Jae Rhim Lee: My mushroom burial suit

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

So I'm here to explain

ကဲ ကျွန်မ ဒီမှာရှိနေတာက ဒီနင်ဂျာဝတ်စုံကို

why I'm wearing these ninja pajamas.

ဝတ်ထားတဲ့ အကြောင်းကို ရှင်းပြဖို့ပါ။

And to do that, I'd like to talk first

ဒါလုပ်ဖို့ ပထမဆုံး ကိုယ်မှာရှိတဲ့

about environmental toxins in our bodies.

ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အဆိပ်အတောက်တွေ အကြောင်း ပြောချင်ပါတယ်။

So some of you may know

ဒီတော့ ဒီထဲက တစ်ချို့ကတော့ ဓာတုဓာတ်ပေါင်း

about the chemical Bisphenol A, BPA.

Bisphenol A အကြောင်း သိနိုင်ပါတယ်။ BPA ပါ။

It's a material hardener and synthetic estrogen

ဒါက စည်သွတ် အစားအစာတွေရဲ့ အတွင်းမျက်နှာပြင်နဲ့ ပလပ်စတစ်တွေမှာ

that's found in the lining of canned foods

တွေ့ရတဲ့ ပိုမာအောင်လုပ်ထားတဲ့ ပစ္စည်း

and some plastics.

အက်ထရိုဂျင်အတုပါ။

So BPA mimics the body's own hormones

ဒီတော့ BPA က ကိုယ်ခန္ဓာရဲ့ ဟိုမုန်းကို တုပထားပြီး

and causes neurological and reproductive problems.

ဦးနှောက်ပိုင်းနဲ့ မျိုးပွားမှု ပြဿနာတွေကို ဖြစ်စေပါတယ်။

And it's everywhere.

ဒါက နေရာတိုင်းမှာ ရှိပါတယ်။

A recent study found BPA

မကြာခင်က လေ့လာမှုမှာ BPA ကို

in 93 percent of people six and older.

ခြောက်နှစ်နဲ့ အထက်လူတွေရဲ့ ၉၃% မှာ ရှိတာကို တွေ့ရပါတယ်။

But it's just one chemical.

ဒါပေမဲ့ ဒါ ဓာတုပစ္စည်းတစ်ခုပဲ ရှိပါသေးတယ်။

The Center for Disease Control in the U.S.

U.S က ရောဂါထိန်းချုပ်ရေး ဗဟိုက ပြောတာက

says we have 219 toxic pollutants in our bodies,

ကိုယ်ခန္ဓာထဲမှာ အဆိပ် ညစ်ညမ်းပစ္စည်းတွေ ၂၁၉ ခုရှိပြီး တာရှည်ခံဆေးတွေ၊

and this includes preservatives, pesticides

ပိုးသတ်ဆေးတွေနဲ့ ခဲ၊ ပြဒါးလို

and heavy metals like lead and mercury.

လေးလံတဲ့ သတ္ထုတွေ ပါဝင်ပါတယ်။

To me, this says three things.

ကျွန်မအတွက် ဒါက အရာသုံးခုကို ပြောပြတယ်။

First, don't become a cannibal.

ပထမ ဇာတ်တူသားစားသူ ဖြစ်မလာစေနဲ့။

Second, we are both responsible for and the victims of

ဒုတိယ ကျွန်မတို့ ဟာ နှစ်ခုစလုံးအတွက် တာဝန်ရှိပြီး

our own pollution.

ညစ်ညမ်းမှုရဲ့ သားကောင်တွေဆိုတာပါ။

And third,

ပြီးတော့ တတိယက

our bodies are filters and storehouses

ကျွန်မတို့ ကိုယ်တွေဟာ ပတ်ဝန်းကျင်

for environmental toxins.

အဆိပ်အတောက်တွေအတွက် စစ်ထုတ် ကိရိယာတွေနဲ့ သိုလှောင်ရာတွေပါ။

So what happens to all these toxins when we die?

ဒီတော့ သေတဲ့အခါ ဒီအဆိပ်အတောက်တွေ အားလုံး ဘာဖြစ်ကြလဲ။

The short answer is:

အတိုဖြေရရင် ဒါတွေက

They return to the environment in one way or another,

ပတ်ဝန်းကျင်ကို တစ်နည်းနည်းနဲ့ပြန်လာပြီး

continuing the cycle of toxicity.

အဆိပ်အာနိသင် သံသရာ လည်ပတ်နေပါတယ်။

But our current funeral practices

ဒါပေမဲ့ လက်ရှိ သင်္ဂြိုဟ်ဟ်တဲ့ အလေ့တွေက

make the situation much worse.

အခြေအနေကို အရမ်းပိုဆိုးစေပါတယ်။

If you're cremated,

မီးသင်္ဂြိုဟ်တယ်ဆိုရင်

all those toxins I mentioned are released into the atmosphere.

ပြောခဲ့တဲ့ အဆိပ်အတောက်တွေဟာ လေထုထဲ လွှင့်စင်သွားပါတယ်။

And this includes 5,000 pounds of mercury

ဒါက ကျွန်မတို့ နှစ်စဉ် သွားဖာတာ တစ်ခုတည်းကနေ

from our dental fillings alone every year.

ပေါင် ၅၀၀၀ ရှိတဲ့ ပြဒါးတွေ ပါဝင်ပါတယ်။

And in a traditional American funeral,

အ့မေရိကန် အစဉ်အလာ အသုဘတစ်ခုမှာ

a dead body is covered with fillers and cosmetics

အလောင်းတစ်လောင်းဟာ အသက်ရှင်နေတဲ့ပုံပေါက်ဖို့

to make it look alive.

ဖြည့်စာတွေ၊ အလှကုန်တွေနဲ့ ဖုံးထားလျက်

It's then pumped with toxic formaldehyde

ပုပ်သိုးတာနှေးအောင် အဆိပ်ပါတဲ့

to slow decomposition --

ဖော်မယ်ဒီဟိုက်ဓာတ်ငွေ့ မှုတ်သွင်းပါတယ်၊

a practice which causes respiratory problems and cancer

အသုဘအမှုထမ်းကို အသက်ရှူမှု ဆိုင်ရာ ပြဿနာတွေနဲ့

in funeral personnel.

ကင်ဆာဖြစ်စေတဲ့ အလေ့အထတစ်ခုပါ။

So by trying to preserve our dead bodies,

ဒီတော့ လူသေတွေကို တာရှည်ခံဖို့ ကြိုးစားခြင်းအားဖြင့်

we deny death, poison the living

ကျွန်မတို့ဟာ သေခြင်းကို လက်မခံလိုကြပါ၊ အသက်ရှင်သူတွေကို

and further harm the environment.

အဆိပ်ခတ်ရင်း နစ်နာစေနေကြပါတယ်။

Green or natural burials, which don't use embalming,

စိမ်းလန်းတဲ့ (သို့) သဘာဝကျတဲ့ သင်္ဂြိုဟ်မှုင ဆေးစီရင်တာကို

are a step in the right direction,

မသုံးခြင်းဟာ လမ်းမှန်တဲ့ ခြေလှမ်းပါ။

but they don't address the existing toxins in our bodies.

ဒါပေမဲ့ကိုယ်ခန္ဓာတွေထဲက အဆိပ်တွေကိုတော့ မကိုင်တွယ်ပါဘူး။

I think there's a better solution.

ပိုကောင်းတဲ့ ဖြေရှင်းနည်း ရှိတယ်ထင်ပါတယ်။

I'm an artist,

ကျွန်မက အနုပညာရှင်ဆိုတော့

so I'd like to offer a modest proposal

အနုပညာ၊ သိပ္ပံနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတို့

at the intersection

ပေါင်းဆုံတဲ့ အဆိုပြုချက် ရိုးရိုးလေး

of art, science and culture.

တစ်ခုကို တင်ပြချင်ပါတယ်။

The Infinity Burial Project,

The Infinity Burial Project က

an alternative burial system

ကိုယ်ထဲက အဆိပ်တွေကို ဆွေးမြေ့၊

that uses mushrooms

သန့်စင်ဖို့ မှိုတွေကို သုံးထားတဲ့

to decompose and clean toxins in bodies.

သမရိုးကျမဟုတ်တဲ့ သင်္ဂြိုဟ်ရေး စနစ်ပါ။

The Infinity Burial Project

The Infinity Burial Project ကို

began a few years ago with a fantasy

အနန္တမှိုကို ဖန်တီးဖို့

to create the Infinity Mushroom --

စိတ်ကူးဆန်းနဲ့

a new hybrid mushroom

နှစ်အနည်းငယ်က စတင်ခဲ့ပါတယ်။

that would decompose bodies, clean the toxins

ကိုယ်ခန္ဓာတွေကို ဆွေးမြေ့စေ၊ အဆိပ်တွေကို သန့်စင်ပြီး

and deliver nutrients to plant roots,

အပင်အမြစ်တွေကို အဟာရပို့ပေးကာ သန့်ရှင်းတဲ့

leaving clean compost.

မြေသြဇာ ကျန်နေစေမယ့် မှိုမျိုးစပ် အသစ်ပါ။

But I learned it's nearly impossible

ဒါပေမဲ့ မျိုးစပ် အသစ် ဖန်တီးဖို့ဆိုတာက

to create a new hybrid mushroom.

မဖြစ်နိုင် သလောက်လို့ သိရှိထားပါတယ်။

I also learned

ကျွန်မတို့ရဲ့ အရသာအရှိဆုံး မှိုတွေဟာ

that some of our tastiest mushrooms

မြေဆီလွှာထဲက ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာအဆိပ်တွေကို

can clean environmental toxins in soil.

သန့်စင်နိုင်တယ်လို့လည်း သိရပါတယ်။

So I thought maybe I could train an army

ဒီတော့ အဆိပ်သန့်စင်ပေးတဲ့ စားမှို အစုကို ကျွန်မ ကိုယ်ကိုစားဖို့

of toxin-cleaning edible mushrooms

ပြုပြင်ပေးလို့ ရနိုင်လောက်တယ်လို့

to eat my body.

တွေးမိတယ်။

So today, I'm collecting what I shed or slough off --

ဒါနဲ့ ဒီနေ့မှာတော့ ကျွန်မ ချွတ်ချ၊ ခါချခဲ့တာတွေကို သိမ်းနေပါတယ်။

my hair, skin and nails --

ကျွန်မရဲ့ ဆံပင်၊ အရေပြား၊ လက်သည်း ခြေသည်းတွေပေါ့။

and I'm feeding these to edible mushrooms.

ဒါတွေကို စားမှိုတွေကို ကျွေးနေပါတယ်။

As the mushrooms grow,

မှိုတွေထွားလာတော့

I pick the best feeders

အနန္တမှိုဖြစ်လာဖို့ အကောင်းဆုံး

to become Infinity Mushrooms.

ကုန်ကြမ်းတွေကို ရွေးယူပါတယ်။

It's a kind of imprinting and selective breeding process

ဒါဟာဆိုရင် နောင်ဘဝအတွက် အမှတ်ရာထင်ခြင်းနဲ့ သီးသန့်

for the afterlife.

ပျိုးပွားခြင်း လုပ်ငန်းစဉ် လိုမျိုးပါ။

So when I die,

ဒီတော့ ကျွန်မ သေသွားရင်

the Infinity Mushrooms will recognize my body

ဒီအနန္တမှိုတွေဟာ ကျွန်မ ခန္ဓာကိုယ်ကို

and be able to eat it.

မှတ်မိပြီး စားနိုင်လာပါလိမ့်မယ်။

All right, so for some of you,

ကောင်းပြီ၊ ရှင်တို့ထဲက တစ်ချို့အတွက်တော့

this may be really, really out there.

ဒါက တကယ်ကို ကြောင်စရာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Just a little.

နည်းနည်းလေးပါ။

I realize this is not the kind of relationship

ဒါက ကျွန်မတို့ အစားအစာနဲ့ပတ်သက်ပြီး အမြဲတမ်း စေ့ဆော်မှုရှိတဲ့

that we usually aspire to have with our food.

ဆက်စပ်မှုမျိုး မဟုတ်တာ ကျွန်မနားလည်းပါတယ်။

We want to eat, not be eaten by, our food.

ကိုယ်ကသာ စားချင်တာ အစားအစာတွေရဲ့ စားတာမျိုးကိုတော့ မခံချင်ဘူးလေ။

But as I watch the mushrooms grow

ဒါပေမဲ့ မှိုတွေကြီးလာကြီး

and digest my body,

ကျွန်မကိုယ်ကို ချေဖျက်တာကို ကြည့်ခိုက်

I imagine the Infinity Mushroom

အနန္တမှိုဟာ သေခြင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး

as a symbol of a new way of thinking about death

တွေးခေါ်နည်း အသစ်နဲ့ ကျွန်မတို့ ခန္ဓာကိုယ်နဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ကြားက

and the relationship between my body and the environment.

ဆက်စပ်မှုရဲ့ သင်္ကေတတစ်ခုလို့ မြင်ယောင်မိတယ်။

See for me,

ကျွန်မအတွက်တော့

cultivating the Infinity Mushroom

အနန္တမှိုစိုက်ပျိုးတာဟာ သိပ္ပံစမ်းသပ်တာ၊

is more than just scientific experimentation

ဥယျာဉ်ပျိုးတာနဲ့ အိမ်မွေးတိရိစ္ဆာန်

or gardening or raising a pet,

မွေးမြူတာထက်ကို ပိုတာကိုပဲ ကြည့်ပါ။

it's a step towards accepting the fact

ဒါက တစ်နေ့မှာ ကိုယ်လည်း သေပြီး ဆွေးမြေ့မှာ

that someday I will die and decay.

ဆိုတဲ့ အချက်ကို လက်ခံဖို့ ခြေလှမ်းတစ်လှမ်းပါ။

It's also a step

ဒါက ကမ္ဘာပေါ်က ကိုယ့်ဝန်ထုပ်အတွက်

towards taking responsibility

တာဝန်ယူခြင်း အပိုင်းအတွက်

for my own burden on the planet.

ခြေလှမ်းတစ်လှမ်းလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

Growing a mushroom is also part of a larger practice

မှို စိုက်ပျိုးတာဟာ ဆွေးမြေ့မှုပျိုးခြင်း

of cultivating decomposing organisms

လို့ခေါ်တဲ့ ဆွေးမြေ့နေတဲ့ဇီဝရုပ်တွေ

called decompiculture,

ပျိုးတာရဲ့ ကြီးမားတဲ့ အစိတ်အပိုင်း၊

a concept that was developed by an entomologist,

ပိုးမွှားဗေဒညာရှင် Timothy Myles ထွင်ထားတဲ့

Timothy Myles.

အယူအဆ တစ်ရပ်ပါ။

The Infinity Mushroom is a subset of decompiculture

အနန္တမှိုဟာ ဆွေးမြေ့မှု ပျိုးထောင်ခြင်းရဲ့အပိုင်းခွဲပါ၊

I'm calling body decompiculture and toxin remediation --

ခန္ဓာကိုယ် ဆွေးမြေ့မှု ပျိုးထောင်ခြင်းနဲ့ အဆိပ် ကုစားခြင်းလို့ ကျွန်မ ခေါ်ပါတယ်၊

the cultivation of organisms that decompose

ဆွေးမြေ့ပြီး ခန္ဓာကိုယ်တွေထဲက အဆိပ်တွေကို

and clean toxins in bodies.

သန့်စင်တဲ့ ဇီဝရုပ်တွေ ပျိုးထောင်ခြင်းပါ။

And now about these ninja pajamas.

ကဲ ဒီနင်ဂျာ ဝတ်စုံတွေကရော။

Once it's completed,

ပြီးဆုံးပြီဆိုတာနဲ့

I plan to integrate the Infinity Mushrooms into a number of objects.

အနန္တမှိုကို ဒြပ်ဝတ္ထုအများကြီးထဲမှာ ပေါင်းစပ်ဖို့ စီစဉ်ပါတယ်။

First, a burial suit

ပထမက မှိုမျိုးမှုန်တွေနဲ့

infused with mushroom spores,

ဖောက်ထားတဲ့ သင်္ဂြိုဟ်ရေးဝတ်စုံ၊

the Mushroom Death Suit.

မှို မရဏ ဝတ်စုံပေါ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

I'm wearing the second prototype

ကျွန်မဝတ်ထားတာက ဒီသင်္ဂြိုဟ်ရေးဝတ်စုံရဲ့

of this burial suit.

ဒုတိယ ရှေ့ပြေးပုံစံပါ။

It's covered with a crocheted netting

မှိုမျိုးမှုန်တွေနဲ့ မြှုပ်ထားတဲ့

that is embedded with mushroom spores.

ကြိုးထိုး ကွန်ရက်ထည်နဲ့ ဖုံးထားပါတယ်။

The dendritic pattern you see

ရှင်တို့ မြင်ရတဲ့ ကိုင်းဖြာထွက်နေတဲ့ အဆင်က

mimics the growth of mushroom mycelia,

မှိုမျှင်တွေရဲ့ ကြီးထွားမှုကို တုပထားတာပါ၊

which are the equivalent of plant roots.

အပင် အမြစ်တွေနဲ့တူပါတယ်။

I'm also making a decompiculture kit,

ကျွန်မပါ ဆွေးမြေ့မှု ပျိုးထောင်ခြင်း

a cocktail of capsules

တစ်စုံဖန်တီးနေပါတယ်၊

that contain Infinity Mushroom spores

အနန္တမှိုမျိုးမှုန်နဲ့ အခြားဒြပ်တွေဖြစ်တဲ့

and other elements

အမြန် ဆွေးမြေ့ခြင်း၊

that speed decomposition and toxin remediation.

အဆိပ် ကုစားခြင်းတို့ ပါဝင်တဲ့ အတောင့်တွေရဲ့ အရောတစ်ခုပါ။

These capsules are embedded in a nutrient-rich jelly,

ဒီအတောင့်တွေကို အဟာရကြွယ်တဲ့ ဂျယ်လီတစ်ခုထဲမှာ မြှုပ်ထားပါတယ်၊

a kind of second skin,

ဒုတိယ အရေးပြားလိုဖြစ်ပြီး

which dissolves quickly

လျှင်မြန်စွာ ပျော်ဝင်ကာ

and becomes baby food for the growing mushrooms.

ကြီးထွားလာတဲ့ မှိုတွေအတွက် ကလေးစာ ဖြစ်လာပါတယ်။

So I plan to finish the mushroom and decompiculture kit

ဒီတော့ လာမယ့် တစ်နှစ်၊ နှစ်နှစ်အတွင်း

in the next year or two,

မှိုနဲ့ ဆွေးမြေ့မှု ပျိုးထောင်ခြင်း

and then I'd like to begin testing them,

ကိရိယာ ပြီးဖို့ စီစဉ်ထားပြီး

first with expired meat from the market

ဒါတွေကို ပထမတော့ စျေးက အသားနဲ့

and then with human subjects.

စတင် စမ်းသပ်ချင်ပြီး နောက်မှာ လူတွေနဲ့ပါ။

And believe it or not,

ယုံချင်မှ ယုံပါ။

a few people have offered to donate their bodies to the project

မှိုတွေ အစားခံရဖို့ ပရောဂျက်မှာ တစ်ချို့က သူတို့အသားတွေကို

to be eaten by mushrooms.

လှူဖို့ ကမ်းလှမ်းကြပါတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

What I've learned from talking to these folks

ဒီလူတွေနဲ့ ပြောဆိုပြီး သိလိုက်ရတာက

is that we share a common desire

သေခြင်းကို နားလည် လက်ခံတာနဲ့

to understand and accept death

ပတ်ဝန်းကျင်ကို ကျွန်မတို့ သေဆုံးတာရဲ့ သက်ရောက်မှု

and to minimize the impact of our death on the environment.

နည်းနိုင်သမျှနည်းစေဖို့ဆိုတဲ့ ဘုံဆန္ဒတစ်ရပ်ကို မျှဝေကြတာပါ။

I wanted to cultivate this perspective

ဒီရှုထောင့်ကို မှိုတွေလိုမျိုး

just like the mushrooms,

ပျိုးထောင်ချင်ပါတယ်။

so I formed the Decompiculture Society,

ဒါနဲ့ Decompiculture Society ကို ဖွဲ့တယ်၊

a group of people called decompinauts

decompinauts လို့ခေါ်တဲ့ အလောင်းခွဲစိပ်မှု

who actively explore their postmortem options,

စစ်ဆေးခြင်း ရွေးချယ်မှုတွေကို

seek death acceptance

တက်တက်ကြွကြွ စူးစမ်းလေ့လာတဲ့၊

and cultivate decomposing organisms

သေခြင်းတရားကို လက်ခံခြင်းကို ရှာကြံကာ

like the Infinity Mushroom.

အနန္တမှိုလို ဆွေးမြေ့ဇီဝရုပ်တွေ ပျိုးထောင်တဲ့ လူတစ်စုပါ။

The Decompiculture Society shares a vision

Decompiculture Society ဟာ ယဉ်ကျေးမှု

of a cultural shift,

အပြောင်းအလဲ အမြင်ကို မျှဝေပါတယ်။

from our current culture of death denial and body preservation

သေခြင်းကို ငြင်းပယ်တာနဲ့ ခန္ဓာကို တာရှည်အောင်လုပ်ခြင်းဆိုတဲ့

to one of decompiculture,

လက်ရှိ ယဉ်ကျေးမှုကနေ သေတာနဲ့ဆွေးမြေ့တာကို

a radical acceptance of death and decomposition.

အခြေခံကျကျ လက်ခံခြင်းဆိုတဲ့ ဆွေးမြေ့မှု ပျိုးထောင်ခြင်း တစ်ခုဆီကိုပါ။

Accepting death means accepting

ပတ်ဝန်းကျင် အဆိပ်အတောက်ဆိုင်ရာ သုတေသန

that we are physical beings

အတည်ပြုချက်အရ သေခြင်းကို လက်ခံခြင်းဟာ

who are intimately connected to the environment,

ကျွန်မတို့ဟာ ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ ရင်းနှီးစွာ

as the research on environmental toxins confirms.

ဆက်စပ်နေတဲ့ ရုပ်ကောင်တွေပဲဆိုတာ လက်ခံခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

And the saying goes,

ဆိုရိုးလေးရှိတာက ကျွန်မတို့ဟာ

we came from dust and will return to dust.

မြေမှုန့်တွေကနေ လာပြီး၊ မြေမှုန့်တွေဆီကို ပြန်သွားရမှာပါတဲ့။

And once we understand that we're connected to the environment,

ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ ဆက်စပ်နေတာကို နားလည်တာနဲ့ ကျွန်မတို့

we see that the survival of our species

မျိုးစိတ်တွေ ဆက်လက် ရှင်ကျန်ရေးဟာ ကမ္ဘာကြီး

depends on the survival of the planet.

ဆက်ရှိနေမှုအပေါ် မူတည်တာကို နားလည်ပါတယ်။

I believe this is the beginning

ဒါဟာ စစ်မှန်တဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ

of true environmental responsibility.

တာဝန်ယူမှုရဲ့ အစလို့ ယုံကြည်ပါတယ်။

Thank you.

(ကျေးဇူးတင်ပါတယ်)

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)