Dan Dennett: Responding to Pastor Rick Warren

Μετάφραση: Lucas Kaimaras Επιμέλεια: Miriela Patrikiadou

It's wonderful to be back.

Χαίρομαι που ξαναήρθα.

I love this wonderful gathering.

Λατρεύω αυτή την υπέροχη σύναξη.

And you must be wondering, "What on earth?

Και μάλλον αναρωτιέστε, «Τι στο καλό;

Have they put up the wrong slide?"

Έκαναν λάθος στην προβολή;»

No, no.

Όχι, όχι.

Look at this magnificent beast,

Κοιτάξτε αυτό το υπέροχο ζώο

and ask the question: Who designed it?

και ρωτήστε, «Ποιος το σχεδίασε;»

This is TED; this is Technology, Entertainment, Design,

Εδώ είναι το TED,

τα αγγλικά αρχικά του Τεχνολογία-Ψυχαγωγία-Σχεδίαση,

and there's a dairy cow.

κι εδώ μια αγελάδα γαλακτοπαραγωγής.

It's a quite wonderfully designed animal.

Είναι ένα αρκετά καλοσχεδιασμένο ζώο.

And I was thinking, how do I introduce this?

Και σκεφτόμουν, τι εισαγωγή να κάνω;

And I thought, well, maybe that old doggerel by Joyce Kilmer,

Κι είπα να βάλω ίσως εκείνο το παλιό δίστιχο του Τζόις Κίλμερ,

«Οι ανόητοι όπως εγώ φτιάχνουν ποιήματα

you know: "Poems are made by fools like me, but only God can make a tree."

μα μόνον ο Θεός μπορεί να φτιάξει ένα δέντρο».

Ίσως να πείτε, «Ο Θεός σχεδίασε την αγελάδα».

And you might say, "Well, God designed the cow."

But, of course, God got a lot of help.

Αλλά βέβαια ο Θεός είχε αρκετή βοήθεια.

This is the ancestor of cattle.

Αυτός είναι ο πρόγονος των βοοειδών.

This is the aurochs.

Είναι ο όρυξ.

And it was designed by natural selection,

Σχεδιάστηκε από τη φυσική επιλογή,

the process of natural selection, over many millions of years.

μια διαδικασία πολλών εκατομμυρίων ετών.

And then it became domesticated, thousands of years ago.

Μετά εξημερώθηκε,

πριν από χιλιάδες χρόνια.

And human beings became its stewards,

Οι άνθρωποι άρχισαν να τον διαχειρίζονται

and, without even knowing what they were doing,

και εν αγνοία τους,

they gradually redesigned it and redesigned it and redesigned it.

σταδιακά τον επανασχεδίασαν αρκετές φορές.

And then more recently, they really began to do reverse engineering on this beast

Ακόμα πιο πρόσφατα, άρχισαν πραγματικά

να μελετούν τη δομή του ζώου για να βρουν τα μέρη του,

and figure out just what the parts were, how they worked

πώς λειτουργούν

and how they might be optimized -- how they might be made better.

και πώς μπορούν να βελτιστοποιηθούν.

Now, why am I talking about cows?

Τώρα, γιατί σας μιλάω για αγελάδες;

Because I want to say that much the same thing is true of religions.

Γιατί θέλω να σας πω ότι σχεδόν το ίδιο ισχύει για τις θρησκείες.

Religions are natural phenomena -- they're just as natural as cows.

Οι θρησκείες είναι φυσικά φαινόμενα.

Το ίδιο φυσικά όπως οι αγελάδες.

They have evolved over millennia.

Εξελίχθηκαν επί χιλιάδες χρόνια.

They have a biological base, just like the aurochs.

Έχουν βιολογική βάση, ακριβώς όπως ο όρυξ.

They have become domesticated,

Μπήκαν στα σπίτια μας

and human beings have been redesigning their religions for thousands of years.

κι οι άνθρωποι επανασχεδιάζουν τις θρησκείες τους για χιλιάδες χρόνια.

This is TED, and I want to talk about design.

Εφόσον είμαστε στο TED, θέλω να σας μιλήσω για σχεδιασμό.

Because what I've been doing for the last four years --

Επειδή τα τελευταία τέσσερα χρόνια,

really since the first time you saw me --

από τότε που με πρωτοείδατε

some of you saw me at TED when I was talking about religion --

-κάποιοι με είδατε στο TED όταν μίλησα για τη θρησκεία-

κι αυτά τα τέσσερα χρόνια δουλεύω σχεδόν ακατάπαυστα πάνω σε αυτό το θέμα.

and in the last four years,

I've been working just about non-stop on this topic.

And you might say it's about the reverse engineering of religions.

Θα μπορούσατε να πείτε ότι αφορά την ανάλυση της δομής των θρησκειών.

Now that very idea, I think, strikes terror in many people,

Από μόνη της, αυτή η ιδέα νομίζω

ότι τρομοκρατεί αρκετούς ανθρώπους,

or anger, or anxiety of one sort or another.

τους προκαλεί κάποιο είδος θυμού ή άγχους.

And that is the spell that I want to break.

Κι αυτή την προκατάληψη θέλω να καταπολεμήσω.

I want to say, no, religions are an important natural phenomenon.

Θέλω να πω, όχι, οι θρησκείες είναι ένα σημαντικό φυσικό φαινόμενο.

We should study them with the same intensity

Θα πρέπει να τις μελετούμε το ίδιο εντατικά

that we study all the other important natural phenomena,

όπως μελετάμε όλα τα άλλα σημαντικά φυσικά φαινόμενα,

like global warming, as we heard so eloquently last night from Al Gore.

όπως την υπερθέρμανση του πλανήτη,

για την οποία μίλησε τόσο εύγλωττα χθες ο Αλ Γκορ.

Today's religions are brilliantly designed -- brilliantly designed.

Οι σημερινές θρησκείες είναι πράγματι πανέξυπνα σχεδιασμένες.

They are immensely powerful social institutions

Είναι τρομερά ισχυροί κοινωνικοί θεσμοί

and many of their features can be traced back to earlier features

και πολλά από τα χαρακτηριστικά τους έχουν εξελιχθεί από προγενέστερα στοιχεία

that we can really make sense of by reverse engineering.

που μπορούμε να κατανοήσουμε μέσα από την ανάλυση των θρησκειών.

And, as with the cow, there's a mixture of evolutionary design --

Και ακριβώς όπως με τις αγελάδες,

υπάρχει ένας συνδυασμός ειδών εξελικτικού σχεδιασμού,

designed by natural selection itself --

του σχεδιασμού της φυσικής επιλογής, και του λίγο-πολύ ευφυούς σχεδιασμού

and intelligent design --

more or less intelligent design --

και του επανασχεδιασμού από τα ανθρώπινα όντα,

and redesigned by human beings

who are trying to redesign their religions.

που προσπαθούν να επανασχεδιάσουν τις θρησκείες τους.

You don't do book talks at TED,

Δεν γίνονται παρουσιάσεις βιβλίων στο TED,

but I'm going to have just one slide about my book,

αλλά θα βάλω μόνο μία διαφάνεια

από το βιβλίο μου επειδή περιέχει ένα μήνυμα

because there is one message in it

που θεωρώ ότι είναι απαραίτητο να το ακούσετε.

which I think this group really needs to hear.

And I would be very interested to get your responses to this.

Θα με ενδιέφεραν ιδιαίτερα οι απόψεις σας σε αυτό.

It's the one policy proposal that I make in the book,

Είναι η μόνη θεσμική πρόταση που κάνω στο βιβλίο,

at this time, when I claim not to know enough about religion

μιας και ισχυρίζομαι ότι δεν είμαι αρκετά καλός γνώστης των θρησκειών

to know what other policy proposals to make.

ώστε να μπορώ να κάνω περισσότερες.

And it's one that echoes remarks that you've heard already today.

Και η πρόταση περιέχει στοιχεία

που έχουμε ήδη μνημονεύσει σήμερα.

Here's my proposal,

Ορίστε η πρότασή μου.

I'm going to just take a couple of minutes to explain it:

Θα χρειαστώ κάνα-δυο λεπτά να την εξηγήσω.

Education on world religions for all of our children --

«Διδασκαλία επί και περί των θρησκειών του κόσμου για όλα τα παιδιά,

in primary school, in high school,

δημοτικού, γυμνασίου, δημόσιων και ιδιωτικών σχολείων,

in public schools, in private schools and in home schooling.

και κατ΄οίκον διδασκαλίας».

So what I'm proposing is,

Έτσι, προτείνω,

just as we require reading, writing, arithmetic, American history,

ακριβώς όπως προαπαιτείται ανάγνωση, γραφή,

αριθμητική, Ιστορία,

so we should have a curriculum on facts about all the religions of the world --

έτσι ακριβώς να απαιτείται

να διδάσκονται δεδομένα

για όλες τις θρησκείες του κόσμου.

Σχετικά με κάθε μιας την ιστορία,

about their history, about their creeds, about their texts,

το δόγμα, τα κείμενα,

their music, their symbolisms, their prohibitions, their requirements.

τη μουσική, τους συμβολισμούς,

τις απαγορεύσεις και τις απαιτήσεις.

And this should be presented factually, straightforwardly,

Και θα πρέπει να παρουσιάζονται ξεκάθαρα,

αντικειμενικά, χωρίς κάποια εύνοια,

with no particular spin, to all of the children in the country.

σε όλα τα παιδιά της χώρας.

And as long as you teach them that,

Κι εφόσον τους διδάξεις αυτά,

you can teach them anything else you like.

δίδαξέ τους ό,τι άλλο θέλεις.

That, I think, is maximal tolerance for religious freedom.

Έτσι θεωρώ, προκαλείται η μέγιστη δυνατή

ανεξιθρησκεία και ανεκτικότητα.

As long as you inform your children about other religions,

Από την στιγμή που ενημερώσεις τα παιδιά

για τις άλλες θρησκείες

then you may -- and as early as you like and whatever you like --

τότε μπορείς να τους διδάξεις

-όσο σύντομα θέλεις-

teach them whatever creed you want them to learn.

το δόγμα που θέλεις να ακολουθήσουν.

But also let them know about other religions.

Αλλά πρέπει να γνωρίζουν και για τις άλλες θρησκείες.

Now, why do I say that?

Γιατί το λέω αυτό;

Because democracy depends on an informed citizenship.

Γιατί η δημοκρατία εξαρτάται

από τον ενημερωμένο πολίτη.

Informed consent is the very bedrock of our understanding of democracy.

Η συγκατάθεση κατόπιν ενημέρωσης

είναι το βασικό υπόβαθρο

για την κατανόηση της δημοκρατίας.

Misinformed consent is not worth it.

Η συγκατάθεση χωρίς ενημέρωση είναι άνευ αξίας.

It's like a coin flip; it doesn't count, really.

Σαν να το παίζεις κορώνα-γραμματα, δεν έχει καμία αξία.

Democracy depends on informed consent.

Η δημοκρατία εξαρτάται από τη συγκατάθεση κατόπιν ενημέρωσης.

This is the way we treat people as responsible adults.

Έτσι αντιμετωπίζουμε τους ανθρώπους

ως υπεύθυνους ενήλικες.

Now, children below the age of consent are a special case.

Όμως τα παιδιά κάτω των 14 ετών είναι μια ειδική περίπτωση.

Parents -- I'm going to use a word that Pastor Rick just used --

Θα χρησιμοποιήσω μια λέξη

που μόλις χρησιμοποίησε ο πάστορας Ρικ.

parents are stewards of their children.

Οι γονείς είναι κηδεμόνες των τέκνων τους.

Τα παιδιά δεν είναι ιδιοκτησία τους.

They don't own them.

You can't own your children.

Δεν μπορείς να τα θεωρείς κτήμα σου.

You have a responsibility to the world,

Είσαι υπεύθυνος ενώπιον του κόσμου,

της πολιτείας, των ίδιων των παιδιών,

to the state, to them, to take care of them right.

να τα φροντίζεις σωστά.

You may teach them whatever creed you think is most important,

Μπορείς να τους διδάξεις

οποιαδήποτε πίστη θεωρείς πιο σημαντική

but I say you have a responsibility to let them be informed

αλλά υποστηρίζω ότι φέρεις την ευθύνη να τα έχεις ενημερώσει

about all the other creeds in the world, too.

και για όλα τα άλλα θρησκεύματα του κόσμου.

The reason I've taken this time is I've been fascinated to hear

Επέμεινα στο θέμα λίγο παραπάνω

γιατί μου έκαναν εντύπωση

some of the reactions to this.

κάποιες αντιδράσεις σ' αυτήν την πρόταση.

One reviewer for a Roman Catholic newspaper called it "totalitarian."

Ένας κριτικός ρωμαιοκαθολικής εφημερίδας

την αποκάλεσε «ολοκληρωτική».

It strikes me as practically libertarian.

Εμένα μου μοιάζει εμφανώς φιλελεύθερη.

Is it totalitarian to require reading, writing and arithmetic?

Είναι ολοκληρωτικό να απαιτείς ανάγνωση, γραφή και αριθμητική;

I don't think so.

Δεν νομίζω.

All I'm saying is --

Το μόνο που ζητάω είναι γεγονότα.

and facts, facts only; no values, just facts --

Γεγονότα μόνο.

Όχι αξίες, μόνο γεγονότα

about all the world's religions.

σχετικά με όλες τις θρησκείες του κόσμου.

Another reviewer called it "hilarious."

Άλλος σχολιαστής την είπε «αστεία».

Well, I'm really bothered by the fact

Με ενοχλεί πραγματικά το γεγονός

that anybody would think that was hilarious.

ότι κάποιος θα την θεωρούσε αστεία.

It seems to me to be such a plausible,

Μου φαίνεται εύλογη και φυσική επέκταση

natural extension of the democratic principles we already have

των δημοκρατικών αρχών που ήδη έχουμε,

that I'm shocked to think anybody would find that just ridiculous.

και με σοκάρει η ιδέα

ότι κάποιος θα τη θεωρούσε απλά γελοία.

I know many religions

Σαφώς, πολλές θρησκείες

are so anxious about preserving the purity of their faith among their children

μοχθούν τόσο πολύ για να διατηρήσουν

την καθαρότητα της παιδικής πίστης,

that they are intent on keeping their children ignorant of other faiths.

ώστε επιδιώκουν να τα κρατήσουν σε άγνοια για τις άλλες θρησκείες.

I don't think that's defensible.

Δεν νομίζω ότι αυτό αποτελεί επαρκή δικαιολογία

αλλά θα χαρώ να ακούσω οποιαδήποτε άποψη πάνω σ' αυτό αργότερα.

But I'd really be pleased to get your answers on that --

any reactions to that -- later.

But now I'm going to move on.

Αλλά τώρα θα προχωρήσω.

Back to the cow.

Πίσω στην αγελάδα.

This picture, which I pulled off the web --

Αυτή την εικόνα τη βρήκα στο διαδίκτυο.

Ο τύπος στα αριστερά είναι σημαντικό κομμάτι της εικόνας.

the fellow on the left is really an important part of this picture.

That's the steward.

Είναι ο φροντιστής.

Cows couldn't live without human stewards -- they're domesticated.

Οι αγελάδες δεν θα ζούσαν χωρίς την ανθρώπινη φροντίδα.

Είναι εξημερωμένες.

They're a sort of ectosymbiont.

Είναι, κατά κάποιο τρόπο, εκτοσυμβιωτές.

They depend on us for their survival.

Η επιβίωσή τους εξαρτάται από εμάς.

And Pastor Rick was just talking about sheep.

Ο πάστορας Ρικ μιλούσε απλώς για πρόβατα.

I'm going to talk about sheep, too.

Κι εγώ για πρόβατα θα μιλήσω.

There's a lot of serendipitous convergence here.

Ευτυχής σύμπνοια.

How clever it was of sheep to acquire shepherds!

Πανέξυπνα τα πρόβατα που βρήκαν βοσκούς!

(Laughter)

Think of what this got them.

Σκεφτείτε πόσα κέρδισαν.

They could outsource all their problems:

Τους φόρτωσαν όλα τα προβλήματά τους:

protection from predators, food-finding ...

την προστασία από αρπακτικά ζώα, την εύρεση τροφής,

(Laughter)

... health maintenance.

την φροντίδα της υγείας τους.

(Laughter)

The only cost in most flocks -- not even this -- a loss of free mating.

Το μόνο αρνητικό στα περισσότερα κοπάδια

είναι η απώλεια του ελεύθερου ζευγαρώματος.

What a deal!

Πολύ συμφέρουσα συμφωνία.

"How clever of sheep!" you might say.

«Πανέξυπνα τα πρόβατα!» θα λέγατε.

Except, of course, it wasn't the sheep's cleverness.

Αν και φυσικά δεν ήταν εξυπνάδα των προβάτων.

We all know sheep are not exactly rocket scientists -- they're not very smart.

Είναι πασίγνωστο ότι τα πρόβατα δεν διακρίνονται για την ευφυΐα τους.

It wasn't the cleverness of the sheep at all.

Καμία σχέση με την εξυπνάδα των προβάτων.

They were clueless.

Είναι εντελώς άσχετα.

But it was a very clever move.

Ήταν όμως μια έξυπνη κίνηση.

Whose clever move was it?

Τίνος ήταν η έξυπνη κίνηση;

It was the clever move of natural selection itself.

Ήταν μια έξυπνη κίνηση της ίδιας της φυσικής επιλογής.

Francis Crick, the co-discoverer of the structure of DNA

Ο Φράνσις Κρικ,

που ανακάλυψε την δομή του DNA με τον Τζιμ Γουότσον,

with Jim Watson,

once joked about what he called Orgel's Second Rule.

κάποτε αστειεύτηκε με τον δεύτερο νόμο του Όργκελ.

Leslie Orgel is a molecular biologist, brilliant guy,

Ο Λέσλι Όργκελ είναι μοριακός βιολόγος, πανέξυπνος άνθρωπος,

and Orgel's Second Rule is:

και ο δεύτερος νόμος του είναι: Η εξέλιξη είναι εξυπνότερη από εσένα.

Evolution is cleverer than you are.

Now, that is not Intelligent Design -- not from Francis Crick.

Αυτό φυσικά δεν είναι ευφυής σχεδιασμός - δεν πιστεύει σε αυτόν ο Φράνσις Κρικ.

Η εξέλιξη είναι εξυπνότερη από εσένα.

Evolution is cleverer than you are.

If you understand Orgel's Second Rule, then you understand

Αν κατανοείς τον δεύτερο νόμο του Όργκελ, τότε καταλαβαίνεις

why the Intelligent Design movement is basically a hoax.

γιατί το κίνημα του ευφυούς σχεδιασμού είναι κατά βάση μια απάτη.

The designs discovered by the process of natural selection

Οι σχεδιασμοί που ανακαλύφθηκαν κατά τη διαδικασία της φυσικής επιλογής

are brilliant, unbelievably brilliant.

είναι απίστευτα εκπληκτικοί.

Again and again biologists are fascinated with the brilliance of what's discovered.

Οι βιολόγοι επανειλημμένα εντυπωσιάζονται με τις ανακαλύψεις.

But the process itself is without purpose,

Αλλά η ίδια η διαδικασία είναι άσκοπη,

without foresight, without design.

χωρίς όραμα, χωρίς σχεδιασμό.

When I was here four years ago,

Όταν ήμουν εδώ πριν από τέσσερα χρόνια,

I told the story about an ant climbing a blade of grass.

είπα την ιστορία ενός μυρμηγκιού που ανέβαινε ένα φύλλο γρασιδιού

And why the ant was doing it was because its brain had been infected

Γιατί το έκανε αυτό;

Επειδή ο εγκέφαλός του είχε προσβληθεί από ένα παράσιτο

with a lancet fluke that was needed to get into the belly of a sheep or a cow

που έπρεπε να μπει στην κοιλιά προβάτου ή αγελάδας ώστε να αναπαραχθεί.

in order to reproduce.

So it was sort of a spooky story.

Ήταν λίγο ανατριχιαστική ιστορία.

And I think some people may have misunderstood.

Και νομίζω ότι κάποιοι μπορεί να κατάλαβαν λάθος.

Lancet flukes aren't smart.

Τα παράσιτα δεν είναι έξυπνα.

I submit that the intelligence of a lancet fluke is down there,

Σας καταθέτω ότι η ευφυΐα του βρίσκεται χαμηλά,

somewhere between petunia and carrot.

κάπου μεταξύ πετούνιας και καρότου.

They're not really bright. They don't have to be.

Δεν είναι έξυπνο. Δεν χρειάζεται να είναι.

The lesson we learn from this is:

Αυτό που διδασκόμαστε είναι ότι

you don't have to have a mind to be a beneficiary.

δεν είναι απαραίτητο να έχεις μυαλό για να ωφεληθείς.

The design is there in nature, but it's not in anybody's head.

Ο σχεδιασμός υπάρχει από την φύση και δεν βρίσκεται στο κεφάλι κανενός.

It doesn't have to be.

Δεν χρειάζεται να είναι.

That's the way evolution works.

Έτσι λειτουργεί η εξέλιξη.

Question: Was domestication good for sheep?

Ερώτηση: Ήταν η εξημέρωση καλή για τα πρόβατα;

Ήταν υπέροχη για τη καλή γενετική τους κατάσταση.

It was great for their genetic fitness.

And here I want to remind you of a wonderful point

Εδώ θέλω να σας υπενθυμίσω μία εύστοχη παρατήρηση

that Paul MacCready made at TED three years ago.

που έκανε ο Πολ ΜακΚρίντι εδώ στο TED πριν από τρία χρόνια.

Here's what he said:

Να τι είπε:

«Πριν από 10.000 χρόνια, στις απαρχές της καλλιέργειας,

"Ten thousand years ago, at the dawn of agriculture,

human population, plus livestock and pets,

ο ανθρώπινος πληθυσμός, μαζί με τα οικόσιτα και οικιακά ζώα,

was approximately a tenth of one percent of the terrestrial vertebrate landmass."

ήταν περίπου το ένα δέκατο του 1% του συνόλου των σπονδυλωτών της ξηράς».

That was just 10,000 years ago.

Αυτό ήταν μόλις πριν από 10.000 χρόνια.

Yesterday, in biological terms.

Για τη βιολογία είναι σαν χθες.

What is it today? Does anybody remember what he told us?

Πόσο είναι σήμερα;

Θυμάται κανείς τι μας είπε;

98 percent.

98%.

That is what we have done on this planet.

Αυτό κάναμε στον πλανήτη μας.

Now, I talked to Paul afterwards -- I wanted to check to find out

Μίλησα με τον Πολ αργότερα.

Ήθελα να μάθω πώς το υπολόγισε,

how he'd calculated this, and get the sources and so forth --

τις πηγές του κ.λ.π.

and he also gave me a paper that he had written on this.

Μου έδωσε μια εργασία που είχε κάνει γι' αυτό.

Υπήρχε μια παράγραφος που δεν παρουσίασε εδώ

And there was a passage in it which he did not present here

και νομίζω ότι είναι αρκετά καλή ώστε να σας τη διαβάσω.

and I think it is so good, I'm going to read it to you:

"Over billions of years on a unique sphere,

«Για δισεκατομμύρια χρόνια, σε μια μοναδική σφαίρα,

chance has painted a thin covering of life:

η τύχη ζωγράφισε μια λεπτή στρώση ζωής:

complex, improbable, wonderful and fragile.

περίπλοκη, απίθανη, υπέροχη κι εύθραυστη.

Suddenly, we humans -- a recently arrived species

Ξαφνικά, εμείς οι άνθρωποι, ένα νεοεμφανισθέν είδος,

no longer subject to the checks and balances inherent in nature --

απελευθερωμένο πια από τους εγγενείς ελέγχους και τις ισορροπίες της φύσης,

have grown in population, technology and intelligence

έχουμε αναπτυχθεί πληθυσμιακά, τεχνολογικά και νοητικά, σε τρομερό βαθμό.

to a position of terrible power.

We now wield the paintbrush."

Εμείς κρατάμε πια το πινέλο».

We heard about the atmosphere as a thin layer of varnish.

Ακούσαμε για την ατμόσφαιρα ως ένα λεπτό στρώμα λούστρου.

Life itself is just a thin coat of paint on this planet.

Η ίδια η ζωή είναι μια λεπτή στρώση χρώματος πάνω στον πλανήτη.

And we're the ones that hold the paintbrush.

Κι είμαστε εμείς που κρατάμε το πινέλο.

And how can we do that?

Και πώς το καταφέρνουμε;

The key to our domination of the planet is culture.

Το κλειδί για την κυριαρχία μας στον πλανήτη είναι ο πολιτισμός,

And the key to culture is religion.

και το κλειδί για τον πολιτισμό είναι η θρησκεία.

Suppose Martian scientists came to Earth.

Ας υποθέσουμε ότι αρειανοί επιστήμονες έρχονταν στη Γη.

They would be puzzled by many things.

Θα τους προβλημάτιζαν πολλά πράγματα.

Anybody know what this is? I'll tell you what it is.

Ξέρει κανείς τι είναι αυτό;

Θα σας πω:

This is a million people gathering on the banks of the Ganges in 2001,

Είναι ένα εκατομμύριο άνθρωποι μαζεμένοι στις όχθες του Γάγγη το 2001,

perhaps the largest single gathering of human beings ever,

ίσως η μεγαλύτερη συγκέντρωση ανθρώπων που έγινε ποτέ,

as seen from satellite photograph.

όπως φαίνεται από δορυφορική φωτογραφία.

Here's a big crowd.

Να ένα μεγάλο πλήθος.

Here's another crowd in Mecca.

Κι ένα ακόμα πλήθος στη Μέκκα.

Martians would be amazed by this.

Οι Αρειανοί θα ήταν κατάπληκτοι.

They'd want to know how it originated,

Θα ήθελαν να ξέρουν πώς προέκυψε, τι εξυπηρετεί και πώς διαιωνίζεται.

what it was for and how it perpetuates itself.

Βασικά, θα το παραλείψω αυτό.

Actually, I'm going to pass over this.

Το μυρμήγκι δεν είναι μόνο του.

The ant isn't alone.

There's all sorts of wonderful cases of species which -- in that case --

Υπάρχουν τόσα πολλά υπέροχα είδη.

Σε αυτή την περίπτωση, ένα παράσιτο εισέρχεται σε ένα ποντίκι

A parasite gets into a mouse and needs to get into the belly of a cat.

και πρέπει να μπει στην κοιλιά μιας γάτας.

And it turns the mouse into Mighty Mouse, makes it fearless,

Και το μεταμορφώνει σε άφοβο υπερποντίκι,

που τρέχει ακάλυπτο εκεί που θα φαγωθεί από την γάτα.

so it runs out in the open, where it'll be eaten by a cat.

Είναι πραγματική ιστορία.

True story.

In other words, we have these hijackers --

Με άλλα λόγια, έχουμε αυτούς τους πειρατές

you've seen this slide before, from four years ago --

-ξαναδείτατε αυτή την εικόνα πριν από τέσσερα χρόνια-

a parasite that infects the brain and induces even suicidal behavior,

ένα παράσιτο που μολύνει τον εγκέφαλο

προκαλώντας ακόμα και αυτοκτονική συμπεριφορά

on behalf of a cause other than one's own genetic fitness.

για σκοπό άλλο από την γενετική ευμάρεια του ιδίου του ατόμου.

Συμβαίνει ποτέ αυτό σε εμάς;

Does that ever happen to us?

Yes, it does -- quite wonderfully.

Ναι, ευτυχώς συμβαίνει.

The Arabic word "Islam" means "submission."

Η αραβική λέξη «Ισλάμ» σημαίνει «υποταγή».

It means "surrender of self-interest to the will of Allah."

Σημαίνει «να θέτεις τον εαυτό σου στη διάθεση του Αλλάχ».

But I'm not just talking about Islam.

Αλλά δεν μιλάω μόνο για το Ισλάμ.

I'm talking also about Christianity.

Μιλάω και για τον Χριστιανισμό.

This is a parchment music page that I found in a Paris bookstall

Βρήκα μια παρτιτούρα

σε ένα παριζιάνικο βιβλιοπωλείο πριν 50 χρόνια.

50 years ago.

And on it, it says, in Latin:

Και λέει στα Λατινικά:

"Semen est verbum Dei. Sator autem Christus."

"Semen est verbum Dei. Sator autem Christus".

The word of God is the seed and the sower of the seed is Christ.

«O λόγος του Θεού είναι ο σπόρος και ο Χριστός φυτεύει το σπόρο».

Same idea. Well, not quite.

Το ίδιο νόημα, όμως όχι ακριβώς.

But in fact, Christians, too ...

Ουσιαστικά, και οι χριστιανοί,

glory in the fact that they have surrendered to God.

διαλαλούν περήφανα

ότι έχουν δοθεί ολόψυχα στο Θεό.

I'll give you a few quotes.

Δείτε μερικά ρητά.

"The heart of worship is surrender.

«Η ουσία της λατρείας είναι να δίνεσαι ολόψυχα».

Surrendered people obey God's words, even if it doesn't make sense."

«Όσοι δίνονται ολόψυχα, υπακούν το λόγο του Θεού, ακόμα κι όταν δεν βγάζει νόημα».

Those words are by Rick Warren.

Αυτά τα λόγια είναι του Ρικ Γουόρεν.

Those are from "The Purpose Driven Life."

Είναι από το βιβλίο του «Ζωή με Γνώμονα-Σκοπό».

And I want to turn now, briefly, to talk about that book, which I've read.

Και θέλω να μιλήσω λίγο για αυτό το βιβλίο που έχω διαβάσει.

You've all got a copy,

Όλοι έχετε ένα αντίτυπο.

and you've just heard the man.

Μόλις τον ακούσατε τον άνθρωπο.

And what I want to do now is say a bit about this book

Και θέλω να μιλήσω λίγο γι' αυτό το βιβλίο από την πλευρά του σχεδιασμού,

from the design standpoint,

because I think it's actually a brilliant book.

γιατί πιστεύω ότι πράγματι είναι ένα καταπληκτικό βιβλίο.

First of all, the goal -- and you heard just now what the goal is --

Κατ' αρχάς, ο στόχος, και ακούσατε ποιος είναι ο στόχος:

it's to bring purpose to the lives of millions, and he has succeeded.

Να δώσει σκοπό στις ζωές εκατομμυρίων,

και το πέτυχε.

Is it a good goal? In itself, I'm sure we all agree, it is a wonderful goal.

Είναι ένας καλός στόχος;

Σαφώς συμφωνούμε όλοι, ότι είναι ένας υπέροχος στόχος.

He's absolutely right.

Έχει απόλυτο δίκιο.

There are lots of people out there who don't have purpose in their life,

Υπάρχουν πολλοί εκεί έξω που δεν έχουν σκοπό στη ζωή τους,

and bringing purpose to their life is a wonderful goal.

και το να τους δώσεις έναν σκοπό, είναι ένας θαυμάσιος στόχος.

I give him an A+ on this.

Του βάζω άριστα σε αυτό.

(Laughter)

Is the goal achieved?

Επιτεύχθηκε ο στόχος;

Yes.

Ναι.

Thirty million copies of this book.

Το βιβλίο έφτασε 30 εκατομμύρια αντίτυπα.

Al Gore, eat your heart out.

Έτσι, για να σκάει από ζήλια ο Αλ Γκορ.

(Laughter)

(Γέλια)

Just exactly what Al is trying to do, Rick is doing.

Αυτό ακριβώς που θέλει να πετύχει ο Αλ, το καταφέρνει ο Ρικ.

This is a fantastic achievement.

Είναι ένα φανταστικό επίτευγμα.

And the means -- how does he do it?

Και με ποια μέσα το καταφέρνει;

It's a brilliant redesign of traditional religious themes --

Επανασχεδιάζοντας τα παραδοσιακά θρησκευτικά θέματα,

με ανανέωσή και διακριτική απόρριψη των παρωχημένων στοιχείων τους,

updating them, quietly dropping obsolete features,

putting new interpretations on other features.

και αποδίδοντας νέες ερμηνείες σε άλλα.

This is the evolution of religion that's been going on for thousands of years,

Έτσι εξελίσσεται η θρησκεία εδώ και χιλιάδες χρόνια,

και αυτός απλώς και πολύ έξυπνα το εφαρμόζει σήμερα.

and he's just the latest brilliant practitioner of it.

I don't have to tell you this; you just heard the man.

Δεν χρειάζεται να σας το πω εγώ.

Μόλις ακούσατε τον ίδιο.

Excellent insights into human psychology, wise advice on every page.

Διορατική χρήση της ανθρώπινης ψυχολογίας,

σοφές συμβουλές σε κάθε σελίδα.

Moreover, he invites us to look under the hood.

Επιπλέον, μας καλεί να εμβαθύνουμε.

I really appreciated that.

Πραγματικά το εκτίμησα αυτό.

For instance, he has an appendix where he explains

Για παράδειγμα, σε ένα παράρτημα εξηγεί

his choice of translations of different Bible verses.

τις επιλογές του στη μετάφραση διαφόρων εδαφίων της Βίβλου.

The book is clear, vivid, accessible, beautifully formatted.

Το βιβλίο είναι σαφές, ζωντανό, ευνόητο, με όμορφη παρουσίαση.

Just enough repetition.

Όση ακριβώς επανάληψη χρειάζεται.

That's really important.

Αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Every time you read it or say it, you make another copy in your brain.

Κάθε φορά που το διαβάζεις ή το λες,

φτιάχνεις ένα αντίγραφο στο μυαλό σου.

Every time you read it or say it, you make another copy in your brain.

Κάθε φορά που το διαβάζεις ή το λες,

φτιάχνεις ένα αντίγραφο στο μυαλό σου.

(Laughter)

With me, everybody --

(Γέλια)

(Audience and Dan Dennett) Every time you read it or say it,

Πάμε όλοι μαζί:

Κάθε φορά που το διαβάζεις ή το λες,

you make another copy in your brain.

φτιάχνεις ένα ακόμα αντίγραφο στο μυαλό σου.

Thank you.

Ευχαριστώ.

And now we come to my problem.

Και τώρα ερχόμαστε στο δικό μου πρόβλημα.

Because I'm absolutely sincere in my appreciation

Γιατί είμαι απόλυτα ειλικρινής

σε όλα όσα είπα για αυτό το βιβλίο.

of all that I said about this book.

Αλλά θα ήθελα να ήταν καλύτερο.

But I wish it were better.

I have some problems with the book.

Έχω κάποια θέματα με το βιβλίο.

Και θα ήταν ανέντιμο εκ μέρους μου

And it would just be insincere of me not to address those problems.

να μην εκθέσω αυτά τα προβλήματα.

I wish he could do this with a revision,

Θα ήθελα να το κάνει με μια αναθεώρηση,

a Mark 2 version of his book.

μια βελτιωμένη έκδοση του βιβλίου του.

"The truth will set you free."

«Η αλήθεια θα σε ελευθερώσει»,

That's what it says in the Bible,

έτσι λέει η Βίβλος,

and it's something that I want to live by, too.

κι είναι κάτι που θέλω να τηρήσω.

My problem is, some of the bits in it I don't think are true.

Το πρόβλημα μου είναι

ότι κάποια μέρη του δεν νομίζω ότι είναι αληθινά.

Now some of this is a difference of opinion.

Μερικά είναι διαφορές απόψεων,

και δεν είναι αυτά το βασικό μου πρόβλημα.

And that's not my main complaint, that's worth mentioning.

Πρέπει να το αναφέρω.

Here's a passage -- it's very much what he said, anyway:

Να και τι περίπου είπε:

«Αν δεν υπήρχε Θεός, όλοι θα ήμασταν ατυχήματα,

"If there was no God we would all be accidents,

the result of astronomical random chance in the Universe.

το αποτέλεσμα αστρονομικής τυχαίας συγκυρίας στο σύμπαν.

You could stop reading this book because life would have no purpose

Θα σταματούσατε να διαβάζετε το βιβλίο

γιατί η ζωή δεν θα είχε στόχο, σκοπό ή σημασία.

or meaning or significance.

There would be no right or wrong

Δεν θα υπήρχε σωστό ή λάθος ή ελπίδα

and no hope beyond your brief years on Earth."

πέρα από τα λίγα χρόνια μας στη Γη».

Now, I just do not believe that.

Αυτό δεν το πιστεύω.

By the way, I find -- Homer Groening's film presented a beautiful alternative

Παρεμπιπτόντως, θεωρώ ότι η ταινία του Χόμερ Γκρένινγκ

παρουσίασε μια όμορφη εναλλακτική

to that very claim.

σ' αυτόν ακριβώς τον ισχυρισμό.

Yes, there is meaning and a reason for right or wrong.

Ναι, υπάρχει νόημα και λόγος για το σωστό και λάθος.

We don't need a belief in God to be good or to have meaning in us.

Δεν χρειαάζεται να πιστεύουμε στον θεό

για να είμαστε καλοί ή να έχουμε σκοπό.

But that, as I said, is just a difference of opinion.

Αλλά αυτό είναι απλώς διαφορά άποψης.

That's not what I'm really worried about.

Δεν είναι αυτό που πραγματικά με ανησυχεί.

How about this: "God designed this planet's environment

Δείτε αυτό: «Ο Θεός σχεδίασε τον πλανήτη

just so we could live in it."

μόνο για να μπορούμε να ζήσουμε εμείς».

I'm afraid that a lot of people take that sentiment to mean

Φοβάμαι ότι πολλοί άνθρωποι το ερμηνεύουν

that we don't have to do the sorts of things

ότι δεν χρειάζεται να κάνουμε τίποτα

από όσα ο Αλ Γκορ προσπαθεί τόσο πολύ να μας πείσει να κάνουμε.

that Al Gore is trying so hard to get us to do.

I am not happy with that sentiment at all.

Δεν με ικανοποιεί καθόλου αυτή η ερμηνεία.

And then I find this: "All the evidence available in the biological sciences

Μετά βρίσκω αυτό:

«Όλα τα διαθέσιμα στοιχεία των βιολογικών επιστημών

supports the core proposition that the cosmos is a specially designed whole

στηρίζουν την βασική πρόταση

ότι το σύμπαν είναι ένα ειδικά σχεδιασμένο σύνολο

with life and mankind as its fundamental goal and purpose,

με κεντρικό στόχο και σκοπό την ζωή και την ανθρωπότητα,

a whole in which all facets of reality have their meaning

ένα σύνολο όπου όλες οι όψεις τις πραγματικότητας

έχουν νόημα και εξήγηση στο κεντρικό αυτό γεγονός».

and explanation in this central fact."

Well, that's Michael Denton. He's a creationist.

Αυτός είναι ο Μάικλ Ντέντον, είναι δημιουργιστής.

And here, I think, "Wait a minute." I read this again.

Και εδώ σκέφτομαι, «Για στάσου!»

Το ξαναδιαβάζω.

I read it three or four times and I think,

Το διαβάζω πάλι και σκέφτομαι,

«Πραγματικά προωθεί τον ευφυή σχεδιασμό;

"Is he really endorsing Intelligent Design?

Is he endorsing creationism here?"

Προωθεί τον δημιουργισμό εδώ;»

And you can't tell.

Δεν μπορείς να συμπεράνεις.

So I'm sort of thinking, "Well, I don't know,

Έτσι σκέφτομαι,

«Δεν ξέρω αν θέλω να ενοχληθώ από τώρα με αυτό».

I don't know if I want to get upset with this yet."

But then I read on, and I read this: "First, Noah had never seen rain,

Διαβάζοντας όμως παρακάτω, βλέπω αυτό:

«Στην αρχή ο Νώε δεν είχε δει βροχή,

because prior to the Flood, God irrigated the earth from the ground up."

γιατί πριν τον κατακλυσμό, ο Θεός πότιζε τη γη

από το έδαφος προς τα πάνω».

I wish that sentence weren't in there, because I think it is false.

Μακάρι αυτή η πρόταση να μην υπήρχε

γιατί νομίζω ότι είναι ψευδής.

And I think that thinking this way about the history of the planet,

Νομίζω ότι βλέποντας με τέτοιο τρόπο την Ιστορία του πλανήτη,

after we've just been hearing about the history of the planet

αφού μόλις είχαμε μάθει για την Ιστορία του πλανήτη

over millions of years,

για εκατομμύρια χρόνια,

discourages people from scientific understanding.

αποθαρρύνει τους ανθρώπους από την επιστημονική κατανόηση.

Now, Rick Warren uses scientific terms

Βέβαια, ο Ρικ Γουόρεν χρησιμοποιεί επιστημονικούς όρους

and scientific factoids and information in a very interesting way.

και πληροφορίες,

με έναν πολύ ενδιαφέροντα τρόπο.

Here's one: "God deliberately shaped and formed you to serve him

Παράδειγμα: «Ο Θεός εσκεμμένα σε δημιούργησε και σε έπλασε,

in a way that makes your ministry unique.

ώστε να τον υπηρετείς με τρόπο που να κάνει τη συμβολή σου μοναδική.

He carefully mixed the DNA cocktail that created you."

Έφτιαξε με προσοχή το μείγμα DNA που σε δημιούργησε».

I think that's false.

Νομίζω ότι αυτό είναι ψευδές.

Now, maybe we want to treat it as metaphorical.

Ίσως θα έπρεπε να το δούμε μεταφορικά.

Here's another one: "For instance, your brain can store 100 trillion facts.

Κι άλλο ένα: «π.χ. ο εγκέφαλος σου μπορεί να αποθηκεύσει 100 τρις δεδομένα.

Your mind can handle 15,000 decisions a second."

Το μυαλό σου μπορεί να διαχειριστεί 15 χιλιάδες αποφάσεις το δευτερόλεπτο».

Well, it would be interesting to find the interpretation

Θα είχε ενδιαφέρον να βρω ερμηνεία που να μπορεί να το δικαιολογήσει.

where I would accept that.

Ίσως υπάρχει κάποιος τρόπος να το εκλάβουμε ως αληθές.

There might be some way of treating that as true.

«Ανθρωπολόγοι έχουν παρατηρήσει ότι η λατρεία είναι μια καθολική παρόρμηση

"Anthropologists have noted that worship is a universal urge,

hardwired by God into the very fiber of our being --

που ο Θεός εκ κατασκευής ενσωμάτωσε στην ύπαρξή μας,

an inbuilt need to connect with God."

μια εσωτερική ανάγκη σύνδεσης με τον Θεό».

Well, the sense of which I agree with him,

Κατά μια έννοια συμφωνώ μαζί του,

except I think it has an evolutionary explanation.

μόνο που πιστεύω πως εξηγείται εξελικτικά.

And what I find deeply troubling in this book

Και αυτό που με ενοχλεί πραγματικά σ' αυτό το βιβλίο

is that he seems to be arguing that if you want to be moral,

είναι η επιχειρηματολογία ότι, εάν θέλεις να είσαι ηθικός,

if you want to have meaning in your life,

αν θες να έχεις νόημα στη ζωή σου,

you have to be an Intelligent Designer,

πρέπει να αποδεχθείς τον ευφυή σχεδιασμό,

you have to deny the theory of evolution by natural selection.

να απαρνηθείς την θεωρία της εξέλιξης μέσω φυσικής επιλογής.

And I think, on the contrary,

Αντίθετα, εγώ πιστεύω ότι για την επίλυση των προβλημάτων του κόσμου

that it is very important to solving the world's problems

πρέπει να πάρουμε την εξελικτική βιολογία στα σοβαρά.

that we take evolutionary biology seriously.

Whose truth are we going to listen to?

Ποιανού την αλήθεια θα δεχθούμε;

Well, this is from "The Purpose Driven Life":

Αυτό είναι από το βιβλίο του:

"The Bible must become the authoritative standard for my life:

«Η Βίβλος πρέπει να γίνει η καθοριστική σταθερά της ζωής μου,

the compass I rely on for direction,

η πυξίδα που μου καθορίζει την πορεία, η συμβουλή που ακούω

the counsel I listen to for making wise decisions,

για να παίρνω συνετές αποφάσεις, το μέτρο με το οποίο αξιολογώ τα πάντα».

and the benchmark I use for evaluating everything."

Well maybe, OK, but what's going to follow from this?

Ίσως να είναι σωστό, αλλά μετά;

And here's one that does concern me.

Και να κάτι που με ανησυχεί:

Remember I quoted him before with this line:

Θυμάστε που ανέφερα παραπάνω αυτήν τη φράση:

"Surrendered people obey God's word, even if it doesn't make sense."

«Όσοι δίνονται ολόψυχα, υπακούν το λόγο του Θεού, ακόμα κι όταν δεν βγάζει νόημα».

And that's a problem.

Αυτό είναι πρόβλημα.

(Sighs)

"Don't ever argue with the Devil.

«Ποτέ μην επιχειρηματολογείς με τον Διάβολο.

He's better at arguing than you are,

Είναι καλύτερος από εσένα, καθώς είχε χιλιάδες χρόνια εξάσκησης».

having had thousands of years to practice."

Now, Rick Warren didn't invent this clever move.

Δεν εφηύρε ο Ρικ Γουόρεν αυτή την έξυπνη κίνηση.

It's an old move.

Είναι ένας παλιός ελιγμός.

It's a very clever adaptation of religions.

Μια πολύ έξυπνη προσαρμογή των θρησκειών.

It's a wild card for disarming any reasonable criticism.

Είναι ένα πασπαρτού για να αφοπλίζεις κάθε εύλογη κριτική.

"You don't like my interpretation?

«Δεν σου αρέσει η ερμηνεία μου;

You've got a reasonable objection to it?

Έχεις κάποια λογική αντίρρηση;

Don't listen, don't listen!

Μην ακούς, μην ακούς!

Αυτά είναι λόγια του Διαβόλου».

That's the Devil speaking."

This discourages the sort of reasoning citizenship

Αυτό δεν ευνοεί την ύπαρξη της σκεπτόμενης πολιτείας

it seems to me that we want to have.

που νομίζω ότι επιθυμούμε να έχουμε.

I've got one more problem, then I'm through.

Ένα ακόμα πρόβλημα και τελειώνω.

And I'd really like to get a response if Rick is able to do it.

Θα ήθελα μια απόκριση, αν θα μπορούσε ο Ρικ.

"In the Great Commission, Jesus said,

Στο κατά Ματθαίον, ο Ιησούς είπε:

'Go to all people of all nations and make them my disciples.

«Κάνετε μαθητές μου τους ανθρώπους όλων των εθνών.

Baptize them in the name of the Father, the Son and the Holy Spirit,

Βαπτίστε τους στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.

and teach them to do everything I've told you.'"

Διδάξτε τους να κάνουν όλα όσα σας είπα».

The Bible says Jesus is the only one who can save the world.

Η Βίβλος λέει ότι ο Ιησούς είναι ο μόνος που μπορεί να σώσει τον κόσμο.

We've seen many wonderful maps of the world in the last day or so.

Είδαμε εδώ αρκετούς ωραίους χάρτες του κόσμου

χθες και σήμερα.

Here's one, not as beautiful as the others;

Να κι ένας όχι τόσο ωραίος όσο οι άλλοι.

it simply shows the religions of the world.

Δείχνει απλά τις θρησκείες του κόσμου.

Here's one that shows the sort of current breakdown of the different religions.

Κι εδώ ένας με την τρέχουσα ανάλυση των διαφορετικών θρησκειών.

Θέλουμε πραγματικά να προσπαθήσουμε

Do we really want to commit ourselves

to engulfing all the other religions,

να αφομοιώσουμε όλες τις άλλες θρησκείες

when their holy books are telling them,

τη στιγμή που τα ιερά βιβλία τους λένε,

"Don't listen to the other side, that's just Satan talking!"?

«Μην ακούτε την άλλη πλευρά, είναι μόνο λόγια του Σατανά!»

It seems to me that that's a very problematic ship

Μου φαίνεται πολύ επικίνδυνος δρόμος

to get on for the future.

για να μας οδηγήσει στο μέλλον.

I found this sign as I was driving to Maine recently,

Τυχαία είδα αυτή την ταμπέλα οδηγώντας προς το Μέιν πρόσφατα,

έξω από μια εκκλησία:

in front of a church: "Good without God becomes zero."

«Tο καλό (GOOD) χωρίς τον θεό (GOD), είναι μηδέν (0)».

Sort of cute.

Αρκετά χαριτωμένο.

A very clever little meme.

Ένα πολύ έξυπνο μιμίδιο.

I don't believe it and I think this idea, popular as it is --

Δεν το πιστεύω,

και νομίζω ότι αυτή η ιδέα, αν και δημοφιλής γενικά,

not in this guise, but in general --

is itself one of the main problems that we face.

είναι ένα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε.

If you are like me, you know many wonderful, committed, engaged

Αν είστε σαν και μένα,

γνωρίζετε πολλούς υπέροχους, δεσμευμένους,

αφοσιωμένους άθεους και αγνωστικιστές,

atheists, agnostics, who are being very good without God.

που είναι πολύ καλοί χωρίς τον Θεό.

And you also know many religious people who hide behind their sanctity

Και επίσης ξέρετε πολλούς θρησκευόμενους

που κρύβονται πίσω από την αρετή τους

instead of doing good works.

αντί να πράττουν καλά έργα.

So, I wish we could drop this meme.

Έτσι, θα ήθελα να απορρίψουμε αυτό το μιμίδιο.

I wish this meme would go extinct.

Θα επιθυμούσα αυτό το μιμίδιο να εξαφανιστεί.

Thanks very much for your attention.

Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.

(Applause)

(Χειροκρότημα)