Depression, the secret we share | Andrew Solomon

Andrew Solomon: Trầm cảm, những bí mật được sẻ chia

Translator: Thanh Nguyen Cong Reviewer: An Nguyen Hoang

"I felt a Funeral, in my Brain,

"Tôi cảm thấy có một đám tang đang diễn ra trong đầu,

and Mourners to and fro

người ta than khóc,

kept treading -- treading -- till [it seemed]

đi đi lại lại cho tới khi tôi thấy

cảm xúc ấy bị phá vỡ.

that Sense was breaking through --

And when they all were seated,

Khi tất cả đã yên vị,

a Service, like a Drum --

một nghi thức, như tiếng trống,

kept beating -- beating -- till I [thought]

cứ đánh liên tục, liên tục, cho tới khi

đầu tôi trở nên đờ đẫn.

my Mind was going numb --

And then I heard them lift a Box and creak across my Soul

Rồi tôi nghe thấy họ nâng một cái hộp

tạo tiếng cót két trong tâm trí tôi

with those same Boots of Lead, again,

tiếng giày đinh lại vang lên nặng trịch,

then Space -- began to toll,

và không gian bắt đầu rung lên,

As [all] the Heavens were a Bell, and Being, [but] an Ear,

như thể thiên đường là một cái chuông

và con người là một cái tai,

and I, and Silence, some strange Race,

và tôi, với sự tĩnh lặng, giống nòi xa lạ

wrecked, solitary, here --

bị sụp đổ, cô độc, ở đây.

[And] then a Plank in Reason, broke,

Và rồi, tấm ván trong suy nghĩ gãy đôi,

and I fell down and down --

tôi ngã xuống vực sâu

and hit a World, at every plunge,

đâm sầm xuống,

and Finished knowing -- then --"

và không còn biết gì nữa."

We know depression through metaphors.

Chúng ta biết về trầm cảm qua các ẩn dụ.

Emily Dickinson was able to convey it in language,

Emily Dickinson đã mô tả nó bằng ngôn ngữ,

Goya in an image.

Goya thì mô tả qua tranh.

Half the purpose of art is to describe such iconic states.

Một nửa mục đích của nghệ thuật

là mô tả những trạng thái như vậy.

As for me, I had always thought myself tough,

Đối với tôi, tôi từng luôn nghĩ mình là người cứng rắn,

one of the people who could survive

là một trong những người sẽ sống sót

if I'd been sent to a concentration camp.

nếu bị gửi tới một trại tập trung.

In 1991, I had a series of losses.

Năm 1991, tôi phải gánh chịu một loạt các mất mát.

My mother died,

Mẹ tôi mất,

a relationship I'd been in ended,

tan vỡ tình yêu,

I moved back to the United States from some years abroad,

tôi trở lại Mỹ

sau nhiều năm sống ở nước ngoài,

and I got through all of those experiences intact.

và tôi dễ dàng trải qua tất cả những biến cố đó.

But in 1994, three years later,

Nhưng năm 1994, 3 năm sau,

I found myself losing interest in almost everything.

Tôi thấy mình đang mất dần sự hứng thú với mọi thứ.

Tôi không muốn làm những điều

I didn't want to do any of the things I had previously wanted to do,

trước đây mình từng thích thú,

and I didn't know why.

mà không biết lý do tại sao.

The opposite of depression is not happiness, but vitality.

Đối lập với trầm cảm

không phải là hạnh phúc, mà là sinh lực,

và chính là sinh lực

And it was vitality

that seemed to seep away from me in that moment.

là thứ tôi đang mất dần vào thời điểm đó.

Everything there was to do seemed like too much work.

Tất cả những thứ phải làm

dường như quá sức.

I would come home

Tôi về nhà,

and I would see the red light flashing on my answering machine,

và thấy nút đỏ nhấp nháy trên máy trả lời tự động

and instead of being thrilled to hear from my friends,

thay vì hồi hộp muốn nghe tin từ bạn bè,

I would think,

tôi nghĩ,

"What a lot of people that is to have to call back."

"Sao có nhiều người mình phải gọi lại đến vậy."

Or I would decide I should have lunch,

Hoặc tôi sẽ quyết định mình nên ăn trưa,

and then I would think, but I'd have to get the food out

và rồi tôi nghĩ, ôi, lại phải lấy thức ăn ra,

and put it on a plate

còn cho vào đĩa nữa chứ

and cut it up and chew it and swallow it,

rồi còn cắt, nhai, và nuốt,

and it felt to me like the Stations of the Cross.

và tôi thấy chuyện đó như cực hình với mình.

And one of the things that often gets lost in discussions of depression

Và một trong những điều thường được đề cập

trong các cuộc thảo luận về trầm cảm

is that you know it's ridiculous.

đó là, bạn biết điều đó thật ngớ ngẩn.

You know it's ridiculous while you're experiencing it.

Bạn biết điều mình đang trải qua thật ngớ ngẩn vô cùng.

You know that most people manage

Bạn biết hầu hết mọi người đều xoay xở được

to listen to their messages and eat lunch

vừa nghe tin nhắn vừa ăn trưa,

and organize themselves to take a shower

tự sắp xếp để tắm táp,

and go out the front door

và mở cửa đi ra ngoài,

and that it's not a big deal,

đó là việc chả có gì quá sức,

and yet you are nonetheless in its grip

thế nhưng bạn lại cảm thấy nặng nề khổ sở

and you are unable to figure out any way around it.

và không sao tìm cách thoát ra được.

And so I began to feel myself doing less

Và rồi tôi bắt đầu thấy mình hoạt động ít dần

and thinking less

suy nghĩ ít dần

and feeling less.

cảm nhận ít dần.

It was a kind of nullity.

Giống như người vô dụng.

And then the anxiety set in.

Và rồi, nỗi lo âu xâm chiếm.

If you told me that I'd have to be depressed for the next month,

Nếu bạn nói tôi sẽ bị

trầm cảm vào tháng tới,

I would say, "As long I know it'll be over in November, I can do it."

tôi sẽ nói: "Miễn là biết sẽ hết vào tháng 11, tôi chịu được."

But if you said to me,

Nhưng nếu bạn bảo tôi,

"You have to have acute anxiety for the next month,"

"Bạn sẽ cực kỳ lo lắng trong tháng tới",

tôi thà cắt đứt cổ tay còn hơn là chịu đựng nó.

I would rather slit my wrist than go through it.

It was the feeling all the time

Tôi luôn cảm thấy thế,

like that feeling you have if you're walking

thấy như thể đang đi

and you slip or trip and the ground is rushing up at you,

rồi bị trượt hoặc vấp ngã

và mặt đất đâm sầm vào người,

but instead of lasting half a second, the way that does,

thường thì nó chỉ kéo dài một giây, nhưng đây, không,

it lasted for six months.

nó lại kéo dài 6 tháng.

It's a sensation of being afraid all the time

Đó là cảm giác lúc nào cũng sợ hãi

but not even knowing what it is that you're afraid of.

nhưng lại không biết mình sợ cái gì.

And it was at that point that I began to think

Và đó là lúc, tôi bắt đầu nghĩ,

that it was just too painful to be alive,

sao sống lại khổ sở đau đớn thế,

and that the only reason not to kill oneself

và lý do duy nhất để không tự giết chính mình

was so as not to hurt other people.

là vì không muốn làm đau người khác.

And finally one day, I woke up

Và cuối cùng, một ngày nọ, tôi thức dậy

and I thought perhaps I'd had a stroke,

và tôi nghĩ, hình như, mình đột quỵ rồi,

because I lay in bed completely frozen,

vì tôi nằm trên giường, hoàn toàn không cử động được,

looking at the telephone, thinking,

nhìn cái điện thoại, nghĩ,

"Something is wrong and I should call for help,"

"Không ổn rồi, phải cầu cứu thôi."

and I couldn't reach out my arm

nhưng tôi không thể nào với tay

and pick up the phone and dial.

nhấc điện thoại lên và bấm số.

And finally, after four full hours of my lying and staring at it,

Cuối cùng, sau 4 giờ nằm nhìn trân trân vào điện thoại,

the phone rang,

điện thoại reo,

and somehow I managed to pick it up,

bằng cách nào đó, tôi nhấc được điện thoại lên,

and it was my father, and I said,

đó là cha tôi.

Tôi nói: "Con đang nguy kịch.

"I'm in serious trouble. We need to do something."

Cần làm cái gì ba ạ."

The next day I started with the medications and the therapy.

Ngày hôm sau, tôi bắt đầu uống thuốc

và trị liệu.

And I also started reckoning with this terrible question:

Tôi cũng bắt đầu nghĩ tới

câu hỏi đáng sợ này:

If I'm not the tough person

Nếu tôi không phải là một người gan góc

who could have made it through a concentration camp,

người có thể sống sót ở trại tập trung,

then who am I?

thì tôi là ai?

And if I have to take medication,

Và nếu tôi phải uống thuốc,

is that medication making me more fully myself,

liệu thuốc đó có làm cho tôi trở thành chính mình

or is it making me someone else?

hay nó sẽ biến tôi thành một người nào khác?

And how do I feel about it if it's making me someone else?

Và tôi sẽ cảm thấy thế nào

nếu nó biến tôi thành người khác?

Tôi có hai lợi thế khi bước vào cuộc chiến.

I had two advantages as I went into the fight.

The first is that I knew that, objectively speaking,

Thứ nhất tôi biết rằng, nói một cách khách quan,

I had a nice life,

tôi có một cuộc đời tốt đẹp

and that if I could only get well,

và nếu chỉ cần khỏe lên được thôi,

there was something at the other end that was worth living for.

sẽ có điều gì đó chờ tôi ở cuối con đường,

điều gì đó đáng để sống.

And the other was that I had access to good treatment.

Và lợi thế thứ hai đó là tôi được chữa trị tốt

But I nonetheless emerged and relapsed,

Nhưng tôi lại cứ trồi lên rồi lại tụt xuống,

and emerged and relapsed,

và lại cứ trồi lên, rồi lại tụt xuống,

and emerged and relapsed,

lên xuống thất thường,

and finally understood

và cuối cùng hiểu ra rằng

I would have to be on medication and in therapy forever.

tôi sẽ phải sống dựa vào thuốc

và trị liệu mãi mãi.

And I thought,

Tôi băn khoăn: "Đây là vấn đề về hóa học,

"But is it a chemical problem or a psychological problem?

hay là vấn đề tâm lý?

And does it need a chemical cure or a philosophical cure?"

Bệnh này cần hóa trị hay là chữa trị tâm lý?

And I couldn't figure out which it was.

Và tôi không thể nào tìm ra câu trả lời.

And then I understood that actually,

Và rồi tôi hiểu ra rằng, thật ra,

we aren't advanced enough in either area for it to explain things fully.

ta chẳng đủ tiến bộ trong cả hai lĩnh vực

để giải thích tường tận mọi vấn đề.

The chemical cure and the psychological cure

Chữa trị bằng hóa chất và chữa trị tâm lý,

both have a role to play,

cả hai đều đóng vai trò nhất định,

and I also figured out that depression was something

và tôi cũng nhận ra rằng trầm cảm là thứ gì đó

được bện rất chặt rất sâu trong chúng ta,

that was braided so deep into us

that there was no separating it from our character and personality.

không thể nào tách rời nó

khỏi tính cách và nhân cách của chúng ta.

I want to say that the treatments we have for depression are appalling.

Tôi muốn nói rằng: phương pháp chữa trị

cho bệnh trầm cảm hiện rất kinh khủng.

Chúng không hiệu quả cho lắm.

They're not very effective.

They're extremely costly.

Lại cực kỳ mắc tiền.

They come with innumerable side effects.

Đi kèm với vô số tác dụng phụ.

They're a disaster.

Chúng là một thảm họa.

Nhưng tôi cũng biết ơn vì tôi sống ở thời này,

But I am so grateful that I live now and not 50 years ago,

chứ không phải 50 năm trước,

when there would have been almost nothing to be done.

khi người ta gần như

chẳng làm được gì.

I hope that 50 years hence,

Tôi hy vọng rằng 50 năm sau,

people will hear about my treatments

khi nghe về cách chữa trị cho tôi,

họ sẽ kinh sợ khi biết có người phải chịu

and be appalled that anyone endured such primitive science.

thứ khoa học nguyên thủy như vậy.

Depression is the flaw in love.

Trầm cảm là một khiếm khuyết trong tình yêu.

If you were married to someone and thought,

Nếu bạn kết hôn với ai đó và nghĩ,

"Well, if my wife dies, I'll find another one,"

"Nếu vợ mình mà chết, mình sẽ cưới người khác"

it wouldn't be love as we know it.

thì đó chẳng phải là tình yêu mà hằng thân thuộc với ta.

There's no such thing as love without the anticipation of loss,

Chẳng có cái gọi là tình yêu

nếu không có cảm nhận về mất mát,

and that specter of despair can be the engine of intimacy.

và cái bóng ma tuyệt vọng

có thể là động cơ khiến càng thêm khắng khít gắn bó.

There are three things people tend to confuse:

Có 3 điều con người ta hay bị nhầm lẫn:

depression, grief and sadness.

trầm cảm, đau thương và buồn bã.

Grief is explicitly reactive.

Đau thương là phản ứng hiển lộ.

If you have a loss and you feel incredibly unhappy,

Nếu qua một mất mát nào đó, bạn cảm thấy cực kỳ buồn bã,

and then, six months later,

và rồi 6 tháng sau,

you are still deeply sad, but you're functioning a little better,

bạn vẫn buồn vô cùng, nhưng dần hoạt động lại bình thường,

đó chắc chắn là đau buồn,

it's probably grief,

and it will probably ultimately resolve itself in some measure.

và chắc nó sẽ tự hết thôi

theo chừng mực nào đó.

If you experience a catastrophic loss,

Nếu bạn phải chịu một mất mát vô cùng lớn,

and you feel terrible,

và cảm thấy kinh khủng,

and six months later you can barely function at all,

6 tháng sau hầu như chẳng thể quay trở lại bình thường,

then it's probably a depression that was triggered

đó chắc chắn là trầm cảm xuất phát từ

những tình huống thảm khốc.

by the catastrophic circumstances.

The trajectory tells us a great deal.

Quỹ đạo này cho chúng ta thấy nhiều điều.

People think of depression as being just sadness.

Người ta cứ nghĩ trầm cảm là buồn.

It's much, much too much sadness,

Thực ra, nó là rất rất rất buồn,

much too much grief

quá nhiều đau thương,

at far too slight a cause.

dù nguyên nhân có khi lại vô cùng nhỏ nhặt.

As I set out to understand depression,

Khi tôi bắt đầu hiểu trầm cảm,

and to interview people who had experienced it,

và phỏng vấn những người đã từng mắc bệnh,

I found that there were people who seemed, on the surface,

Tôi nhận thấy, có những người nhìn bề ngoài

có vẻ như là

to have what sounded like relatively mild depression

bị trầm cảm tương đối nhẹ,

tuy nhiên họ lại hoàn toàn bị bất lực do trầm cảm.

who were nonetheless utterly disabled by it.

And there were other people who had what sounded

Và có những người, qua lời lẽ

as they described it like terribly severe depression

mà họ mô tả,

nghe như chịu trầm cảm nặng

who nonetheless had good lives

nhưng lại là những người có lúc đã có cuộc sống tốt đẹp

in the interstices between their depressive episodes.

giữa các giai đoạn trầm cảm.

And I set out to find out what it is that causes some people

Và tôi bắt đầu tìm hiểu điều

đã làm cho một số người

to be more resilient than other people.

kiên cường hơn người khác.

What are the mechanisms that allow people to survive?

Cơ chế nào

cho phép họ sống sót?

And I went out and I interviewed person after person

Tôi đã phỏng vấn không biết bao nhiêu người

who was suffering with depression.

từng bị trầm cảm.

One of the first people I interviewed

Một trong những người đầu được phỏng vấn

đã mô tả trầm cảm

described depression as a slower way of being dead,

là cảm giác chết từ từ,

and that was a good thing for me to hear early on

may mà, tôi nghe điều này từ sớm

because it reminded me that that slow way of being dead

bởi vì nó nhắc tôi

rằng chết từ từ

can lead to actual deadness,

có thể dẫn tới cái chết thiệt,

that this is a serious business.

và đây là một vấn đề nghiêm trọng.

It's the leading disability worldwide,

Đây là nguyên nhân lớn gây khuyết tật trên thế giới,

and people die of it every day.

người ta chết vì nó mỗi ngày.

One of the people I talked to when I was trying to understand this

Một trong những người tôi trò chuyện

khi tôi cố tìm hiểu về điều này,

was a beloved friend who I had known for many years,

là một người bạn dễ thương

tôi đã biết lâu rồi,

and who had had a psychotic episode in her freshman year of college,

chị ấy đã có giai đoạn bị loạn thần

trong năm đầu đại học,

and then plummeted into a horrific depression.

và rồi diễn biến thành trầm cảm rất tồi tệ.

She had bipolar illness,

Chị ấy bị rối loạn lưỡng cực,

or manic depression, as it was then known.

hay khi ấy còn gọi là hưng-trầm cảm.

And then she did very well for many years on lithium,

Nhưng rồi chị ấy đã khá lên,

nhờ dùng lithium

và rồi cuối cùng,

and then eventually, she was taken off her lithium

không còn uống lithium nữa,

to see how she would do without it,

để xem không có thuốc sẽ thế nào,

and she had another psychosis,

nhưng chị ấy đã bị loạn thần lại

and then plunged into the worst depression that I had ever seen

rồi sa sút tinh thần thành cơn trầm cảm nặng nhất

tôi từng thấy.

in which she sat in her parents' apartment,

Khi ấy chị ngồi trong căn hộ của bố mẹ,

more or less catatonic, essentially without moving,

trương căng lực, không động tĩnh,

day after day after day.

hết ngày này sang ngày khác.

And when I interviewed her about that experience some years later --

Vài năm sau, khi tôi phỏng vấn chị,

she's a poet and psychotherapist named Maggie Robbins --

chị đã là một nhà thơ và nhà tâm lí trị liệu tên là Maggie Robbins.

when I interviewed her, she said,

Khi tôi phỏng vấn, chị nói:

"I was singing 'Where Have All The Flowers Gone,'

"Tôi đã hát bài "Hoa bay hết đi đâu" ('Where Have All The Flowers Gone')

over and over, to occupy my mind.

hát đi hát lại để chiếm lấy tâm trí mình.

I was singing to blot out the things my mind was saying,

Tôi đã hát để xóa đi điều tâm trí mình đang nói:

which were, 'You are nothing. You are nobody.

"Mày chả là gì cả Mày chả là ai,

Mày thậm chí không đáng sống nữa."

You don't even deserve to live.'

And that was when I really started thinking

khi tôi bắt đầu nghĩ

đến chuyện tự sát."

about killing myself."

You don't think in depression that you've put on a gray veil

Khi trầm cảm, người ta không nghĩ rằng

mình đã mang lên một tấm mạng đen

and are seeing the world through the haze of a bad mood.

và nhìn thế giới qua lớp sương mù

của những cảm xúc tiêu cực.

You think that the veil has been taken away,

Người ta nghĩ rằng, một tấm mạng đã bị cất đi,

tấm mạng ấy là niềm hạnh phúc,

the veil of happiness,

and that now you're seeing truly.

và giờ đây, người ta phải nhìn mọi thứ trần trụi.

It's easier to help schizophrenics who perceive

Giúp đỡ người tâm thần phân liệt thì dễ hơn,

that there's something foreign inside of them that needs to be exorcised,

vì họ biết có gì đó rất lạ ở trong mình,

cần phải được xua đuổi đi,

but it's difficult with depressives,

nhưng với người trầm cảm thì rất khó

because we believe we are seeing the truth.

vì chúng ta tin là mình đang nhìn thấy sự thật.

But the truth lies.

Nhưng sự thật nói dối.

I became obsessed with that sentence:

Tôi bị ám ảnh bởi câu nói:

"But the truth lies."

"Nhưng sự thật nói dối."

And I discovered, as I talked to depressive people,

Khi nói chuyện với người trầm cảm, tôi phát hiện ra

that they have many delusional perceptions.

họ có rất nhiều cảm nhận, tri giác ảo.

People will say, "No one loves me."

Họ nói: "Không ai yêu tôi."

And you say, "I love you,

Bạn nói: "Tôi yêu anh,

your wife loves you, your mother loves you."

vợ anh yêu anh mẹ anh yêu anh."

You can answer that one pretty readily, at least for most people.

Bạn có thể trả lời ngay như vậy,

với hầu hết mọi người.

Nhưng những người trầm cảm cũng nói:

But people who are depressed will also say,

"No matter what we do, we're all just going to die in the end."

"Bất luận chúng ta làm gì,

rồi cuối cùng cũng chết cả thôi."

Or they'll say, "There can be no true communion

Hoặc nói: "Chả còn sự gắn kết thực sự

between two human beings.

giữa hai con người nữa đâu.

Each of us is trapped in his own body."

Mỗi chúng ta bế tắc trong cơ thể của chính mình."

To which you have to say,

Khi đó bạn cần trả lời:

"That's true,

"Đúng thế,

but I think we should focus right now on what to have for breakfast."

nhưng tôi nghĩ giờ ta nên tập trung

về chuyện sáng nay ta sẽ ăn gì đây."

(Laughter)

(Cười)

A lot of the time,

Nhiều lần,

what they are expressing is not illness, but insight,

điều họ biểu lộ không phải là bệnh lý mà là quan điểm

and one comes to think what's really extraordinary

và nghĩ rằng, điều thực sự nổi bật

is that most of us know about those existential questions

là đa số ai cũng biết những câu hỏi về sự tồn tại

và họ sẽ không khiến chúng ta bối rối.

and they don't distract us very much.

There was a study I particularly liked

Tôi thích một nghiên cứu

in which a group of depressed and a group of non-depressed people

trong đó có một nhóm người bị trầm cảm,

và một nhóm người không bị,

cả hai phải chơi video game trong 1 tiếng

were asked to play a video game for an hour,

and at the end of the hour,

và cuối giờ chơi,

they were asked how many little monsters they thought they had killed.

họ được hỏi họ đã

giết được bao nhiêu quái vật.

Nhóm bị trầm cảm nói khá chính xác,

The depressive group was usually accurate to within about 10 percent,

xê dịch trong 10%

and the non-depressed people

nhưng nhóm không bị trầm cảm

guessed between 15 and 20 times as many little monsters --

đưa con số gấp khoảng 15 đến 20 lần

so với số quái vật --- (Cười) ---

(Laughter)

họ thực sự đã giết.

as they had actually killed.

A lot of people said, when I chose to write about my depression,

Khi tôi chọn viết về trầm cảm, nhiều người hỏi

that it must be very difficult to be out of that closet,

chắc rất là khó

để lộ mình ra cho người khác thấy.

to have people know.

Họ hỏi: "Mỗi người kể với anh một khác không?"

They said, "Do people talk to you differently?"

I said, "Yes, people talk to me differently.

Tôi nói: "Vâng, họ kể khác nhau.

They talk to me differently insofar

Họ kể mỗi khác

as they start telling me about their experience,

khi họ bắt đầu kể về kinh nghiệm của họ,

or their sister's experience,

về kinh nghiệm của chị em họ,

or their friend's experience.

hoặc bạn bè họ.

Things are different because now I know

Mọi thứ khác biệt bởi giờ tôi biết

that depression is the family secret that everyone has.

trầm cảm, đó là bí mật gia đình

mà mỗi người có.

I went a few years ago to a conference,

Vài năm trước tôi có dự một hội thảo.

and on Friday of the three-day conference,

Vào ngày Thứ Sáu trong hội thảo dài 3 ngày ấy,

one of the participants took me aside, and she said,

một trong những người tham dự gọi tôi ra và nói:

"I suffer from depression and I'm a little embarrassed about it,

"Tôi bị trầm cảm

và xấu hổ về nó

nhưng tôi đang uống thuốc

but I've been taking this medication,

and I just wanted to ask you what you think?"

và muốn hỏi xin ý kiến của anh"

Và tôi đưa ra lời khuyên mà tôi cho là tốt nhất.

And so I did my best to give her such advice as I could.

And then she said, "You know, my husband would never understand this.

Rồi chị ấy nói: "Anh ạ,

chồng tôi sẽ chẳng bao giờ hiểu được điều này.

He's really the kind of guy to whom this wouldn't make any sense,

Anh ấy là kiểu người không hiểu được chuyện này,

cho nên chuyện này chỉ anh và tôi biết thôi nhé."

so, you know, it's just between us."

And I said, "Yes, that's fine."

Tôi nói: "Được mà."

On Sunday of the same conference,

Vào ngày Chủ Nhật vẫn trong hội thảo đó,

her husband took me aside,

chồng cô ấy kéo tôi ra,

(Laughter)

and he said, "My wife wouldn't think

ông ấy nói: "Vợ tôi sẽ nghĩ

that I was really much of a guy if she knew this,

tôi không phải là đàn ông nếu cô ấy biết điều này

but I've been dealing with this depression and I'm taking some medication,

nhưng tôi đang bị trầm cảm

và tôi phải uống thuốc

and I wondered what you think?"

không biết anh nghĩ sao về chuyện này?"

They were hiding the same medication

Họ đều đang giấu

cùng chữa trị ở hai nơi khác nhau

in two different places in the same bedroom.

trong cùng một căn phòng.

(Laughter)

Tôi trả lời tôi nghĩ rằng

And I said that I thought communication within the marriage

giờ mà họ nói chuyện với nhau

might be triggering some of their problems.

thì chắc sẽ nổ ra một vài vấn đề đấy.

(Laughter)

(Cười)

But I was also struck

Nhưng tôi đã sốc

bởi cái gánh nặng

by the burdensome nature of such mutual secrecy.

của những sự giấu giếm ấy.

Depression is so exhausting.

Trầm cảm khiến ta kiệt quệ.

It takes up so much of your time and energy,

Nó gặm nhấm hết thời giờ và sức lực của ta,

and silence about it,

và im không nói gì về nó

it really does make the depression worse.

có thể khiến nó tệ hơn.

And then I began thinking

Sau đó, tôi bắt đầu nghĩ về các cách

about all the ways people make themselves better.

giúp người ta cảm thấy khá hơn.

I'd started off as a medical conservative.

Ban đầu tôi rất bảo thủ trong việc dùng thuốc.

I thought there were a few kinds of therapy that worked,

Tôi tin có những liệu pháp sẽ có tác dụng,

it was clear what they were --

rõ ràng chúng có tác dụng--

there was medication,

có thuốc,

there were certain psychotherapies,

có các phương pháp trị liệu,

there was possibly electroconvulsive treatment,

cũng có thể có phương pháp sốc điện,

còn lại là nhảm nhí hết.

and that everything else was nonsense.

But then I discovered something.

Nhưng rồi tôi nhận ra

If you have brain cancer,

nếu bị ung thư não,

and you say that standing on your head for 20 minutes every morning

và bạn nói rằng trồng cây chuối

20 phút vào mỗi buổi sáng khiến bạn khá hơn,

makes you feel better,

it may make you feel better, but you still have brain cancer,

thì chắc nó khiến khá hơn thật,

nhưng vẫn bị ung thư não,

and you'll still probably die from it.

vẫn có thể chết vì bệnh này.

But if you say that you have depression,

Nhưng nếu bạn nói bạn bị trầm cảm

and standing on your head for 20 minutes every day

và mỗi sáng trồng cây chuối 20 phút

khiến bạn thấy khá hơn, thì đúng là nó có tác dụng,

makes you feel better, then it's worked,

because depression is an illness of how you feel,

bởi trầm cảm là bệnh trong cảm giác của bạn,

and if you feel better,

và nếu bạn cảm thấy tốt hơn,

then you are effectively not depressed anymore.

thì kết quả là, bạn sẽ không còn trầm cảm nữa.

Bởi vậy tôi trở nên cởi mở hơn

So I became much more tolerant

với những phương pháp chữa trị khác với Tây y.

of the vast world of alternative treatments.

And I get letters, I get hundreds of letters

Tôi nhận được thư, hàng trăm lá,

from people writing to tell me about what's worked for them.

họ viết để kể tôi nghe những điều đã giúp cho họ.

Ở hậu trường, hôm nay một người hỏi tôi

Someone was asking me backstage today about meditation.

về thiền.

My favorite of the letters that I got was the one that came from a woman

Một lá thư mà tôi rất quý

là của một chị này

who wrote and said that she had tried therapy, medication,

viết rằng chị đã thử nghiệm các liệu pháp

chị ấy thử thuốc cái gì cũng đã thử,

she had tried pretty much everything,

và rồi tìm ra một giải pháp và mong chia sẻ với mọi người,

and she had found a solution and hoped I would tell the world,

đó là ngồi tết vòng.

and that was making little things from yarn.

(Laughter)

(Cười)

She sent me some of them.

Chị ấy cũng gửi cho tôi một số sợi vòng chị ấy đã làm (Cười)

(Laughter)

And I'm not wearing them right now.

Nhưng hôm nay tôi lại không đeo.

(Laughter)

I suggested to her that she also should look up

Tôi gợi ý chị ấy thử tra cứu

obsessive compulsive disorder in the DSM.

chứng rối loại ám ảnh cưỡng chế trên DSM.

And yet, when I went to look at alternative treatments,

Nhưng khi tôi xem xét phương pháp chữa trị phi chính thống,

I also gained perspective on other treatments.

tôi cũng học được cách nhìn các phương pháp chữa trị khác.

I went through a tribal exorcism in Senegal

Tôi đã thử phép trừ tà của một bộ lạc ở Senegal

that involved a great deal of ram's blood

nghi lễ dùng nhiều huyết chiên,

and that I'm not going to detail right now,

giờ tôi sẽ không mô tả chi tiết

but a few years afterwards I was in Rwanda,

nhưng vài năm sau tôi có dịp đến Rwanda

working on a different project,

làm việc trong một dự án.

and I happened to describe my experience to someone,

tôi đã kể về kinh nghiệm ấy của mình với một người nọ,

and he said,

anh ấy nói: "Anh biết không,

"Well, that's West Africa, and we're in East Africa,

đấy là Tây Phi còn Đông Phi chúng tôi,

and our rituals are in some ways very different,

các nghi lễ hơi khác một chút,

but we do have some rituals

nhưng cũng có những nghi lễ

that have something in common with what you're describing."

giống như anh mô tả."

- Thế ư? - Đúng vậy!

And he said,

"But we've had a lot of trouble with Western mental health workers,

"Chúng tôi có nhiều rắc rối với bác sĩ tâm thần phương Tây,

đặc biệt những người xuất hiện sau nạn diệt chủng."

especially the ones who came right after the genocide."

Tôi hỏi: "Những phiền phức kiểu gì?"

I said, "What kind of trouble did you have?"

Anh ấy nói:

And he said, "Well, they would do this bizarre thing.

"Họ làm những điều kì cục là

They didn't take people out in the sunshine

không cho người ta ra nắng

trong khi ra nắng thì mới khỏe lên.

where you begin to feel better.

They didn't include drumming or music to get people's blood going.

Họ cũng không cho nghe trống để khiến mạch máu lưu thông.

They didn't involve the whole community.

Họ cũng chẳng cho giao tiếp xã hội.

They didn't externalize the depression as an invasive spirit.

Họ không cho rằng trầm cảm

là bị một thần nhập vào.

Instead what they did was they took people one at a time into dingy little rooms

Ngược lại, họ đưa người ta

lần lượt từng người vào một căn phòng nhỏ tối tăm

and had them talk for an hour

cho họ nói suốt một tiếng

about bad things that had happened to them."

về những chuyện tồi tệ từng xảy đến với họ."

(Laughter)

(Cười) (Vỗ tay)

(Applause)

He said, "We had to ask them to leave the country."

Anh ấy nói tiếp: Chúng tôi phải trục xuất họ.

(Laughter)

(Cười)

Now at the other end of alternative treatments,

Khép lại trình bày về cách chữa phi chính thống,

tôi muốn kể về Frank Russakoff.

let me tell you about Frank Russakoff.

Anh ấy đã bị trầm cảm rất nặng

Frank Russakoff had the worst depression perhaps that I've ever seen in a man.

có lẽ là trường hợp nặng nhất tôi từng gặp ở nam giới.

He was constantly depressed.

Anh ấy thường xuyên bị trầm cảm.

He was, when I met him,

Khi gặp tôi , anh ấy đang trong tình trạng

at a point at which every month, he would have electroshock treatment.

mỗi tháng đều phải sốc điện.

Then he would feel sort of disoriented for a week.

Sau đó một tuần, anh ấy thấy mất phương hướng,

Then he would feel okay for a week.

rồi một tuần lại thấy ổn,

Then he would have a week of going downhill.

rồi tuần sau, tinh thần lại xuống

And then he would have another electroshock treatment.

tuần sau nữa, lại đi sốc điện.

Khi gặp, anh ấy bảo tôi:

And he said to me when I met him,

"It's unbearable to go through my weeks this way.

"Sống từng ngày thế này thật không sao chịu nổi

Tôi không thể tiếp tục thế này

I can't go on this way,

and I've figured out how I'm going to end it

tôi vừa tìm ra cách để kết thúc mọi chuyện

if I don't get better."

nếu tôi không cảm thấy khá hơn.

"But," he said to me, "I heard about a protocol at Mass General

nhưng," - anh ấy nói- "tôi nghe nói về một dự thảo

ở Bệnh viện Massachuset về một quy trình gọi là

for a procedure called a cingulotomy, which is a brain surgery,

cingulotomy, tức là phẫu thuật não

and I think I'm going to give that a try."

tôi nghĩ tôi sẽ thử."

And I remember being amazed at that point to think that someone

Lúc đó, tôi đã rất kinh ngạc

khi thấy rằng một người

who clearly had so many bad experiences

chắc chắn đã có vô vàn trải nghiệm tồi tệ

with so many different treatments

với các phương pháp chữa trị

still had buried in him, somewhere, enough optimism

vẫn còn đâu đó trong mình đủ niềm lạc quan

to reach out for one more.

để thử thêm một cách nữa.

And he had the cingulotomy, and it was incredibly successful.

Anh ấy đã phẫu thuật não

kết quả thành công đến kinh ngạc.

He's now a friend of mine.

Giờ anh ấy là bạn của tôi,

He has a lovely wife and two beautiful children.

có một người vợ dễ thương hai đứa con xinh đẹp.

He wrote me a letter the Christmas after the surgery,

Sau cuộc phẫu thuật, anh ấy viết thư cho tôi vào Giáng Sinh

and he said,

anh nói:

"My father sent me two presents this year,

"Năm nay cha tôi gửi tặng hai món quà,

First, a motorized CD rack from The Sharper Image

Một là cái giá CD lưu động

that I didn't really need,

cái này, tôi không cần lắm,

but I knew he was giving it to me to celebrate

nhưng tôi biết ông tặng để tôi ăn mừng việc

the fact that I'm living on my own and have a job I seem to love.

giờ tôi đang sống tự lập

và có một công việc mình yêu thích.

And the other present was a photo of my grandmother,

Món quà kia,

là bức ảnh của bà tôi,

who committed suicide.

bà đã chết vì tự sát.

As I unwrapped it, I began to cry,

Khi tôi mở nó ra, tôi bật khóc,

and my mother came over and said,

mẹ tôi đến và hỏi:

'Are you crying because of the relatives you never knew?'

"Con khóc vì có một người thân mà con chưa từng được gặp mặt ư?"

Tôi trả lời: "Bà cũng mang căn bệnh của con, mẹ ạ."

And I said, 'She had the same disease I have.'

I'm crying now as I write to you.

Giờ khi đang viết cho anh, tôi cũng khóc.

It's not that I'm so sad, but I get overwhelmed,

Không phải vì tôi buồn mà vì đang xúc động mạnh,

I think, because I could have killed myself,

tôi mới nghĩ, tôi đã có nguy cơ tự sát,

but my parents kept me going, and so did the doctors,

nhưng ba mẹ đã giúp tôi tiếp tục,

cả các bác sĩ cũng thế.

and I had the surgery.

rồi tôi được phẫu thuật.

I'm alive and grateful.

Giờ tôi còn sống và đầy biết ơn.

We live in the right time, even if it doesn't always feel like it."

Chúng ta đang sống đúng thời

mặc dù nhiều khi ta không hề thấy thế."

I was struck by the fact that depression

Tôi đã sốc bởi vì

is broadly perceived to be a modern, Western, middle-class thing,

đa số coi trầm cảm là

một thứ thuộc tầng lớp trung lưu, hiện đại, du nhập từ phương Tây,

and I went to look at how it operated in a variety of other contexts,

và tôi đã xem xét sự chi phối của bệnh này

trong nhiều bối cảnh khác nhau.

and one of the things I was most interested in

Một trong những điều tôi lưu tâm nhất

was depression among the indigent.

là căn bệnh trầm cảm ở những người nghèo.

Thế là, tôi đã ra đi, để xem

And so I went out to try to look

at what was being done for poor people with depression.

người ta làm gì được cho người nghèo trầm cảm.

And what I discovered is that poor people

Tôi phát hiện ra là phần lớn người nghèo

are mostly not being treated for depression.

không được điều trị trầm cảm.

Trầm cảm là hệ quả của sự mềm yếu được di truyền

Depression is the result of a genetic vulnerability,

which is presumably evenly distributed in the population,

được cho là có thể có trong bất kì ai;

and triggering circumstances,

và là do hoàn cảnh kích động,

which are likely to be more severe for people who are impoverished.

yếu tố này, dường như hệ trọng hơn

đối với những người nghèo khổ.

And yet it turns out that if you have a really lovely life

Thế nhưng, nó lại thế này: nếu bạn có

cuộc sống tươi đẹp nhưng lại thấy sầu thảm,

but feel miserable all the time,

you think, "Why do I feel like this?

bạn tự hỏi: "Tại sao tôi cảm thấy thế?

I must have depression."

Tôi ắt hẳn bị trầm cảm."

And you set out to find treatment for it.

Và bạn đi chữa trị.

Nhưng nếu bạn thực sự sống một đời thảm hại

But if you have a perfectly awful life,

and you feel miserable all the time,

và cảm thấy luôn sầu thảm,

the way you feel is commensurate with your life,

cảm giác này hoàn toàn tương xứng với đời sống của bạn,

and it doesn't occur to you to think,

bạn sẽ không nghĩ rằng

"Maybe this is treatable."

"Bệnh này chữa được."

And so we have an epidemic in this country

Và thế là đất nước này, có một thứ dịch bệnh:

of depression among impoverished people

trầm cảm ở người nghèo.

that's not being picked up and that's not being treated

Bệnh này, không ai để mắt tới, không ai chữa,

and that's not being addressed,

không ai giải quyết,

and it's a tragedy of a grand order.

bệnh này là một thảm họa trên diện lớn.

And so I found an academic

Tôi tìm được một cô học giả nọ,

who was doing a research project in slums outside of D.C.,

bấy giờ đang làm nghiên cứu

ở khu ổ chuột rìa D.C.,

where she picked up women who had come in for other health problems

Ở đó, cô ấy gặp những phụ nữ thực ra đến khám những bệnh khác,

and diagnosed them with depression,

nhưng lại được chẩn đoán trầm cảm.

Cô trình dự thảo thí nghiệm sáu tháng.

and then provided six months of the experimental protocol.

One of them, Lolly, came in,

Lolly, một phụ nữ đã đồng ý tham gia.

and this is what she said the day she came in.

Hôm vào làm thí nghiệm, chị ta đã nói như vầy.

Chị ấy là một phụ nữ,

She said, and she was a woman, by the way, who had seven children.

có 7 con. Chị nói:

She said, "I used to have a job but I had to give it up

"Trước tôi có đi làm, nhưng giờ thì không

because I couldn't go out of the house.

bởi tôi không bước nổi ra khỏi nhà.

Tôi không nói nổi câu nào với các con.

I have nothing to say to my children.

In the morning, I can't wait for them to leave,

Sáng ra, tôi chỉ đợi chúng nó ra khỏi nhà,

and then I climb in bed and pull the covers over my head,

rồi lên giường, trùm chăn kín mít.

Đến 3 giờ, bọn trẻ về.

and three o'clock when they come home,

Thời gian trôi nhanh quá là nhanh."

it just comes so fast."

She said, "I've been taking a lot of Tylenol,

Chị còn nói: "Tôi uống nhiều thuốc ngủ Tylenol

anything I can take so that I can sleep more.

tôi uống đủ thứ, miễn sao ngủ thêm được.

My husband has been telling me I'm stupid, I'm ugly.

Chồng tôi luôn nói là tôi ngu và xấu xí.

I wish I could stop the pain."

Tôi ước chi mình có thể chấm dứt cơn đau".

Well, she was brought into this experimental protocol,

Lolly được đưa vào chương trình thí nghiệm nói trên.

and when I interviewed her six months later,

Sáu tháng sau, tôi có dịp phỏng vấn chị.

she had taken a job working in childcare

Lúc ấy, chị đã đi trông trẻ cho hải quân Mỹ.

for the U.S. Navy, she had left the abusive husband,

Chị đã bỏ người chồng bạo hành kia.

Chị nói với tôi:

and she said to me,

"Các con tôi giờ vui hơn nhiều.

"My kids are so much happier now."

She said, "There's one room in my new place for the boys

Trong nhà có một phòng cho bọn con trai,

một phòng cho bọn con gái.

and one room for the girls,

Nhưng cứ đến tối, bảy đứa trèo lên giường mẹ.

but at night, they're just all up on my bed,

and we're doing homework all together and everything.

8 mẹ con làm bài tập và những thứ khác cùng nhau.

One of them wants to be a preacher,

Một đứa muốn mai sau đi giảng đạo,

one of them wants to be a firefighter,

một đứa muốn làm lính cứu hỏa.

and one of the girls says she's going to be a lawyer.

Một đứa con gái lại muốn sau làm luật sư.

They don't cry like they used to,

Giờ bọn nó không còn hay khóc như trước,

and they don't fight like they did.

không hay đánh nhau như trước.

Tôi giờ chỉ cần các con.

That's all I need now, is my kids.

Things keep on changing,

Mọi thứ, cách tôi ăn mặc và hành xử,

the way I dress, the way I feel, the way I act.

cũng như cảm giác của tôi - không ngừng thay đổi.

I can go outside not being afraid anymore,

Giờ tôi ra ngoài mà chẳng sợ gì nữa.

and I don't think those bad feelings are coming back,

Tôi nghĩ những cảm giác buồn sẽ không quay lại.

Nếu không có bác sĩ Miranda,

and if it weren't for Dr. Miranda and that,

giờ đây chắc tôi vẫn ở nhà trùm chăn kín mít,

I would still be at home with the covers pulled over my head,

if I were still alive at all.

nếu còn sống.

Tôi xin Chúa ban cho tôi một thiên sứ,

I asked the Lord to send me an angel,

and He heard my prayers."

và Ngài đã lắng nghe lời tôi."

Tôi hết sức cảm động vì những điều này

I was really moved by these experiences,

and I decided that I wanted to write about them

và quyết định dựa trên đó mà viết,

not only in a book I was working on, but also in an article,

không chỉ cuốn sách dang dở,

mà còn viết một bài báo.

and I got a commission from The New York Times Magazine

Thế là tôi được tạp chí New York Times đặt hàng

viết về chứng trầm cảm ở người nghèo.

to write about depression among the indigent.

Viết xong tôi gửi đi,

And I turned in my story,

and my editor called me and said, "We really can't publish this."

biên tập viên gọi tôi, nói:

"Chúng tôi không thể đăng bài này."

Tôi hỏi: "Tại sao vậy?"

And I said, "Why not?"

And she said, "It just is too far-fetched.

Chị ta trả lời: "Chuyện nghe như bịa.

These people who are sort of at the very bottom rung of society

Những người ở đáy xã hội ấy,

and then they get a few months of treatment

sau vài tháng chữa trị,

and they're virtually ready to run Morgan Stanley?

lại có thể sẵn sàng quản lí Morgan Stanley ư?

Thế thì hão huyền quá."

It's just too implausible."

Chị ấy nói chưa bao giờ nghe chuyện như vậy.

She said, "I've never even heard of anything like it."

And I said, "The fact that you've never heard of it

Tôi nói: "Việc chị chưa bao giờ nghe chuyện như vậy

có nghĩa là, đây đúng là tin nóng đấy!"

is an indication that it is news."

(Laughter)

(Cười) (Vỗ tay)

(Applause)

"And you are a news magazine."

"Mà quý tòa soạn đây lại là cơ quan đưa tin".

So after a certain amount of negotiation, they agreed to it.

Sau một hồi thương lượng,

họ đồng ý đăng bài.

But I think a lot of what they said was connected in some strange way

Tôi nghĩ, nhiều điều họ nói

lại liên quan một cách kỳ lạ

to this distaste that people still have for the idea of treatment,

đến cái ghẻ lạnh của người đời

đối với việc chữa trị trầm cảm.

the notion that somehow if we went out

Đó là ý niệm cho rằng nếu đi chữa bệnh

and treated a lot of people in indigent communities,

cho nhiều người ở những cộng đồng nghèo khó,

that would be exploitative,

thì chúng ta như đang bóc lột,

because we would be changing them.

đơn giản chỉ vì ta sẽ thay đổi họ.

There is this false moral imperative that seems to be all around us,

Có sự áp đặt đạo đức sai lầm

dường như đang lởn vởn quanh ta.

that treatment of depression,

Đó là ý kiến cho rằng điều trị trầm cảm,

the medications and so on, are an artifice,

thuốc men, và những thứ đại loại thế,

and that it's not natural.

chỉ là thứ nhân tạo, không tự nhiên.

And I think that's very misguided.

Tôi nghĩ đó là, một ý nghĩ sai lạc.

It would be natural for people's teeth to fall out,

Răng cỏ, nếu cứ để tự nhiên, sẽ rụng,

but there is nobody militating against toothpaste,

thế nhưng, chẳng có ai phản đối thuốc đánh răng,

at least not in my circles.

ít nhất là, trong vòng những người tôi biết.

People then say,

Thế rồi, người ta lại nói: "Trầm cảm phải chăng là

"But isn't depression part of what people are supposed to experience?

một phần của những thứ ai cũng phải đi qua?

Tiến hóa lên thì đi qua trầm cảm mà?

Didn't we evolve to have depression?

Đó chẳng phải là một phần của nhân cách ư?"

Isn't it part of your personality?"

To which I would say, mood is adaptive.

Tôi xin trả lời: tâm trạng có thể thích nghi.

Being able to have sadness and fear

Biết chịu đựng nỗi sợ, nỗi buồn

and joy and pleasure

hay biết vui hưởng khoái lạc

and all of the other moods that we have, that's incredibly valuable.

và xử lí tất cả các loại tâm trạng khác,

là một điều quý giá.

And major depression

Trầm cảm diễn ra

is something that happens when that system gets broken.

khi hệ thống bị hư hỏng,

It's maladaptive.

và không còn khả năng thích nghi.

People will come to me and say,

Người ta đến nói với tôi rằng:

"I think, though, if I just stick it out for another year,

"Tôi nghĩ nếu mình chịu đựng thêm một năm nữa,

I think I can just get through this."

tôi có thể vượt qua khó khăn này".

And I always say to them, "You may get through it,

Tôi sẽ luôn trả lời: "Anh có thể sẽ vượt qua,

nhưng anh không bao giờ trở lại tuổi 37.

but you'll never be 37 again.

Life is short, and that's a whole year you're talking about giving up.

Đời thì ngắn, mà đó lại là một năm giời.

Anh đang định bỏ phí một năm đấy.

Think it through."

Nghĩ cho kỹ đi".

It's a strange poverty of the English language,

Có một sự nghèo nàn trong Tiếng Anh,

and indeed of many other languages,

cũng như nhiều ngôn ngữ khác:

that we use this same word, depression,

chúng ta dùng cùng một chữ "trầm cảm"

to describe how a kid feels when it rains on his birthday,

để mô tả tâm trạng của một đứa bé

thấy trời mưa đúng hôm sinh nhật,

and to describe how somebody feels the minute before they commit suicide.

và để tả tâm trạng của một người

trước khi anh ta tự sát.

People say to me, "Well, is it continuous with normal sadness?"

Người ta hỏi: "Trầm cảm diễn tiến theo nỗi buồn thông thường không?"

And I say, in a way it's continuous with normal sadness.

Tôi trả lời rằng, về một mặt nào đó thì có.

There is a certain amount of continuity,

Có một độ tiếp diễn nhất định,

but it's the same way there's continuity

cũng như có sự tiếp diễn

between having an iron fence outside your house

giữa việc có một hàng rào sắt quanh nhà,

hơi han gỉ,

that gets a little rust spot

that you have to sand off and do a little repainting,

khiến bạn phải đánh giấy ráp và sơn lại,

and what happens if you leave the house for 100 years

với việc bạn có một cái nhà trăm năm tuổi,

and it rusts through until it's only a pile of orange dust.

với hàng rào sắt đã han gỉ hết,

thành một đống bụi sắt.

Và chính cái vết gỉ sét ấy,

And it's that orange dust spot,

that orange dust problem,

chính cái vấn đề han gỉ kia,

that's the one we're setting out to address.

là cái chúng ta đang bắt đầu xử lý.

Giờ có người hỏi:

So now people say,

"Anh uống thuốc trợ thần, vậy anh thấy vui lên không?".

"You take these happy pills, and do you feel happy?"

And I don't.

Tôi không.

But I don't feel sad about having to eat lunch,

Nhưng mặt khác, tôi không thấy buồn vì phải ăn trưa,

and I don't feel sad about my answering machine,

tôi không buồn vì trả lời điện thoại,

và không còn buồn khi nghĩ đến đi tắm.

and I don't feel sad about taking a shower.

Tôi cảm thấy, mà thực ra, là tôi nghĩ,

I feel more, in fact, I think,

because I can feel sadness without nullity.

vì tôi cảm nhận được nỗi buồn khi không trống rỗng.

I feel sad about professional disappointments,

Tôi có thể buồn vì thất vọng trong công việc,

about damaged relationships,

những mối quan hệ tan vỡ,

trái đất nóng lên.

about global warming.

Đó là những điều giờ đây khiến tôi buồn.

Those are the things that I feel sad about now.

And I said to myself, well, what is the conclusion?

Tôi tự hỏi, đâu là kết luận.

How did those people who have better lives

Làm sao những người đã từng bị trầm cảm nặng

có thể vượt lên, và có cuộc sống tốt đẹp hơn?

even with bigger depression manage to get through?

What is the mechanism of resilience?

Đâu là cơ chế giúp người ta dẻo dai về mặt tinh thần?

And what I came up with over time

Điều tôi nhận ra qua năm tháng là,

was that the people who deny their experience,

những người chối bỏ kinh nghiệm của mình,

and say, "I was depressed a long time ago,

những người nói rằng: "Tôi bị trầm cảm lâu rồi

I never want to think about it again,

và không bao giờ muốn nghĩ về nó nữa,

sẽ không bao giờ nhìn vào nó

I'm not going to look at it

and I'm just going to get on with my life,"

và chỉ tiếp tục sống đời mình thôi."

ironically, those are the people who are most enslaved by what they have.

trớ trêu thay, chính là những người

bị làm nô lệ cho thứ bệnh họ mang.

Chối bỏ bệnh trầm cảm chỉ làm cho nó nặng thêm.

Shutting out the depression strengthens it.

While you hide from it, it grows.

Người ta càng lẩn tránh, nó càng phát triển.

Còn những người khá lên

And the people who do better

are the ones who are able to tolerate the fact that they have this condition.

là những người có thể chấp nhận rằng

họ có bệnh.

Those who can tolerate their depression are the ones who achieve resilience.

Người nào thừa nhận bị trầm cảm,

người nấy trở nên dẻo dai về mặt tinh thần.

So Frank Russakoff said to me,

Frank Russakoff nói với tôi:

"If I had a do-over, I suppose I wouldn't do it this way,

"Nếu được làm lại,

ắt tôi không chọn những thứ này

but in a strange way, I'm grateful for what I've experienced.

thế nhưng, điều kỳ lạ là, tôi biết ơn

những gì mình đã trải nghiệm.

I'm glad to have been in the hospital 40 times.

Mừng vì đã nhập viện 40 lần.

Kinh nghiệm ấy đã dạy tôi rất nhiều về tình thương.

It taught me so much about love,

and my relationship with my parents and my doctors

Mối quan hệ giữa tôi và bố mẹ cũng như các bác sĩ,

has been so precious to me, and will be always."

đã và mãi quý giá."

And Maggie Robbins said,

Maggie Robbins nói:

"I used to volunteer in an AIDS clinic,

"Tôi từng tình nguyện ở phòng khám AIDS,

and I would just talk and talk and talk,

tới đó, chỉ nói, nói và nói.

and the people I was dealing with weren't very responsive, and I thought,

Những người tôi phải tham vấn

lại đáp ứng kém, và tôi nghĩ

'That's not very friendly or helpful of them.'"

'Họ chẳng thân thiện hay hợp tác gì mấy.'

(Laughter)

"And then I realized,

Và rồi tôi hiểu ra,

I realized that they weren't going to do more

rằng họ sẽ chẳng làm gì hơn

than make those first few minutes of small talk.

là lí nhí vài câu trong những phút đầu.

It was simply going to be an occasion

Lý do đơn giản,

where I didn't have AIDS and I wasn't dying,

là tôi không bị AIDS, không chờ chết

but could tolerate the fact that they did

nhưng tôi có thể chấp nhận rằng họ bị AIDS

and they were.

và đang chờ chết.

Our needs are our greatest assets.

Nhu cầu là tài sản lớn nhất của ta.

Hóa ra, tôi đã học được cách

It turns out I've learned to give all the things I need."

cho đi tất cả những gì tôi cần."

Valuing one's depression does not prevent a relapse,

Tôn trọng sự trầm cảm của người khác

không ngăn được nó tái phát,

but it may make the prospect of relapse

nhưng có thể khiến nguy cơ của căn bệnh

and even relapse itself easier to tolerate.

và bản thân căn bệnh, trở nên dễ chịu đựng hơn.

Vấn đề ở đây không phải là

The question is not so much of finding great meaning

tìm ra ý nghĩa và cho rằng

and deciding your depression has been very meaningful.

trầm cảm có ý nghĩa lớn với cuộc đời mình.

It's of seeking that meaning and thinking, when it comes again,

Vấn đề là tìm ra ý nghĩa của nó

và khi nó trở lại, thì nghĩ rằng:

"This will be hellish, but I will learn something from it."

"Quả này là địa ngục đây,

nhưng ta sẽ học điều gì đó từ nó."

I have learned in my own depression

Tôi đã học từ nỗi trầm cảm của chính mình

how big an emotion can be,

rằng một cảm xúc có thể lớn đến chừng nào,

how it can be more real than facts,

rằng nó có thể thật hơn cả sự thật.

Và tôi thấy rằng, kinh nghiệm ấy

and I have found that that experience

has allowed me to experience positive emotion

đã giúp tôi trải nghiệm những cảm xúc tích cực

in a more intense and more focused way.

một cách sâu sắc hơn.

The opposite of depression is not happiness,

Đối lập với trầm cảm không phải là niềm vui,

but vitality,

mà là sức sống,

and these days, my life is vital,

Ngày nay, tôi phải sống,

kể cả vào những ngày tôi buồn.

even on the days when I'm sad.

I felt that funeral in my brain,

Tôi đã cảm nhận sự tang chế trong tinh thần,

and I sat next to the colossus at the edge of the world,

tôi ngồi cạnh tên khổng lồ

bên lề trái đất,

and I have discovered something inside of myself

và tôi đã nhận ra rằng

một điều gì đó trong tôi,

that I would have to call a soul

cái mà tôi gọi là linh hồn

that I had never formulated until that day 20 years ago

cái tôi chỉ mới thấy rõ 20 năm trước,

when hell came to pay me a surprise visit.

khi địa ngục bất ngờ viếng thăm tôi.

I think that while I hated being depressed

Tôi nghĩ, dù mình ghét sự trầm cảm,

and would hate to be depressed again,

và biết mình sẽ lại trầm cảm,

I've found a way to love my depression.

tôi đã tìm được cách yêu nỗi trầm cảm.

I love it because it has forced me to find and cling to joy.

Tôi yêu nó, vì nó đã bắt tôi

phải tìm và bám lấy niềm vui.

I love it because each day I decide,

Tôi yêu nó, vì mỗi ngày, mình quyết định,

sometimes gamely,

đôi khi, một cách hơi mạo hiểm,

and sometimes against the moment's reason,

và đôi khi, một cách ngược đời,

to cleave to the reasons for living.

rằng mình phải bám vào những lẽ sống.

And that, I think, is a highly privileged rapture.

Và tôi nghĩ, trầm cảm là hạnh phúc tôi vinh hạnh có.

Xin cảm ơn.

Thank you.

(Applause)

(Vỗ tay) Cảm ơn

Thank you.

(Applause)