Chinaka Hodge: What will you tell your daughters about 2016? | TED

Translator: Joseph Geni Reviewer: Joanna Pietrulewicz

Translator: Uyên Lê Thị Diễm Reviewer: Lam Nguyen

Tell your daughters of this year,

Hãy cho con gái bạn biết rằng suốt một năm qua,

how we woke needing coffee

chúng ta thức dậy bên tách cà phê

but discovered instead cadavers strewn about our morning papers,

nhưng chợt phát hiện ra tràn ngập các mặt báo buổi sáng là những thi thể,

waterlogged facsimiles of our sisters, spouses, small children.

những xác chết đầy máu của chị, vợ, và con chúng ta.

Say to your baby of this year when she asks, as she certainly should,

Hãy kể cho đứa con bé bỏng của bạn khi cô bé hỏi, như điều mà cô bé nên làm,

tell her it was too late coming.

hãy cho cô bé biết mọi thứ đến quá trễ.

Admit even in the year we leased freedom, we didn't own it outright.

Hãy thừa nhận, tự do chỉ là bản hợp đồng, ta không có quyền sở hữu nó.

There were still laws for every way we used our privates

Vẫn còn những luật lệ áp đặt vào quyền riêng tư của ta,

trong khi chúng cào xé vào quyền sống ít ỏi của ta,

while they pawed at the soft folds of us,

grabbed with no concern for consent,

lấy nó đi mà chẳng quan tâm rằng chúng không được phép,

no laws made for the men that enforced them.

không có một luật lệ nào với những kẻ áp bức.

Chúng ta được huấn luyện để trốn tránh,

We were trained to dodge,

to wait, to cower and cover,

để chờ đợi, để co mình lại và lẩn trốn

để chờ đợi và chờ đợi nhiều hơn.

to wait more, still, wait.

Chúng ta bị ép phải im lặng.

We were told to be silent.

Nhưng hãy kể cho con gái bạn về thời kỳ chiến tranh,

But speak to your girls of this wartime,

a year preceded by a score of the same,

về một năm tang thương chẳng kém 20 năm trước,

so as in two decades before,

như trong hai thập niên trước,

we wiped our eyes,

chúng ta lau nước mắt,

phủ quanh những chiếc quan tài với quốc kỳ,

laced caskets with flags,

evacuated the crime scene of the club,

giải cứu con tin bị giữ trong vũ trường,

caterwauled in the street,

la om sòm trên đường phố,

laid our bodies on the concrete against the outlines of our fallen,

đặt những thi thể trên nền bê tông cạnh những đài tưởng niệm

cried, "Of course we mattered,"

khóc lóc, ''Dĩ nhiên đây là chuyện của chúng ta,''

chanted for our disappeared.

hát vang vì những người đã khuất.

The women wept this year.

Trong năm nay, phụ nữ đã khóc.

They did.

Họ đã khóc.

In the same year, we were ready.

Trong cùng năm ấy, chúng ta đã sẵn sàng.

Năm mà chúng ta thôi ức chế và hành động trong sự giao phó đầy khích lệ

The year we lost our inhibition and moved with courageous abandon

was also the year we stared down barrels,

cũng là năm mà chúng ta nhìn xuống những nòng súng,

sang of cranes in skies, ducked and parried,

ca ngợi những con sếu trên bầu trời, cúi đầu và đánh trả,

caught gold in hijab, collected death threats,

bắt gặp vàng trong bộ hijab, bị đe dọa giết,

knew ourselves as patriots,

trở thành những con người yêu nước,

said, "We're 35 now, time we settled down and found a running mate,"

rằng, ''Chúng ta 35 tuổi, đến lúc ổn định tìm bạn đời,''

made road maps for infant joy, shamed nothing but fear,

vẽ đường cho những niềm vui ấu trĩ, không hề xấu hổ nhưng sợ sệt,

called ourselves fat and meant, of course,

tự gọi mình là những kẻ béo và điều đó dĩ nhiên có nghĩa là

impeccable.

hoàn hảo.

This year, we were women,

Năm nay, chúng ta là những người phụ nữ,

not brides or trinkets,

không phải cô dâu hay món nữ trang,

not an off-brand gender,

không phải phái yếu,

chẳng phải sự khoan nhượng, mà là những người phụ nữ.

not a concession, but women.

Instruct your babies.

Hãy dạy dỗ con cái của bạn.

Remind them that the year has passed to be docile or small.

Nhắc chúng rằng một năm đã trôi qua dễ dàng hay tầm thường.

Một số người trong chúng ta nói lần đầu rằng chúng ta là phụ nữ,

Some of us said for the first time that we were women,

took this oath of solidarity seriously.

nghiêm túc giữ lời thề về sự đoàn kết.

Vài người làm trẻ con chán nhưng số khác thì không,

Some of us bore children and some of us did not,

and none of us questioned whether that made us real

và không ai trong chúng ta tự hỏi liệu điều này có làm ta thực tế

or appropriate or true.

hay phù hợp hay đúng đắn.

When she asks you of this year,

Khi cô bé hỏi bạn về năm nay,

your daughter, whether your offspring or heir to your triumph,

con gái bạn, hay cháu bạn hay người thừa kế di sản của bạn,

from her comforted side of history teetering towards woman,

từ khi cô bé còn chập chững cho đến khi trưởng thành,

she will wonder and ask voraciously,

cô bé vẫn hồ hởi tự hỏi,

cho dù cô bé không thể giải thích về sự hy sinh của bạn

though she cannot fathom your sacrifice,

she will hold your estimation of it holy,

cô bé sẽ vẫn giữ lấy lý tưởng của bạn,

curiously probing, "Where were you?

tò mò hỏi, ''Mẹ đã ở đâu?

Did you fight? Were you fearful or fearsome?

Mẹ có chiến đấu không? Mẹ có sợ hay đáng sợ không?

What colored the walls of your regret?

Điều gì khiến mẹ hối tiếc?

What did you do for women in the year it was time?

Thời ấy mẹ đã làm gì cho những người phụ nữ?

This path you made for me, which bones had to break?

Con đường mẹ đã tạo cho con, chỗ nào cần phá vỡ?

Did you do enough, and are you OK, momma?

Mẹ đã làm đủ chưa, và mẹ có ổn không?

Và mẹ có phải là người hùng không?

And are you a hero?"

She will ask the difficult questions.

Cô bé sẽ hỏi những câu hỏi thật khó.

She will not care about the arc of your brow,

Cô bé sẽ không quan tâm về hình cung lông mày của bạn,

hay những mối bận tâm của bạn,.

the weight of your clutch.

She will not ask of your mentions.

Cô bé sẽ không hỏi những thứ bạn nói.

Your daughter, for whom you have already carried so much, wants to know

Con gái bạn, đứa bé bạn đã ẵm, muốn biết

what you brought, what gift, what light did you keep from extinction?

về hành trang, món quà, điều sau cùng bạn muốn gìn giữ?

When they came for victims in the night,

Khi họ đến cứu những nạn nhân trong đêm,

did you sleep through it or were you roused?

bạn đã ngủ tiếp hay tỉnh dậy?

Cái giá của việc thức giấc?

What was the cost of staying woke?

What, in the year we said time's up, what did you do with your privilege?

Trong năm mà ta cho rằng thời gian đã hết, bạn làm gì với quyền sống của mình?

Bạn có cười sự nghèo khổ không?

Did you sup on others' squalor?

Did you look away or directly into the flame?

Bạn nhìn ra xa hay nhìn thẳng vào ngọn lửa?

Did you know your skill or treat it like a liability?

Bạn có tận dụng khả năng của mình, hay coi chúng như món nợ?

Were you fooled by the epithets of "nasty" or "less than"?

Bạn có bị lừa bởi những tính ngữ như ''thô bỉ'' hay ''ít hơn''?

Did you teach with an open heart or a clenched fist?

Bạn đã dạy bằng trái tim rộng mở hay bằng nắm đấm?

Where were you?

Bạn đã ở đâu?

Hãy kể sự thật cho cô bé. Lấy đó làm cuộc sống của bạn.

Tell her the truth. Make it your life.

Confirm it. Say, "Daughter, I stood there

Hãy nói, ''Con gái, mẹ đã đứng đó,

with the moment drawn on my face like a dagger,

trong thời khắc in sâu vào khuôn mặt mẹ,

and flung it back at itself,

in sâu vào chính nó,

trong ký ức của con."

slicing space for you."

Tell her the truth, how you lived in spite of crooked odds.

Hãy cho cô bé biết sự thật, cách bạn sống bất chấp những luồn lách.

Tell her you were brave,

Hãy cho cô bé biết bạn đã dũng cảm,

and always, always in the company of courage,

và sẽ luôn như vậy, trong sự khích lệ,

mostly the days when you just had yourself.

kể cả khi bạn chỉ còn một mình.

Hãy kể rằng cô bé được sinh ra giống như bạn,

Tell her she was born as you were,

as your mothers before, and the sisters beside them,

như cách mẹ bạn sinh ra, giống như các chị gái của bà,

in the age of legends, like always.

vào thời của các huyền thoại, luôn là vậy.

Hãy kể rằng cô bé đã được sinh ra vừa đúng lúc,

Tell her she was born just in time,

just in time

chỉ vừa đúng lúc

to lead.

để dẫn đầu.

(Applause)

(Vỗ tay)