wat volgt hieruit?

Well maybe, OK, but what's going to follow from this?

And here's one that does concern me.

En hier is er één die me verontrust.

Remember I quoted him before with this line:

Weet u nog dat ik deze zin van hem citeerde --

"Surrendered people obey God's word, even if it doesn't make sense."

"Onderworpen mensen gehoorzamen Gods woord, zelfs als ze het niet begrijpen."

And that's a problem.

En dat is een probleem.

(Sighs)

"Don't ever argue with the Devil.

"Argumenteer nooit met de Duivel.

He's better at arguing than you are,

Hij kan beter argumenteren dan jij, hij heeft duizenden jaren ervaring."

having had thousands of years to practice."

Now, Rick Warren didn't invent this clever move.

Nu heeft Rick Warren deze knappe zet niet bedacht.

It's an old move.

Het is een oude zet.

It's a very clever adaptation of religions.

Het is een hele knappe aanpassing van religies.

It's a wild card for disarming any reasonable criticism.

Het is de troefkaart voor het tenietdoen van elke redelijke kritiek.

"You don't like my interpretation?

"Vindt je mijn interpretatie niet goed?

You've got a reasonable objection to it?

Heb je daar een redelijk bezwaar tegen?

Don't listen, don't listen!

Niet luisteren, niet luisteren!

That's the Devil speaking."

Dat is de Duivel die spreekt."

This discourages the sort of reasoning citizenship

Dit ontmoedigt het soort redelijk denkende burgerschap

it seems to me that we want to have.

dat we moeten hebben, lijkt mij.

I've got one more problem, then I'm through.

Ik heb nog één probleem, dan ben ik klaar.

And I'd really like to get a response if Rick is able to do it.

En ik zou daar graag een reactie op horen als Rick die kan geven.

"In the Great Commission, Jesus said,

"In de Grote Benoeming zei Jezus, 'Ga naar de volken van alle naties

'Go to all people of all nations and make them my disciples.

en maak ze mijn discipelen, doop ze in de naam van de Vader,

Baptize them in the name of the Father, the Son and the Holy Spirit,

de Zoon en de Heilige Geest, leer ze alles wat ik je verteld heb."

and teach them to do everything I've told you.'"

De Bijbel zegt dat Jezus de enige is die de wereld kan redden.

The Bible says Jesus is the only one who can save the world.

We've seen many wonderful maps of the world in the last day or so.

Nu hebben we hier veel prachtige kaarten van de wereld gezien

in de laatste paar dagen.

Here's one, not as beautiful as the others;

Hier is er een, niet zo mooi als de anderen.

it simply shows the religions of the world.

Deze toont eenvoudig de religies van de wereld.

En hier is er een die de huidige verdeling van de verschillende religies laat zien.

Here's one that shows the sort of current breakdown of the different religions.

Willen we onszelf nu echt verplichten tot onderdompeling

Do we really want to commit ourselves

to engulfing all the other religions,

in alle andere religies als hun heilige boeken zeggen,

when their holy books are telling them,

"Don't listen to the other side, that's just Satan talking!"?

"Luister niet naar de andere kant, dat is gewoon Satan die spreekt!"

It seems to me that that's a very problematic ship

Het lijkt mij dat dit een zeer riskant schip is

to get on for the future.

om mee naar de toekomst te gaan.

I found this sign as I was driving to Maine recently,

Ik kwam dit bord tegen toen ik onlangs naar Maine reed,

in front of a church: "Good without God becomes zero."

voor een kerk -- "Good without God becomes zero."

Sort of cute.

Aardig gevonden.

A very clever little meme.

Een hele knappe kleine meme.

I don't believe it and I think this idea, popular as it is --

Ik geloof het niet en ik denk dat dit idee, hoe populair ook -- niet in deze vermomming

not in this guise, but in general --

maar in het algemeen -- zelf één van de grootste problemen is.

is itself one of the main problems that we face.

If you are like me, you know many wonderful, committed, engaged

Als u net als ik bent, kent u vele prachtige, maatschappelijk betrokken

atheists, agnostics, who are being very good without God.

atheïsten, agnostici, die heel erg goed zijn zonder God.

And you also know many religious people who hide behind their sanctity

En dan kent u ook veel religieuze mensen die zich achter hun heiligheid verschuilen

instead of doing good works.

in plaats van goed te doen.

So, I wish we could drop this meme.

Dus, ik zou willen dat we deze meme laten vallen

I wish this meme would go extinct.

dat deze meme uit zou sterven.

Thanks very much for your attention.

Dank u zeer voor uw aandacht.

(Applause)

(Applaus)