Want to be happier? Stay in the moment | Matt Killingsworth

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Hiwa Foundation Reviewer: Hanasa-hiwa foundation

So, people want a lot of things out of life,

ئێمە ی مرۆڤ شتی زۆر زۆرمان لە ژیان دەوێت

but I think, more than anything else, they want happiness.

بەڵام لەو بڕوایەدام لە هەمووشتێ زیاتر خوازیاری دڵخۆشین

Aristotle called happiness "the chief good," the end

ئەرستۆتالیش دڵخۆشی بە (بەڕێوبەری باش) ناوبردوە

towards which all other things aim.

وتویەتی کە دڵخۆشی کۆتاییەکە کە هەموو ئامانجەکانی تر دەیانەوێ بیگەنێ

According to this view, the reason we want a big house

ئەگەر بەپێی ئەم جۆرە (ڕوانینە) بێت ئەوا ئێمەی مرۆڤ کاتێ خانوویەکی گەورە

or a nice car

یان سەیارەیەکی جوان

or a good job

یان کارێکی باشمان دەوێت

isn't that these things are intrinsically valuable.

هۆکاری ئەوەنیە کە ئەم شتانە زۆر بە نرخن

It's that we expect them to bring us

بەڵکوو هۆکارەکەی ئەوەیە ئێمە چاوەڕێدەکەین

happiness.

ئەو شتانەی کە وتم (دڵخۆشمان بکەن)

Now in the last 50 years, we Americans have gotten

لە ئێستادا و بۆ ماوەی (پەنجا) ساڵی ڕابردووەوە ئێمەی ئەمەریکی زۆرێک لەو شتانە کە ویستومانن

a lot of the things that we want. We're richer.

بە دەستمان هێناون بۆ نموونە ئێمە ئێستا دەوڵەمەترینین

We live longer. We have access to technology

تەمەنمان درێژترەو وە دەتوانین تەکنەلۆژیا

that would have seemed like science fiction

بەجۆرێک بەکار بهێنین کە خەیاڵاویتریم زانست بێ

just a few years ago.

لە ساڵانی پێشوودا

The paradox of happiness is that even though the

دوو رووی یان دوو لایەنی دڵخۆشی لە وەدایە

objective conditions of our lives have improved dramatically,

لەگەڵ ئەوەشدا کە چۆنێتی ژیانمان گۆراوە

we haven't actually gotten any happier.

بەڵام خۆمان هیچ دڵخۆش نەبووین

Maybe because these conventional notions of progress

وە لەوانەیە هۆکارەکەش ئەوە بێت کە ئەم گۆرانە گەورانە

haven't delivered big benefits in terms of happiness,

هیچ دڵخۆشیان نەکردووین

there's been an increased interest in recent years

ئەوەش بۆتە هۆی ئەوەی لەم چەند ساڵەدا ئێمە خولیای

in happiness itself.

دڵخۆشی خۆی بین

People have been debating the causes of happiness

ماوەیەکی زۆرە کە خەڵکی گفتووگۆ لەسەر هۆکارەکانی دڵخۆشی دەکەن

for a really long time, in fact for thousands of years,

لە راستیدا هەزاران ساڵ دەبێت

but it seems like many of those debates remain unresolved.

بەڵام وادیارە کە زۆرینەی ئەو مشتوو مڕو بەدواگەرانانە بێ ئەنجام مابێتەوە

Well, as with many other domains in life, I think

باشە لەگەڵ ئەوەی ژیان گەلێک بواری تێدایە بە ڵام من لەو بڕوایەدام

the scientific method has the potential to answer this question.

بواری زانست توانای ئەوەی هەیە وەڵامی ئەم پرسیارانە بداتەوە

In fact, in the last few years, there's been an explosion

لەراستیدا لەم چەند ساڵەی دوایدا شۆڕشێک هەڵگیرسا لە گەران بە دوای

in research on happiness. For example, we've learned a lot

(دڵخۆشیدا) بۆ نموونە فێری زۆر شت بووین

about its demographics, how things like income

لە سەیرکردن و تێرامان لە پێکهاتەی دڵخۆشی یەوە کە چۆن شتی وەک و دەسکەوت

and education, gender and marriage relate to it.

یان خوێندن یاخود هاوسەرگیری بەستراونەتەوە بە دڵخۆشییەوە

But one of the puzzles this has revealed is that

بەڵام یەکێک لەو هەڵانەی کە وەڵامەکەی دەرکەوتووە ئەوەیە

factors like these don't seem to have a particularly strong effect.

ئەو هۆکارانەی پێشتر ووتمن کارتێکەری بە هێزیان نیە لەسەر دڵخۆشی

Yes, it's better to make more money rather than less,

بەڵێ زۆر باشترە پارەی زۆرتر دەست بخەیت وەک لە پارەی کەم

or to graduate from college instead of dropping out,

یان باشترە لە کۆلێژ دەربچیت وەک لەوەی واز لە خوێندن بێنیت

but the differences in happiness tend to be small.

بەڵام ئەم حاڵەتانە تەنها لە ڕێژەیەکی کەمی خۆشیدا خۆیدەبینێتەوە

Which leaves the question, what are the big causes of happiness?

ئەمەش وا دەکات ئەم پرسیارە بێتە پێشەوە ئەی کەواتە هۆکارە سەرەکییەکانی دڵخۆشی جیە؟

I think that's a question we haven't really answered yet,

لەو بڕوایەدام ئەو پرسیارەیە کە هێشتا وەڵاممان نەداوەتەوە

but I think something that has the potential to be an answer

بەڵام لە بڕوایەدام شتیک کە توانای وەڵام دانەوەی ئەو پرسیارەی هەبێت

is that maybe happiness has an awful lot to do with

ئەوەیە لەوانە دڵخۆشبوون و خۆشبەختی پەیوەندیەکی هەبێ بەو میتۆدەی کە دەڵی

the contents of our moment-to-moment experiences.

پێویستە چرکە بە چرکەی ژیان ئەزموون بکەیت و تیایدا بژیت

It certainly seems that we're going about our lives,

وادیارە کە چۆنێتی بەسەر بردنی ژیانمان

that what we're doing, who we're with, what we're thinking about,

پەیوەندی تەواوی هەیە بەوەی چی دەکەین چۆن دەژین لەگەڵ کێ دەژین یان بیر لەچی دەکەینەوە

have a big influence on our happiness, and yet

و ئەمانەش کاریگەرییەکی گەورەی لەسەر دڵخۆشیمان هەیە بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا

these are the very factors that have been very difficult,

هۆکارو پاڵنەرەکان زۆر سەختن

in fact almost impossible, for scientists to study.

دەتوانین بڵێین کە مەحاڵ بوو زانایان لێکۆڵینەوەی لەسەر بکەن

A few years ago, I came up with a way to study people's happiness

چەند ساڵیک لەمەو بەر ڕێگەیەکم دۆزییەوە بۆ لێکۆڵینەوە لەسەر خۆشبەختییەکانی مرۆڤ

moment to moment as they're going about their daily lives

لە چرکە بەچرکەی ژیانی ڕۆژانەیدا

on a massive scale all over the world, something we'd never

بەشێوەیەکی گشتی لەسەر تا سەری جیهاندا بوو وە بەجۆرێک بوو کە هەرگیز لەوەو پێش

been able to do before. Called trackyourhappiness.org,

نەتوانراوە بکرێت پڕۆژەکەمان خستە سەر وێب سایتێ کەناوی (بەدوای خۆشەختیدا بڕۆ) بوو

it uses the iPhone to monitor people's happiness in real time.

وە ئایڤۆنمان بەکار هێنا وەکو ئامڕازێک بۆ چاودێریکردنی خۆشبەختی دڵخۆشی خەڵک لە ژیانی ئاسایدا

How does this work? Basically, I send people signals

کارەکە چۆن بوو؟ لە بنەرەتدا شێوەی کارکردنی بەم جۆرە بوو

at random points throughout the day, and then I ask them

هێمام دەنارد بۆ کەسەکان لە کاتی جیا جیاداڕۆژانە وە دواتر کۆمەڵێ

a bunch of questions about their moment-to-moment experience

پرسیارم لێ دەکردن لەسەر سات بە ساتی ئەزمووکردنی ژیانیان

at the instant just before the signal.

بۆ نموونە لەساتی پێش ناردنی هێماکە بۆیان

The idea is that, if we can watch how people's happiness

بیرۆکەی ئەم کارە لەوەدا بوو کە ئەگەر بێت و بتوانین چاودێری چۆنێتی

goes up and down over the course of the day,

بەرز بوونەوە و نزم بوونەوەی ڕێژەی دڵخۆشیان بکەین لە ماوەی ڕۆژێکدا

minute to minute in some cases,

وە سات بە سات و لە هەندێ باروو دۆخدا

and try to understand how what people are doing,

و هەوڵبدەین لەوەی تێبگەین کە خەڵکی چۆن کارەکانیان دەکەن

who they're with, what they're thinking about, and all

و لەگەڵ کێ دان یان بیر لە چی دەکەنەوە

the other factors that describe our day, how those might

هەروەها زانینی هەموو ئەو هۆکارانەی کە دەبێتە هۆی دڵخۆشکردن یاخود بێزار کردنیان

relate to those changes in happiness, we might be able

پێدەچێت ئەو کاتە بتوانین

to discover some of the things that really have

ئەو هۆکارانە بدۆزینەوە

a big influence on happiness.

کە کاریگەری بەهێزیان هەیە لەسەر خۆشبەختی

We've been fortunate with this project to collect

وە بەختێکی باشمان هەبوو لە کارکردن لەم پڕۆژەی کۆکردنەوەی

quite a lot of data, a lot more data of this kind than I think

ئەم ڕێژە زۆرە داتایانەدا کەلەو بڕوایەدام

has ever been collected before,

هەرگیز بەو ڕێژەیە داتا دەستی کەس نەکەو توو وە لەسەر ئەم بابەتە

over 650,000 real-time reports

زیاد لە (شەسەد و پەنجا )هەزار ڕاپۆڕت بوون

from over 15,000 people.

کەلە بارەی (پانزە) هەزار کەسی جیاوازەوە بوون

And it's not just a lot of people, it's a really diverse group,

ڕاپرتەکان هەر ئەوەندەنین کەلە کۆمەڵێ خەڵکی زۆرەوەبن بەڵکو لە چەند گروپێکی جیا جیاوەن

people from a wide range of ages, from 18 to late 80s,

بۆ نموونە خەڵکانی تەمەن ١٨ ساڵ بۆ ٨٠ ساڵ

a wide range of incomes, education levels,

یان لە ئاستی جیاوازی رۆشنبیری و دارایدان

people who are married, divorced, widowed, etc.

یاخود لە بارەی جیاوازی خێزانیدان بۆ نموونە تەڵاق دراون بێوەژنن هتد

They collectively represent every one of

ئەوان بە شێوەیەکی گشتی نموونە بوون بۆ هەریەک

86 occupational categories and hail from over 80 countries.

لەو ٨٦ بەشە پۆلێنکراوانەی کە پێشتر باسم کرد لە ٨٠ وڵاتی جیا جیاوە وەرمانگرتبوون

What I'd like to do with the rest of my time with you today

ئەو کاتەی کە ماومە ئەمڕۆ حەز دەکەم بەوە بەسەری ببەم لە گەڵتان

is talk a little bit about one of the areas that we've been

کە باسی یەکێک لەو بابەتانەتان بۆ بکەم کەڵێکۆڵینەوەمان لەسەر کردووە

investigating, and that's mind-wandering.

ئەو بابەتەش بیرکردنەوەو شرۆفەکردنە

As human beings, we have this unique ability

ئێمەی مرۆڤ توانایەکی نایابمان هەیە

to have our minds stray away from the present.

ئەویش ئەوەیە دەتوانین خەیاڵ و مێشکمان ببینە کاتێک بەدەر لە ئێستا واتا لە ئێستا دوور بکەوینەوە

This guy is sitting here working on his computer,

بۆ نموونە ئەم کەسە لێرەدا کار لەسەر کۆمپیتەرەکەی دەکات

and yet he could be thinking about

بەڵام لەوانەشە بیر لەو

the vacation he had last month,

گەشتە دەکاتەوە دەکاتەوە کە مانگی پێشووتر کردوویەتی

wondering what he's going to have for dinner.

یان بیر لەوە دەکاتەوە چی بخوات بۆ نانی ئێوارە

Maybe he's worried that he's going bald. (Laughter)

یاخوود قەلەقی ئەوەیە کە کەچەڵ ببێت

This ability to focus our attention on something other

ئەم توانایەی کە هێما دەتوانین بیر لە شتێک بکەینەوە

than the present is really amazing. It allows us to learn

کە دوورە لە ئێستادا بە راستی سەر سوڕێنەرە وادەکات بە جۆرێک فێربێت و

and plan and reason in ways that no other species of animal can.

پلان داڕێژین بە دوای هۆکارو ئەنجامەکاندا بگەڕێین کەهیچ گیان لەبەرێکی تر ئەو توانایەی نیە

And yet it's not clear what the relationship is

بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا هێشتا نازانین ئەو پەیوەندییە چیە

between our use of this ability and our happiness.

کە لە نێوان ئەو توانایەو دڵخۆشیاندا هەیە

You've probably heard people suggest that you should

لەوانەیە بیستبێتان لە خەڵکی کە پێیان وتبن واباشترە

stay focused on the present. "Be here now,"

لە ئێستادا بمێنیتەوەو تەرکیز بخەیتە سەر ئێستات

you've probably heard a hundred times.

لەوانەیە سەدان جار گوێت لەو قسەیە بووبێت

Maybe, to really be happy, we need to stay completely

لەوانەیە بۆ ئەوەی بە راستی دڵخۆشبین پێویست بکات بەتەواوەتی

immersed and focused on our experience in the moment.

بە ئێستامانەوە سەرقاڵبین و تەرکیز بخەینە سەر ئەو کارەی لەو ساتەدا ئەنجامی دەدەین

Maybe these people are right. Maybe mind-wandering

خۆ لەوانەیە ئەو کەسانەی ئەم قسانە دەکەن راست بن لەوانەیە بیرکردنەوەو پرسیار کردن لە خۆت

is a bad thing.

شتێکی خراپ بێت

On the other hand, when our minds wander,

لە لایەکی تریشەوە کاتێ بیردەکەینەوە و پرسیار لە خوودی خۆمان دەکەین

they're unconstrained. We can't change the physical reality

بیرەکان جێگیرن خۆ ناتوانین بیان کەینە راستییەک

in front of us, but we can go anywhere in our minds.

لەبەردەمماندا بەڵام لە خەیاڵی خۆماندا دەکرێ بڕۆینە هەرجێگەیەک کە دەیان خوازین

Since we know people want to be happy, maybe

ئەگەر بەم شێوەیە بیری لێکەینەوە لەوانەیە

when our minds wander, they're going to someplace happier than the place

کاتێ کە بیردەکەینەوە وە خەیاڵیان دەیان باتە شووێن و کاتێکی باشتر لەوەی

that they're leaving. It would make a lot of sense.

کەلەو ساتەدا تیایدان لەوانەیە قسەکەیان راستبێت

In other words, maybe the pleasures of the mind

بەجۆرێکی تر بیڵێم لەوانەیە

allow us to increase our happiness with mind-wandering.

بیکردنەوە لە شتێکی خۆش بەراستی دڵخۆشمان بکات

Well, since I'm a scientist, I'd like to try to

باشە هەر لەبەر ئەوەی من زانام حەزدەکەم هەوڵ بدەم

resolve this debate with some data, and in particular

ئەم مشت و مرە لە ڕێگەی جەند داتاو لێکۆڵینەوەیەکەوە حل بکەم

I'd like to present some data to you from three questions

وە بەتایبەتیش حەز دەکەم ئەم داتایانەتان نیشان بدەم کە ئەنجامی ٣ پرسیارن

that I ask with Track Your Happiness. Remember, this is from

کە پرسیارەکان لەسەر ئەسڵدا هی ئەم بابەتەن کە چۆن دڵخۆشببین وە بیریشتان نەچێ

sort of moment-to-moment experience in people's real lives.

لێکۆڵینەوەکە بە جۆرێک کراوە کەبرسیارەکان لەسەر سات بەساتی ژیانی ئەو کەسانە کراون کەلە توێژینەوەکەدا بەشدار بوون

There are three questions. The first one is a happiness question:

٣ پرسیارمان هەیە یەکەمیان دەربارەی دڵخۆشییە ئەویش ئەوەیە

How do you feel, on a scale ranging from very bad

ئێستا هەست بە چی دەکەیت؟ ئەگەر لەسەر ئەم پێوانەیە پێوانەی دڵخۆشییەکەت بکەیت کەلە زۆر خراپەوە

to very good? Second, an activity question:

دەست پێدەکات بۆ زۆر باش؟ دواتر پرسیارێکە لەسەر چاڵاکی ئەویش

What are you doing, on a list of 22 different activities

ئێستا چی دەکەیت وەڵامەکانیش بەشێکی پڕ کراوەتەوە بە ٢٢ چالاکی بۆ نموونە

including things like eating and working and watching TV?

چاڵاکی وەک و خواردن و کارکردن سەیرکردنی تەلەڤیزیۆن

And finally a mind-wandering question:

وە دواهەمین پرسیاریش لەسەر بیرکردنەوەیە ئەویش

Are you thinking about something other

ئایا لە ئێستادا بیر لە شتێکی جیاواز

than what you're currently doing?

دەکەیتەوە کار چالاکیەکی کە دەیکەین؟

People could say no -- in other words, I'm focused only on my task --

وەڵامی جیا جیا هەبوون خەڵک هەموو دەیان ووت نەخێر یان تەنها تەرکیزم لەسەر کارەکەمە

or yes -- I am thinking about something else --

یان بەڵێ بیر لە شتێکی تر دەکەمەوە

and the topic of those thoughts are pleasant,

سەردێڕی ئەم بیرۆکانە دڵخۆشکەرن

neutral or unpleasant.

سرووشتینین یان دڵخۆشکەر نین

Any of those yes responses are what we called mind-wandering.

هەریەک لەو کەسانە کە وەڵامەکانیان بەڵێ بوون ئەو وەڵامانە ئێمە پێیان دەڵێین بیرکردنەوە یان پرسیارکردن لە خوودی خۆت

So what did we find?

ئەی باشە چیمان بۆ دەرکەوت؟

This graph shows happiness on the vertical axis,

ئەم داتای دڵخۆشی دەردەکەن بەشێوەیەکی ستوونی

and you can see that bar there representing how happy

وە دەتوانن ئەو ستوونە ببینن کە هێمایە بۆ ئەوەی چۆن

people are when they're focused on the present,

ئەو کەسانەی کەلە هەمان ساتدا دەژین دڵیان خۆشە

when they're not mind-wandering.

کە بیرناکەنەوە و پرسیار لەخۆیان ناکەن

As it turns out, people are substantially less happy

دەرکەوت کەکەسەکان کەمتر دڵخۆشن

when their minds are wandering than when they're not.

کاتێ بیر لەشتێکی تردەکەنەوە

Now you might look at this result and say, okay, sure,

ئێستا لەوانەیە سەیری ئەم ئەنجامانە بکەن و بڵێن واتە باشە

on average people are less happy when they're mind-wandering,

خەڵکی کەمتر دڵخۆشن دەبن کاتێ بیردەکەنەوە

but surely when their minds are straying away

بەڵام خۆ ئەگەر بیر لە

from something that wasn't very enjoyable to begin with,

رووداو یان شتێکی خۆش بکەنەوە ئەوا خڕاپ نییە و

at least then mind-wandering should be doing something good for us.

دڵخۆشدەبن ئەوەش واتای ئەوەیە کەبیرکردنەوە شتێکی خراپ نییە

Nope. As it turns out,

بەڵام نەخێر وانیە دەرکەوت کە

people are less happy when they're mind-wandering

خەڵکی کەمتر دڵخۆشن کاتێ بیردەکەنەوە

no matter what they're doing. For example,

ئیتر ئایا هەرشتێ بکەن بۆ نموونە

people don't really like commuting to work very much.

خەڵک زۆر حەزناکەن بچنە سەرکار

It's one of their least enjoyable activities, and yet

ئەوە چاڵاکیەکە (کە) کەمترین خۆشی لێدەبینن بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا

they are substantially happier when they're focused

دڵخۆشدەبن ئەگەربێت و تەنها تەرکیز بخەنە سەر کارەکانیان و

only on their commute than when their mind is going

دڵخۆشدەبن ئەگەربێت و تەنها تەرکیز بخەنە سەر کارەکانیان و

off to something else.

بیر لەشتی تر نەکەنەوە

It's amazing.

ئەوە شتێکی نایابە

So how could this be happening? I think part of the reason,

باشە بەڵام ئەمە چۆن دەبێت؟ وابیردەکەمەوە

a big part of the reason, is that when our minds wander,

ەبەشێکی گەوەرەی هۆکارەکە ئەوەیە دەکەینەوە

we often think about unpleasant things, and they are

زۆرینەی جارەکان بیر لە شتی ناخۆش دەکەینەوە

enormously less happy when they do that,

وە ئەوەش بێ گومان بێتاقەتمان دەکات

our worries, our anxieties, our regrets,

بۆ نموونە بیر لە قەلەقی بێ تاقەتی پشیمانیەکانمان دەکەینەوە

and yet even when people are thinking about something

هەر لەبەر ئەوەشە کاتێ مرۆڤ ئەگەر بێت و بە چالاکیەکی ناخۆشیش هەڵبستێ

neutral, they're still considerably less happy

هێشتا کەمتر بێتاقەت دەبێ

than when they're not mind-wandering at all.

لەوەی بیربکاتەوە

Even when they're thinking about something they would describe as pleasant,

تەنانەت ئەگەر بیر لە شتێکی دڵخۆشکەرانەش بکەنەوە هێشتا هەر

they're actually just slightly less happy

کەمتر دڵخۆشدەبن

than when they aren't mind-wandering.

لەو کاتانەی بیرناکەنەوە

If mind-wandering were a slot machine, it would be like

ئەگەر بیرکردنەوە پرسیارکردن لەخۆمان وەک و ئامێرێک وابوایە بەم شێوەیە دەبوو

having the chance to lose 50 dollars, 20 dollars

وەک ئەوە دەبوو تۆ ئامێرێکت هەیە دەتوانیت ٥٠ دۆلار ،٢٠ دۆلار

or one dollar. Right? You'd never want to play. (Laughter)

یان ١دۆڵار لەدەست بدەیت تیایدا کەسیش نایەوێت یاریەکی وەها بکات (پێکەنین)

So I've been talking about this, suggesting, perhaps,

هەر لەبەر ئەوەش بیرم لەوە دەکردەوە احترافم دەکرد خۆ لەوانەیە

that mind-wandering causes unhappiness, but all

بیرکردنەوە توشتی بێتاقەتیمان بکات بەڵام

I've really shown you is that these two things are correlated.

لەراستیدا ئەوەی کە نیشانم داون ئەوەیە ئەم دوانە پێکەوە بەستراون

It's possible that's the case, but it might also be the case

لەوانەیە مەسەلەکە بەم جۆرەبێت خەڵک بیربکەنەوە ئنجا بێتاقەت ببن یان

that when people are unhappy, then they mind-wander.

کاتێ خەڵک بێ تاقەت دەبن ئینجا بیردەکەنەوە

Maybe that's what's really going on. How could we ever

لەوانەیە لەراستیدا وابێت و چۆن

disentangle these two possibilites?

دەکرێ ،دەتوانین ئەو دووگریمانەیە ساخ بکەینەوە؟

Well, one fact that we can take advantage of, I think a fact

باشە راستییەکەی رەهامان هەیە کەلەو بڕوایەدام

you'll all agree is true, is that time goes forward, not

هەموومان کۆکین لەسەری ئەویش ئەوەیە کەکات بەرەو پێشەوە دەڕوات

backward. Right? The cause has to come before the effect.

نەک بەرەو دواوە وایە؟ کەواتە دەبێت هۆکار لەپێش ئەنجام دابنێین

We're lucky in this data we have many responses from each person,

لەم ئامارانەدا بەخت یاوەرمان بوو بەوەی هەر یەک لەکەسەکان وەڵامیان دەداینەوە

and so we can look and see, does mind-wandering

وە بەمەش دەتوانین ئەوە لێکبدەینەوە ئایا بیرکردنەوە

tend to precede unhappiness, or does unhappiness

پێش بێتاقەتی و خەم دێت یان

tend to precede mind-wandering, to get some insight

خەم و بێتاقەتی بێش بیرکردنەوە دێت

into the causal direction.

بۆ ئەوەی بەتەواوی لەراستە راست تێ بگەین

As it turns out, there is a strong relationship between

وەک ئەوەی دەرکەوت کە پەیوەندیەکی بەهێز لەنێوان

mind-wandering now and being unhappy a short time later,

بیرکردنەوە و بێتاقەتیدا هەیە لەکاتی دوای بیرکردنەوەدا

consistent with the idea that mind-wandering is causing people to be unhappy.

دەرکەوت کە بێتاقەتی و بیرکردنەوە پەیوەندییەکی راستەوانەیان هەیە

In contrast, there's no relationship between being unhappy

وە بە پێچەوانەشەوە هیچ پەیوەندییەک

now and mind-wandering a short time later.

نیە لەنێوان پێتاقەتی و بیرکردنەوەدا

In other words, mind-wandering very likely seems to be

بە چۆرێکی تربڵێم بیرکردنەوە و پرسیارکردن لە خۆمان دەرکەوت کە

an actual cause, and not merely a consequence, of unhappiness.

هۆکار بێت بۆ خەمۆکی و بێ تاقەتی

A few minutes ago, I likened mind-wandering

چەند ساتێ پێش ئێستا بیرکردنەوەم بەستەوە

to a slot machine you'd never want to play.

ئامێرێک وە کەهەرگیز ناتەوێ یاری پێبکەی

Well, how often do people's minds wander?

ئەی باشە خەڵک چۆن چەند بیردەکەنەوە

Turns out, they wander a lot. In fact, really a lot.

دەرکەوت خەڵک زۆر بیردەکەنەوە لە راستیدا زۆر زۆر بیردەکەنەوە

Forty-seven percent of the time, people are thinking

لە ٤٧% ی کاتەکانی خەڵکی بیر لە

about something other than what they're currently doing.

شتێک دەکەنەوە کە جیا لەو کارەی لەو ساتەدا دەیکەن

How does that depend on what people are doing?

ئەی بشە ئەوە چۆن کار دەکاتە سەر کارو چالاکیەکانی ژیانی ڕۆژانەی خەڵکی؟

This shows the rate of mind-wandering across 22 activities

ئەمە ڕێژەی بیرکردنەوە نیشان دەدات لە کاتی ئەو ٢٢ چاڵاکییە کەباسمان کرد

ranging from a high of 65 percent — (Laughter) —

لە بەرزترین ڕێژە وە کەلە ٥٦% % ڕیزکراوە (پێکەنین)

when people are taking a shower, brushing their teeth,

لەکاتێ خەڵکی خۆیان دەشۆن یان ددانیان دەشۆن

to 50 percent when they're working,

بۆ ٥٠% کاتێ کاردەکەن

to 40 percent when they're exercising,

بۆ ٤٠% کاتێ وەرزش دەکەن

all the way down to this one short bar on the right

تادەگاتە ئەم ستوونە کەلە هەموویان کورت ترە

that I think some of you are probably laughing at.

کەلەو بڕوایەدام هەندێکیان پێی پێدەکەنن

Ten percent of the time people's minds are wandering

ئەویش ئەوەیە لە ١٠% ی

when they're having sex. (Laughter)

جارەکان خەڵکی بیردەکەنەوە کاتێ سێکس دەکەن

But there's something I think that's quite interesting in this graph,

بەڵام شتێک هەیە کە زۆر سەرنجڕاکێشە لەم گرافەدا

and that is, basically with one exception,

ئەویش ئەوەیە

no matter what people are doing, they're mind-wandering

خەڵکی هەرچییەک بکەن بیردەکەنەوە

at least 30 percent of the time, which suggests, I think,

هەرهیچ نەبێ لە ٣٠% ی کاتەکان

that mind-wandering isn't just frequent, it's ubiquitous.

بیرکردنەوەکان بەردەوام نین بەڵک و بەشێکن لەهەموو شتێکدا هەیە

It pervades basically everything that we do.

بەشێوەیەکی گشتی دزە دەکەنە هەموو شتێکەوە کە دەیکەین

In my talk today, I've told you a little bit about mind-wandering,

لەم گفتووگۆیەی ئەمڕۆمان دا تۆزێ باسی بیرکردنەوە و پرسیارکردنم لە خود بۆ کردن

a variable that I think turns out to be fairly important

شتێک کەلەو بڕوایەدام زۆر گرنگە

in the equation for happiness.

لە هاوکێشەی دڵخۆشبووندا

My hope is that over time, by tracking people's

هیوای من ئەوەیە بە ڕۆشتنی کات و سەرنجراکێشانی خەڵکی بەرەو

moment-to-moment happiness and their experiences

دڵخۆشییەکی سات بە سات

in daily life, we'll be able to uncover a lot of important causes of happiness,

لەژیانی ڕۆژانەیان دا دەتوانین هۆکاری زۆر گرنگی دڵخۆشی دەربخەین

and then in the end, a scientific understanding of happiness

وە لە کۆتایشدا تێگەیشتنێکی زانستیانە بۆ دڵخۆشی

will help us create a future that's not only richer

یارمەتیمان دەدات داهاتوویەک درووست بکەین کەنەک تەنها دەوڵەمەنتر و

and healthier, but happier as well.

تەندروستربین بەڵک و دڵخۆشتربین

Thank you. (Applause)

سوپاس

(Applause)

سوپاس