Want to be happier? Stay in the moment | Matt Killingsworth

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

So, people want a lot of things out of life,

ကိုင်း လူတွေဟာ ဘဝကနေ အများကြီးကို လိုချင်ကြတယ်။

but I think, more than anything else, they want happiness.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော့အထင် အခြားသောအရာတွေထက်

ပျော်ရွှင်မှုကိုပိုလိုချင်ကြတာပါ။

Aristotle called happiness "the chief good," the end

အရစ္စတိုတယ်က ပျော်ရွင်မှုကို ကောင်းမွန်ခြင်းရဲ့အချုပ်၊

towards which all other things aim.

ရည်မှန်းထားတဲ့အရာအားလုံးအတွက် အဆုံးစွန်တဲ့။

ဒီအမြင်အတိုင်းဆိုရင်

According to this view, the reason we want a big house

ကျွန်တော်တို့တွေ အိမ်ကြီးကြီးတစ်လုံး၊

or a nice car

ကားကောင်းကောင်းတစ်စီး၊

or a good job

အလုပ်ကောင်းကောင်းတစ်ခု လိုချင်ကြတဲ့အကြောင်းရင်းက

isn't that these things are intrinsically valuable.

ဒါတွေဟာ ပင်ကိုအားဖြင့်တော့ တန်ဖိုးမရှိလှပေဘူးပေါ့။

It's that we expect them to bring us

ဒါတွေက ကျွနိတော်တို့ဆီ ပျော်ရွှင်မှုယူဆောင်လာမှာကို

happiness.

မျှော်လင့်ကြတာပါ။

Now in the last 50 years, we Americans have gotten

ဒီတော့ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်၅၀အတွင်း ကျွန်တော်တို့အမေရိကန်တွေ

လိုချင်တာတွေတော်တော်များများကို

a lot of the things that we want. We're richer.

ရကြပါပြီဗျာ။ ပိုပြီးချမ်းသာကြတယ်၊

We live longer. We have access to technology

ပိုပြီး အသက်ရှည်ကြတယ်၊ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်အနည်းငယ်

that would have seemed like science fiction

စိတ်ကူးယာဉ် သိပ္ပံဇာတ်လမ်းလို့ထင်မိကြမယ့်

just a few years ago.

နည်းပညာကို သုံးခွင့်ရကြပါတယ်။

ပျော်ရွှင်မှုရဲ့ ဝိရောဓိသဘောက

The paradox of happiness is that even though the

ကျွန်တော်တို့ဘဝရဲ့ ရည်မှန်းလိုက်တဲ့

objective conditions of our lives have improved dramatically,

အခြေအနေတွေဟာ သိသိသာသာ တိုးတက်လာတာတောင်မှ တကယ့်ကို

we haven't actually gotten any happier.

နည်းနည်းလေးမှပိုပြီး ပျော်မလာတာပါ။

တိုးတက်မှုရဲ့ ဒီသမရိုးကျ လက္ခဏာတွေက

Maybe because these conventional notions of progress

ပျော်ရွင်မှုလို့ ပြောရနိုင်တဲ့

haven't delivered big benefits in terms of happiness,

အကျိုးကျေးဇူးတွေကို မပေးအပ်တာကြောင့်

ဖြစ်ချင်ဖြစ်မှာပေါ့။

there's been an increased interest in recent years

မကြာသေးခင်နှစ်တွေက ပျော်ရွှင်ခြင်း သက်သက်ကိုပဲ

စိတ်ဝင်စားမှုတွေများလာပါတယ်၊

in happiness itself.

လူတွေဟာ ပျော်ရွှင်ခြင်းရဲ့ အကြောင်းတရားတွေကို

People have been debating the causes of happiness

ဝေဖန်ဆွေးနွေးနေကြတာ တော်တော်ကြီးကြာနေပါပြီ၊

for a really long time, in fact for thousands of years,

ပြောရရင် နှစ်တွေထောင်နဲ့ကို ချီနေပါပြီဗျာ။

but it seems like many of those debates remain unresolved.

ဒါပေမဲ့ ဒီဝေဖန်ဆွေးနွေးမှု တော်တော်များများက

မပြေမလည်ပဲကျန်နေပုံပါပဲဗျာ။

Well, as with many other domains in life, I think

ကောင်းပြီ ဘဝရဲ့ တော်တော်များများ နယ်ပယ်တွေမှာလိုပဲ

သိပ္ပံနည်းကျ နည်းလမ်းက ဒီမေးခွန်းရဲ့ အဖြေအတွက်

the scientific method has the potential to answer this question.

အလားအလာရှိလောက်တယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်တယ်။

In fact, in the last few years, there's been an explosion

တကယ်တမ်းက လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်အနည်းငယ်အတွင်းမှာ

ပျော်ရွှင်မှုကို သုသေသနပြုမှုဆိုင်ရာ

in research on happiness. For example, we've learned a lot

တဟုန်ထိုး တိုးပွားမှုတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

ဥပမာ ဒါနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အတိုးအလျော့ပြောင်းလဲခြင်း

about its demographics, how things like income

အတော်များများကို လေ့လာခဲ့တယ်၊

ဝင်ငွေနဲ့ပညာရေး၊ ကျား၊ မသဘာဝနဲ့ လကိထပ်ခြင်း

and education, gender and marriage relate to it.

စတာတွေဟာဒါနဲ့ ဘယ်လို ဆက်စပ်နေလဲဆိုတာမျိုးပေါ့

But one of the puzzles this has revealed is that

ဒါပေမဲ့ ဒါကနေဖေါ်ပြထားတဲ့ ပဟေဠိတွေထဲက တစ်ခုကတော့

factors like these don't seem to have a particularly strong effect.

ဒီအကြောင်းတရားတွေရဲ့ သက်ရောက်မှုက

ထူးခြားပြင်ထန်ပုံမရဘူးဆိုတာပါပဲ။

Yes, it's better to make more money rather than less,

ဟုတ်တယ်၊ ပိုက်ဆံ နည်းနည်း ရှာနိူင်တာထက် ပိုရှာနိူင်တာ၊

or to graduate from college instead of dropping out,

ပညာတစ်ပိုင်းတစ်စနဲ့ ထွက်လိုက်တာထက်

ဘွဲ့ရအောင်ယူလိုက်တာ ပိုကောင်းတယ်ဆိုပေမဲ့

but the differences in happiness tend to be small.

ပျော်ရွှင်မှုပေါ်မှာ ခြားနားချက်တွေကတော့

ကျဉ်းတတ်ပါတယ်။

Which leaves the question, what are the big causes of happiness?

ဘယ်အရာက ဒီမေးခွန်းကိုချန်ပေးတာလဲ၊

ပျော်ရွှင်ခြင်းရဲ့ ကြီးမားတဲ့ အကြောင်းတရားတွေက ဘာတွေလဲ။

ဒါက ကျွန်တော်တို့ တကယ်ကို မဖြေနိုင်သေးတဲ့

I think that's a question we haven't really answered yet,

မေးခွန်းတစ်ခုလို့ ကျွန်တော်ထင်တယ်။

but I think something that has the potential to be an answer

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်ထင်တာက

အဖြေတစ်ခုလို့ဖြစ်နိူင်လောက်တဲ့ အရာတစ်ခုက

is that maybe happiness has an awful lot to do with

ပျော်ရွှင်မှုဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့

တဒင်္ဂချင်း အတွေ့အကြုံတွေမှာပါဝင်တဲ့

the contents of our moment-to-moment experiences.

အကြာင်းအရာတွေနဲ့ တော်တော့ကို

ဆက်စပ်နိုင်စရာ များလှပါတယ်။

It certainly seems that we're going about our lives,

သေချာပုံရတာက ဘဝမှာ

ကျွန်တော်တို့ ဟန်မပျက်လုပ်နေတာတွေပေါ့၊

that what we're doing, who we're with, what we're thinking about,

ကျွန်တော်လုပ်တဲ့ဟာတွေ ပေါင်းတဲ့သူတွေ၊

စဉ်းစားနေတာတွေဟာ ပျော်ရွှင်မှုကိုကြီးမားတဲ့

have a big influence on our happiness, and yet

သက်ရောက်မှု တစ်ခုဖြစ်စေတယ်ဆိုတာပါ။

ပြီးတော့ ဒါတွေဟာ အရမ်းခက်ခဲတဲ့

these are the very factors that have been very difficult,

အကြောင်းခံသက်သက်တွေဖြစ်လာ နိူင်သေးတော့

in fact almost impossible, for scientists to study.

တကယ်တမ်းက သိပ္ပံပညာရှင်တွေ လေ့လာဖို့

မဖြစ်နိူင်သလောက်နီးပါး ခက်တော့တာပေါ့။

A few years ago, I came up with a way to study people's happiness

လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်အနည်းငယ်က တဒင်္ဂချင်းစီမှာ

လူတွေရဲ့ပျော်ရွှင်မှုကိုလေ့လာဖို့

moment to moment as they're going about their daily lives

နည်းလမ်းတစ်ခုကို စိတ်ကူးရခဲ့တယ်၊

တစ်ကမ္ဘာလုံးက လူတွေ အရင်က

on a massive scale all over the world, something we'd never

တစ်ခါမှ မလုပ်ဆောင်နိူင်ဘူးတဲ့

တစ်ခဲနက် အတိုင်းအတာတစ်ခုမှာ

been able to do before. Called trackyourhappiness.org,

သူတို့ရဲ့နေ့စဉ်ဘဝမှာ ပုံမှန်လုပ်နေရင်းနဲ့ပေါ့။

trackyourhappiness.org လို့ခေါ်ပြီး

it uses the iPhone to monitor people's happiness in real time.

လူတွေရဲ့ ပျော်ရွှင်မှုကို အချိန်နဲ့တပြေးညီဖေါ်ပြဖို့

iphone ကိုသုံးပါတယ်။

ဒါက ဘယ်လိုလုပ်ဆောင်သလဲ။ အခြေခံအားဖြင့်တော့

How does this work? Basically, I send people signals

လူတွေကို တစ်နေ့လုံးတောက်လျှောက်

at random points throughout the day, and then I ask them

ကြုံရာနေရကနေပြီး အချက်ပြတာတွေကို ပေးပြီးတော့

a bunch of questions about their moment-to-moment experience

အချက်မပြခင်လေးမှာ သူတို့ရဲ့ တဒင်္ဂချင်းစီက တွေ့ကြုံခံစားမှုနဲ့

at the instant just before the signal.

ပတ်သက်တဲ့ မေးခွန်းတွေ တစ်သီကြီးကို မေးပါတယ်။

The idea is that, if we can watch how people's happiness

စိတ်ကူးတာက အကယ်၍ လူတွေရဲ့

goes up and down over the course of the day,

ပျော်ရွင်မှု အနိမ့်အမြင့်ကို တစ်နေ့တာလုံး၊

minute to minute in some cases,

တစ်ချို့ကိစ္စတွေမှာတော့ တစ်မိနစ်ခြင်းကြည့်ပြီး၊

and try to understand how what people are doing,

သူတို့လုပ်တာတွေ၊ သူတို့ ပေါင်းတဲ့သူတွေ၊ သူတို့

who they're with, what they're thinking about, and all

ဘာတွေစဉ်းစားတယ်ဆိုတာနဲ့ တစ်ရက်တာကိုဖော်ပြတဲ့

the other factors that describe our day, how those might

အခြားအကြောင်းရင်းတွေ ပျော်ရွှင်မှုရဲ့ အပြောင်းအလဲတွေမှာ

relate to those changes in happiness, we might be able

ဒါတွေက ဘယ်ပုံပတ်သက်နိူင်တယ် ဆိုတာတွေပါ။

ပျော်ရွှင်မှုအပေါ်မှာ ကြီးမားတဲ့

to discover some of the things that really have

သက်ရောက်မှုရှိစေတာတွေကို

a big influence on happiness.

ကျွန်တော်တို့ တွေ့ကောင်းတွေ့နိူင်တာပေါ့။

ဒီပရောဂျက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ကံကောင်းတာက

We've been fortunate with this project to collect

အချက်အလက်တော်တော်များများကို စုဆောင်းမိတာပါ။

quite a lot of data, a lot more data of this kind than I think

အရင်ကကောက်ယူခဲ့ဖူးတဲ့ ကျွန်တော်ထင်ထားတဲ့

has ever been collected before,

အချက်အလက်မျိုးတွေထက် အများကြီးပိုတဲ့ အချက်အလက်တွေပါ။

over 650,000 real-time reports

လူပေါင်း ၁၅၀၀၀ ကျော် ဆီကနေ

from over 15,000 people.

အချိန်နဲ့တပြေးညီ ပေးပို့ချက် ၆၅၀၀၀၀ ကျော်ဗျာ။

လူများရုံတင်မကဘူး၊ တော်တော်ကို စုံလင်တဲ့

And it's not just a lot of people, it's a really diverse group,

လူတစ်စုပါ၊ အသက်အရွယ်ကအမျိုးမျိုး၊

people from a wide range of ages, from 18 to late 80s,

၁၈နှစ်ကနေ ၈၀ထိဗျာ။ ဝင်ငွေ၊

a wide range of incomes, education levels,

ပညာရေးအဆင့်တွေကလည်း အမျိုးမျိုးပဲ၊

people who are married, divorced, widowed, etc.

အိမ်ထောင်သည်တွေ၊ တစ်ခုလပ်တွေ၊ မုဆိုးဖို၊ မုဆိုးမတွေရောပေါ့။

They collectively represent every one of

သူတိုတွေဟာ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း အလုပ် ၈၀ ထဲက

86 occupational categories and hail from over 80 countries.

တစ်မျိုးစီမှာ စုပေါင်းအနေနဲ့ ကိုယ်စားပြုကြပြီး

နိူင်ငံပေါင်း ၈၀ ထဲက တစ်ဝက်ပေါ့။

What I'd like to do with the rest of my time with you today

ဒီကနေ့ ကျွန်တော့ရဲ့ ကျန်ရှိနေ သေးတဲ့အချိန်လေးမှာ

ခင်ဗျားတို့နဲ့အတူ ကျွန်တော်တို့ သုသေသန

is talk a little bit about one of the areas that we've been

လုပ်နေတဲ့ နယ်ပယ်တွေထဲက တစ်ခုအကြောင်းကို

investigating, and that's mind-wandering.

နည်းနည်လေး ပြောပြချင်တာပါ။

ဒါကတော့ စိတ်အာရုံထွေပြားခြင်းဆိုတာပါ။

လူသားတွေဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် ကျွန်တော်တို့ရဲ့

As human beings, we have this unique ability

စိတ်တွေကို ပစ္စုပ္ပန်ကနေ သွေဖယ်သွားစေတဲ့

to have our minds stray away from the present.

ဒီထူးခြားတဲ့အရည်အသွေးတစ်ခု ကျွန်တော်တို့မှာရှိတယ်။

This guy is sitting here working on his computer,

ဒီငနဲက ဒီမှာထိုင်ပြီး ကွန်ပြူတာနဲ့အလုပ်လုပ်နေပေမဲ့

and yet he could be thinking about

သူ့ရဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့လက အားလပ်ရက်ခရီးကိုလည်း

the vacation he had last month,

တွေးမိနေနိူင်တယ်လေ။

wondering what he's going to have for dinner.

ညစာဘာစားမလဲ ဆိုတာလည်း တွေးမိနိူင်တယ်။

Maybe he's worried that he's going bald. (Laughter)

သူဟာ ထိပ်ပြောင်တော့မယ် ဆိုတာလည်း

တွေးမိနိူင်တာပေါ့။ (ရယ်သံများ)

This ability to focus our attention on something other

ပစ္စုပ္ပန်ထက်ကို အခြားအရာတစ်ခုခုကို

အာရုံစိုက်နိူင်တယ်ဆိုတဲ့ အစွမ်းက တော်တော့ကို

than the present is really amazing. It allows us to learn

အံ့မခန်းစရာဗျ။ ဒါက အခြား ဘယ်သတ္တဝါမှမလုပ်နိူင်တဲ့

and plan and reason in ways that no other species of animal can.

သင်ယူ၊ စီစဉ်၊ ဆင်ခြင်ခြင်းဆိုတဲ့ နည်းတွေလုပ်ဖို့

ကျွန်တော်တို့ကို အခွင့်ပေးတယ်လေ။

And yet it's not clear what the relationship is

ဒါပေမဲ့ မရှင်းသေးတာက ဒီအရည်အသွေးအသုံးပြုတာနဲ့

between our use of this ability and our happiness.

ပျော်ရွှင်မှုကြားက ဆက်စပ်မှုကိုပါ။ ပစ္စုပ္ပန်မှာပဲ

You've probably heard people suggest that you should

အာရုံကိုမြဲအောင်ထားဖို့ လူတွေ အကြံပေးတာကို

stay focused on the present. "Be here now,"

ကြားကောင်းကြားဖူးလိမ့်မယ်။ "အာရုံကိုဒီမှာပဲထား"

you've probably heard a hundred times.

ဆိုတာကို အကြိမ်တစ်ရာမက ကြားဖူးကြမိလိမ့်မယ်။

Maybe, to really be happy, we need to stay completely

ဖြစ်နိူင်တာက တကယ်ပျော်ရွှင်ဖို့ဆိုရင်

တဒင်္ဂမှာရှိတဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ တွေ့ကြုံခံစားမှုမှာ

immersed and focused on our experience in the moment.

လုံးဝနှစ်မြှပ်ပြီး အာရုံမြဲနေဖို့လိုတာပေါ့။

Maybe these people are right. Maybe mind-wandering

ဒီလူတွေ မှန်ချင်မှန်မှာပေါ့၊ စိတ်လွင့်စင်မှုဟာ

is a bad thing.

မကောင်းတာတစ်ခု ဖြစ်ချင်ဖြစ်မှာပါ။

On the other hand, when our minds wander,

တစ်ဖက်မှာကျတော့ စိတ်တွေ ဟိုရောက်ဒီရောက်ဖြစ်တဲ့အခါ

they're unconstrained. We can't change the physical reality

သူတို့မှာ ဘောင်ခတ်ထားတာ မရှိဘူးလေ။

ကျွန်တော်တို့ရှေ့မှာ ရှိတဲ့အထည်ဒြပ်အမှန်ကို

in front of us, but we can go anywhere in our minds.

မပြောင်းနိူင်ပေမဲ့ စိတ်ထဲမှာတော့

ဘယ်ကိုမဆိုသွားနိူင်တယ်လေ။ လူတွေဟာ

Since we know people want to be happy, maybe

ပျော်ရွှင်ချင်ကြတယ်ဆိုတာ သိနေမှတော့

when our minds wander, they're going to someplace happier than the place

စိတ်လွင့်စင်နေချိန်လည်း ဖြစ်ချင်ဖြစ်မယ်

သူတို့စွန့်ခွာနေတဲ့ နေရာထက် ပိုပျော်မယ့်နေရာကို

that they're leaving. It would make a lot of sense.

သွားတော့မှာပေါ့။ ဒါက တော်တော်ကို အဓိပ္ပါယ်ရှိပါတယ်။

တစ်နည်းပြောရရင် စိတ်ရဲ့ သာယာမှုတွေက

In other words, maybe the pleasures of the mind

စိတ်လွင့်စင်မှုနဲ့အတူပါတဲ့

allow us to increase our happiness with mind-wandering.

ပျော်ရွှင်မှုကို တိုးပွားခွင့် ကျွန်တော်တို့ကို

ပေးချင်ပေးလောက်တယ်ပေါ့။

ကောင်းပြီ၊ ကျွန်တော်က သိပ္ပံပညာရှင် တစ်ယောက်ဆိုတော့

Well, since I'm a scientist, I'd like to try to

ဒီအချေအတင်ဖြစ်နေတာကို

resolve this debate with some data, and in particular

အချက်အလက်တစ်ချို့နဲ့ကြိုးစားပြီး

ဖြေရှင်းချင်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့်တော့

I'd like to present some data to you from three questions

Track Your Happiness မှာ မေးတဲ့ မေးခွန်း ၃ ခုကနေရတဲ့

အချက်အလက်တွေကို ခင်ဗျားတို့ကို ပြချင်ပါတယ်။

that I ask with Track Your Happiness. Remember, this is from

မှတ်ထားရမှာက ဒါဟာ လူတွေ့ရဲ့ တကယ့်ဘဝတွေမှာ

sort of moment-to-moment experience in people's real lives.

တဒင်္ဂချင်းစီကရတဲ့ တွေ့ကြုံမှု လိုမျိုးကလာတာပါ။

There are three questions. The first one is a happiness question:

မေးခွန်း ၃ ခုရှိပါတယ်။ ပထမတစ်ခုက ပျော်ရွင်မှုအကြောင်း မေးခွန်းပါ။

How do you feel, on a scale ranging from very bad

အရမ်းဆိုးတာကနေ အရမ်းကောင်းတဲ့အထိ သင့်ခံစားမှုကို

to very good? Second, an activity question:

ဘယ်လို စကေးချမလဲ။ ဒုတိယက လှုပ်ရှားမှုမေးခွန်းပါ။

စားသောက်ခြင်း၊ အလုပ်လုပ်ခြင်း၊

What are you doing, on a list of 22 different activities

တီဗွီကြည့်ခြင်း အပါအဝင် လုပ်ဆောင်မှု

including things like eating and working and watching TV?

၂၁ ခုပါတဲ့စာရင်းတစ်ခုမှာ သင်ဘာ လုပ်နေပါသလဲ။

And finally a mind-wandering question:

ပြီးတော့ နောက်ဆုံးက စိတ်လွင့်စင်မှု အကြောင်းမေးခွန်းပါ။

Are you thinking about something other

သင်အခုလက်ရှိ လုပ်နေတာထက်ကို

than what you're currently doing?

အခြားဘာအကြောင်းကို စဉ်းစားနေလား။

လူတွေပြောနိူင်တာက မဟုတ်ဘူး၊ တစ်နည်းပြောရရင်၊

People could say no -- in other words, I'm focused only on my task --

ကျွန်တော့အလုပ်ကိုပဲ အာရုံစိုက်နေတာပါ၊

or yes -- I am thinking about something else --

ဒါမှမဟုတ် ဟုတ်ပါတယ်၊ အခြားတစ်ခုခုကို စဉ်းစားနေပါတယ်။

and the topic of those thoughts are pleasant,

ဒီအတွေးတွေရဲ့ အကြောင်းရပ်က နှစ်လိုဖွယ်၊

neutral or unpleasant.

ကြားနေ (ဝါ) မဖွယ်မရာပေါ့။

Any of those yes responses are what we called mind-wandering.

ဒီဟုတ်ပါတယ်ဆိုတဲ့ အဖြေတွေထဲက တစ်ခုခုဟာ

ကျွှန်တော်တို့ပြောတဲ့ စိတ်လွင့်စင်မှု ဆိုတာပါ။

So what did we find?

ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ ဘာကိုတွေ့ခဲ့ကြလဲ။ ဒီဂရပ်မှာ

This graph shows happiness on the vertical axis,

ပျော်ရွှင်မှုကို မျဉ်းမတ်ဝင်ရိုးမှာပြထားပါတယ်။

ခင်ဗျားတို့မြင်တွေ့နိူင်တာက

and you can see that bar there representing how happy

လူတွေဟာ ပစ္စုပ္ပန်မှာ အာရုံစိုက်တဲ့အခါ

ဘယ်လိုပျော်ရွှင်တယ်ဆိုတာကို

people are when they're focused on the present,

ဘားမျဉ်းပေါ်မှာ ဖေါ်ပြထားတာကိုပါ။

when they're not mind-wandering.

သူတို့တွေစိတ် သွားလာပြေးတဲ့အခါမှာပေါ့။

As it turns out, people are substantially less happy

ဖြစ်ချင်တော့ လူတွေဟာ

စိတ်လွင့်စင်နေချိန်မှာ စိတ်တည်ငြိမ်ချိန်နဲ့စာရင်

when their minds are wandering than when they're not.

ပျော်ရွှင်မှု သိသိသာသာ လျော့နည်းတာကိုပါ။

ကဲ ခင်ဗျားတို့ ဒီရလဒ်ကို ကြည့်ပြီး

Now you might look at this result and say, okay, sure,

ပြောလို့ရနိူင်တာက ကောင်းပြီ၊ သေချာပါတယ်၊

on average people are less happy when they're mind-wandering,

ပျမ်းမျှအားဖြင့် လူတွေဟာ စိတ်လွင့်စင်နေချိန်မှာ ပျော်ရွှင်မှုပိုနည်းကြပေမဲ့

but surely when their minds are straying away

သေချာတာက သူတို့စိတ်ဟာ အရမ်းကြီးကို

from something that wasn't very enjoyable to begin with,

ပျော်စရာမကောင်းတာ တစ်ခုခုနဲ့အစပြုခဲ့ရာမှ

ရှောင်ပြေးနေစဉ် အနည်းဆုံးတော့ စိတ်လွင့်စင်ခြင်းဟာ ကောင်းကျိုးတစ်ခုခုကို

at least then mind-wandering should be doing something good for us.

ဖြစ်စေတာ သေချာတယ်လို့ ထင်နိုင်ပါတယ်။

Nope. As it turns out,

မဟုတ်ပါဘူးဗျာ။ ဖြစ်ချင်တော့

people are less happy when they're mind-wandering

ဘာတွေပဲလုပ်နေလုပ်နေ စိတ်လွင့်စင်နေတဲ့အချိန်မှာ

no matter what they're doing. For example,

ပျော်ရွှင်မှုပိုနည်းတယ်ဆိုတာပါ။ ဥပမာ လူတွေဟာ

people don't really like commuting to work very much.

အလုပ်သွားအလုပ်ပြန်လုပ်ရတာ သိပ်မကြိုက်ကြပါဘူးဗျာ။

It's one of their least enjoyable activities, and yet

ဒါဟာသူတို့အတွက် နှစ်သက်မှုအနည်းဆုံး လှုပ်ရှာမှုတစ်ခုပါ

they are substantially happier when they're focused

ဒါပေမဲ့ သူတို့တော်တော်များများကို ပိုပျော်ရွှင်တာက

only on their commute than when their mind is going

သူတို့စိတ်ဟာ ဒိပြင်အရာတစ်ခုခုကို လမ်းလွဲသွားတာထက်

off to something else.

သူတို့အလုပ်ခွင်သွားတာကိုပဲ အာရုံစိုက်လိုက်တဲ့အခါမှာပါ။

It's amazing.

ဒါ အံ့ဩစရာကောင်းပါတယ်။

So how could this be happening? I think part of the reason,

ဘယ်လိုလုပ်ပြီး ဖြစ်နေရတာတုန်း။ ကျွန်တော့အထင်

အကြောင်းပြချက် တစ်စိတ်တစ်ဒေသက၊ ကြီးမားတဲ့အပိုင်းပါ

a big part of the reason, is that when our minds wander,

စိတ်လွင့်စင်နေတဲ့အခါ မနှစ်မြို့စရာအကြောင်းတွေကိုပဲ

we often think about unpleasant things, and they are

မကြာမကြာတွေးမိတတ်ပြီးတော့ သူတို့ဒါကိုလုပ်တဲ့အခါ

enormously less happy when they do that,

ကြီးကြီးမားမားကို ပျော်ရွင်မှုနည်းပါးတာကိုပါ။

our worries, our anxieties, our regrets,

ဒီတော့ ဒါက သူတို့ရဲ့ သောကတွေ၊ ပူပန်မှုတွေ၊ နောင်တတွေဖြစ်ပြီးတော့

and yet even when people are thinking about something

ကြားနေအရာတစ်ခုခုကိုတွေးမိတဲ့ အချိန်မှာတောင်မှ

neutral, they're still considerably less happy

လုံးဝကို စိတ်လွင့်စင်ခြင်းထက်ကို

than when they're not mind-wandering at all.

အများကြီးပျော်ရွင်မှု ပိုနည်းတတ်ပါတယ်။

Even when they're thinking about something they would describe as pleasant,

နှစ်လိုဖွယ်ရာအကြောင်းတစ်ခုလို့ ပြောနိူင်မယ့်အရာကို

they're actually just slightly less happy

စဉ်းစားနေချိန်မှာတောင်မှ သူတို့စိတ်လွင့်စင်နေချိန်မှာထက်စာရင်

than when they aren't mind-wandering.

တကယ့်ကို ပျော်ရွင်မှု မသိမသာနည်းပါတယ်။

စိတ်ပြေးလွှားမှုဟာ အကြွေစေ့ထည့်တဲ့

If mind-wandering were a slot machine, it would be like

စက်တစ်လုံးသာဆိုရင် သူတို့တွေဟာ

having the chance to lose 50 dollars, 20 dollars

ဒေါ်လာ ၅၀၊ ဒေါ်လာ၂၀၊ ဒါမှမဟုတ် ၁၀ ဒေါ်လာဆုံးရှုံဖို့

အခွင့်အလမ်းရှိသလိုမျိုး ဖြစ်နေလိမ့်မယ်။

or one dollar. Right? You'd never want to play. (Laughter)

ဟုတ်တယ်နော်။ ဒါကို ခင်ဗျားတို့ ဘယ်တော့မှ

ကစားချင်ကြမှာ မဟုတ်ဘူးလေ။ (ရယ်သံများ)

ဒီတော့ ကျွန်တော်ပြောချင်တဲ့

So I've been talking about this, suggesting, perhaps,

အကြံပြုချက်က စိတ်ပြေးလွှားနေခြင်းဟာ

that mind-wandering causes unhappiness, but all

မပျော်ရွှင်မှုကို ဖြစ်စေတာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်၊ ဒါပေမဲ့

ကျွန်တော် ပြခဲ့တာတွေက ဒီအကြောင်း၂ ရပ်ဟာ

I've really shown you is that these two things are correlated.

ဆက်နွယ်နေခြင်းကို ညွှန်ပြနေတယ်ဆိုတာပါ။

It's possible that's the case, but it might also be the case

အဲဒီလို ဖြစ်နိုင်ပေမဲ့ နောက်တမျိုးလည်း ဖြစ်နိူင်တာပေါ့

ဒါပေမဲ့ လူတွေဟာ မပျော်ရွှင်တဲ့အခါ သူတို့စိတ်တွေ

that when people are unhappy, then they mind-wander.

စိတ်လွင့်စင်နေခြင်းဟာ အကြောင်းရင်း ဖြစ်လောက်တယ်ဗျ။

တကယ်ဖြစ်နိူင်တာက ဒီလိုရှိနိုင်ပါတယ်။

Maybe that's what's really going on. How could we ever

ဒီဖြစ်နိူင်ခြေ၂ခု ရှုပ်လိမ်နေတာကို

disentangle these two possibilites?

ကျွန်တော်တို့ ဘယ်လိုများ ဖြေနိူင်လိမ့်မလဲပေါ့ဗျာ။

ကောင်းပြီ၊ ကျွန်တော်တို့ အကျိုးအမြတ်ထုတ်လို့ရတဲ့

Well, one fact that we can take advantage of, I think a fact

အချက်တစ်ချက်က၊ ကျွန်တော့အထင်

you'll all agree is true, is that time goes forward, not

ခင်ဗျားတို့အားလုံး မှန်တယ်လို့ သဘောတူကြမယ့်

အချက်က အချိန်ဟာ ​ရှေ့ဆက်သွားတယ်၊ နောက်ပြန်မသွားဘူး၊

backward. Right? The cause has to come before the effect.

ဟုတ်တယ်နော်။ အကြောင်းက အကျိုးရဲ့ ရှေ့ကနေလာရတာပေါ့။

ကျွန်တော်တို့ကံကောင်းတာက ဒီအချက်အလက်တွေထဲမှာ

We're lucky in this data we have many responses from each person,

လူတစ်ဦးချင်းဆီကနေ ပြန်ကြားချက်တွေအများကြီးရတာပါ။

and so we can look and see, does mind-wandering

ဒီတော့ စိတ်လွင့်စင်မှုက မပျော်ရွှင်ရေးဆီကို

ဦးဆောင်တာလား၊(ဝါ) မပျော်ရွှင်မှုက

tend to precede unhappiness, or does unhappiness

စိတ်လွင့်စင်ရေးဆီကို ဦးဆောင်လားဆိုတာပါ။

tend to precede mind-wandering, to get some insight

အဲဒီအကြောင်းနှစ်ရပ် ဆက်စပ်နေခြင်း

into the causal direction.

အတွင်းသဘောကို ကြည့်နိူင်မြင်နိူင်တာပေါ့။

ဖြစ်ချင်တော့ အခုစိတ်လွင့်စင်နေတာနဲ့

As it turns out, there is a strong relationship between

နောက်ခဏအကြာ မပျော်မရွှင်ဖြစ်တာက

mind-wandering now and being unhappy a short time later,

အားကောင်းတဲ့ ဆက်နွယ်မှုရှိနေပြီး

စိတ်လွင့်စင်နေခြင်းဟာ လူတွေကို

consistent with the idea that mind-wandering is causing people to be unhappy.

မပျော်ရွင်မှု ဖြစ်စေတယ်ဆိုတာနဲ့ ကိုက်ညီနေတယ်ဗျ။

In contrast, there's no relationship between being unhappy

ဆန့်ကျင်ဘက်အနေနဲ့ အခုမပျော်မရွှင်ဖြစ်နေတာနဲ့

now and mind-wandering a short time later.

ခဏနေ စိတ်လွင့်စင်နေခြင်းဟာ ဆက်စပ်မှုမရှိတာပါ။

တစ်နည်းပြောရရင် စိတ်လွင့်စင်မှုဟာ

In other words, mind-wandering very likely seems to be

မပျော်ရွင်မှုရဲ့ အကျိုးဆက်ဖြစ်ရုံမဟုတ်ပဲ

an actual cause, and not merely a consequence, of unhappiness.

တကယ့်အကြောင်းအရင်းတစ်ခု

အခုနတုန်းက စိတ်လွင့်စင်ခြင်းကို

A few minutes ago, I likened mind-wandering

ခင်ဗျားတို့ ဘယ်တော့မှ မကစားချင်တဲ့

to a slot machine you'd never want to play.

အကြွေစေ့ထည့်တဲ့ စက်တစ်လုံးနဲ့ ပုံခိုင်းနှိုင်းခဲ့တယ်။

ကောင်းပြီ၊ လူတွေရဲ့ စိတ်က

Well, how often do people's minds wander?

ဘယ်နှစ်ကြိမ်လောက် လွင့်စင်သွားခဲ့လဲဗျာ။

Turns out, they wander a lot. In fact, really a lot.

ဖြစ်တတ်တာက တော်တော်များများကို လွင့်စင်တတ်တာဗျ။

တကယ်တော့ တော်တော်ကြီးကို များပါတယ်။

Forty-seven percent of the time, people are thinking

အချိန်ရဲ့ ၄၇% လောက်ကို လူတွေဟာ လက်ရှိလုပ်နေတာထက်

about something other than what they're currently doing.

အခြားအရာတစ်ခုခုကို တွေးနေကြတာဗျ။

ဒါက လူတွေ လုပ်နေတာအပေါ်မှာ

How does that depend on what people are doing?

ဘယ်လိုများ တည်မှီနေတာပါလိမ့်ဗျာ။

This shows the rate of mind-wandering across 22 activities

ဒါကပြတာက ၂၂ ခုသော လှုပ်ရှားမှုအသီးသီးမှာ လူတွေရဲ့

ranging from a high of 65 percent — (Laughter) —

စိတ်လွင့်စင်မှုက ၆၅% အမြင့်ကစပြီး

ရှိတယ်တဲ့ဗျာ။(ရယ်သံများ)

when people are taking a shower, brushing their teeth,

သူတို့ရေချိုးတဲ့အခါ၊ သွားတိုက်တဲ့အခါ၊

to 50 percent when they're working,

၅၀% အထိက အလုပ်လုပ်နေတဲ့အခါ၊

to 40 percent when they're exercising,

၄၀% အထိကလေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တဲ့အခါ၊

all the way down to this one short bar on the right

ကျွန်တော့အထင်ခင်ဗျားတို့တွေ ရယ်ချင်ရယ်မိကြမယ့်

that I think some of you are probably laughing at.

ဒီညာဖက်ကမျဉ်းတိုလေး တစ်လျှောက် ဆင်းသွားမယ်ဆိုရင်

Ten percent of the time people's minds are wandering

လိင်ဆက်ဆံနေချိန်ရဲ့ ၁၀% အထိမှာ

when they're having sex. (Laughter)

စိတ်လွင့်စင်နေတတ်ကြတာတဲ့ဗျ။ (ရယ်သံများ)

ဒီဂရပ်ထဲမှာ တော်တော်လေး စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတာ

But there's something I think that's quite interesting in this graph,

တစ်ခုခရှိတယ်လို့ထင်တယ်ဗျ။

and that is, basically with one exception,

ဆိုလိုတာက အခြေခံအားဖြင့်တော့ ခြွင်းချက်တစ်ခုနဲ့ပေါ့ဗျာ၊

လူတွေဟာ ဘာပဲလုပ်နေလုပ်နေ

no matter what people are doing, they're mind-wandering

အနည်းဆုံး အချိန်ရဲ့ ၃၀% လောက်တော့

at least 30 percent of the time, which suggests, I think,

စိတ်လွင့်စင်နေတတ်ပါတယ်။ ဒါကပြနေတာက ကျွန်တော့အထင်

စိတ်လွင့်စင်ခြင်းဆိုတာက ဖြစ်နေကျဆိုတာတင်မဟုတ်ပဲ

that mind-wandering isn't just frequent, it's ubiquitous.

နေရာတိုင်းမှာကို ဖြစ်နေတယ်ဆိုတာပါ။

It pervades basically everything that we do.

ဒါက အခြေခံအားဖြင့်တော့ ကျွန်တော်တို့

လုပ်သမျှတိုင်းမှာ စိမ့်ဝင်နေတာပါ။

In my talk today, I've told you a little bit about mind-wandering,

ဒီနေ့ဟောပြောချက်မှာ စိတ်လွင့်စင်မှုအကြောင်းကို

နည်းနည်းပြောပြထားပါတယ်၊

a variable that I think turns out to be fairly important

ဒါဟာ ပျော်ရွှင်မှုအတွက် ညီမျှခြင်းကို ရေးချရာမှာ

in the equation for happiness.

အတော်အသင့် အရေးပါသွားလောက်တဲ့

ကိန်းရှင်တစ်ခုလို့ ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်။

My hope is that over time, by tracking people's

ကျွန်တော့မျှော်လင့်ချက်က ကြာလာတော့

လူတွေရဲ့ တဒင်္ဂချင်း ပျော်ရွှင်မှုနဲ့

moment-to-moment happiness and their experiences

သူတို့ရဲ့ နေ့စဉ်တွေ့ကြုံခံစားမှုတွေကို ခြေရာခံရင်း

ပျော်ရွှင်မှုအတွက် အရေးပါတဲ့

in daily life, we'll be able to uncover a lot of important causes of happiness,

အကြောင်းရင်း တော်တော်များများကို

ဖော်ထုတ်နိူင်လိမ့်မယ်ဆိုတာပါ။

and then in the end, a scientific understanding of happiness

ပြီးတော့ နောက်ဆုံးမှာ ပျော်ရွှင်ခြင်းရဲ့

သိပ္ပံနည်းကျ အသိအမြင်ဟာ

will help us create a future that's not only richer

ပိုပြီးချမ်းသာ၊ ကျန်းမာရုံမက ပိုပြီးလည်း

ပျော်ရွှင်ရတဲ့ အနာဂတ်တစ်ခုကို

and healthier, but happier as well.

ဖန်တီးဖို့ ကျွန်တော်တို့ကို အထောက်အပံ့ပြုစေမှာပါ။

Thank you. (Applause)

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ (လက်ခုပ်သံများ)

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)