Shirin Neshat: Art in exile

Vertaald door: Els De Keyser Nagekeken door: Christel Foncke

The story I wanted to share with you today

Het verhaal dat ik vandaag met jullie wil delen,

is my challenge as an Iranian artist,

is mijn uitdaging als Iraanse kunstenares,

as an Iranian woman artist,

als Iraanse vrouwelijke kunstenares,

as an Iranian woman artist

als Iraanse vrouwelijke artieste

living in exile.

in ballingschap.

Well, it has its pluses and minuses.

Het heeft voor- en nadelen.

On the dark side,

Aan de donkere kant:

politics doesn't seem to escape people like me.

mensen als ik ontsnappen niet aan de politiek.

Every Iranian artist, in one form or another,

Elke Iraanse artiest is op één of andere manier

is political.

politiek.

Politics have defined our lives.

De politiek heeft ons leven gedefinieerd.

If you're living in Iran,

Als je in Iran woont,

you're facing censorship, harassment,

heb je te maken met censuur, intimidatie,

arrest, torture --

arrestatie, foltering --

at times, execution.

en soms terechtstelling.

If you're living outside like me,

Als je erbuiten woont, zoals ik,

you're faced with life in exile --

heb je te maken met het leven in ballingschap --

the pain of the longing

de pijn van het verlangen

and the separation from your loved ones

en de scheiding van je dierbaren

and your family.

en je familie.

Therefore, we don't find

Daarom vinden we de

the moral, emotional,

morele, emotionele,

psychological and political space

psychologische en politieke ruimte niet

to distance ourselves from the reality

om afstand te nemen van de realiteit

of social responsibility.

van maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Oddly enough,

Vreemd genoeg

an artist such as myself

bevindt een kunstenaar als ik

finds herself also in the position of being the voice,

zich in de positie waarbij ik de stem,

the speaker of my people,

de woordvoerder van mijn volk ben,

even if I have, indeed,

zelfs al heb ik in realiteit

no access to my own country.

geen toegang tot mijn land.

Also, people like myself,

Mensen zoals ik

we're fighting two battles on different grounds.

voeren twee gevechten tegelijk, op verschillende slagvelden.

We're being critical of the West,

We staan kritisch ten opzichte van het Westen,

the perception of the West

van de perceptie van het Westen

about our identity --

over onze identiteit --

about the image that is constructed about us,

het imago dat over ons is geconstrueerd,

about our women, about our politics,

over onze vrouwen, over onze politiek,

about our religion.

over onze godsdienst.

We are there to take pride

We zijn daar om trots te zijn

and insist on respect.

en aan te dringen op respect.

And at the same time,

Tegelijk

we're fighting another battle.

voeren we een ander gevecht.

That is our regime,

Dat is ons regime,

our government --

onze regering,

our atrocious government,

onze afschuwelijke regering,

[that] has done every crime

heeft elke misdaad begaan

in order to stay in power.

om aan de macht te blijven.

Our artists are at risk.

Onze kunstenaars zijn in gevaar.

We are in a position of danger.

We bevinden ons in een gevaarlijke positie.

We pose a threat

We vormen een bedreiging

to the order of the government.

voor de orde van de regering.

But ironically,

Ironisch genoeg

this situation

heeft deze situatie

has empowered all of us,

ons allemaal kracht gegeven,

because we are considered, as artists,

want we worden, als kunstenaars

central to the cultural, political,

allemaal beschouwd als centrale figuren voor het culturele, politieke

social discourse in Iran.

en sociale discours in Iran.

We are there to inspire, to provoke,

We zijn er om te inspireren, te provoceren,

to mobilize,

te mobiliseren,

to bring hope to our people.

om onze mensen hoop te bieden.

We are the reporters of our people,

We zijn de verslaggevers van onze mensen,

and are communicators

en zijn communicatoren

to the outside world.

met de buitenwereld.

Art is our weapon.

Kunst is ons wapen.

Culture is a form of resistance.

Cultuur is een vorm van verzet.

I envy sometimes the artists of the West

Soms benijd ik de westerse kunstenaars

for their freedom of expression.

om hun vrijheid van expressie --

For the fact that they can distance themselves

om het feit dat ze afstand kunnen nemen

from the question of politics.

van de politieke kwestie --

From the fact that they are only serving one audience,

om het feit dat ze maar één publiek bedienen,

mainly the Western culture.

vooral de westerse cultuur.

But also, I worry about the West,

Maar ik maak me ook zorgen over het Westen,

because often in this country,

want in dit land,

in this Western world that we have,

in deze westerse wereld van ons,

culture risks being a form of entertainment.

dreigt cultuur vaak een vorm van ontspanning te worden.

Our people depend on our artists,

Onze mensen zijn afhankelijk van onze kunstenaars.

and culture is beyond communication.

Cultuur gaat verder dan communicatie.

My journey as an artist

Mijn pad als kunstenaar

started from a very, very personal place.

begon op een heel erg persoonlijke plek.

I did not start

Ik ben niet begonnen

to make social commentary

met maatschappelijke commentaar te geven

about my country.

op mijn land.

The first one that you see in front of you

Het eerste beeld dat je hier ziet,

is actually when I first returned to Iran

is toen ik voor het eerst terugkeerde uit Iran,

after being separated for a good 12 years.

nadat ik er goed 12 jaar van gescheiden was geweest.

It was after the Islamic Revolution

Het was na de Islamitische Revolutie

of 1979.

van 1979.

While I was absent from Iran,

Terwijl ik weg was uit Iran,

the Islamic Revolution had descended on Iran

was de Islamitische Revolutie over Iran gekomen

and had entirely transformed the country

en had ze het hele land omgevormd

from Persian to the Islamic culture.

van een Perzische naar een Islamitische cultuur.

I came mainly to be reunited with my family

Ik kwam vooral om met mijn familie te worden herenigd

and to reconnect in a way

en om in zekere zin terug aan te knopen

that I found my place in the society.

bij mijn plaats in de maatschappij.

But instead, I found a country

Maar in plaats daarvan, trof ik een land aan

that was totally ideological

dat volledig ideologisch was

and that I didn't recognize anymore.

en dat ik niet meer herkende.

More so, I became very interested,

Ik raakte geïnteresseerd

as I was facing

en kreeg te maken

my own personal dilemmas and questions,

met mijn eigen persoonlijke dilemma's en vragen.

I became immersed in the study

Ik dook in de studie

of the Islamic Revolution --

van de Islamitische Revolutie --

how, indeed,

hoe die, inderdaad,

it had incredibly transformed

een ongelooflijke transformatie betekende

the lives of Iranian women.

voor het leven van de Iraanse vrouw.

I found the subject of Iranian women

Ik vond het onderwerp "de Iraanse vrouw"

immensely interesting,

immens interessant.

in the way the women of Iran, historically,

De vrouwen van Iran leken, historisch gezien,

seemed to embody the political transformation.

de politieke transformatie te incarneren.

So in a way, by studying a woman,

Dus door een vrouw te bestuderen,

you can read the structure and the ideology of the country.

kan je de structuur en de ideologie van het land lezen.

So I made a group of work

Ik maakte een groep werken

that at once faced my own personal questions in life,

die tegelijk mijn persoonlijke levenskwesties naar voren brengen

and yet it brought my work into a larger discourse --

en mijn werk toch ook naar een breder discours leidden --

the subject of martyrdom,

het onderwerp 'martelaarschap',

the question of those who willingly stand in that intersection

de kwestie van diegenen die vrijwillig op het kruispunt staan

of love of God, faith,

tussen liefde voor God, geloof,

but violence and crime and cruelty.

maar ook geweld en misdaad en wreedheid.

For me, this became incredibly important.

Dat werd ongelooflijk belangrijk voor mij.

And yet, I had an unusual position toward this.

Toch had ik er een ongewoon standpunt over.

I was an outsider

Ik was een outsider

who had come back to Iran to find my place,

die naar Iran was teruggekeerd om mijn plek te vinden,

but I was not in a position

maar ik was slecht geplaatst

to be critical of the government

om kritisch te staan tegenover de regering

or the ideology of the Islamic Revolution.

of de ideologie van de islamitische Revolutie.

This changed slowly

Dit veranderde langzaam,

as I found my voice

naarmate ik mijn stem vond

and I discovered things

en dingen ontdekte

that I didn't know I would discover.

waarvan ik niet wist dat ik ze zou ontdekken.

So my art became slightly more critical.

Mijn kunst werd dus een beetje kritischer.

My knife became a little sharper.

Mijn mes werd een beetje scherper.

And I fell into a life in exile.

Ik kwam in een leven in ballingschap terecht.

I am a nomadic artist.

Ik ben een nomade-kunstenaar.

I work in Morocco, in Turkey, in Mexico.

Ik werk in Marokko, in Turkije, in Mexico.

I go everywhere to make believe it's Iran.

Ik ga overal en doe alsof het Iran is.

Now I am making films.

Vandaag maak ik films.

Last year, I finished a film

Vorig jaar werkte ik een film af

called "Women Without Men."

getiteld "Vrouwen zonder mannen".

"Women Without Men" returns to history,

"Vrouwen zonder mannen" keert terug naar de geschiedenis,

but another part of our Iranian history.

maar een ander deel van onze Iraanse geschiedenis.

It goes to 1953

Het gaat terug naar 1953

when American CIA exercised a coup

toen de Amerikaanse CIA een coup pleegde

and removed a democratically elected leader,

en een democratisch verkozen leider afzette,

Dr. Mossadegh.

Dr. Mossadegh.

The book is written by an Iranian woman,

Het boek is geschreven door een Iraanse vrouw,

Shahrnush Parsipur.

Shahrnush Parsipur.

It's a magical realist novel.

Het is een magisch-realistische roman.

This book is banned,

Dit boek is verboden,

and she spent five years in prison.

en ze bracht vijf jaar in de gevangenis door.

My obsession with this book,

Ik ben geobsedeerd door dit boek,

and the reason I made this into a film,

en de reden waarom ik er een film van heb gemaakt,

is because it at once was addressing

is omdat het tegelijk gaat over

the question of being a female --

de kwestie van het vrouw-zijn --

traditionally, historically in Iran --

traditioneel, historisch, in Iran --

and the question of four women

en de kwestie van vier vrouwen

who are all looking for an idea

die allemaal op zoek zijn naar een idee

of change, freedom and democracy --

van verandering, vrijheid en democratie --

while the country of Iran, equally, as if another character,

terwijl het land Iran eveneens, als was het een personage,

also struggled for an idea

worstelde met een idee

of freedom and democracy

van vrijheid en democratie

and independence from the foreign interventions.

en onafhankelijkheid van vreemde inmenging.

I made this film

Ik maakte deze film

because I felt it's important

omdat ik vond dat het belangrijk is

for it to speak to the Westerners

dat het de Westerlingen zou aanspreken

about our history as a country.

over onze geschiedenis als land.

That all of you seem to remember Iran

Ieder van jullie lijkt zich Iran

after the Islamic Revolution.

na de islamitische Revolutie te herinneren.

That Iran was once a secular society,

Dat Iran ooit een seculiere maatschappij was,

and we had democracy,

en dat we een democratie hadden,

and this democracy was stolen from us

en dat die ons werd ontstolen

by the American government,

door de Amerikaanse regering,

by the British government.

door de Britse regering.

This film also speaks to the Iranian people

Deze film spreekt ook het Iraanse volk aan:

in asking them to return to their history

hij vraagt hun om terug te keren naar hun geschiedenis

and look at themselves before they were so Islamicized --

en zichzelf te bekijken zoals ze waren voor ze zo geïslamiseerd werden --

in the way we looked, in the way we played music,

hoe we eruit zagen, hoe we muziek speelden,

in the way we had intellectual life.

wat voor intellectueel leven we hadden.

And most of all,

Bovenal,

in the way that we fought for democracy.

hoe we voor onze democratie vochten.

These are some of the shots actually from my film.

Dit zijn een paar scènes uit mijn film.

These are some of the images of the coup.

Hier zijn een paar beelden van de coup.

And we made this film in Casablanca,

We maakten deze film in Casablanca,

recreating all the shots.

en bouwden alle scènes opnieuw op.

This film tried to find a balance

Deze film zocht naar een evenwicht

between telling a political story,

tussen een politiek verhaal

but also a feminine story.

en een vrouwenverhaal.

Being a visual artist, indeed,

Ik ben een visuele artiest

I am foremost interested to make art --

en wil dus vooral kunst maken,

to make art that transcends

kunst die politiek,

politics, religion,

religie,

the question of feminism,

feminisme overstijgt,

and become an important, timeless,

en een belangrijk, tijdloos,

universal work of art.

universeel kunstwerk wordt.

The challenge I have

Mijn uitdaging bestaat erin

is how to do that.

dat te doen --

How to tell a political story but an allegorical story.

hoe vertel ik een politiek verhaal als een allegorisch verhaal --

How to move you with your emotions,

hoe ontroer ik jullie door jullie emoties,

but also make your mind work.

maar zet ik tegelijk jullie geesten aan het werk.

These are some of the images

Dit zijn een paar beelden

and the characters of the film.

en personages van de film.

Now comes the green movement --

Hier komt de groene beweging --

the summer of 2009,

de zomer van 2009,

as my film is released --

terwijl mijn film wordt uitgebracht,

the uprising begins in the streets of Tehran.

begint de opstand in de straten van Teheran.

What is unbelievably ironic

Wat ongelooflijk ironisch is,

is the period that we tried to depict in the film,

is dat de periode die we weergeven in de film,

the cry for democracy

de roep om democratie

and social justice,

en sociale rechtvaardigheid,

repeats itself now

zichzelf vandaag herhaalt

again in Tehran.

in Teheran.

The green movement

De groene beweging

significantly inspired the world.

heeft de wereld echt geïnspireerd.

It brought a lot of attention to all those Iranians

Ze zorgde voor veel aandacht voor al die Iraniërs

who stand for basic human rights

die staan voor fundamentele mensenrechten

and struggle for democracy.

en de strijd voor democratie.

What was most significant for me

Wat het meest betekenisvol was voor mij,

was, once again,

was, eens te meer,

the presence of the women.

de aanwezigheid van vrouwen.

They're absolutely inspirational for me.

Ze zijn absoluut een inspiratie voor mij.

If in the Islamic Revolution,

Als tijdens de islamitische Revolutie

the images of the woman portrayed

de beelden van de geportretteerde vrouwen

were submissive

onderworpen waren,

and didn't have a voice,

zonder stem,

now we saw a new idea of feminism

dan zagen we nu een nieuw beeld van het feminisme

in the streets of Tehran --

in de straten van Teheran --

women who were educated,

vrouwen die opgeleid waren,

forward thinking, non-traditional,

vooruit dachten, niet traditioneel waren,

sexually open, fearless

seksueel open, zonder vrees,

and seriously feminist.

en bepaald feministisch.

These women and those young men

Deze vrouwen en die jonge mannen,

united Iranians

verenigden de Iraniërs,

across the world, inside and outside.

over de hele wereld, binnen en buiten.

I then discovered

Toen ontdekte ik

why I take so much inspiration

waarom ik zo geïnspireerd word

from Iranian women.

door Iraanse vrouwen.

That, under all circumstances,

Onder alle omstandigheden

they have pushed the boundary.

hebben ze de grenzen verlegd.

They have confronted the authority.

Ze zijn de confrontatie met het gezag aangegaan.

They have broken every rule

Ze hebben elke regel overtreden

in the smallest and the biggest way.

op de kleinste en de grootste manieren.

And once again, they proved themselves.

En eens te meer hebben ze zichzelf bewezen.

I stand here to say

Ik sta hier om te zeggen

that Iranian women have found a new voice,

dat Iraanse vrouwen een nieuwe stem hebben gevonden,

and their voice is giving me my voice.

en hun stem geeft me mijn stem.

And it's a great honor

Het is een grote eer

to be an Iranian woman and an Iranian artist,

om een Iraanse vrouw te zijn en een Iraanse kunstenares,

even if I have to operate in the West only for now.

zelfs al kan ik voorlopig alleen vanuit het Westen opereren.

Thank you so much.

Ik dank jullie zeer hartelijk.

(Applause)

(Applaus)