Depression, the secret we share | Andrew Solomon

Vertaald door: Rik Delaet Nagekeken door: Els De Keyser

"I felt a Funeral, in my Brain,

"Ik voelde een begrafenis in mijn hersenen,

and Mourners to and fro

rouwenden liepen heen en weer,

kept treading -- treading -- till [it seemed]

liepen, liepen tot ik voelde

dat ze bij zinnen kwamen.

that Sense was breaking through --

And when they all were seated,

Toen ze allemaal zaten,

a Service, like a Drum --

ging een dienst slaan als een trom,

kept beating -- beating -- till I [thought]

slaan, slaan, tot ik voelde

dat mijn geest was afgestompt.

my Mind was going numb --

And then I heard them lift a Box and creak across my Soul

Dan hoorde ik ze een doos optillen

en over mijn ziel kraken

with those same Boots of Lead, again,

met alweer dezelfde loden laarzen.

then Space -- began to toll,

De ruimte begon te tollen

As [all] the Heavens were a Bell, and Being, [but] an Ear,

alsof de hemelen een klok waren,

en het zijn een oor

and I, and Silence, some strange Race,

en ik en de stilte een vreemde race,

wrecked, solitary, here --

verwoest, eenzaam, hier.

[And] then a Plank in Reason, broke,

Net toen brak een plank in de rede,

and I fell down and down --

en viel ik neer en neer en neer

and hit a World, at every plunge,

en ramde bij elke bots een wereld.

and Finished knowing -- then --"

Toen hield het weten op."

We know depression through metaphors.

We kennen depressie door metaforen.

Emily Dickinson was able to convey it in language,

Emily Dickinson kon ze verwoorden,

Goya in an image.

Goya kon ze uitbeelden.

Half the purpose of art is to describe such iconic states.

Het doel van kunst is grotendeels

het beschrijven van dergelijke toestanden.

As for me, I had always thought myself tough,

Ik had mezelf altijd taai gevonden,

one of the people who could survive

iemand die een concentratiekamp

if I'd been sent to a concentration camp.

zou kunnen overleven.

In 1991, I had a series of losses.

In 1991 overkwamen mij een aantal verliezen.

My mother died,

Mijn moeder stierf,

a relationship I'd been in ended,

een relatie liep stuk,

I moved back to the United States from some years abroad,

ik kwam terug naar de Verenigde Staten

na enkele jaren in het buitenland.

and I got through all of those experiences intact.

Ik kwam ongeschonden door al die ervaringen.

But in 1994, three years later,

Maar drie jaar later, in 1994,

I found myself losing interest in almost everything.

verloor ik mijn interesse in bijna alles.

Ik wilde de dingen

I didn't want to do any of the things I had previously wanted to do,

die ik vroeger zo graag deed, niet meer doen

and I didn't know why.

zonder te weten waarom.

The opposite of depression is not happiness, but vitality.

Het tegendeel van depressie

is niet geluk, maar vitaliteit,

en elke vitaliteit

And it was vitality

that seemed to seep away from me in that moment.

leek me te ontglippen.

Everything there was to do seemed like too much work.

Alles was me teveel.

Alles was me teveel.

I would come home

Als ik thuiskwam

and I would see the red light flashing on my answering machine,

en het rode lampje van mijn antwoordapparaat knipperde,

and instead of being thrilled to hear from my friends,

dacht ik,

I would think,

in plaats van blij te zijn iets te horen van mijn vrienden:

"What a lot of people that is to have to call back."

"Wat een hoop mensen die ik nu weer moet terugbellen."

Or I would decide I should have lunch,

Als ik ging eten,

and then I would think, but I'd have to get the food out

dacht ik alleen maar dat ik nu weer eten moest gaan halen,

and put it on a plate

het opdienen,

and cut it up and chew it and swallow it,

het snijden, kauwen en slikken.

and it felt to me like the Stations of the Cross.

Ik zag het als een lijdensweg.

And one of the things that often gets lost in discussions of depression

Wat bijna altijd onvermeld blijft

bij discussies over depressie

is that you know it's ridiculous.

is dat je weet dat het belachelijk is.

You know it's ridiculous while you're experiencing it.

Je weet dat het belachelijk is, terwijl je het meemaakt.

You know that most people manage

Al weet je dat het de meeste mensen lukt

to listen to their messages and eat lunch

om naar hun berichten te luisteren, te eten,

and organize themselves to take a shower

een douche te nemen,

and go out the front door

naar buiten te gaan

and that it's not a big deal,

zonder problemen,

and yet you are nonetheless in its grip

toch kan jij het niet aan

and you are unable to figure out any way around it.

en vind je geen manier om het op te lossen.

And so I began to feel myself doing less

Ik begon steeds minder te doen,

and thinking less

minder te denken

and feeling less.

minder te voelen.

It was a kind of nullity.

Het was een gevoel van onbenulligheid.

And then the anxiety set in.

Dan kwam de angst.

If you told me that I'd have to be depressed for the next month,

Als je me zou zeggen

dat ik een hele maand depressief zou zijn,

I would say, "As long I know it'll be over in November, I can do it."

zou ik zeggen: "Als het in november gedaan zal zijn, kan ik het aan."

But if you said to me,

Maar als je tegen me zou zeggen:

"You have to have acute anxiety for the next month,"

"Je gaat de volgende maand acute angst doormaken",

had ik nog liever mijn polsen doorgesneden.

I would rather slit my wrist than go through it.

It was the feeling all the time

Het is dat gevoel

like that feeling you have if you're walking

dat je valt

and you slip or trip and the ground is rushing up at you,

en de grond op je af komt,

but instead of lasting half a second, the way that does,

maar in plaats van een halve seconde

it lasted for six months.

heb je dat gevoel zes maanden lang.

It's a sensation of being afraid all the time

Een gevoel van altijd bang zijn,

but not even knowing what it is that you're afraid of.

maar zelfs niet te weten waar je bang van bent.

And it was at that point that I began to think

Ik begon te denken

that it was just too painful to be alive,

dat het te pijnlijk was om te blijven leven.

and that the only reason not to kill oneself

De enige reden om er geen einde aan te maken,

was so as not to hurt other people.

was dat ik anderen zou kwetsen.

And finally one day, I woke up

Op een dag werd ik wakker

and I thought perhaps I'd had a stroke,

en dacht dat ik misschien een beroerte had.

because I lay in bed completely frozen,

Ik lag als verlamd in bed,

looking at the telephone, thinking,

keek naar de telefoon en dacht:

"Something is wrong and I should call for help,"

"Er is iets mis. Ik moet om hulp bellen."

and I couldn't reach out my arm

Maar ik kon mijn arm niet uitsteken,

and pick up the phone and dial.

de telefoon pakken en bellen.

And finally, after four full hours of my lying and staring at it,

Na vier uur liggen staren,

the phone rang,

ging de telefoon.

and somehow I managed to pick it up,

Op de een of andere manier lukte ik erin hem op te nemen.

and it was my father, and I said,

Het was mijn vader,

en ik zei: "Ik zit met een serieus probleem.

"I'm in serious trouble. We need to do something."

We moeten iets doen."

The next day I started with the medications and the therapy.

De volgende dag begon ik

met medicatie en therapie.

And I also started reckoning with this terrible question:

Ik moest ook zien af te rekenen

met deze vreselijke vraag:

If I'm not the tough person

“Als ik dan toch niet zo taai ben

who could have made it through a concentration camp,

dat ik een concentratiekamp zou overleven,

then who am I?

wie ben ik dan wel?

And if I have to take medication,

Als ik pillen moet slikken,

is that medication making me more fully myself,

maken die me meer mezelf,

or is it making me someone else?

of maken ze me iemand anders?

And how do I feel about it if it's making me someone else?

En hoe voel ik me daarbij,

iemand anders te zijn?”

Ik had twee voordelen toen ik de strijd aanging.

I had two advantages as I went into the fight.

The first is that I knew that, objectively speaking,

Ten eerste wist ik dat ik, objectief gezien,

I had a nice life,

een mooi leven had,

and that if I could only get well,

en dat ik alleen maar hoefde te genezen,

there was something at the other end that was worth living for.

om iets terug te vinden

dat de moeite waard was om voor te leven.

And the other was that I had access to good treatment.

En ten tweede dat ik toegang had tot een goede behandeling.

But I nonetheless emerged and relapsed,

Toch kwam ik eruit en herviel,

and emerged and relapsed,

kwam eruit en herviel,

and emerged and relapsed,

kwam eruit en herviel,

and finally understood

om ten slotte erachter te komen

I would have to be on medication and in therapy forever.

dat ik voor altijd

medicatie en therapie zou nodig hebben.

And I thought,

Ik dacht: "Is het een chemisch

"But is it a chemical problem or a psychological problem?

of een psychologisch probleem?

And does it need a chemical cure or a philosophical cure?"

Is er een chemische of een filosofische behandeling nodig?"

And I couldn't figure out which it was.

Ik kwam er niet uit.

And then I understood that actually,

Toen begreep ik

we aren't advanced enough in either area for it to explain things fully.

dat we op beide gebieden nog niet genoeg geavanceerd zijn

om het helemaal te verklaren.

The chemical cure and the psychological cure

Zowel de chemische als de psychologische behandeling

both have a role to play,

hebben beide hun rol te spelen.

and I also figured out that depression was something

Depressie was iets

dat zo diep met ons wezen was vervlochten

that was braided so deep into us

that there was no separating it from our character and personality.

dat het niet te scheiden was

van ons karakter en onze persoonlijkheid.

I want to say that the treatments we have for depression are appalling.

Behandeld worden

voor depressie is verschrikkelijk.

Het werkt niet erg goed.

They're not very effective.

They're extremely costly.

En kost stukken van mensen.

They come with innumerable side effects.

Behandelingen hebben ontelbare bijwerkingen.

They're a disaster.

Ze zijn rampzalig.

Maar ik ben zo dankbaar dat ik nu leef

But I am so grateful that I live now and not 50 years ago,

en niet vijftig jaar geleden.

when there would have been almost nothing to be done.

Toen kon er bijna niets aan worden gedaan.

I hope that 50 years hence,

Ik hoop dat 50 jaar na nu,

people will hear about my treatments

als mensen over mijn behandelingen horen

ze geschokt zullen zijn dat iedereen

and be appalled that anyone endured such primitive science.

zo’n primitieve wetenschap moest doorstaan.

Depression is the flaw in love.

Depressie is de fout in de liefde.

If you were married to someone and thought,

Als je getrouwd zou zijn en denken:

"Well, if my wife dies, I'll find another one,"

"Nou, als mijn vrouw sterft, vind ik wel een andere",

it wouldn't be love as we know it.

zou dat niet de liefde zijn die we kennen.

There's no such thing as love without the anticipation of loss,

Liefde kan niet bestaan

zonder de anticipatie van verlies,

and that specter of despair can be the engine of intimacy.

en dat spook van wanhoop

kan de drijfveer van intimiteit zijn.

There are three things people tend to confuse:

Er zijn drie dingen die mensen neigen te verwarren:

depression, grief and sadness.

depressie, verdriet en droefheid.

Grief is explicitly reactive.

Verdriet is expliciet reactief.

If you have a loss and you feel incredibly unhappy,

Als je iets of iemand kwijtraakt en je je ongelooflijk ongelukkig voelt,

and then, six months later,

en je zes maanden later

you are still deeply sad, but you're functioning a little better,

nog steeds diep triest bent, maar je toch wat beter functioneert,

dan is het waarschijnlijk verdriet,

it's probably grief,

and it will probably ultimately resolve itself in some measure.

en het zal waarschijnlijk

uiteindelijk in zekere mate overgaan.

If you experience a catastrophic loss,

Als je een catastrofaal verlies kent,

and you feel terrible,

en je je verschrikkelijk voelt,

and six months later you can barely function at all,

en je zes maanden later nauwelijks kunt functioneren,

then it's probably a depression that was triggered

dan is het waarschijnlijk een depressie die geactiveerd werd

door de rampzalige omstandigheden.

by the catastrophic circumstances.

The trajectory tells us a great deal.

Het traject vertelt ons veel.

People think of depression as being just sadness.

Mensen zien depressie als gewoon verdriet.

It's much, much too much sadness,

Maar het is veel, veel te veel droefheid,

much too much grief

veel te veel verdriet

at far too slight a cause.

door een veel te kleine oorzaak.

As I set out to understand depression,

Door depressie te willen begrijpen,

and to interview people who had experienced it,

en door mensen te interviewen die het hadden ervaren,

I found that there were people who seemed, on the surface,

ontdekte ik dat er mensen waren

die oppervlakkig een relatief

to have what sounded like relatively mild depression

milde depressie leken te hebben,

er toch volkomen door uitgeschakeld werden.

who were nonetheless utterly disabled by it.

And there were other people who had what sounded

Terwijl andere mensen die,

as they described it like terribly severe depression

zoals ze het zelf beschreven,

een vreselijk ernstige depressie hadden

who nonetheless had good lives

toch een normaal leven konden leiden

in the interstices between their depressive episodes.

tussen hun depressieve perioden.

And I set out to find out what it is that causes some people

Ik wilde uitzoeken

hoe het komt dat sommigen

to be more resilient than other people.

veerkrachtiger zijn.

What are the mechanisms that allow people to survive?

Wat zijn de mechanismen

die mensen laten overleven?

And I went out and I interviewed person after person

Ik interviewde veel mensen

who was suffering with depression.

die leden aan een depressie.

One of the first people I interviewed

Een van de eersten

beschreef depressie

described depression as a slower way of being dead,

als een tragere manier van dood zijn.

and that was a good thing for me to hear early on

Goed dat ik dat hoorde

because it reminded me that that slow way of being dead

omdat het me eraan herinnerde

dat die trage manier van dood zijn

can lead to actual deadness,

kan leiden tot echt dood zijn,

that this is a serious business.

dat dit een ernstig iets was.

It's the leading disability worldwide,

Het is wereldwijd de ernstigste handicap.

and people die of it every day.

Elke dag sterven mensen eraan.

One of the people I talked to when I was trying to understand this

Een van de mensen met wie ik sprak

toen ik dit probeerde te begrijpen,

was a beloved friend who I had known for many years,

was een geliefde vriendin

die ik al vele jaren kende.

and who had had a psychotic episode in her freshman year of college,

Ze had een psychotische periode doorgemaakt

in haar eerste jaar universiteit

and then plummeted into a horrific depression.

en was vervolgens in een gruwelijke depressie vervallen.

She had bipolar illness,

Ze had de bipolaire ziekte

or manic depression, as it was then known.

of manische depressie, zoals het toen heette.

And then she did very well for many years on lithium,

Ze voelde zich vele jaren lang

heel goed met lithium.

Toen ze uiteindelijk

and then eventually, she was taken off her lithium

geen lithium meer kreeg

to see how she would do without it,

om te zien hoe ze het zonder zou doen,

and she had another psychosis,

kreeg ze weer een psychose,

and then plunged into the worst depression that I had ever seen

en daarna de ergste depressie

die ik ooit had gezien.

in which she sat in her parents' apartment,

Ze zat dagenlang

more or less catatonic, essentially without moving,

bijna zonder te bewegen

day after day after day.

in het appartement van haar ouders.

And when I interviewed her about that experience some years later --

Toen ik haar jaren later over die ervaring interviewde --

she's a poet and psychotherapist named Maggie Robbins --

ze heet Maggie Robbins en is dichteres en psychotherapeute —

when I interviewed her, she said,

zei ze:

"I was singing 'Where Have All The Flowers Gone,'

"Ik zong de hele tijd 'Where Have All The Flowers Gone'

over and over, to occupy my mind.

om me bezig te houden.

I was singing to blot out the things my mind was saying,

Om wat mijn geest tegen me zei te onderdrukken.

which were, 'You are nothing. You are nobody.

Die zei: “Je bent niets. Je bent niemand.

Je verdient het zelfs niet om te leven.”

You don't even deserve to live.'

And that was when I really started thinking

Ik liep voortdurend rond

met zelfmoordgedachten."

about killing myself."

You don't think in depression that you've put on a gray veil

Bij een depressie

denk je niet dat je een grijze sluier hebt omgehangen

and are seeing the world through the haze of a bad mood.

en de wereld bekijkt door de nevel

van een slecht humeur.

You think that the veil has been taken away,

Integendeel, je denkt dat de sluier is weggenomen,

de sluier van geluk,

the veil of happiness,

and that now you're seeing truly.

en dat je nu ‘echt ziet’.

It's easier to help schizophrenics who perceive

Het is makkelijker om schizofrenen te helpen.

that there's something foreign inside of them that needs to be exorcised,

Die ervaren dat er iets vreemds in hen zit

dat moet worden uitgedreven.

but it's difficult with depressives,

Maar dat gaat moeilijk bij depressieve mensen.

because we believe we are seeing the truth.

Wij geloven dat we net nu de waarheid zien.

But the truth lies.

Maar de waarheid liegt.

I became obsessed with that sentence:

Ik werd geobsedeerd door deze zin:

"But the truth lies."

"Maar de waarheid liegt."

And I discovered, as I talked to depressive people,

Ik ontdekte dat depressieve mensen

that they have many delusional perceptions.

veel waanvoorstellingen hebben.

People will say, "No one loves me."

Ze zeggen: "Niemand houdt van me."

And you say, "I love you,

Je antwoordt: "Ik hou van je,

your wife loves you, your mother loves you."

je vrouw houdt van je, je moeder houdt van je."

You can answer that one pretty readily, at least for most people.

Daarop kan je vrij gemakkelijk een antwoord geven,

voor de meeste mensen dan toch.

Maar wie depressief is, zal ook zeggen:

But people who are depressed will also say,

"No matter what we do, we're all just going to die in the end."

"Wat we ook doen,

op het einde gaan we allemaal dood."

Or they'll say, "There can be no true communion

Of: "Er kan geen echte communicatie bestaan

between two human beings.

tussen twee menselijke wezens.

Each of us is trapped in his own body."

Ieder van ons zit gevangen in zijn eigen lichaam."

To which you have to say,

Daarop moet je zeggen:

"That's true,

"Dat is waar,

but I think we should focus right now on what to have for breakfast."

maar ik denk dat we ons nu moeten concentreren

over wat gaan hebben als ontbijt."

(Laughter)

(Gelach)

A lot of the time,

Heel veel tijd besteden ze

what they are expressing is not illness, but insight,

niet aan het uitdrukken van ziekte, maar van inzicht.

and one comes to think what's really extraordinary

Wat zo raar is,

is that most of us know about those existential questions

is dat de meesten onder ons deze existentiële vragen kennen,

maar er niet veel aandacht aan schenken.

and they don't distract us very much.

There was a study I particularly liked

Een bepaalde studie vond ik erg interessant.

in which a group of depressed and a group of non-depressed people

Een groep van depressieve

en een groep van niet-depressieve mensen

werd gevraagd om gedurende een uur een videospel te spelen.

were asked to play a video game for an hour,

and at the end of the hour,

Na afloop werd hen gevraagd

they were asked how many little monsters they thought they had killed.

hoeveel monstertjes

ze gedood dachten te hebben.

De depressieve groep had het meestal juist op 10% na.

The depressive group was usually accurate to within about 10 percent,

De depressieve groep had het meestal juist op 10% na.

and the non-depressed people

De niet-depressieve mensen

guessed between 15 and 20 times as many little monsters --

schatten tussen 15 en 20 keer zo veel

monstertjes — (gelach) —

(Laughter)

als ze er eigenlijk hadden gedood.

as they had actually killed.

A lot of people said, when I chose to write about my depression,

Toen ik begon te schrijven over mijn depressie,

that it must be very difficult to be out of that closet,

vonden veel mensen dat het zeer moeilijk moet zijn

om uit de kast te komen, om het de mensen te laten weten.

to have people know.

Ze zeiden: "Spreken de mensen nu anders met je?"

They said, "Do people talk to you differently?"

I said, "Yes, people talk to me differently.

En ik zei: "Ja, dat is zo.

They talk to me differently insofar

Ze praten nu anders met mij

as they start telling me about their experience,

omdat ze me nu ook gaan vertellen over hun ervaringen,

or their sister's experience,

of de ervaring van hun zuster

or their friend's experience.

of hun vriend.

Things are different because now I know

Nu weet ik

that depression is the family secret that everyone has.

dat depressie het familiegeheim is

waar iedereen mee zit.

I went a few years ago to a conference,

Een paar jaar geleden ging ik naar een conferentie,

and on Friday of the three-day conference,

en op de vrijdag van die driedaagse conferentie,

one of the participants took me aside, and she said,

nam een van de deelneemsters me even apart, en zei:

"I suffer from depression and I'm a little embarrassed about it,

"Ik lijd aan een depressie en

ben er een beetje beschaamd over,

maar ik neem deze medicatie

but I've been taking this medication,

and I just wanted to ask you what you think?"

en wilde weten wat u ervan denkt?"

Ik probeerde haar zo goed mogelijk advies te geven.

And so I did my best to give her such advice as I could.

And then she said, "You know, my husband would never understand this.

Toen zei ze:

“Mijn man zou dit nooit begrijpen.

He's really the kind of guy to whom this wouldn't make any sense,

Hij is iemand die hier de zin niet kan van inzien,

dus vraag ik u om het tussen ons te houden."

so, you know, it's just between us."

And I said, "Yes, that's fine."

Ik zei: "Ja, dat is prima."

On Sunday of the same conference,

Op de zondag van dezelfde conferentie,

her husband took me aside,

nam haar man me ook even apart

(Laughter)

and he said, "My wife wouldn't think

en zei: "Mijn vrouw zou me

that I was really much of a guy if she knew this,

geen echte man vinden als ze dit wist,

but I've been dealing with this depression and I'm taking some medication,

maar ik zit met een depressie

en ik neem er medicatie voor.

and I wondered what you think?"

Ik vroeg me af wat u ervan denkt?"

They were hiding the same medication

Ze verborgen

dezelfde medicijnen op twee verschillende plaatsen

in two different places in the same bedroom.

in dezelfde slaapkamer.

(Laughter)

Ik zei dat ik dacht

And I said that I thought communication within the marriage

dat communicatie

might be triggering some of their problems.

misschien de oorzaak was van sommige van hun problemen.

(Laughter)

(Gelach)

But I was also struck

Maar ik werd ook getroffen

door de lastige aard

by the burdensome nature of such mutual secrecy.

van dergelijke wederzijdse geheimhouding.

Depression is so exhausting.

Depressie is zo vermoeiend.

It takes up so much of your time and energy,

Ze beneemt zoveel van je tijd en energie.

and silence about it,

Erover zwijgen

it really does make the depression worse.

maakt het alleen maar erger.

And then I began thinking

Ik begon na te denken over alle manieren

about all the ways people make themselves better.

waarop mensen zich beter maken.

I'd started off as a medical conservative.

Ik begon als medisch conservatief.

I thought there were a few kinds of therapy that worked,

Ik dacht dat er enkele therapieën waren die werkten,

it was clear what they were --

dat was duidelijk --

there was medication,

je had medicatie,

there were certain psychotherapies,

en bepaalde psychotherapieën,

there was possibly electroconvulsive treatment,

misschien ook elektroconvulsietherapie,

en dat de rest onzin was.

and that everything else was nonsense.

But then I discovered something.

Maar toen ontdekte ik iets.

If you have brain cancer,

Heb je hersenkanker,

and you say that standing on your head for 20 minutes every morning

en je zegt dat 20 minuten op je hoofd staan

elke ochtend je een beter gevoel geeft,

makes you feel better,

it may make you feel better, but you still have brain cancer,

dan kan het zijn dat je je beter voelt,

maar je hebt nog altijd hersenkanker

and you'll still probably die from it.

en je zal er waarschijnlijk nog steeds aan sterven.

But if you say that you have depression,

Maar als je zegt dat je een depressie hebt

and standing on your head for 20 minutes every day

en 20 minuten per dag op je hoofd staan

elke ochtend je een beter gevoel geeft, dan werkt het,

makes you feel better, then it's worked,

because depression is an illness of how you feel,

omdat depressie een ziekte is van hoe je je voelt.

and if you feel better,

Als je je beter voelt,

then you are effectively not depressed anymore.

dan ben je effectief niet meer depressief.

Daarom werd ik veel toleranter

So I became much more tolerant

voor de enorme wereld van alternatieve behandelingen.

of the vast world of alternative treatments.

And I get letters, I get hundreds of letters

Ik krijg brieven, honderden brieven

from people writing to tell me about what's worked for them.

van mensen die me vertellen over wat voor hen werkte.

Vandaag vroeg iemand me backstage

Someone was asking me backstage today about meditation.

over meditatie.

My favorite of the letters that I got was the one that came from a woman

Mijn favoriete brief

kwam van een vrouw

who wrote and said that she had tried therapy, medication,

die schreef dat ze therapie

en medicatie had geprobeerd. Ze had vrijwel alles geprobeerd,

she had tried pretty much everything,

and she had found a solution and hoped I would tell the world,

en nu had ze dé oplossing :

kleine dingen maken met garen.

and that was making little things from yarn.

(Laughter)

(Gelach)

She sent me some of them.

Ze stuurde me er enkele van op. (Gelach)

(Laughter)

And I'm not wearing them right now.

Ik draag ze nu niet.

(Laughter)

I suggested to her that she also should look up

Ik stelde haar voor dat ze in het DSM

obsessive compulsive disorder in the DSM.

ook obsessief-compulsieve stoornis moest opzoeken.

And yet, when I went to look at alternative treatments,

Toch kreeg ik bij het zoeken naar alternatieve behandelingen

I also gained perspective on other treatments.

oog voor andere behandelingen.

I went through a tribal exorcism in Senegal

Ik onderging een tribaal exorcisme in Senegal.

that involved a great deal of ram's blood

Daar was een heleboel ramsbloed bij nodig.

and that I'm not going to detail right now,

Ik zal niet ingaan op de details,

but a few years afterwards I was in Rwanda,

maar een paar jaar daarna werkte ik

working on a different project,

in Rwanda aan een ander project.

and I happened to describe my experience to someone,

Ik beschreef die ervaring toevallig aan iemand,

and he said,

en hij zei: "Nou, weet je,

"Well, that's West Africa, and we're in East Africa,

dat is West-Afrika, en we zijn hier in Oost-Afrika.

and our rituals are in some ways very different,

Onze rituelen verschillen nogal wat,

but we do have some rituals

maar we hebben wat rituelen

that have something in common with what you're describing."

die lijken op wat u net beschreef."

Ik : "Oh." Hij: "Ja, maar

And he said,

"But we've had a lot of trouble with Western mental health workers,

we hadden last met westerse geestelijke-gezondheidswerkers,

vooral zij die net na de genocide naar hier kwamen."

especially the ones who came right after the genocide."

Ik vroeg: "Wat voor problemen hadden jullie?"

I said, "What kind of trouble did you have?"

Hij zei: "Nou,

And he said, "Well, they would do this bizarre thing.

ze deden zo’n bizarre dingen.

They didn't take people out in the sunshine

Ze haalden mensen niet naar buiten in de zon

waar ze zich beter zouden voelen.

where you begin to feel better.

They didn't include drumming or music to get people's blood going.

Ze gebruikten geen trommels of muziek om het bloed sneller te laten stromen.

They didn't involve the whole community.

Ze betrokken er de hele gemeenschap niet bij.

They didn't externalize the depression as an invasive spirit.

Ze veruitwendigden de depressie niet

als een invasieve geest.

Instead what they did was they took people one at a time into dingy little rooms

In plaats daarvan namen ze de mensen apart

in groezelige kamertjes

and had them talk for an hour

en lieten ze een uur praten

about bad things that had happened to them."

over de ellende die ze hadden meegemaakt."

(Laughter)

(Gelach) (Applaus)

(Applause)

He said, "We had to ask them to leave the country."

Hij zei: "We moesten hen vragen om het land te verlaten."

(Laughter)

(Gelach)

Now at the other end of alternative treatments,

Aan het andere eind van de alternatieve behandelingen

moet ik het nu hebben over Frank Russakoff.

let me tell you about Frank Russakoff.

Frank Russakoff had de ergste depressie

Frank Russakoff had the worst depression perhaps that I've ever seen in a man.

die ik ooit heb gezien.

He was constantly depressed.

Hij was constant depressief.

He was, when I met him,

Toen ik hem ontmoette

at a point at which every month, he would have electroshock treatment.

kreeg hij elke maand een elektroshockbehandeling.

Then he would feel sort of disoriented for a week.

Dan voelde hij zich een week lang gedesoriënteerd.

Then he would feel okay for a week.

Dan een week goed,

Then he would have a week of going downhill.

maar dan ging het weer een week bergafwaarts

And then he would have another electroshock treatment.

naar nog eens een elektroshockbehandeling.

Hij vertelde me:

And he said to me when I met him,

"It's unbearable to go through my weeks this way.

"Het is niet te harden.

Ik kan zo niet verder,

I can't go on this way,

and I've figured out how I'm going to end it

ik heb al gedacht er een eind aan te maken

if I don't get better."

als ik niet beter word,

"But," he said to me, "I heard about a protocol at Mass General

maar ik hoorde over een protocol

bij Massachusetts General

for a procedure called a cingulotomy, which is a brain surgery,

dat cingulotomie heet, een hersenoperatie.

and I think I'm going to give that a try."

Ik denk dat ik dat ga laten doen.

And I remember being amazed at that point to think that someone

Het verbaasde me

dat iemand

who clearly had so many bad experiences

die zoveel slechte ervaringen

with so many different treatments

met zoveel verschillende behandelingen achter de rug had

still had buried in him, somewhere, enough optimism

nog steeds genoeg optimisme kon opbrengen

to reach out for one more.

om er nog maar eens een uit te proberen.

And he had the cingulotomy, and it was incredibly successful.

Hij kreeg de cingulotomie,

en ze was ongelooflijk succesvol.

He's now a friend of mine.

We zijn nu vrienden.

He has a lovely wife and two beautiful children.

Hij heeft nu een lieve vrouw en twee mooie kinderen.

He wrote me a letter the Christmas after the surgery,

Hij schreef me de kerst na de operatie een brief

and he said,

en zei:

"My father sent me two presents this year,

"Mijn vader stuurde me dit jaar twee geschenken.

First, a motorized CD rack from The Sharper Image

Eerst een gemotoriseerd cd-rek van The Sharper Image

that I didn't really need,

dat ik echt niet nodig had,

but I knew he was giving it to me to celebrate

maar ik wist dat hij het mij gaf

the fact that I'm living on my own and have a job I seem to love.

om te vieren dat ik nu op mezelf woon

en een baan heb waar ik van schijn te houden.

And the other present was a photo of my grandmother,

Het andere geschenk

was een foto van mijn grootmoeder,

who committed suicide.

die zelfmoord pleegde.

As I unwrapped it, I began to cry,

Toen ik ze uitpakte, begon ik te huilen.

and my mother came over and said,

Mijn moeder zei:

'Are you crying because of the relatives you never knew?'

“Zit je nu te huilen om familieleden die je nooit hebt gekend?'

En ik zei: “Ze had dezelfde ziekte als ik."

And I said, 'She had the same disease I have.'

I'm crying now as I write to you.

Ik zit nu te huilen terwijl ik naar je schrijf.

It's not that I'm so sad, but I get overwhelmed,

Niet omdat ik zelf verdrietig ben, maar ik besef nu

I think, because I could have killed myself,

dat ik mezelf iets had kunnen aandoen.

but my parents kept me going, and so did the doctors,

Mijn ouders hielpen me volhouden.

Ook de dokters,

and I had the surgery.

en nu deze operatie.

I'm alive and grateful.

Ik leef nog en ben er dankbaar voor.

We live in the right time, even if it doesn't always feel like it."

We leven in de juiste tijd,

zelfs als dat niet altijd zo aanvoelt."

I was struck by the fact that depression

Ik werd getroffen door het feit dat depressie

is broadly perceived to be a modern, Western, middle-class thing,

in grote lijnen wordt gezien

als iets moderns, westers, middenklasse.

and I went to look at how it operated in a variety of other contexts,

Ik wilde nagaan hoe ze voorkwam

in een allerlei andere contexten.

and one of the things I was most interested in

Wat me het meest interesseerde was

was depression among the indigent.

hoe depressie zich bij arme mensen manifesteerde.

Ik ging na wat werd gedaan

And so I went out to try to look

at what was being done for poor people with depression.

voor arme mensen met een depressie.

And what I discovered is that poor people

Ik ontdekte dat arme mensen

are mostly not being treated for depression.

meestal niet werden behandeld voor depressie.

Depressie is het resultaat van genetische kwetsbaarheid

Depression is the result of a genetic vulnerability,

which is presumably evenly distributed in the population,

die vermoedelijk gelijkmatig verdeeld is onder de bevolking,

and triggering circumstances,

en van uitlokkende omstandigheden

which are likely to be more severe for people who are impoverished.

die waarschijnlijk ernstiger zijn

voor armere mensen.

And yet it turns out that if you have a really lovely life

Als je een mooi leven hebt,

maar je je toch de hele tijd ellendig voelt,

but feel miserable all the time,

you think, "Why do I feel like this?

denk je: "Waarom voel ik me zo?

I must have depression."

Ik moet depressief zijn."

And you set out to find treatment for it.

En je gaat op zoek naar een behandeling.

Maar als je leven erbarmelijk is

But if you have a perfectly awful life,

and you feel miserable all the time,

en je je de hele tijd ellendig voelt,

the way you feel is commensurate with your life,

dan denk je dat dat nu eenmaal jouw leven is.

and it doesn't occur to you to think,

Het komt niet bij je op om te denken

"Maybe this is treatable."

dat het misschien te behandelen is.

And so we have an epidemic in this country

Daarom hebben we in dit land

of depression among impoverished people

een epidemie van depressies bij arme mensen

that's not being picked up and that's not being treated

die niet wordt onderkend, niet wordt behandeld

and that's not being addressed,

en niet wordt aangepakt.

and it's a tragedy of a grand order.

Het is een tragedie op grote schaal.

And so I found an academic

Ik ontmoette een academica

who was doing a research project in slums outside of D.C.,

bezig met een onderzoek

in de sloppenwijken buiten D.C.

where she picked up women who had come in for other health problems

Ze pikte er vrouwen uit die voor andere gezondheidsproblemen waren gekomen

and diagnosed them with depression,

en diagnosticeerde hen met depressie.

Daarna volgden zes maanden van het experimentele protocol.

and then provided six months of the experimental protocol.

One of them, Lolly, came in,

Een van hen, Lolly,

and this is what she said the day she came in.

vertelde dit.

Ze had 7 kinderen.

She said, and she was a woman, by the way, who had seven children.

Ze zei:

She said, "I used to have a job but I had to give it up

"Ik moest mijn baan opgeven

because I couldn't go out of the house.

omdat ik het huis niet meer uit kon.

Ik heb mijn kinderen niets te zeggen.

I have nothing to say to my children.

In the morning, I can't wait for them to leave,

’s Morgens kunnen ze niet rap genoeg de deur uitgaan.

and then I climb in bed and pull the covers over my head,

Dan ik kruip ik terug in bed en trek de dekens over mijn hoofd.

Tegen drie uur komen ze weer thuis,

and three o'clock when they come home,

veel te snel.

it just comes so fast."

She said, "I've been taking a lot of Tylenol,

Ik neem hopen Tylenol (pijnstiller),

anything I can take so that I can sleep more.

om het even wat, om te kunnen slapen.

My husband has been telling me I'm stupid, I'm ugly.

Mijn man zegt dat ik dom en lelijk ben.

I wish I could stop the pain."

Ik wou dat de pijn ophield."

Well, she was brought into this experimental protocol,

Ze doorliep het experimentele protocol

and when I interviewed her six months later,

en toen ik haar zes maanden later interviewde,

she had taken a job working in childcare

had ze een baan in de kinderopvang

for the U.S. Navy, she had left the abusive husband,

voor de US Navy. Ze had haar onheuse man verlaten

en zei tegen me:

and she said to me,

"Mijn kinderen zijn nu zoveel gelukkiger.

"My kids are so much happier now."

She said, "There's one room in my new place for the boys

De jongens en de meisjes

hebben nu aparte kamers,

and one room for the girls,

maar ’s avonds liggen we allemaal

but at night, they're just all up on my bed,

and we're doing homework all together and everything.

samen gezellig in mijn bed het huiswerk te maken.

One of them wants to be a preacher,

Een wil predikant worden,

one of them wants to be a firefighter,

een brandweerman,

and one of the girls says she's going to be a lawyer.

en één van de meisjes zegt dat ze advocaat gaat worden.

They don't cry like they used to,

Ze huilen niet meer.

and they don't fight like they did.

Ook het voortdurende ruziemaken is gestopt.

Alles wat ik nu nodig heb, zijn mijn kinderen.

That's all I need now, is my kids.

Things keep on changing,

Alles verandert,

the way I dress, the way I feel, the way I act.

de manier waarop ik me kleed, hoe ik me voel, wat ik doe.

I can go outside not being afraid anymore,

Ik ben niet meer bang om naar buiten te gaan,

and I don't think those bad feelings are coming back,

en ik denk niet dat die slechte gevoelens terug gaan komen.

Zonder dokter Miranda lag ik nu nog steeds thuis

and if it weren't for Dr. Miranda and that,

met de dekens over mijn hoofd,

I would still be at home with the covers pulled over my head,

if I were still alive at all.

als ik tenminste nog in leven zou zijn.

Ik vroeg de Heer mij een engel te zenden.

I asked the Lord to send me an angel,

and He heard my prayers."

Hij heeft mijn gebeden verhoord."

Deze verhalen ontroerden me echt,

I was really moved by these experiences,

and I decided that I wanted to write about them

en ik besloot er niet alleen een boek, maar ook een artikel over te schrijven.

not only in a book I was working on, but also in an article,

and I got a commission from The New York Times Magazine

Ik kreeg een opdracht van The New York Times Magazine

om over depressie bij de armen te schrijven.

to write about depression among the indigent.

Toen ik mijn verhaal had ingeleverd,

And I turned in my story,

and my editor called me and said, "We really can't publish this."

belde de redactrice me op en zei:

"Dit kunnen we echt niet publiceren."

Ik zei: "Waarom niet?"

And I said, "Why not?"

And she said, "It just is too far-fetched.

Ze zei: "Het is gewoon te vergezocht.

These people who are sort of at the very bottom rung of society

Deze mensen bengelen onderaan de samenleving,

and then they get a few months of treatment

krijgen een behandeling van een paar maanden

and they're virtually ready to run Morgan Stanley?

en dat zou ze virtueel klaarstomen om bankdirecteur te worden?

Het is gewoon te onwaarschijnlijk.

It's just too implausible."

Van zoiets heb ik zelfs nog nooit gehoord."

She said, "I've never even heard of anything like it."

And I said, "The fact that you've never heard of it

Ik zei: "Het feit dat u er nog nooit van hebt gehoord,

wijst erop dat het nieuws is.

is an indication that it is news."

(Laughter)

(Gelach) (Applaus)

(Applause)

"And you are a news magazine."

En jullie zijn een nieuwsmagazine."

So after a certain amount of negotiation, they agreed to it.

Na nog wat heen en weer gepalaver, stemden ze in.

But I think a lot of what they said was connected in some strange way

Maar ik denk dat veel van wat ze zei

op een of andere rare manier te maken had

to this distaste that people still have for the idea of treatment,

met de afkeer die mensen nog steeds hebben

van behandelingen.

the notion that somehow if we went out

Alsof we door veel mensen

and treated a lot of people in indigent communities,

uit de armere lagen van de bevolking te behandelen,

that would be exploitative,

hen zouden benadelen

because we would be changing them.

omdat we hen zouden veranderen.

There is this false moral imperative that seems to be all around us,

Het is een algemeen voorkomend

vals moreel imperatief

that treatment of depression,

dat de behandeling van depressie,

the medications and so on, are an artifice,

de medicijnen, enzovoort, een kunstmatig ingrijpen

and that it's not natural.

en onnatuurlijk is.

And I think that's very misguided.

Ik vind dat zeer misplaatst.

It would be natural for people's teeth to fall out,

Tanduitval is ook natuurlijk,

but there is nobody militating against toothpaste,

maar ik zie toch niemand actie voeren tegen tandpasta,

at least not in my circles.

toch niet in mijn omgeving.

People then say,

Mensen zeggen wel eens: "Is depressie

"But isn't depression part of what people are supposed to experience?

niet iets wat mensen moeten ervaren?

Zijn ze geen gevolg van evolutie?

Didn't we evolve to have depression?

Horen ze niet bij je persoonlijkheid?"

Isn't it part of your personality?"

To which I would say, mood is adaptive.

Tegen hen zeg ik: “Stemming is adaptief.

Being able to have sadness and fear

In staat zijn om verdriet, angst,

and joy and pleasure

vreugde, plezier

and all of the other moods that we have, that's incredibly valuable.

en al die andere stemmingen te ervaren,

is ongelooflijk waardevol.

And major depression

Een depressie is iets dat gebeurt

is something that happens when that system gets broken.

als dat systeem het laat afweten.

It's maladaptive.

Het is maladaptief.

People will come to me and say,

Mensen zeggen wel eens:

"I think, though, if I just stick it out for another year,

"Als ik het nog een jaartje volhoud,

I think I can just get through this."

geraak ik er wel uit."

And I always say to them, "You may get through it,

Ik zeg dan altijd: "Misschien raak je er wel uit,

maar je zult nooit opnieuw 37 zijn.

but you'll never be 37 again.

Life is short, and that's a whole year you're talking about giving up.

Het leven is kort,

en je hebt het over een heel jaar weggooien.”

Think it through."

Denk daar eens over na."

It's a strange poverty of the English language,

Het is een vreemd tekort van de Engelse taal,

and indeed of many other languages,

en van vele andere talen,

that we use this same word, depression,

dat we hetzelfde woord ‘depressie’ gebruiken

to describe how a kid feels when it rains on his birthday,

om te beschrijven hoe een kind zich voelt

als het regent op zijn verjaardag

and to describe how somebody feels the minute before they commit suicide.

en om te beschrijven hoe mensen zich voelen

net voordat ze zelfmoord plegen.

People say to me, "Well, is it continuous with normal sadness?"

Men zegt me: “Is het geen normaal verdriet, maar dan een beetje erger?"

And I say, in a way it's continuous with normal sadness.

Ik denk dat dat klopt.

There is a certain amount of continuity,

Er is een zekere mate van continuïteit,

but it's the same way there's continuity

maar het is dezelfde continuïteit

between having an iron fence outside your house

als het hebben van een ijzeren hek

met wat roest

that gets a little rust spot

that you have to sand off and do a little repainting,

dat je kan wegwerken met wat schuren en schilderen,

and what happens if you leave the house for 100 years

en wat er gebeurt als je je huis 100 jaar in de steek laat

and it rusts through until it's only a pile of orange dust.

en het doorroest totdat je nog een hoopje stof over hebt.

Het is dat hoopje stof

And it's that orange dust spot,

that orange dust problem,

that's the one we're setting out to address.

waar we ons mee moeten gaan bezighouden.

Of mensen zeggen:

So now people say,

"Nu slik je die gelukspillen, en voel je je nu gelukkig?"

"You take these happy pills, and do you feel happy?"

And I don't.

Neen.

But I don't feel sad about having to eat lunch,

Maar ik voel me niet meer verdrietig omdat ik moet gaan eten,

and I don't feel sad about my answering machine,

op mijn antwoordapparaat reageren

and I don't feel sad about taking a shower.

of een douche nemen.

I feel more, in fact, I think,

Het voelt in feite eerder aan

because I can feel sadness without nullity.

als droef zijn zonder me nietig te voelen.

I feel sad about professional disappointments,

Ik voel me verdrietig omdat er professioneel iets tegenvalt,

about damaged relationships,

over kapotte relaties,

about global warming.

over de klimaatsopwarming.

Those are the things that I feel sad about now.

Dat zijn de dingen waar ik me nu verdrietig over voel.

And I said to myself, well, what is the conclusion?

Wat is de conclusie?

How did those people who have better lives

Hoe komen mensen met een beter leven

even with bigger depression manage to get through?

er doorheen, zelfs met een zwaardere depressie?

What is the mechanism of resilience?

Vanwaar komt die veerkracht?

And what I came up with over time

Na verloop van tijd kwam ik erachter

was that the people who deny their experience,

dat de mensen die hun ervaring ontkennen,

and say, "I was depressed a long time ago,

die zeggen: "Ik was ooit depressief.

I never want to think about it again,

Daar wil ik niet meer aan denken

I'm not going to look at it

and I'm just going to get on with my life,"

Het leven gaat door."

ironically, those are the people who are most enslaved by what they have.

Ironisch genoeg zijn dat de mensen

die er het meest problemen mee hebben.

Shutting out the depression strengthens it.

Negeren versterkt de depressie.

While you hide from it, it grows.

Als je ze negeert, wordt ze erger.

De mensen die het beter doen

And the people who do better

are the ones who are able to tolerate the fact that they have this condition.

zijn degenen die kunnen aanvaarden

dat ze deze aandoening hebben.

Zij die hun depressie kunnen aanvaarden,

Those who can tolerate their depression are the ones who achieve resilience.

vertonen veerkracht.

So Frank Russakoff said to me,

Frank Russakoff zei me:

"If I had a do-over, I suppose I wouldn't do it this way,

"Als ik het opnieuw moest doormaken,

denk ik niet dat ik het zo nog zou aanpakken,

but in a strange way, I'm grateful for what I've experienced.

maar toch ben ik, vreemd genoeg, dankbaar

voor wat ik ervaren heb.

I'm glad to have been in the hospital 40 times.

Ik ben blij dat ik 40 keer in het ziekenhuis ben geweest.

Het leerde me zoveel over liefde,

It taught me so much about love,

and my relationship with my parents and my doctors

mijn relatie met mijn ouders en mijn artsen

has been so precious to me, and will be always."

was zo kostbaar voor mij, en zal dat altijd zijn."

And Maggie Robbins said,

En Maggie Robbins zei:

"I used to volunteer in an AIDS clinic,

"Ik deed vrijwilligerswerk in een aidskliniek.

and I would just talk and talk and talk,

Ik praatte en praatte,

and the people I was dealing with weren't very responsive, and I thought,

en vond die mensen

niet erg responsief, en ik dacht:

'That's not very friendly or helpful of them.'"

"Dat is niet erg vriendelijk of behulpzaam van ze."

(Laughter)

"And then I realized,

Tot ik me realiseerde

I realized that they weren't going to do more

dat ze niet meer dan een paar minuten

than make those first few minutes of small talk.

gebabbel wilden.

It was simply going to be an occasion

Het was gewoon dat ik

where I didn't have AIDS and I wasn't dying,

geen aids had en niet ging sterven,

but could tolerate the fact that they did

maar er toch kon mee omgaan

and they were.

dat dat voor hen wel zo was.

Our needs are our greatest assets.

Onze noden zijn onze belangrijkste troeven.

Het blijkt dat ik geleerd heb

It turns out I've learned to give all the things I need."

alle dingen te geven waar ik zelf nood aan had."

Valuing one's depression does not prevent a relapse,

Iemands depressie waarderen

voorkomt geen terugval,

but it may make the prospect of relapse

maar het kan het vooruitzicht van terugval

and even relapse itself easier to tolerate.

en zelfs terugval zelf gemakkelijker om dragen maken.

Het gaat er niet zozeer om

The question is not so much of finding great meaning

een diepere betekenis te vinden

and deciding your depression has been very meaningful.

en te beslissen dat je depressie zeer zinvol was.

It's of seeking that meaning and thinking, when it comes again,

Het gaat om die betekenis zoeken

en als ze terugkomt, denken:

"This will be hellish, but I will learn something from it."

"Dit zal hels zijn,

maar ik zal er iets van leren."

I have learned in my own depression

Ik leerde van mijn eigen depressie

how big an emotion can be,

hoe groot een emotie kan zijn,

how it can be more real than facts,

hoe ze reëler dan feiten kan worden,

en ik vond dat die ervaring

and I have found that that experience

has allowed me to experience positive emotion

mij toeliet om positieve emoties te ervaren

in a more intense and more focused way.

op een intensere en gerichtere manier.

The opposite of depression is not happiness,

Het tegendeel van depressie is niet geluk,

but vitality,

maar vitaliteit.

and these days, my life is vital,

Nu is mijn leven vitaal

zelfs op de dagen dat ik verdrietig ben.

even on the days when I'm sad.

I felt that funeral in my brain,

Ik voelde die begrafenis in mijn hersenen,

and I sat next to the colossus at the edge of the world,

en ik zat naast de kolos

aan de rand van de wereld,

and I have discovered something inside of myself

en ik ontdekte

iets binnen mezelf

that I would have to call a soul

wat ik een ziel zou noemen.

that I had never formulated until that day 20 years ago

Zo zou ik het nooit geformuleerd hebben tot op die dag, 20 jaar geleden,

when hell came to pay me a surprise visit.

toen de hel mij een verrassingsbezoekje kwam brengen.

I think that while I hated being depressed

Al haatte ik het depressief zijn

and would hate to be depressed again,

en zou het opnieuw haten als het terugkwam,

I've found a way to love my depression.

toch vond ik een manier om van mijn depressie te houden.

I love it because it has forced me to find and cling to joy.

Ik houd ervan omdat ze mij heeft gedwongen

om vreugde te vinden en vast te houden.

I love it because each day I decide,

Ik hou ervan omdat ik elke dag besluit,

sometimes gamely,

soms speels,

and sometimes against the moment's reason,

en soms tegen de reden van het moment,

to cleave to the reasons for living.

vast te houden aan de redenen om te leven.

And that, I think, is a highly privileged rapture.

En dat, denk ik, is een zeer bevoorrechte verrukking.

Bedankt.

Thank you.

(Applause)

(Applaus)

Thank you.

(Applause)