Dan Dennett: Responding to Pastor Rick Warren

Translator: Levan Lashauri Reviewer: Michael Kaulashvili

მიხარია დაბრუნება.

It's wonderful to be back.

I love this wonderful gathering.

მიყვარს ეს შესანიშნავი შეხვედრები

And you must be wondering, "What on earth?

თქვენ ალბათ ფიქრობთ: "რა არის ეს,

Have they put up the wrong slide?"

არასწორი სლაიდი გაუშვეს?"

No, no.

არა, არა.

Look at this magnificent beast,

შეხედეთ ამ არაჩვეულებრივ ცხოველს ისმის კითხვა: ვინ შექმნა ის?

and ask the question: Who designed it?

ეს TED-ია.

ეს არის ტექნოლოგია, გართობა და დიზაინი და აქ არის მეწველი ძროხა.

This is TED; this is Technology, Entertainment, Design,

and there's a dairy cow.

It's a quite wonderfully designed animal.

საკმაოდ შესანიშნავად შექმნილი ცხოველია.

And I was thinking, how do I introduce this?

ვფიქრობდი როგორ წარმედგინა ის?

And I thought, well, maybe that old doggerel by Joyce Kilmer,

და ვიფიქრე, შეიძლება იმ ძველი ჯოის კილმერის ლექსით:

you know: "Poems are made by fools like me, but only God can make a tree."

"პოემებს ქმნიან ჩემნაირი სულელები,

მაგრამ ხის შექმნა მხოლოდ ღმერთს შეუძლია."

და თქვენ შეიძლება თქვათ: "ღმერთმა შექმნა ძროხა."

And you might say, "Well, God designed the cow."

But, of course, God got a lot of help.

მაგრამ რა თქმა უნდა ღმერთს ბევრი დაეხმარა ამაში.

This is the ancestor of cattle.

ეს არის ძროხის წინაპარი.

This is the aurochs.

ეს არის ანტილოპა

And it was designed by natural selection,

და ის შეიქმნა ბუნებრივი გადარჩევის გზით,

the process of natural selection, over many millions of years.

ბუნებრივი გადარჩევის გზით, ბევრი მილიონი წლის მანძილზე.

And then it became domesticated, thousands of years ago.

შემდეგ ის იქნა მოშინაურებული, ათასობით წლის წინ.

And human beings became its stewards,

და ადამიანები გახდნენ მისი ზედამხედველები,

and, without even knowing what they were doing,

და არც კი იცოდნენ ისე ეტაპობრივად

they gradually redesigned it and redesigned it and redesigned it.

ცვლიდნენ, ცვლიდნენ და ცვლიდნენ

And then more recently, they really began to do reverse engineering on this beast

და შემდეგ, უკვე ბოლო დროს, დაიწყეს

ამ ცხოველის უკუ-ინჟინერია

and figure out just what the parts were, how they worked

რომ გაერკვიათ რა ნაწილებისგან შედგება, როგორ მუშაობენ ისინი

and how they might be optimized -- how they might be made better.

და როგორ შეიძლება მათი ოპტიმიზება და გაუმჯობესება.

Now, why am I talking about cows?

მაშ, რატომ ვლაპარაკობ ძროხებზე?

Because I want to say that much the same thing is true of religions.

ამით იმის თქმა მინდა, რომ იგივესთან გვაქვს საქმე,

Religions are natural phenomena -- they're just as natural as cows.

რელიგიების შემთხვევაშიც რელიგიები ბუნებრივი მოვლენაა.

ისენი ისეთივე ბუნებრივია, როგორც ძროხები.

They have evolved over millennia.

მათ ათასწლეულების განმავლობაში განიცადეს ევოლუცია

მათ აქვთ ბიოლოგიური საფუძველი ისევე როგორც ანტილოპას.

They have a biological base, just like the aurochs.

They have become domesticated,

ისინი იქნენ მოშინაურებულები და ადამიანები ცვლიდნენ

and human beings have been redesigning their religions for thousands of years.

საკუთარ რელიგიებს ათასწლეულების მანძილზე.

This is TED, and I want to talk about design.

ეს არის TED და მე აქ მინდა ვისაუბრო დიზაინზე.

Because what I've been doing for the last four years --

იმიტომ რომ მას შემდეგ რაც პირველად მნახეთ

really since the first time you saw me --

ზოგმა სწორედ აქ TED-ში რელიგიაზე საუბრისას

some of you saw me at TED when I was talking about religion --

მას შემდეგ, ბოლო 4 წელი,

and in the last four years,

I've been working just about non-stop on this topic.

გაუჩერებლივ ვმუშაობდი ამ საკითხზე.

And you might say it's about the reverse engineering of religions.

შეიძლება ითქვას რელიგიების უკუ-ინჟინერიაზე.

Now that very idea, I think, strikes terror in many people,

ვფიქრობ ეს აზრი, ბევრში შიშს აღძრავს

or anger, or anxiety of one sort or another.

ან სიბრაზეს იწვევს, ან ამა თუ იმ სახის აღელვებას

And that is the spell that I want to break.

და მე მინდა ეს დამოკიდებულება დავამსხვრიო.

I want to say, no, religions are an important natural phenomenon.

მინდა გითხრათ, რომ რელიგიები არის მნიშვნელოვანი ბუნებრივი მოვლენა.

We should study them with the same intensity

ჩვენ უნდა შევისწავლოთ ისინი იმავე ინტენსივობით,

that we study all the other important natural phenomena,

რითაც ყველა სხვა მნიშვნელოვან ბუნებრივ მოვლენას ვსწავლობთ

like global warming, as we heard so eloquently last night from Al Gore.

როგორც მაგალითად, გლობალური დათბობა, რაც ალ გორისგან წინა ღამეს მოვისმინეთ.

დღევანდელი რელიგიები მშვენივრად არიან შექმნილები, მშვენივრად

Today's religions are brilliantly designed -- brilliantly designed.

They are immensely powerful social institutions

ისინი მძლავრი სოციალური ინსტიტუციებია

and many of their features can be traced back to earlier features

და შეიძლება ბევრი მათი თვისების ადრეული მახასიათებლები იქნას მიკვლეული.

that we can really make sense of by reverse engineering.

ამის გაგება უკუ-ინჟინერიით რეალურად შეგვიძლია.

And, as with the cow, there's a mixture of evolutionary design --

რაც შეეხება ძროხას, ეს არის ნაზავი ევოლუციური დიზაინისა,

designed by natural selection itself --

ბუნებრივი გადარჩევის გზით და გონივრული დიზაინის,

and intelligent design --

more or less intelligent design --

მეტ-ნაკლებად გონივრული დიზაინი, რეკონსტრუირებული ადამიანების მიერ,

and redesigned by human beings

who are trying to redesign their religions.

რომლებიც ცდილობენ საკუთარი რელიგიების შეცვლას.

You don't do book talks at TED,

როგორც წესი TED-ში არ აკეთებენ წიგნის პრეზენტაციებს,

but I'm going to have just one slide about my book,

მაგრამ მხოლოდ ერთი სლაიდი ჩემს წიგნზე, მასში არსებული ერთი გზავნილის გამო,

because there is one message in it

რომელიც ვფიქრობ აქ მყოფებმა უნდა მოისმინოთ.

which I think this group really needs to hear.

And I would be very interested to get your responses to this.

და ძალიან მაინტერესებს მასზე თქვენი აზრების მოსმენა

It's the one policy proposal that I make in the book,

ეს არის ერთი პოლიტიკური წინადადება, რომელსაც ამ წიგნში ვაკეთებ,

at this time, when I claim not to know enough about religion

ამ წუთისთვის როცა საკმარისად არ ვიცი რელიგიების შესახებ,

to know what other policy proposals to make.

იმისთვის რომ სხვა წინადადებებიც გავაკეთო.

And it's one that echoes remarks that you've heard already today.

და ეს ეხმაურება იმ შენიშვნებს, რაც ცოტა ხნის წინ მოისმინეთ.

Here's my proposal,

ჩემი წინადადება შემდეგში მდგომარეობს,

I'm going to just take a couple of minutes to explain it:

მე დამჭირდება ორი წუთი ამის ასახსნელად.

Education on world religions for all of our children --

რელიგიური განათლება, მსოფლიოს რელიგიებზე დაწყებითი სკოლის ყველა მოსწავლისთვის.

in primary school, in high school,

საშუალო სკოლაში, საჯარო სკოლაში, კერძო სკოლაში და საშინაო სწავლისას.

in public schools, in private schools and in home schooling.

So what I'm proposing is,

მაშ მე გთავაზობთ,

just as we require reading, writing, arithmetic, American history,

ისევე როგორც გვჭირდება კითხვა, წერა, არითმეტიკა, ისტორია,

so we should have a curriculum on facts about all the religions of the world --

ზუსტად ასევე ჩვენ უნდა გვქონდეს სასწავლო გეგმა ფაქტებზე,

ყველა რელიგიის შესახებ მსოფლიოში.

მათ ისტორიაზე, მათ კრედოებზე და მათ ტექსტებზე.

about their history, about their creeds, about their texts,

their music, their symbolisms, their prohibitions, their requirements.

მათ მუსიკაზე, მათ სიმბოლიზმზე, აკრძალვებზე და მოთხოვნებზე.

And this should be presented factually, straightforwardly,

და ეს წარმოდგენილი უნდა იყოს ფაქტებით, პირდაპირ,

with no particular spin, to all of the children in the country.

ყველანაირი სუბიექტური ინტერპრეტაციის გარეშე, ყველა ბავშვისთვის ქვეყანაში.

And as long as you teach them that,

და იმდენად რამდენადაც ამას ასწავლით, მხოლოდ ამის შემდეგ

you can teach them anything else you like.

შეგეძლებათ ასწავლოთ ნებისმიერი სხვა რამ, რაც მოგესურვებათ.

That, I think, is maximal tolerance for religious freedom.

ვფიქრობ, ეს არის მაქსიმალური ტოლერანტობა რელიგიური თავისუფლების მიმართ.

As long as you inform your children about other religions,

იმდენად რამდენადაც თქვენი შვილის ინფორმირებას ახდენთ სხვა რალიგიებზეც,

then you may -- and as early as you like and whatever you like --

თქვენ შეგიძლიათ, როცა გინდათ და რაც გინდათ

teach them whatever creed you want them to learn.

რა დოქტრინაც გინდათ ის ასწავლოთ,

But also let them know about other religions.

მაგრამ ასევე აცნობეთ სხვა რელიგიებზეც.

Now, why do I say that?

ახლა, რატომ ვამბობ ამას?

Because democracy depends on an informed citizenship.

იმიტომ რომ დემოკრატია, დამოკიდებულია ინფორმირებულ მოქალაქეებზე.

Informed consent is the very bedrock of our understanding of democracy.

ინფორმირებული თანხმობა არის

სწორედ ჩვენი გაგებით დემოკრატიის არსი.

Misinformed consent is not worth it.

არაინფორმირებული თანხმობა უღირსი რამ არის.

It's like a coin flip; it doesn't count, really.

ის მონეტის აგდებასავით არის, სინამდვილეში არ ითვლება.

Democracy depends on informed consent.

დემოკრატია დამოკიდებულია ინფორმირებულ თანხმობაზე.

This is the way we treat people as responsible adults.

ასე ხდება პასუხისმგებლიან ზრდასრულებთან ურთიერთობა.

თანხმობის ასაკამდე ბავშვები სპეციფიური შემთხვევაა.

Now, children below the age of consent are a special case.

Parents -- I'm going to use a word that Pastor Rick just used --

აქ გამოვიყენებდი სიტყვას, რომელიც პასტორმა რიკმა გამოიყენა:

parents are stewards of their children.

მშობლები არიან შევილების ზედამხედველები.

ისინი არ წარმოადგენენ მათ საკუთრებას.

They don't own them.

You can't own your children.

თქვენი შვილი არ არის თქვენ საკუთრება.

You have a responsibility to the world,

თქვენ გაქვთ პასუხისმგებლობა მსოფლიოს წინაშე,

to the state, to them, to take care of them right.

სახელმწიფოს წინაშე, მათ წინაშე, რომ სწორად იზრუნოთ მათზე.

You may teach them whatever creed you think is most important,

თქვენ შეიძლება ასწავლოთ მათ ის დოქტრინა, რაც თვლით რომ ყველაზე მნიშვნელოვანია,

but I say you have a responsibility to let them be informed

მაგრამ მე ვიტყოდი, ვალდებული ხართ, რომ მოახდინოთ მათი ინფორმირება

about all the other creeds in the world, too.

ასევე ყველა სხვა დოქტრინაზე მსოფლიოში.

The reason I've taken this time is I've been fascinated to hear

მიზეზი რატომაც ამდენი დრო დავხარჯე ასახსნელად, არის გამაოგნებელი რეაქციები,

some of the reactions to this.

One reviewer for a Roman Catholic newspaper called it "totalitarian."

ერთ-ერთმა მიმომხილველმა კათოლიკური გაზეთიდან,

It strikes me as practically libertarian.

ამას "ტოტალიტარიზმი" უწოდა. მე ეს ლიბერტარიანულად მეჩვენება.

Is it totalitarian to require reading, writing and arithmetic?

ტოტალიტარიზმია წერა-კითხვის და არითმეტიკის სწავლების მოთხოვნა?

I don't think so.

არ მგონია.

All I'm saying is --

რასაც ვამბობ, არის მხოლოდ და მხოლოდ ფაქტები.

and facts, facts only; no values, just facts --

არა ღირებულებები, არამედ მხოლოდ ფაქტები მსოფლიოს ყველა რელიგიაზე.

about all the world's religions.

Another reviewer called it "hilarious."

სხვა მიმომხილველმა ეს შეაფასა როგორც "კომიკური".

Well, I'm really bothered by the fact

მე მართლა მაწუხებს ის ფაქტი,

that anybody would think that was hilarious.

რომ ვიღაც ამას შეიძლება კომიკურად მიიჩნევდეს.

It seems to me to be such a plausible,

მე ეს აზრი ისე დამაჯერებლად მეჩვენება,

natural extension of the democratic principles we already have

ბუნებრივ გაგრძელებად იმ დემოკრატიული პრინციპებისა რაც ჩვენ უკვე გვაქვს,

that I'm shocked to think anybody would find that just ridiculous.

რომ შოკირებული ვარ როგორ შეიძლება, ვინმეს ეს სასაცილოდ მოეჩვენოს.

I know many religions

მე მესმის, რომ ბევრ რელიგიას ისე მგზნებარედ სურს საკუთარი რწმენების

are so anxious about preserving the purity of their faith among their children

სიწმინდეების შემონახვა საკუთარი შვილებისთვის,

that they are intent on keeping their children ignorant of other faiths.

რომ გეგმაში აქვს ბავშვები უვიცები დატოვოს სხვა რწმენების მიმართ.

I don't think that's defensible.

არ მგონია ეს გამართლებადი იყოს, მაგრამ სიამოვნებით მოვისმენდი

But I'd really be pleased to get your answers on that --

თქვენს პასუხებს ამაზე, ნებისმიერი რეაქცია ამაზე, მოგვიანებით.

any reactions to that -- later.

But now I'm going to move on.

ახლა კი განვაგრძობ.

Back to the cow.

დავუბრუნდეთ ძროხას.

This picture, which I pulled off the web --

ეს სურათი, რომელიც ინტერნეტიდან ამოვიღე.

the fellow on the left is really an important part of this picture.

მამაკაცი მარცხნივ, არის მნიშვნელოვანი კომპონენტი ამ სურათისა

That's the steward.

ის არის ზედამხედველი

Cows couldn't live without human stewards -- they're domesticated.

ძროხები ვერ იცხოვრებდნენ ზედმახედველის გარეშე,

They're a sort of ectosymbiont.

ისინი მოშინაურებულები არიან. ისინი ერთგვარი ექტოსიმბიოზები არიან.

They depend on us for their survival.

ისინი დამოკიდებულები არიან ჩვენზე გადარჩენისთვის.

And Pastor Rick was just talking about sheep.

პასტორი რიკი ცხვრებზე საუბრობდა.

I'm going to talk about sheep, too.

მეც ვაპირებ ცხვრებზე ვისაუბრო.

There's a lot of serendipitous convergence here.

აქ ბევრი ბედნიერი შემთხვევითობა გვაქვს.

How clever it was of sheep to acquire shepherds!

რა ჭკვიანურად მოიქცნენ ცხვრები, რომ იშოვეს მწყემსები.

(Laughter)

Think of what this got them.

დაფიქრდით ამით რა მიიღეს.

They could outsource all their problems:

მათ შეძლეს ყველა საკუთარი პრობლემის, გარე მომსახურებაზე გატანა.

protection from predators, food-finding ...

მტაცებლებისგან დაცვა, საჭმლის მოძიება, სამედიცინო მომსახურება.

(Laughter)

... health maintenance.

(Laughter)

The only cost in most flocks -- not even this -- a loss of free mating.

ერთადერთი ფასი რასაც იხდიან, არის დაწყვილების თავისუფლების დაკარგვა.

What a deal!

რა მომგებიანი მორიგებაა.

"How clever of sheep!" you might say.

"რა ჭკვიანურად მოიქცა ცხვარი" იტყოდით.

Except, of course, it wasn't the sheep's cleverness.

მაგრამ ცხადია, ცხვრის ჭკუა არაფერ შუაშია.

ჩვენ ვიცით, რომ ცხვრისგან სარაკეტო მეცნიერი არ დადგება.

We all know sheep are not exactly rocket scientists -- they're not very smart.

ისინი არ არიან ასე საზრიანები ეს არ იყო ცხვრის ჭკუის დამსახურება

It wasn't the cleverness of the sheep at all.

They were clueless.

მათ წარმოდგენა არ ჰქონდათ ამაზე.

მაგრამ ეს ნამვდილად იყო ჭკვიანური საქციელი.

But it was a very clever move.

Whose clever move was it?

ვისი ჭკვიანური საქიცელი იყო ეს?

It was the clever move of natural selection itself.

ეს იყო თავად ბუნებრივი გადარჩევის ჭკვიანური საქციელი

Francis Crick, the co-discoverer of the structure of DNA

ფრენსის კრიკმა, დნმ-ის სტრუქტურის თანააღმომჩენმა

with Jim Watson,

ჯიმ უოტსონთან ერთად, ერთხელ იხუმრა, როგორც ის ეძახის, ორგელის მეორე წესზე.

once joked about what he called Orgel's Second Rule.

Leslie Orgel is a molecular biologist, brilliant guy,

ლესლი ორგელი ისევ მოლეკულური ბილოგია, შესანიშნავი კაცი,

and Orgel's Second Rule is:

და ორგელის მეორე წესი კი ასეთია: "ევოლუცია თქვენზე ჭკვიანია."

Evolution is cleverer than you are.

Now, that is not Intelligent Design -- not from Francis Crick.

ახლა, ეს არ არის გონივრული დიზაინი არა ფრენცის კრიკისგან.

Evolution is cleverer than you are.

ევოლუცია თქვენზე ჭკვიანია.

If you understand Orgel's Second Rule, then you understand

თუ თქვენ გაიაზრებთ ორგელის მეორე წესს, მაშინ თქვენ მიხვდებით,

why the Intelligent Design movement is basically a hoax.

თუ რატომ არის გონივრული დიზაინის შესახებ აზრი სიყალბე.

The designs discovered by the process of natural selection

აღმოჩენილი დიზაინი, რომელიც ბუნებრივი გადარჩევის პროცესით აეწყო,

are brilliant, unbelievably brilliant.

არის შესანიშნავი, დაუჯერებლად შესანიშნავი.

Again and again biologists are fascinated with the brilliance of what's discovered.

ისევ და ისევ ბიოლოგები გაოგნებულები არიან ამ აღმოჩენების მშვენიერებით

But the process itself is without purpose,

მაგრამ თავად პროცესი უმიზნოა.

without foresight, without design.

წინდახედულობის გარეშე, გეგმის გარეშე.

When I was here four years ago,

როცა მე აქ გამოვდიოდი 4 წლის წინ

I told the story about an ant climbing a blade of grass.

მე გიამბეთ ბალახზე მცოცავ ჭიანჭველაზე,

And why the ant was doing it was because its brain had been infected

და რატომ აკეთებდა ის ამას?

იმიტომ რომ მისი ტვინი ინფიცირებული იყო ლანცეტისებრი პარაზიტით,

with a lancet fluke that was needed to get into the belly of a sheep or a cow

რომლის მიზანიც იყო ცხვრის, ან ძროხის მუცელში მოხვედრა გასამრავლებლად.

in order to reproduce.

So it was sort of a spooky story.

ეს იყო ერთგვარად საშინელი ისტორია

And I think some people may have misunderstood.

და ვფიქრობ ზოგიერთს შეიძლება ვერ გაეგო.

Lancet flukes aren't smart.

ეს პარაზიტები არ არიან ჭკვიანები.

I submit that the intelligence of a lancet fluke is down there,

მე გეტყვით, რომ ლანცეტისებრი პარაზიტის ინტელექტი

somewhere between petunia and carrot.

არის სადღაც პეტუნიასა და სტაფილოს შორის.

They're not really bright. They don't have to be.

ის არ არის გონიერი და არც უნდა იყოს.

The lesson we learn from this is:

გაკვეთილი, რომელიც აქედან გამოგვაქვს არის

you don't have to have a mind to be a beneficiary.

რომ თქვენ არ გჭირდებათ ინტელექტი იმისთვის რომ მიიღოთ სიკეთეები.

The design is there in nature, but it's not in anybody's head.

დიზაინი არსებობს ბუნებაში, მაგრამ ის არავის თავში არ არის

It doesn't have to be.

და არც უნდა იყოს.

That's the way evolution works.

ასე მუშაობს ევოლუცია. კითხვა:

Question: Was domestication good for sheep?

იყო მოშინაურება კარგი ცხვერბისთვის?

ეს შესანიშნავი იყო მათი გენეტიკისთვის

It was great for their genetic fitness.

და აქ მინდა შეგახსენოთ შესანიშნავი აზრი,

And here I want to remind you of a wonderful point

that Paul MacCready made at TED three years ago.

რომელიც პოლ მაკრდიმ წარმოთქვა TED-ში სამი წლის წინ.

Here's what he said:

აი რა თქვა მან.

10 000 წლის წინ, სოფლის მეურნეობის განთიადზე

"Ten thousand years ago, at the dawn of agriculture,

human population, plus livestock and pets,

მოსახლეობა, საქონელი და შინაური ცხოველი იკავებდა დაახლოებით

was approximately a tenth of one percent of the terrestrial vertebrate landmass."

დედამიწაზე მცხოვრები ხერხემლიანების მასის 1 პროცენტის მეთაედს.

That was just 10,000 years ago.

ეს იყო 10 000 წლის წინ.

ბილოგიურ ტერმინებში რომ ვთქვათ, გუშინ.

Yesterday, in biological terms.

What is it today? Does anybody remember what he told us?

და დღეს რა ხდება? ვინმეს ახსოვს რა გვითხრა მან?

98 percent.

98 პროცენტი.

That is what we have done on this planet.

ეს არის ის რაც ჩვენ გავაკეთეთ დედამიწაზე

Now, I talked to Paul afterwards -- I wanted to check to find out

მე შემდეგ ვესაუბრე პოლს.

მინდოდა გამერკვია როგორ გამოთვალა,

how he'd calculated this, and get the sources and so forth --

მიმეღო წყაროები და ა.შ.

and he also gave me a paper that he had written on this.

და მან მომცა ნაშრომი, რომელიც ამასთან დაკავშირებით დაწერა.

And there was a passage in it which he did not present here

მასში ნაწყვეტია, რომელიც აქ არ წარმოუდგენია

და ვფიქრობ, რომ მისი აქ თქვენთვის წაკითხვა ღირს.

and I think it is so good, I'm going to read it to you:

"Over billions of years on a unique sphere,

"მილიარდობით წლების მანძილზე,

chance has painted a thin covering of life:

შემთხვევით დაიხატა სიცოცხლის თხელი საფარი:

complex, improbable, wonderful and fragile.

რთული, დაუჯერებელი, შესანიშნავი და მყიფე.

Suddenly, we humans -- a recently arrived species

უეცრად, ჩვენ ადამიანები, ცოტა ხნის წინ მოსული სახეობა,

no longer subject to the checks and balances inherent in nature --

აღარ ვართ ბუნების განუყოფელი კონტროლისა და ბალანსის ობიექტები,

have grown in population, technology and intelligence

გავიზარდეთ ოდენობით, ტექნოლოგიებით და გონებრივად, შიშისმომგვრელ ძლიერებამდე.

to a position of terrible power.

We now wield the paintbrush."

ახლა ფუნჯი ჩვენ გვიპყრია ხელთ."

We heard about the atmosphere as a thin layer of varnish.

ჩვენ გვსმენია ატომსფეროზე, როგორც თხელ ლაქის ფენაზე.

Life itself is just a thin coat of paint on this planet.

სიცოცხლე თავად არის საღებავის თხელი ფენა ამ პლანეტაზე

And we're the ones that hold the paintbrush.

და სწორედ ჩვენ გვაქვს ხელთ ფუნჯი.

და როგორ ვაკეთებთ ამას?

And how can we do that?

The key to our domination of the planet is culture.

ჩვენი დომინირების გასაღები ამ პლანეტაზე კულტურაა

And the key to culture is religion.

და კულტურის გასაღები კი - რელიგია.

Suppose Martian scientists came to Earth.

ვთქვათ, მარსიანელი მეცნიერები ჩამოვიდნენ დედამიწის შესასწავლად.

They would be puzzled by many things.

ისინი გაკვირვებულები იქნებოდნენ ბევრი რამით.

Anybody know what this is? I'll tell you what it is.

ვინმემ იცის ეს რა არის?

მე გეტყვით რა არის ეს.

This is a million people gathering on the banks of the Ganges in 2001,

ეს არის მილიონობით ადამიანი, რომელიც იკრიბება მდინარე განჯის პირას 2001 წელს.

perhaps the largest single gathering of human beings ever,

შესაძლოა ყველაზე მრავალრიცხოვანი შეკრებაა, რაც კი ოდესმე ყოფილა.

as seen from satellite photograph.

როგორც თანამგრზავრიდან გადაღებულ ფოტოზეა.

Here's a big crowd.

აი ხალხის დიდი მასა.

Here's another crowd in Mecca.

აი კიდევ სხვა ხალხთა შეკრება მექაში.

მარსიანელები გაოგნებულები იქნებოდნენ ამით.

Martians would be amazed by this.

They'd want to know how it originated,

მათ მოუნდებოდათ გაეგოთ როგორ დაიწყო ეს, რისთვის და როგორ ნარჩუნდება

what it was for and how it perpetuates itself.

პრინციპში ამის გამოტოვება მინდა.

Actually, I'm going to pass over this.

ჭიანჭველები მარტონი არ არიან ამაში.

The ant isn't alone.

There's all sorts of wonderful cases of species which -- in that case --

არსებობს უამრავი განმაცვიფრებელი მაგალითი სხვადასხვა სახეობებში

ამ შემთხვევაში პარაზიტი აღწევს თაგვში.

A parasite gets into a mouse and needs to get into the belly of a cat.

მას უნდა მოხვდეს კატის მუცელში.

And it turns the mouse into Mighty Mouse, makes it fearless,

ის თაგვს, ძლევამოსილად აქცევს

ეს მას უშიშარს ხდის ისეთად, რომ ის გამორბის ღია სივრცეში,

so it runs out in the open, where it'll be eaten by a cat.

სადაც მას ადვილად შეჭამს კატა მართლაც ასეა.

True story.

In other words, we have these hijackers --

სხვა სიტყვებით, არსებობენ ასეთი ყაჩაღები.

you've seen this slide before, from four years ago --

გინახავთ ეს სლაიდი 4 წლის წინ?

a parasite that infects the brain and induces even suicidal behavior,

პარაზიტი, რომელიც ტვინს აზიანებს

და იწვევს თვითგამანადგურებელ ქმედებებს, საერთო საქმისთვის.

on behalf of a cause other than one's own genetic fitness.

ინდივიდის გენეტიკური სიჯანსაღის წინააღმდეგ

მოგვსვლია ჩვენ ასეთი რამ როდისმე?

Does that ever happen to us?

Yes, it does -- quite wonderfully.

დიახ, მოგვსვლია, საკმაოდ შესანიშნავადაც.

The Arabic word "Islam" means "submission."

არაბული სიტყვა "ისლამი" ნიშნავს მორჩილებას.

It means "surrender of self-interest to the will of Allah."

ეს ნიშნავს "საკუთარი ინტერესის დანებებას ალაჰის ნების წინაშე"

But I'm not just talking about Islam.

მაგრამ მე მხოლოდ ისლამზე არ ვსაუბრობ.

I'm talking also about Christianity.

ასევე ვსაუბრობ ქრისტიანობაზე.

This is a parchment music page that I found in a Paris bookstall

ეს ფურცელი, რომელიც 50 წლის წინ ვიპოვე პარიზის წიგნის კიოსკში

50 years ago.

And on it, it says, in Latin:

მასზე ლათინურად წერია:

"Semen est verbum Dei. Sator autem Christus."

(ლათინურად)

The word of God is the seed and the sower of the seed is Christ.

"სიტყვა ღმერთისა არის თესლი და მისი მთესველი ქრისტეა"

Same idea. Well, not quite.

იგივე აზრი! მაგრამ არც მთლად იგივე

But in fact, Christians, too ...

სინამდვილეში ქრისტიანები ასევე ამაყობენ, რომ ისინი ნებდებიან ღვთის ნებას.

glory in the fact that they have surrendered to God.

I'll give you a few quotes.

აი რამდენიმე ციტატა:

"The heart of worship is surrender.

"გული თაყვანისცემისა არის დანებება

Surrendered people obey God's words, even if it doesn't make sense."

დანებებული ადამიანები ემორჩილებიან ღვთის სიტყვებს, მაშინაც როცა ისინი უაზროა"

Those words are by Rick Warren.

ეს სიტყვები რიკ უორენს ეკუთვნის.

Those are from "The Purpose Driven Life."

ისინი აღებულია წიგნიდან "მიზანდასახული ცხოვრება"

And I want to turn now, briefly, to talk about that book, which I've read.

და ახლა მინდა დისკუსია ამ წიგნის განხილვისკენ შემოვატრიალო,

You've all got a copy,

რომელიც წავიკითხე. თქვენ ყველას გაქვთ ასლი.

and you've just heard the man.

თქვენ ახლახანს მოისმინეთ ამ კაცის აზრი

And what I want to do now is say a bit about this book

და მე მინდა ეხლა ცოტა რამ გითხრათ ამ წიგნზე დიაზინის თვალსაზრისით,

from the design standpoint,

because I think it's actually a brilliant book.

იმიტომ რომ ვფიქრობ ეს მართლაც შესანიშნავი წიგნია.

პირველ რიგში - მიზანი

First of all, the goal -- and you heard just now what the goal is --

და თქვენ მოისმინეთ რა არის მიზანი.

it's to bring purpose to the lives of millions, and he has succeeded.

მიზანია მილიონობით ადამიანის ცხოვრებისთვის აზრის შეძენა.

Is it a good goal? In itself, I'm sure we all agree, it is a wonderful goal.

და მან ეს შეძლო. არის ეს კარგი მიზანი?

თავისთავად, რა თქმა უნდა ვთანხმდებით,

He's absolutely right.

რომ კარგი მიზანია ის აბსოლუტურად მართალია.

There are lots of people out there who don't have purpose in their life,

არის უამრავი ადამიანი, რომელსაც არ გააჩნია ცხოვრების აზრი

and bringing purpose to their life is a wonderful goal.

და მის ცხოვრებაში აზრის შეტანა მშვენიერი მიზანია.

I give him an A+ on this.

ამისთვის მას 5 პლუსით ჩემგან.

(Laughter)

Is the goal achieved?

ეს მიზანი მიღწეულია?

Yes.

დიახ.

30 მილიონიანი ტირაჟი ამ წიგნისა.

Thirty million copies of this book.

Al Gore, eat your heart out.

ელ გორს უთუოდ შეშურდებოდა.

(Laughter)

(სიცილი)

Just exactly what Al is trying to do, Rick is doing.

ზუსტად ის რის გაკეთებასაც ელი ცდილობს, აკეთებს რიკი.

This is a fantastic achievement.

ეს ფანტასტიკური მიღწევაა

და რაც შეეხება საშუალებას, როგორ აღწევს ამას?

And the means -- how does he do it?

It's a brilliant redesign of traditional religious themes --

ეს ტრადიცული რელიგიური თემების მშვენიერი რეკონსტრუქციაა,

updating them, quietly dropping obsolete features,

მათი განახლება, მოძველებული ნაწილების ჩუმი გადაყრით.

putting new interpretations on other features.

სხვა ნაწილების ახალი ინტერპრეტირება.

This is the evolution of religion that's been going on for thousands of years,

ეს რელიგიის ევოლუციაა, რომელიც ათასობით წლის მანძილზე ხდება უკვე

და რიკი მხოლოდ ამის უკანასკნელი მშვენიერი შემსრულებელია

and he's just the latest brilliant practitioner of it.

I don't have to tell you this; you just heard the man.

ამის ახსნა მე არც მჭირდება.

თქვენ ახალხანს მოუსმინეთ მას.

Excellent insights into human psychology, wise advice on every page.

მშვენიერი წვდომა ადამიანის ფსიქოლოგიაზე, ბრძნული რჩევები ყველა გვარდზე.

მეტიც, ის გვთავაზობს ჩავიხედოთ შიდა სამზარეულოში.

Moreover, he invites us to look under the hood.

I really appreciated that.

მე მართლა დიდად ვაფასებ ამას.

For instance, he has an appendix where he explains

მაგალითად, მას აქვს დანართი სადაც ის ხსნის

his choice of translations of different Bible verses.

საკუთარ არჩევანს ბიბლიის ლექსების სხვადასხვა თარგმანებისა.

The book is clear, vivid, accessible, beautifully formatted.

წიგნი გასაგებია, თვალსაჩინოა, ხელმისაწვდომია, ლამაზად ფორმატირებულია.

Just enough repetition.

ზომიერი გამეორებებით.

That's really important.

ეს მართლაც მნიშვნელოვანია.

Every time you read it or say it, you make another copy in your brain.

ყოველ ჯერზე მისი წაკითხვის ან მოყოლისას, თქვენ აკეთებთ კიდევ ერთ ასლს თქვენს ტვინში

Every time you read it or say it, you make another copy in your brain.

ყოველ ჯერზე მისი წაკითხვის ან მოყოლისას, თქვენ აკეთებთ კიდევ ერთ ასლს თქვენს ტვინში

(Laughter)

(სიცილი)

With me, everybody --

ყველა ამყევით: ყოველ ჯერზე მისი წაკითხვის ან მოყოლისას,

(Audience and Dan Dennett) Every time you read it or say it,

you make another copy in your brain.

თქვენ აკეთებთ კიდევ ერთ ასლს თქვენს ტვინში

მადლობა

Thank you.

And now we come to my problem.

და ახლა ჩვენ მივედით ჩემ პრობლემამდე,

Because I'm absolutely sincere in my appreciation

რადგან მე აბსოლუტურად გულწრფელი ვარ ჩემს დადებით შეფასებებში,

of all that I said about this book.

რომელიც ამ წიგნზე გამოვთქვი.

But I wish it were better.

სამწუხაროა, რომ ის უკეთესი არ არის.

I have some problems with the book.

მე მაქვს რაღაც პრობლემები ამ წიგნთან.

And it would just be insincere of me not to address those problems.

და იქნებოდა უსინდისობა ჩემი მხრიდან არ მომეყოლა ამ პრობლემებზე.

I wish he could do this with a revision,

სამწუხაროა, რომ მან არ გამოუშვა ამ წიგნის გადასინჯვა,

a Mark 2 version of his book.

როგორც ვერსია ნომერი 2 მისი წიგნისა.

"The truth will set you free."

"ჭეშმარიტება გათავისუფლებთ"

That's what it says in the Bible,

ეს არის რაც ბიბლიაში წერია და ეს არის რითიც მეც მინდა ვიცხოვრო

and it's something that I want to live by, too.

My problem is, some of the bits in it I don't think are true.

ჩემი პრობლემა იმაშია, რომ ზოგიერთი რამ ამ წიგნში არ მგონია ჭეშმარიტება.

Now some of this is a difference of opinion.

რაღაცეები აქედან არის უბრალო აზრთა სხვადასხვაობა,

And that's not my main complaint, that's worth mentioning.

და ეს არ არის ჩემი ძირითადი პრეტენზია

უნდა აღინიშნოს.

Here's a passage -- it's very much what he said, anyway:

აი ნაწყვეტი, ზუსტად ის რაც ზოგადად თქვა.

"If there was no God we would all be accidents,

"ღმერთი რომ არ იყოს, ჩვენ ვიქნებოდით

the result of astronomical random chance in the Universe.

შემთხვევითობა, კოსმიური შემთხვევითობის შედეგი სამყაროში.

You could stop reading this book because life would have no purpose

თქვენ შეგეძლოთ შეგეწყვიტათ ამ წიგნის კითხვა,

რადგან ცხოვრებას არ ექნებოდა მიზანი, მნიშვნელობა ან აზრი.

or meaning or significance.

There would be no right or wrong

არ იარსებებდა სწორი და არასწორი და იმედი მოკლე სიცოცხლის მერე"

and no hope beyond your brief years on Earth."

Now, I just do not believe that.

არა, მე უბრალოდ არ მჯერა ამის.

By the way, I find -- Homer Groening's film presented a beautiful alternative

სხვათაშორის, მე ვთვლი რომ ჰომერ გრონინგის ფილმში

წარმოდგენილია კარგი ალტერნატივა ზუსტად ამ მტკიცებისა.

to that very claim.

Yes, there is meaning and a reason for right or wrong.

დიახ, არსებობს მნიშვნელობა და მიზეზი სწორი და არაწორი საქციელისთვის.

We don't need a belief in God to be good or to have meaning in us.

ჩვენ არ გვჭირდება ღვთის რწმენა, რომ ვიყოთ კარგები და გვესმოდეს საკუთარი არსი.

But that, as I said, is just a difference of opinion.

მაგრამ ეს მხოლოდ აზრთა სხვადასხვაობაა.

That's not what I'm really worried about.

ეს არ არის ის რაც მართლა მაწუხებს.

How about this: "God designed this planet's environment

აბა ეს ნახეთ: "ღმერთმა შექმნა გარემო ამ პლანეტაზე, რომ ჩვენ მასზე გვეცხოვრა"

just so we could live in it."

I'm afraid that a lot of people take that sentiment to mean

ვშიშობ, ბევრს ეს აზრი იმ გაგებით ესმის, რომ თითქოს

that we don't have to do the sorts of things

ჩვენ არ უნდა ვაკეთოთ ის რასაც ელ გორი,

that Al Gore is trying so hard to get us to do.

ასე დაჟინებით ცდილობს გაგვაკეთებინოს.

I am not happy with that sentiment at all.

მე საერთოდ არ მომწონს მსგავსი აზრები.

And then I find this: "All the evidence available in the biological sciences

და შემდეგ ეს ვნახე: "ბილოგიურ მეცნიერებაში არსებული ყველა მტკიცებულება,

supports the core proposition that the cosmos is a specially designed whole

მიუთითებს ცენტრალურ არსზე, რომ კოსმოსი არის სპეციალურად შექმნილი მთლიანობა,

with life and mankind as its fundamental goal and purpose,

რომლის ძირითადი მიზანი და აზრი სიცოცხლე და ადამაინია,

a whole in which all facets of reality have their meaning

ამ მთლიანობაში ყოველი ასპექტის მნიშვნელობა

და ახსნა ამ ცენტრალური არსით ხდება"

and explanation in this central fact."

ჰმ, ეს მაიკლ დენტონია, ის კრეაციონისტია

Well, that's Michael Denton. He's a creationist.

და ამ დროს ვიფიქრე "ერთი წუთით"

And here, I think, "Wait a minute." I read this again.

კიდევ ერთხელ გადავიკითხე.

I read it three or four times and I think,

წავიკითხე კიდევ სამჯერ, ოთხჯერ და ვიფიქრე:

"Is he really endorsing Intelligent Design?

"მართლაც გონივრულ დიზაინს ამტკიცებს?

Is he endorsing creationism here?"

ამტკიცებს თუ არა ის აქ კრეაციონიზმს?"

And you can't tell.

და მიხვდი რომ შეუძლებალია აქ ამის დადგენა.

So I'm sort of thinking, "Well, I don't know,

ამიტომ ვიფიქრე: "არ ვიცი, არ ვიცი,

I don't know if I want to get upset with this yet."

ღირს თუ არა ჯერ-ჯერობით ამაზე ავღელდე"

But then I read on, and I read this: "First, Noah had never seen rain,

მაგრამ განვაგრძე კითხვა და წავიკითხე: "პირველ რიგში, ნოეს არ უნახავს წვიმა

because prior to the Flood, God irrigated the earth from the ground up."

რადგან დიდ წყალდიდობამდე ღმერთმა წყალი მიწიდან ამოიყვანა"

I wish that sentence weren't in there, because I think it is false.

სამწუხაროა რომ წიგნში ეს წინადადებაა, იმიტომ რომ მგონია ის მცდარია.

And I think that thinking this way about the history of the planet,

და მგონია რომ მსგავსი აზრები ჩვენი პლანეტის ისტორიაზე,

after we've just been hearing about the history of the planet

მას შემდეგ რაც ჩვენ ახლახანს მოვისმინეთ

მის ისტორიაზე მილიონი წლების განმავლობაში,

over millions of years,

discourages people from scientific understanding.

ხელს უშლის ადამიანების მიერ მეცნიერების აღქმას.

Now, Rick Warren uses scientific terms

რიკ უორენი იყენებს სამეცნიერო ტერმინებსა და ფაქტორებს

and scientific factoids and information in a very interesting way.

და ინფორმაციას საინეტრესო ხერხით

Here's one: "God deliberately shaped and formed you to serve him

აი მაგალითი: "ღმერთმა შეგნებულად შეგქმნათ ასე რომ მას ემსახუროთ

in a way that makes your ministry unique.

ეს თქვენს მსახურებას უნიკალურს ხდის.

He carefully mixed the DNA cocktail that created you."

მან სიფრთხილით შეაზავა დნმ-ის კოქტეილი, რომელმაც შეგქმნათ თქვენ."

I think that's false.

მე ვფიქრობ ეს სიცრუეა.

Now, maybe we want to treat it as metaphorical.

შეიძლება ჩვენ ეს მეტაფორად მივიღოთ.

Here's another one: "For instance, your brain can store 100 trillion facts.

აი კიდევ ერთი: "მაგალითად თქვენი ტვინი იტევს 100 ტრილიონ ფაქტს.

Your mind can handle 15,000 decisions a second."

თქვენს ტვინს შეუძლია 15 000 გადაწყვეტილების დამუშავება წამში"

Well, it would be interesting to find the interpretation

საინტერესო იქნებოდა ამის ჩემთვის მისაღები ინტერპრეტაციის მოსმენა.

where I would accept that.

შეიძლება არსებობდეს ამის სიმართლედ მიღების ფორმა.

There might be some way of treating that as true.

"ანთროპოლოგებმა აღნიშნეს, რომ თაყვანისცემა არის უნივერსალური მოთხოვნილება

"Anthropologists have noted that worship is a universal urge,

hardwired by God into the very fiber of our being --

რომელიც ღმერთმა ჩააქსოვა ჩვენ ყოფაში,

an inbuilt need to connect with God."

როგორც თანდაყოლილი სურვილი ღმერთთან შეერთებისა."

Well, the sense of which I agree with him,

რაღაც გაგებით ვეთანხმები, იმ განსხვავებით

except I think it has an evolutionary explanation.

რომ ჩემი აზრით ამას ევოლუციური ახსნა აქვს.

And what I find deeply troubling in this book

და რაც მე ძალიან შემაშფოთებლად მიმაჩნია ამ წიგნში

is that he seems to be arguing that if you want to be moral,

არის ის, რომ როგორც ჩანს ის ცდილობს ამტკიცოს რომ მორალურობისთვის

if you want to have meaning in your life,

და იმისთვის რომ იპოვოთ ცხოვრების აზრი,

you have to be an Intelligent Designer,

თქვენ უნდა გჯეროდეთ გონიერი შემქმნელისა

you have to deny the theory of evolution by natural selection.

და უნდა უარყოთ ევოლუციის თეორია ბუნებრივი გადარჩევის გზით.

And I think, on the contrary,

მე კი პირიქით მგონია, რომ მსოფლიო პრობლემების გადაჭრისთვის

that it is very important to solving the world's problems

მნიშვნელოვანია ევოლუციურ ბიოლოგიას სერიოზულად მივუდგეთ.

that we take evolutionary biology seriously.

Whose truth are we going to listen to?

ვის უნდა დავუჯეროთ?

Well, this is from "The Purpose Driven Life":

ეს "მიზანდასახული ცხოვრებიდან" არის:

"The Bible must become the authoritative standard for my life:

"ბიბლია უნდა გახდეს ჩემი ცხოვრების ავტორიტეტული სტანდარტი.

the compass I rely on for direction,

კომპასი რომელსაც ვენდობი მიმართულებისთვის, რჩევა რომელსაც ვუსმენ

the counsel I listen to for making wise decisions,

დასკვნების გამოტანისა და შკალისთვის, რომლითაც ყველაფრს შევაფასებ."

and the benchmark I use for evaluating everything."

კარგით, შესაძლებელია, მაგრამ აქედან რა გამომდინარეობს?

Well maybe, OK, but what's going to follow from this?

And here's one that does concern me.

აი რაც მართლა მაღელვებს.

Remember I quoted him before with this line:

გახსოვთ მე წაგიკითხეთ მისი ეს ნაწყვეტი:

"Surrendered people obey God's word, even if it doesn't make sense."

"დანებებული ადამიანები ემორჩილებიან ღვთის სიტყვებს,

And that's a problem.

მაშინაც როცა ისინი უაზროა" ამაშია პრობლემა.

(Sighs)

"Don't ever argue with the Devil.

"არც კი იდავოთ ეშმაკთან.

He's better at arguing than you are,

ის უფრო არგუმენტირებულია ვიდრე თქვენ, ათასწლიანი პრაქტიკის შემდეგ."

having had thousands of years to practice."

Now, Rick Warren didn't invent this clever move.

რიკ უორენს არ გამოუგონებია ეს ჭკვიანური სვლა.

It's an old move.

ეს ძველი ფანდია.

It's a very clever adaptation of religions.

ეს რელიგიის ძალიან ჭკვიანური ადაპტაციაა.

It's a wild card for disarming any reasonable criticism.

ეს არის შაბლონი ნებისმიერი საფუძვლიანი კრიტიკის განიარაღებისთვის.

"You don't like my interpretation?

"არ მოგწონთ ჩემი ინტერპრეტაცია?

You've got a reasonable objection to it?

გაქვთ საფუძვლიანი პრეტენზიები მასთან?

Don't listen, don't listen!

ნუ უსმენთ, ნუ უსმენთ!

That's the Devil speaking."

მისი პირით ეშმაკი გესაუბრებათ."

This discourages the sort of reasoning citizenship

ეს ხელს უშლის ისეთი ტიპის აზრიან მოქალაქეობას

it seems to me that we want to have.

როგორიც მგონია რომ გვინდა გვქონდეს.

I've got one more problem, then I'm through.

კიდევ ერთ პრობლემას აღვწერ და დავასრულებ.

And I'd really like to get a response if Rick is able to do it.

და მე მართლაც მინდა მოვისმინო პასუხები, თუ რიკი შეძლებს ამას,

"In the Great Commission, Jesus said,

"იესომ დაგვიბარა: "მაშ, წადით, დაიმოწაფეთ ყველა ხალხი

'Go to all people of all nations and make them my disciples.

და ნათელი ეცით მათ მამის და ძის და სული წმიდის სახელით;

Baptize them in the name of the Father, the Son and the Holy Spirit,

ასწავლეთ მათ დაიცვან ყველაფერი, რაც გამცნეთ"

and teach them to do everything I've told you.'"

ბიბლია გვეუბნება რომ იესო არის ერთადერთი ვისაც მსოფლიოს გადარჩენა შეუძლია.

The Bible says Jesus is the only one who can save the world.

We've seen many wonderful maps of the world in the last day or so.

ჩვენ, მსოფლიოს ბევრი შესანიშნავი რუქა ვნახეთ

ბოლო დღეებში.

Here's one, not as beautiful as the others;

აი ერთ-ერთი არც ისეთი ლამაზი როგორც სხვები.

it simply shows the religions of the world.

ის უბრალოდ მსოფლიოს რელიგიებს ასახავს.

და აქ ჩანს ამჟამინდელი დანაწევრება რელიგიებს შორის.

Here's one that shows the sort of current breakdown of the different religions.

ახლა, გვინდა მართლაც ჩვენ განვიძრახოთ ყველა სხვა რელიგიის გაქრობა,

Do we really want to commit ourselves

to engulfing all the other religions,

როცა მათი წმინდა წიგნები მათ ეუბნება:

when their holy books are telling them,

"Don't listen to the other side, that's just Satan talking!"?

"არ უსმინოთ მეორე მხარეს, მათი პირით სატანა საუბრებს!"

It seems to me that that's a very problematic ship

მეჩვენება, რომ ეს ძალიან პრობლემატური გემია,

to get on for the future.

იმისთვის რომ მასზე მომავლისკენ ვიაროთ.

I found this sign as I was driving to Maine recently,

ეს აბრა მეინში(აშშ-ს შტატი) მიმავალ გზაზე ვიპოვე ეკლესიის წინ:

in front of a church: "Good without God becomes zero."

"სიკეთე ღმერთის გარეშე ნულია"

Sort of cute.

თითქოს საზრიანია. ძალიან ჭკვიანი,

A very clever little meme.

პატარა მიმია(კულტურით გადაცემული აზრი)

I don't believe it and I think this idea, popular as it is --

მე არ მჯერა მისი და ვფიქრობ რომ ეს აზრი, არა ამ სახით არამედ ზოგადად,

not in this guise, but in general --

თავისთავად არის ერთ-ერთი ძირითადი პრობლემა რომელსაც ჩვენ ვაწყდებით.

is itself one of the main problems that we face.

If you are like me, you know many wonderful, committed, engaged

თუ თქვენ ისეთივე ხართ როგორც მე, ალბათ იცნობთ ბევრ შესანიშნავ, ერთგულ, საქმიან

atheists, agnostics, who are being very good without God.

ათეისტს, აგნოსტიკოსს, რომელიც ღმერთის გარეშე უაღრესად კეთილშობილია.

And you also know many religious people who hide behind their sanctity

და თქვენ იცნობთ ბევრ რელიგიურ ადამიანს, რომელიც სიკეთის კეთების ნაცვლად,

instead of doing good works.

საკუთარი სიწმინდის უკან იმალება.

So, I wish we could drop this meme.

მე ვისურვებდი, რომ ეს მიმი გაგვენადგურებინოს.

I wish this meme would go extinct.

მე ვისურვებდი, რომ ეს მიმი გადაშენდეს.

Thanks very much for your attention.

დიდი მადლობა ყურადღებისთვის.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)