Shirin Neshat: Art in exile

Μετάφραση: Leonidas Argyros Επιμέλεια: Jelena Kostica

The story I wanted to share with you today

Η ιστορία που θέλω να μοιραστώ μαζί σας σήμερα

is my challenge as an Iranian artist,

είναι οι προκλήσεις μίας Ιρανής καλλιτέχνιδας,

as an Iranian woman artist,

μίας Ιρανής γυναίκας καλλιτέχνιδας,

as an Iranian woman artist

μίας Ιρανής γυναίκας καλλιτέχνιδας,

living in exile.

που ζει στην εξορία.

Well, it has its pluses and minuses.

Έχει τα συν του και τα πλην του.

On the dark side,

Στην αρνητική πλευρά,

politics doesn't seem to escape people like me.

δεν μπορώ να αποφύγω την πολιτική.

Every Iranian artist, in one form or another,

Κάθε Ιρανός καλλιτέχνης, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο,

is political.

είναι πολιτικός.

Politics have defined our lives.

Η πολιτική έχει διαμορφώσει τις ζωές μας.

If you're living in Iran,

Αν ζεις στο Ιράν,

you're facing censorship, harassment,

αντιμετωπίζεις λογοκρισία, παρενοχλήσεις,

arrest, torture --

συλλήψεις, βασανιστήρια --

at times, execution.

ενίοτε, εκτέλεση.

If you're living outside like me,

Αν ζεις στο εξωτερικό, όπως εγώ,

you're faced with life in exile --

αντιμετωπίζεις τη ζωή στην εξορία --

the pain of the longing

τον πόνο της προσμονής

and the separation from your loved ones

και τον αποχωρισμό από τους αγαπημένους σου

and your family.

και την οικογένειά σου.

Therefore, we don't find

Δε βρίσκουμε λοιπόν

the moral, emotional,

τον ηθικό, συναισθηματικό,

psychological and political space

ψυχολογικό και πολιτικό χώρο

to distance ourselves from the reality

για να απομακρυνθούμε από την πραγματικότητα

of social responsibility.

της κοινωνικής ευθύνης.

Oddly enough,

Παραδόξως,

an artist such as myself

μία καλλιτέχνις όπως εγώ

finds herself also in the position of being the voice,

βρίσκεται στη θέση να είναι η φωνή,

the speaker of my people,

η εκπρόσωπος του λαού μου,

even if I have, indeed,

έστω και αν, πραγματικά,

no access to my own country.

δεν έχω πρόσβαση στην ίδια μου τη χώρα.

Also, people like myself,

Επίσης, άνθρωποι όπως εγώ,

we're fighting two battles on different grounds.

δίνουμε δύο μάχες σε διαφορετικά πεδία.

We're being critical of the West,

Ασκούμε κριτική στη Δύση,

the perception of the West

την αντίληψη της Δύσης

about our identity --

για την ταυτότητά μας --

about the image that is constructed about us,

για την εικόνα που κατασκευάζεται για εμάς,

about our women, about our politics,

για τις γυναίκες μας, την πολιτική μας,

about our religion.

τη θρησκεία μας.

We are there to take pride

Ήμαστε εκεί για να αισθανόμαστε περηφάνεια

and insist on respect.

και να εμμένουμε στο σεβασμό.

And at the same time,

Και ταυτόχρονα,

we're fighting another battle.

δίνουμε μία άλλη μάχη.

That is our regime,

Ενάντια στο καθεστώς μας,

our government --

την κυβέρνησή μας --

our atrocious government,

την απαίσια κυβέρνησή μας,

[that] has done every crime

[που] έχει διαπράξει κάθε έγκλημα

in order to stay in power.

για να μείνει στην εξουσία.

Our artists are at risk.

Οι καλλιτέχνες μας κινδυνεύουν.

We are in a position of danger.

Είμαστε σε μία θέση κινδύνου.

We pose a threat

Είμαστε απειλή

to the order of the government.

για την κυβερνητική τάξη.

But ironically,

Αλλά ειρωνικά,

this situation

αυτή η κατάσταση

has empowered all of us,

μας έχει δώσει δύναμη σε όλους,

because we are considered, as artists,

γιατί ως καλλιτέχνες θεωρούμαστε

central to the cultural, political,

κεντρικό στοιχείο στον πολιτιστικό, πολιτικό,

social discourse in Iran.

και κοινωνικό διάλογο στο Ιράν.

We are there to inspire, to provoke,

Είμαστε εκεί για να εμπνέουμε, να προκαλούμε,

to mobilize,

να κινητοποιούμε,

to bring hope to our people.

να φέρνουμε ελπίδα στο λαό μας.

We are the reporters of our people,

Είμαστε οι ρεπόρτερ του λαού μας,

and are communicators

και επικοινωνούμε

to the outside world.

με τον έξω κόσμο.

Art is our weapon.

Όπλο μας είναι η τέχνη.

Culture is a form of resistance.

Ο πολιτισμός είναι μία μορφή αντίστασης.

I envy sometimes the artists of the West

Καμιά φορά ζηλεύω τους δυτικούς καλλιτέχνες

for their freedom of expression.

για την ελευθερία έκφρασής τους --

For the fact that they can distance themselves

για το γεγονός πως μπορούν να απομακρυνθούν

from the question of politics.

από την πολιτική --

From the fact that they are only serving one audience,

από το γεγονός πως υπηρετούν μόνο ένα κοινό,

mainly the Western culture.

κυρίως τη δυτική κουλτούρα.

But also, I worry about the West,

Αλλά επίσης, ανησυχώ για τη Δύση,

because often in this country,

γιατί συχνά σε αυτή τη χώρα,

in this Western world that we have,

σε αυτό το δυτικό κόσμο που έχουμε,

culture risks being a form of entertainment.

ο πολιτισμός κινδυνεύει να γίνει μία μορφή ψυχαγωγίας.

Our people depend on our artists,

Ο λαός μας εξαρτάται από τους καλλιτέχνες μας,

and culture is beyond communication.

και ο πολιτισμός είναι πέρα από την επικοινωνία.

My journey as an artist

Το ταξίδι μου ως καλλιτέχνις

started from a very, very personal place.

ξεκίνησε από ένα πολύ προσωπικό μέρος.

I did not start

Δεν ξεκίνησε

to make social commentary

για να κάνει κοινωνική κριτική

about my country.

για τη χώρα μου.

The first one that you see in front of you

Το πρώτο που βλέπετε μπροστά σας

is actually when I first returned to Iran

έγινε όταν γύρισα στο Ιράν για πρώτη φορά

after being separated for a good 12 years.

μέτα από ένα αποχωρισμό που κράτησε 12 χρόνια.

It was after the Islamic Revolution

Ήταν μετά την Ισλαμική Επανάσταση

of 1979.

του 1979.

While I was absent from Iran,

Όσο απουσίαζα από το Ιράν

the Islamic Revolution had descended on Iran

η Ισλαμική Επανάσταση έφτασε στο Ιράν

and had entirely transformed the country

και είχε αλλάξει ολοκληρωτικά τη χώρα

from Persian to the Islamic culture.

από τον Περσικό στον Ισλαμικό πολιτισμό.

I came mainly to be reunited with my family

Γύρισα κυρίως για να επανενωθώ με την οικογένειά μου

and to reconnect in a way

και να επανασυνδεθώ με ένα τρόπο

that I found my place in the society.

που βρήκα τη θέση μου στην κοινωνία.

But instead, I found a country

Αλλά αντιθέτως βρήκα μία χώρα

that was totally ideological

τελείως ιδεολογική

and that I didn't recognize anymore.

και την οποία δεν αναγνώριζα πλέον.

More so, I became very interested,

Επιπλέον, ενδιαφέρθηκα πολύ,

as I was facing

καθώς αντιμετώπιζα

my own personal dilemmas and questions,

προσωπικά διλήμματα και ερωτήσεις,

I became immersed in the study

αφοσιώθηκα στη μελέτη

of the Islamic Revolution --

της Ισλαμικής Επανάστασης --

how, indeed,

πώς, πραγματικά,

it had incredibly transformed

είχε μεταμορφώσει με απίστευτο τρόπο

the lives of Iranian women.

τις ζωές των Ιρανών γυναικών.

I found the subject of Iranian women

Βρήκα το αντικείμενο των Ιρανών γυναικών

immensely interesting,

εξαιρετικά ενδιαφέρον,

in the way the women of Iran, historically,

τον τρόπο με τον οποίο οι γυναίκες του Ιράν, ιστορικά,

seemed to embody the political transformation.

έμοιαζαν να ενσαρκώνουν την πολιτική μεταμόρφωση.

So in a way, by studying a woman,

Κατά κάποιον τρόπο, μελετώντας μία γυναίκα,

you can read the structure and the ideology of the country.

μπορείς να διαβάσεις τη δομή και την ιδεολογία της χώρας.

So I made a group of work

Δημιούργησα λοιπόν ένα σώμα εργασίας

that at once faced my own personal questions in life,

που αμέσως αντιμετώπισε τις προσωπικές μου ερωτήσεις στη ζωή,

and yet it brought my work into a larger discourse --

και συγχρόνως έφερε τη δουλειά μου σε ένα ευρύτερο διάλογο --

the subject of martyrdom,

το μαρτύριο,

the question of those who willingly stand in that intersection

την ερώτηση για αυτούς που θεληματικά στέκονται στο σταυροδρόμι

of love of God, faith,

της αγάπης για το Θεό, της πίστης,

but violence and crime and cruelty.

αλλά και της βίας και του εγκλήματος και της κακίας.

For me, this became incredibly important.

Για μένα, αυτό έγινε απίστευτα σημαντικό.

And yet, I had an unusual position toward this.

Και εντούτοις, είχα μία ασυνήθιστη θέση ως προς αυτό.

I was an outsider

Ήμουν μία ξένη

who had come back to Iran to find my place,

που γύρισα στο Ιράν για να βρω τη θέση μου,

but I was not in a position

αλλά δεν ήμουν σε θέση

to be critical of the government

να ασκήσω κριτική στην κυβέρνηση

or the ideology of the Islamic Revolution.

ή την ιδεολογία της Ισλαμικής Επανάστασης.

This changed slowly

Αυτό άλλαξε σιγά σιγά

as I found my voice

καθώς βρήκα τη φωνή μου

and I discovered things

και ανακάλυψα πράγματα

that I didn't know I would discover.

που δεν ήξερα πως θα ανακαλύψω.

So my art became slightly more critical.

Η τέχνη μου λοιπόν έγινε κάπως πιο κριτική.

My knife became a little sharper.

Το μαχαίρι μου έγινε κάπως πιο κοφτερό.

And I fell into a life in exile.

Και βρέθηκα σε μία ζωή στην εξορία.

I am a nomadic artist.

Είμαι μία νομάς καλλιτέχνις.

I work in Morocco, in Turkey, in Mexico.

Δουλεύω στο Μαρόκο, στην Τουρκία, στο Μεξικό.

I go everywhere to make believe it's Iran.

Πάω παντού για να προσποιηθώ πως είμαι στο Ιράν.

Now I am making films.

Τώρα κάνω ταινίες.

Last year, I finished a film

Πέρσι τελείωσα μία ταινία

called "Women Without Men."

που λεγόταν "Γυναίκες Δίχως Άντρες."

"Women Without Men" returns to history,

Η ταινία επιστρέφει στην ιστορία,

but another part of our Iranian history.

αλλά ένα άλλο κομμάτι της Ιρανικής μας ιστορίας.

It goes to 1953

Επιστρέφει στο 1953

when American CIA exercised a coup

όταν η αμερικανική CIA οργάνωσε ένα πραξικόπημα

and removed a democratically elected leader,

και απομάκρυνε ένα δημοκρατικά εκλεγμένο ηγέτη,

Dr. Mossadegh.

το δόκτωρα Μοσάντεχ.

The book is written by an Iranian woman,

Το βιβλίο γράφεται από μία Ιρανή,

Shahrnush Parsipur.

τη Σαρνούς Παρσιπούρ.

It's a magical realist novel.

Είναι ένα μυθιστόρημα μαγικού ρεαλισμού.

This book is banned,

Το βιβλίο είναι απαγορευμένο,

and she spent five years in prison.

και εκείνη πέρασε πέντε χρόνια στη φυλακή.

My obsession with this book,

Η εμμονή μου με αυτό το βιβλίο,

and the reason I made this into a film,

και ο λόγος που το έκανα ταινία,

is because it at once was addressing

είναι γιατί αντιμετωπίζει συγχρόνως

the question of being a female --

το ερώτημα του να είσαι γυναίκα --

traditionally, historically in Iran --

παραδοσιακά, ιστορικά στο Ιράν --

and the question of four women

και το ερώτημα τεσσάρων γυναικών

who are all looking for an idea

που ψάχνουν για μία ιδέα

of change, freedom and democracy --

αλλαγής, ελευθερίας και δημοκρατίας --

while the country of Iran, equally, as if another character,

καθώς η χώρα του Ιράν, ισότιμα, σαν άλλος ένας χαρακτήρας,

also struggled for an idea

επίσης πάλευε για μία ιδέα

of freedom and democracy

ελευθερίας και δημοκρατίας

and independence from the foreign interventions.

και ανεξαρτησίας από εξωτερικές επεμβάσεις.

I made this film

Έκανα αυτή την ταινία

because I felt it's important

γιατί ένιωσα πως είναι σημαντικό

for it to speak to the Westerners

να μιλήσει στους Δυτικούς

about our history as a country.

για την ιστορία μας ως χώρας.

That all of you seem to remember Iran

Όλοι σας μοιάζετε να θυμάστε το Ιράν

after the Islamic Revolution.

μετά την Ισλαμική Επανάσταση.

That Iran was once a secular society,

Το Ιράν κάποτε ήταν μία κοσμική κοινωνία,

and we had democracy,

και είχαμε δημοκρατία,

and this democracy was stolen from us

και αυτή η δημοκρατία μας κλάπηκε

by the American government,

από την αμερικανική κυβέρνηση,

by the British government.

τη βρετανική κυβέρνηση.

This film also speaks to the Iranian people

Η ταινία απευθύνεται επίσης στον Ιρανικό λαό

in asking them to return to their history

και τους ζητά να επιστρέψουν στην ιστορία τους

and look at themselves before they were so Islamicized --

και να κοιτάξουν τον εαυτό τους προτού εξισλαμιστούν σε τέτοιο βαθμό --

in the way we looked, in the way we played music,

τον τρόπο που ήμασταν, τον τρόπο που παίζαμε μουσική,

in the way we had intellectual life.

την πνευματική μας ζωή.

And most of all,

Και το κυριότερο,

in the way that we fought for democracy.

τον τρόπο με τον οποίο πολεμήσαμε για δημοκρατία.

These are some of the shots actually from my film.

Αυτές είναι μερικές από τις σκηνές της ταινίας μου.

These are some of the images of the coup.

Κάποιες εικόνες από το πραξικόπημα.

And we made this film in Casablanca,

Γυρίσαμε την ταινία στην Καζαμπλάνκα,

recreating all the shots.

επαναδημιουργώντας όλες τις σκηνές.

This film tried to find a balance

Η ταινία προσπάθησε να βρει μία ισορροπία

between telling a political story,

ανάμεσα στην αφήγηση μιας πολιτικής ιστορίας

but also a feminine story.

και μιας φεμινιστικής ιστορίας.

Being a visual artist, indeed,

Καθώς είμαι εικαστική καλλιτέχνης, πραγματικά,

I am foremost interested to make art --

ενδιαφέρομαι κυρίως να κάνω τέχνη --

to make art that transcends

τέχνη που υπερβαίνει

politics, religion,

την πολιτική, τη θρησκεία,

the question of feminism,

το φεμινισμό,

and become an important, timeless,

και να γίνει ένα σημαντικό, αιώνιο,

universal work of art.

παγκόσμιο έργο τέχνης.

The challenge I have

Η πρόκληση που αντιμετωπίζω

is how to do that.

είναι πώς να το πετύχω αυτό --

How to tell a political story but an allegorical story.

πώς να πω μία πολιτική ιστορία με μία αλληγορία --

How to move you with your emotions,

πώς να σας ταρακουνήσω με τα αισθήματά σας,

but also make your mind work.

αλλά να κάνω και το μυαλό σας να δουλέψει.

These are some of the images

Αυτές είναι μερικές από τις εικόνες

and the characters of the film.

και τους χαρακτήρες της ταινίας.

Now comes the green movement --

Τώρα έρχεται το πράσινο κίνημα --

the summer of 2009,

το καλοκαίρι του 2009,

as my film is released --

καθώς η ταινία μου έβγαινε στα σινεμά --

the uprising begins in the streets of Tehran.

ο ξεσηκωμός ξεκινά στους δρόμους της Τεχεράνης.

What is unbelievably ironic

Αυτό που είναι απίστευτα ειρωνικό

is the period that we tried to depict in the film,

είναι πώς η περίοδος που προσπαθήσαμε να απεικονίσουμε στην ταινία,

the cry for democracy

η κραυγή για δημοκρατία

and social justice,

και κοινωνική δικαιοσύνη,

repeats itself now

επαναλαμβάνεται τώρα

again in Tehran.

ξανά στην Τεχεράνη.

The green movement

Το πράσινο κίνημα

significantly inspired the world.

ενέπνευσε τον κόσμο.

It brought a lot of attention to all those Iranians

Έφερε πολύ προσοχή σε όλους αυτούς τους Ιρανούς

who stand for basic human rights

που παλεύουν για βασικά ανθρώπινα δικαιώματα

and struggle for democracy.

και δημοκρατία.

What was most significant for me

Αυτό που ήταν ιδιαίτερα σημαντικό για μένα

was, once again,

ήταν, ακόμα μια φορά,

the presence of the women.

η παρουσία των γυναικών.

They're absolutely inspirational for me.

Είναι μία απόλυτη πηγή έμπνευσης για μένα.

If in the Islamic Revolution,

Αν στην Ισλαμική Επανάσταση,

the images of the woman portrayed

οι εικόνες των γυναικών που απεικονίστηκαν

were submissive

ήταν υποταγμένες

and didn't have a voice,

και δεν είχαν φωνή,

now we saw a new idea of feminism

τώρα είδαμε μία νέα φεμινιστική ιδέα

in the streets of Tehran --

στους δρόμους της Τεχεράνης --

women who were educated,

μορφωμένες γυναίκες,

forward thinking, non-traditional,

με καινοτόμες ιδέες, μη παραδοσιακές,

sexually open, fearless

σεξουαλικά ανοικτές, ατρόμητες,

and seriously feminist.

και σοβαρά φεμινίστριες.

These women and those young men

Αυτές οι γυναίκες και αυτοί οι νέοι άνδρες

united Iranians

ένωσαν τους Ιρανούς

across the world, inside and outside.

σε όλο τον κόσμο, μέσα και έξω.

I then discovered

Ανακάλυψα τότε

why I take so much inspiration

γιατί αντλώ τόση έμπνευση

from Iranian women.

από τις Ιρανές.

That, under all circumstances,

Πως, κάτω από όλες τις συνθήκες,

they have pushed the boundary.

έχουν σπρώξει τα σύνορα.

They have confronted the authority.

Έχουν αντιμετωπίσει την Αρχή.

They have broken every rule

Έχουν παραβιάσει κάθε κανόνα

in the smallest and the biggest way.

με το μικρότερο και το μεγαλύτερο τρόπο.

And once again, they proved themselves.

Και για άλλη μια φορά, αποδεικνύουν την αξία τους.

I stand here to say

Στέκομαι εδώ για να πω

that Iranian women have found a new voice,

ότι οι Ιρανές έχουν βρει μία νέα φωνή,

and their voice is giving me my voice.

και οι φωνές τους μου δίνουν τη φωνή μου.

And it's a great honor

Και είναι μεγάλη τιμή

to be an Iranian woman and an Iranian artist,

να είμαι μία Ιρανή γυναίκα και καλλιτέχνις,

even if I have to operate in the West only for now.

έστω και αν, για τώρα, πρέπει να εργάζομαι στη Δύση.

Thank you so much.

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)