Chinaka Hodge: What will you tell your daughters about 2016? | TED

Translator: Joseph Geni Reviewer: Joanna Pietrulewicz

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

Tell your daughters of this year,

ဒီနှစ်အကြောင်း သမီးတွေကို ပြောပြပါ၊

how we woke needing coffee

ကော်ဖီလိုအပ်ပြီး နိုးထခဲ့ပေမဲ့

but discovered instead cadavers strewn about our morning papers,

ဒီအစား လူသေအလောင်းတွေနဲ့ ပွစာကျဲနေတဲ့ တို့ရဲ့ မနက်ခင်း သတတင်းစာတွေ၊

waterlogged facsimiles of our sisters, spouses, small children.

တို့ရဲ့ ညီအစ်မ ခင်ပွန်း ကလေးငယ်တွေရဲ့ ရေစိုနေတဲ့ မိတ္တူတွေကို တွေ့လိုက်ရပုံကိုလေ

Say to your baby of this year when she asks, as she certainly should,

ဒီနှစ်အကြောင်း သင့်ကလေးငယ်ကို ပြောပါ။ သူမမေးတဲ့လာအခါ၊ မေးမှာ ကျိန်သေးလို့ပါ။

tell her it was too late coming.

လာတာ နောက်ကျလွန်းတယ်လို့ ပြောပါ။

Admit even in the year we leased freedom, we didn't own it outright.

ဒီနှစ်မှာ လွတ်လပ်မှုကို အငှားချခဲ့တောင်မှ လွတ်လွတ်ကင်းကင်း မပိုင်ခဲ့တာ ဝန်ခံလိုက်ပါ

There were still laws for every way we used our privates

တို့ကိုယ်အင်္ဂါတွေ သုံးတာတိုင်းအတွက် ဥပဒေတွေရှိခဲ့သေးပေမဲ့

while they pawed at the soft folds of us,

သူတို့ကတော့ ငါတို့ရဲ့ အပျော့ခေါက်တွေကို ကိုင်စမ်းရင်း

grabbed with no concern for consent,

အလိုတူတာကို အမှုမထားပဲ ဖမ်းဆုပ်လို့၊

no laws made for the men that enforced them.

ဒါတွေကို အတင်းအကျပ် လုပ်သူတွေကျတော့ ဥပဒေမရှိဘူးလေ။

We were trained to dodge,

တို့တွေဟာ ရှောင်လွှဲဖို့၊ စောင့်ဆိုင်းဖို့၊

to wait, to cower and cover,

အမြီးကုတ်ပြီး ဖုံးကွယ်ဖို့ ထပ်စောင့်ဖို့၊

to wait more, still, wait.

ငြိမ်ပြီး စောင့်နေဖို့ ပုံသွင်းခံရတယ်။

We were told to be silent.

နှုတ်ဆိတ်ဖို့ အပြောခံရတယ်။

But speak to your girls of this wartime,

ဒါပေမဲ့ သင့်သမီးတွေကို ဒီစစ်ကာလ အကြောင်း ပြောပါ။

a year preceded by a score of the same,

ရမှတ်တူတွေရဲ့ ရှေ့သွားရှိတဲ့ နှစ်တစ်နှစ်ဆိုတော့

so as in two decades before,

အရင် ဆယ်စုနှစ်နှစ်ခုက အတိုင်းပဲလေ၊။

we wiped our eyes,

မျက်လုံးတွေကို သုတ်ပစ်ခဲ့ကြ၊

laced caskets with flags,

အလံတွေနဲ့ ချည်ထားတဲ့ ခေါင်းတွေ၊

evacuated the crime scene of the club,

ဘေးလွတ်ရာ ပြောင်းထားတဲ့ ကလပ်ရဲ့ အခင်းဖြစ်ရာ၊

caterwauled in the street,

လမ်းထဲမှာ ပွက်လောရိုက်လို့၊

laid our bodies on the concrete against the outlines of our fallen,

ကျဆုံးသွားတဲ့ ပုံရိပ်တွေနဲ့ ယှဉ်ကာ ကွန်ကရစ်ပေါ် တို့ကိုယ်တွေကိုချတယ်။

cried, "Of course we mattered,"

အော်ကြတယ်၊ "တကယ်ပါ၊ ငါတို့ အရေးပါပါတယ်"

chanted for our disappeared.

ကွယ်ပျောက်သူတွေအတွက် အော်ကြ

The women wept this year.

အမျိုးသမီးတွေ ဒီနှစ် ငိုကြတယ်။

They did.

တကယ်ငိုခဲ့တာပါ။

In the same year, we were ready.

ဒီနှစ်မှာပဲ တို့တွေ အသင့်ဖြစ်ခဲ့တယ်။

The year we lost our inhibition and moved with courageous abandon

ချုပ်ချယ်မှု ပျောက်ဆုံး ရဲရင့်တဲ့ ပစ်ပယ်မှုနဲ့ ချီတက်ခဲ့တဲ့နှစ်က

was also the year we stared down barrels,

သေနတ်ပြောင်းတွေကို စိုက်ကြည့်ရတဲ့ နှစ်ပါပဲ။

sang of cranes in skies, ducked and parried,

ကောင်းကင်က ကြိုးကြာတွေကျူးသံ ပုန်းရှောင်၊ ပုတ်ထုတ်

caught gold in hijab, collected death threats,

ခေါင်မြီးခြုံထဲ ရွှေမိ၊ ပုံနေတဲ့ မရဏခြိမ်းခြောက်မှု

knew ourselves as patriots,

ကိုယ်တိုင်တော့ မျိုးချစ်တွေ

said, "We're 35 now, time we settled down and found a running mate,"

ပြောတာက "တို့ အခု ၃၅ နှစ်၊ အခြေကျကာ ဒုသမ္မတလောင်းတွေဖို့ အချိန်ပါ။"

made road maps for infant joy, shamed nothing but fear,

လမ်းမြေပုံတွေက် ကလေးပျော်အတွက် ဖန်တီးခဲ့၊

called ourselves fat and meant, of course,

တို့ကိုယ်တို့ ဝပြီးရက်စက်တယ်လို့ ခေါ်တာ တကယ်ပါ။

impeccable.

စင်းလုံးချောပေါ့။

This year, we were women,

ဒီနှစ်မှာ တို့ဟာ အမျိုးသမီးတွေဖြစ်ခဲ့တာ

not brides or trinkets,

သတို့သမီးတွေ၊ အပေါစား တန်ဆာတွေမဟုတ်

not an off-brand gender,

တန်းမဝင်တံဆိပ် ကျား၊မ မဟုတ်

not a concession, but women.

လိုက်လျောမှုမဟုတ်၊ အမျိုးသမီးတွေပဲလေ။

Instruct your babies.

ကလေးတွေကို သွန်သင်ပါ။

Remind them that the year has passed to be docile or small.

ပြီးသွားတဲ့ နှစ်က ကျိုးနွံပြီး သေးငယ်ဖို့ဆိုတာ သတိပေးလိုက်ပါ။

Some of us said for the first time that we were women,

တစ်ချို့ကတို့ဟာ အမျိုးသမီးတွေပါလို့ ပထမဆုံး ပြောခဲ့တယ်။

took this oath of solidarity seriously.

ဒီစည်းလုံးမှုရဲ့ သစ္စာကို အလေးအနက် ခံယူပါ။

Some of us bore children and some of us did not,

တစ်ချို့က ကလေးတွေမွေးပြီး တစ်ချို့က မမွေးခဲ့ဘူး။

and none of us questioned whether that made us real

ဒါက တကယ်၊ သင့်တော် မှန်ကန်အောင် လုပ်လားတော့

or appropriate or true.

တစ်ယောက်မှ မမေးခဲ့ဘူး။

When she asks you of this year,

ဒီနှစ်အကြောင်း သူမမေးတဲ့အခါ

your daughter, whether your offspring or heir to your triumph,

သင့်သမီး၊ မွေးကင်းစ (သို့) အောင်မြင်မှုကို ဆက်ခံသူဖြစ်ဖြစ်ပါ၊

from her comforted side of history teetering towards woman,

သူ့ သမိုင်းရဲ့ဇိမ်ကျတဲ့ အပိုင်းက အမျိုးသမီးဆီ ယိုင်ကာလျှောက်ရင်း

she will wonder and ask voraciously,

အံသြပြီး အငမ်းမရ မေးမှာ

though she cannot fathom your sacrifice,

သင့်ရဲ့ စွန့်လွှတ်မှုကို နားမလည်ပေမဲ့

she will hold your estimation of it holy,

သင့်ရဲ့ အမြင်ကို မြင့်မြတ်မှုလို့ ဆုပ်ကိုင်လိမ့်မယ်

curiously probing, "Where were you?

သိချင်စိတ်နဲ့ အစ်အောက်နေမှာက "အမေ ဘယ်မှာ ရှိခဲ့လဲ။

Did you fight? Were you fearful or fearsome?

တိုက်ခိုက်ခဲ့လား။ အမေက လန့်နေလား (သို့) လန့်စရာလား။

What colored the walls of your regret?

နောင်တ နံရံတွေကို ဘာက အရောင်ဆိုးခဲ့လဲ။

What did you do for women in the year it was time?

ဒီနှစ်က အချိန်တွေမှာ အမျိုးသမီးတွေအတွက် ဘာလုပ်ခဲ့လဲ။

This path you made for me, which bones had to break?

ကျွန်မအတွက် ဖန်တီးတဲ့ ဒီလမ်းမှာ ဘယ်အရိုးကို ချိုးခဲ့ရလဲ။

Did you do enough, and are you OK, momma?

လုပ်သင့်သလောက် လုပ်ခဲ့လား၊ အဆင်ပြေရဲ့လာ မေမေ။

And are you a hero?"

မေမေက သူရဲကောင်းလား။

She will ask the difficult questions.

ခက်ခဲတဲ့ မေးခွန်းတွေ မေးလိမ့်မယ်။

She will not care about the arc of your brow,

သင့်မျက်ခုံးအဝေ့၊ သင့်ဆုပ်ကိုင်မှုဝန်ကို

the weight of your clutch.

သူမ ဂရုစိုက်မှာ မဟုတ်ဘူး။

She will not ask of your mentions.

သင့်ဖော်ပြချက်တွေ သူမ မေးမှာမဟုတ်။

Your daughter, for whom you have already carried so much, wants to know

သင့်သမီး၊ သင့်အရမ်းကို လွယ်ထားခဲ့ရသူ သိချင်တာက

what you brought, what gift, what light did you keep from extinction?

သင့်ယူဆောင်လာတဲ့ ဘယ်လက်ဆောင်၊ ဘယ်အလင်းက သင့်ကို မျိုးမသုဉ်းစေလဲဆိုတာပါ။

When they came for victims in the night,

ညမှာ သူတို့ သားကောင်ဖြစ်တဲ့အခါ

did you sleep through it or were you roused?

တစ်ညလုံး အိပ်သွားလား (သို့) နိုးနေလား။

What was the cost of staying woke?

မအိပ်ပဲ နိုးနေတာရဲ့ ပေးဆပ်မှုက ဘာလဲ

What, in the year we said time's up, what did you do with your privilege?

ဒီနှစ်ထဲ တို့ပြောခဲ့တာက အချိန်စေ့ပြီ အခွင့်ကောင်းနဲ့ ဘာလုပ်ခဲ့လဲ။

Did you sup on others' squalor?

သူများရဲ့ မသတီစရာကို စားခဲ့လား။

Did you look away or directly into the flame?

မီးလျှံကို ရှောင်လွှဲလား တဲ့တိုး ဝင်ခဲ့လား

Did you know your skill or treat it like a liability?

ကျွမ်းကျင်မှု သိလား၊ ဒါကို တာဝန်လို မှတ်ယူခဲ့လား

Were you fooled by the epithets of "nasty" or "less than"?

ရိုင်းစိုင်းမှု (သို့) အနိမ့်စား ဂုဏ်ပုဒ် တွေရဲ့အရူးလုပ်တာ ခံခဲ့ရလား။

Did you teach with an open heart or a clenched fist?

ပွင့်တဲ့နှလုံး (သို့) ဆုပ်ထားတဲ့ လက်သီးနဲ့ သင်ခဲ့လား

Where were you?

အမေဘယ်မှာ ရှိခဲ့လဲ။

Tell her the truth. Make it your life.

အမှန်ပြောပြ သင့်ဘဝကို ဖြစ်အောင်လုပ်ပါ။

Confirm it. Say, "Daughter, I stood there

ဒါကို အတည်ပြု"သမီး အမေ အဲဒီမှာ ရပ်ခဲ့တယ်၊

with the moment drawn on my face like a dagger,

ဓားမြှောင်လို မျက်နှာပေါ် ဝဲလာတဲ့ အခိုက်နဲ့အတူ၊

and flung it back at itself,

ပြီးတော့ ၎င်းဘာသာ ပြန်ပစ်ကာ

slicing space for you."

မင်းအတွက်နေရာ လွှာလှီးရင်းလေ"

Tell her the truth, how you lived in spite of crooked odds.

အမှန်ပြောပါ ကောက်ကျစ် ခွင်မကျမှုတွေထဲ ဘယ်လိုရှင်သန်ခဲ့တာ

Tell her you were brave,

သင်ဟာ သတ္တိရှိတယ်၊

and always, always in the company of courage,

အြမဲ အမြဲပဲ သတ္တိကို အဖော်ပြုတာကို ပြောပြပါ။

mostly the days when you just had yourself.

အဓိကအားဖြင့်သင့််ကိုယ်သင်ပဲ ရှိတဲ့ နေ့တွေမှာပေါ့။

Tell her she was born as you were,

သူမကို ပြောပြပါ။ သူမမွေးဖွားလာတာ သင့်လိုပဲ

as your mothers before, and the sisters beside them,

အရင်က သင့်အမေတွေနဲ့ သူတို့ဘေးက အစ်မတွေလိုပဲ

in the age of legends, like always.

ခါတိုင်းလို ရိုးရာပုံပြင်တွေ ခေတ်ထဲမှာလို့။

Tell her she was born just in time,

သူမဟာ အချိန်မီလေး မွေးလာတာလို့ ပြောပြပါ။

just in time

ဦးဆောင်ဖို့

to lead.

အချိန်မီလေးပါလို့။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)