Hans Rosling: Let my dataset change your mindset

Translator: Aung Paing Soe Reviewer: sann tint

I'm going to talk about your mindset.

ခင်ဗျားတို့ရဲ့အတွေးအမြင်တွေအကြောင်းပြောမယ်

Does your mindset correspond to my dataset?

ခင်ဗျားတို့ရဲ့ အတွေးတွေက ကျွန်တော့်ရဲ့ဒေတာတွေနဲ့ကိုက်ညီမှုရှိရဲ့လား

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

If not, one or the other needs upgrading, isn't it?

မဟုတ်ရင် တစ်ဦးတစ်ယောက်ကတော့ အဆင့်မြှင့်ဖို့လိုနေပြီမဟုတ်လား

When I talk to my students about global issues,

ကမ္ဘာ့ရေးရာတွေအကြောင်း ကျွန်တော့်ကျောင်းသားတွေကိုပြောတဲ့အခါ

and I listen to them in the coffee break,

ကျွန်တော်ကော်ဖီသောက်ချိန်မှာ သူတို့ပြောတာ

they always talk about "we" and "them."

ကျွန်တော်နားထောင်တယ် သူတို့ကအမြဲ ကိုယ့်ဘက် သူ့ဘက်ခွဲပြောကြတယ်

And when they come back into the lecture room

စာသင်ခန်းထဲပြန်ဝင်တဲ့အချိန်ကျွန်တော်မေးတယ်

I ask them, "What do you mean with "we" and "them"?

သူ့ဘက်၊ ကိုယ့်ဘက် ဘယ်လိုခွဲလဲဆိုပြီး

"Oh, it's very easy. It's the western world and it's the developing world," they say.

အို ဒါကအလွယ်လေး သူတို့ပြောကြတာက အနောက်ကမ္ဘာနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးဆဲကမ္ဘာ

"We learned it in college."

ကောလိပ်ကျောင်းတုန်းက သင်ခဲ့ဖူးတာပဲ

And what is the definition then? "The definition?

ဒါဆို ဘယ်လိုအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်လဲ? ဖွင့်ဆိုပုံ?

Everyone knows," they say.

ကျောင်းသားတွေဆိုလိုတာ လူတိုင်းသိကြတာပဲ

But then you know, I press them like this.

ခင်ဗျားတို့သိလား ကျွန်တော်ဒါမျိုးမေးရင်

So one girl said, very cleverly, "It's very easy.

မိန်းကလေးတစ်ယောက်ပြောတာအရမ်းကောင်းတယ်

Western world is a long life in a small family.

သိပ်လွယ်တာပဲတဲ့ အနောက်ကမ္ဘာက အသက်ပိုရှည်၊ မိသားစုဦးရေနည်း

Developing world is a short life in a large family."

ဖွံ့ဖြိုးဆဲကမ္ဘာက အသက်တို၊ မိသားစုဝင်များ

And I like that definition, because it enabled me

ဒီလို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုတာကိုကြိုက်တယ် ဘာလို့ဆို

to transfer their mindset

သူတို့ရဲ့အတွေးအမြင်တွေကို ကျွန်တော်က

into the dataset.

အချက်အလက်အနေနဲ့ ပြောင်းလိုက်နိုင်လို့ပါပဲ။

And here you have the dataset.

ဒီမှာ ကိန်းဂဏန်းတွေရှိတယ်

So, you can see that what we have on this axis here

ဒီဝင်ရိုးကို ကြည့်လိုက်ရင် မီသာစုဝင်ဦးရေ

is size of family. One, two, three, four, five

အမျိုးသမီးတစ်ယောက်မှာရှိတဲ့ ကလေးအရေအတွက်

children per woman on this axis.

တစ်၊ နှစ်၊ သုံး၊ လေး၊ ငါး

And here, length of life, life expectancy,

ဒီမှာက အသက်ကိုပြတယ်၊ မျှော်မှန်းလူ့သက်တမ်း

30, 40, 50.

၃၀နှစ်၊ ၄၀နှစ်၊ ၅၀နှစ်

Exactly what the students said was their concept about the world.

ကျောင်းသားတွေပြောတဲ့အယူအဆနဲ့ ကွက်တိပဲ

And really this is about the bedroom.

တစ်ကယ်တော့ ဒါကအိပ်ခန်းကိုပြောတာ

Whether the man and woman decide to have small family,

လင်မယားနှစ်ယောက်က ကလေးနည်းနည်းပဲယူမလားဆုံးဖြတ်ပေးတဲ့နေရာ

and take care of their kids, and how long they will live.

ကလေးတွေဘယ်လိုပြုစုပျိုးထောင်မလဲ အသက်ရှည်ရှည်ဘယ်လောက်နေရမလဲ

It's about the bathroom and the kitchen. If you have soap, water and food, you know,

ပြောရရင် အိပ်ခန်းနဲ့မီးဖိုချောင်ပါပဲ ခင်ဗျားမှာ ဆပ်ပြာ၊ ရေ၊ အစားအစာရှိရင်

you can live long.

အသက်ရှည်ရှည်နေနိုင်မယ်

And the students were right. It wasn't that the world consisted --

ကျောင်းသားတွေပြောတာလည်းမှန်တယ်

the world consisted here, of one set of countries over here,

ကမ္ဘာကြီးကိုကြည့်လိုက်ရင် ဟိုဘက်နားကတစ်စုကတော့

which had large families and short life. Developing world.

မိသားစုဝင်ကများ၊ အသက်ကတို ဖွံ့ဖြိုးဆဲကမ္ဘာပေါ့

And we had one set of countries up there

ဒီအပေါ်ဘက်နားက နိုင်ငံတွေကတော့

which was the western world.

အနောက်ကမ္ဘာလို့ခေါ်တာပေါ့

They had small families and long life.

မိသားစုဝင်နည်းပြီး အသက်ရှည်ကြတယ်

And you are going to see here

ဒီမှာ ခင်ဗျားတွေ့ရမှာက

the amazing thing that has happened in the world during my lifetime.

ကျွန်တော့်သက်တမ်းအတွင်း ကမ္ဘာကြီးမှာဖြစ်ခဲ့တဲ့ အံ့သြစရာကိစ္စပါ

Then the developing countries applied

ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေမှာ

soap and water, vaccination.

ရေနဲ့ဆပ်ပြာ၊ ကာကွယ်ဆေးတွေရလာတယ်

And all the developing world started to apply family planning.

ပြီးတော့ မိသားစုစီမံကိန်းချတာ စလုပ်လာကြတယ်

And partly to USA who help to provide

အမေရိကန်ရဲ့ငွေကြေးထောက်ပံမှု၊

technical advice and investment.

ပညာရပ်ဆိုင်ရာအကူအညီတွေကြောင့်လည်း တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းပါတယ်

And you see all the world moves over to a two child family,

ကလေးနှစ်ယောက်ပဲယူကြတော့တဲ့ မိသားစုတွေအဖြစ်ပြောင်းလာကြတယ်

and a life with 60 to 70 years.

မျှော်မှန်းသက်တမ်း ၆၀၊ ၇၀ ဖြစ်လာတယ်

But some countries remain back in this area here.

ဒါပေမဲ့ နိုင်ငံတစ်ချို့က ဒီနေရာမှာကျန်ခဲ့တုန်းပဲ

And you can see we still have Afghanistan down here.

အာဖကန်နစ္စတန်ဆို ဒီအောက်နားမှာ

We have Liberia. We have Congo.

လိုက်ဘေးရီယားရှိတယ်၊ ကွန်ဂိုနိုင်ငံရှိတယ်၊

So we have countries living there.

ဒီလိုနိုင်ငံတွေလည်းရှိနေသေးတယ်

So the problem I had

ကျွန်တော့်မှာရှိတဲ့ပြဿနာက

is that the worldview that my students had

ကျွန်တော့်ကျောင်းသားတွေမှာရှိတဲ့ ကမ္ဘာ့အမြင်ဆိုတာ

corresponds to reality in the world

သူတို့ဆရာတွေမွေးတဲ့နှစ်ကာလလောက်က ကမ္ဘာရဲ့

the year their teachers were born.

ပကတိအခြေအနေတွေနဲ့ ကိုက်ညီနေတာပါပဲ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

(Applause)

(လက်ခုပ်တီးသံများ)

And we, in fact, when we have played this over the world.

တကယ်တော့ ဒီပုံကို ပြသတဲ့အခါမှာ လွန်ခဲ့တဲ့တစ်ပတ်က ဝါရှင်တန်က

I was at the Global Health Conference here in Washington last week,

ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးကွန်းဖရင့်တက်ခဲ့ပါတယ်

and I could see the wrong concept

အမေရိကန်က သိပ်ကိုထက်မြက်တဲ့လူတွေမှာတောင်မှ

even active people in United States had,

အယူအဆအမှားကို တွေ့မြင်ခဲ့ရတယ်

that they didn't realize the improvement

သူ့တို့က ဟိုနားကမက္ကဆီကို၊တရုတ်နိုင်ငံတို့

of Mexico there, and China, in relation to United States.

တိုးတက်မှုရှိနေတာကို သတိမပြုမိဘူး အမေရိကန်နဲ့ယှဉ်ရင်လေ

Look here when I move them forward.

ဒီပုံမှာ ဆက်ပြီးကြည့်လိုက်ရင်

Here we go.

ကဲ ကြည့်လိုက်ရအောင်

They catch up. There's Mexico.

ဒီနိုင်ငံတွေအမီလိုက်တယ် ဟိုနားက မက်ဆီကို

It's on par with United States in these two social dimensions.

ဒီလူမှုဘဝရှု့ထောင့်နှစ်ခုမှာ အမေရိကန်နဲ့တူတူတိုးတက်လာတယ်

There was less than five percent

ဒါကိုသတိပြုမိတဲ့ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးပညာရှင်

of the specialists in Global Health that was aware of this.

အရေအတွက်က ၅ % အောက်လောက်သာရှိတယ်

This great nation, Mexico,

နိုင်ငံကြီးတစ်ခုဖြစ်တဲ့ မက္ကဆီကို

has the problem that arms are coming from North,

လက်နက်တွေက မြောက်ပိုင်းကလာတယ် နယ်စပ်ကိုဖြတ်ဝင်တယ်

across the borders, so they had to stop that,

ဆိုတော့ ဒါကိုတားဆီးဖို့လိုတယ်

because they have this strange relationship to the United States, you know.

ဘာလို့ဆို အမေရိကန်နဲ့က ဒီလိုမျိုး ဆန်းကျယ်တဲ့ဆက်ဆံရေးမျိုးရှိတာကိုး

But if I would change this axis here,

ဒီနားက ဝင်ရိုးကို ပြောင်းကြည့်ရမယ်ဆိုရင်

I would instead put income per person.

လူတစ်ဦးချင်းဝင်ငွေကို ပြောင်းလိုက်မယ်

Income per person. I can put that here.

လူတစ်ဦးချင်းဝင်ငွေ၊ ဒီနားမှာထားလိုက်မယ်

And we will then see

ဒါဆိုရင်ကျွန်တော်တို့တွေ့ရမှာက

a completely different picture.

ပထမပုံနဲ့လုံးဝမတူတဲ့ပုံတစ်ခု

By the way, I'm teaching you

စကားမစပ် ကျွန်တော်သင်နေတာက

how to use our website, Gapminder World,

"Gapminder World" ကိုဘယ်လိုသုံးရလဲဆိုတာပါ

while I'm correcting this,

အခုလို ဟိုပြောင်းသည်ပြောင်းလုပ်ပြရင်းနဲ့လေ

because this is a free utility on the net.

ဒါက အင်တာနက်မှာ အခမဲ့သုံးလို့ရပါတယ်

And when I now finally got it right,

အခုလို့ ဝင်ရိုးတွေကိုမှန်အောင်ထားပြီးတာနဲ့

I can go back 200 years in history.

အနှစ် ၂၀၀ အထိ နောက်ပြန်ကြည့်လို့ရပါပြီ

And I can find United States up there.

ဒီအပေါ်နားမှာ အမေရိကန်ကိုတွေ့ရမယ်

And I can let the other countries be shown.

အခြားနိုင်ငံတွေကိုလည်းထည့်ကြည့်လို့ရသေးတယ်

And now I have income per person on this axis.

ဒီဝင်ရိုးမှာ တစ်ဦးချင်းဝင်ငွေ ကိုထည့်လိုက်

And United States only had some, one, two thousand dollars at that time.

အဲဒီခေတ်တုန်းက အမေရိကမှာ ဒေါ်လာ ၁၀၀၀၊ ၂၀၀၀ လောက်ဝင်ငွေရှိတယ်

And the life expectancy was 35 to 40 years,

မျှော်မှန်းလူ့သက်တမ်းက ၃၅နှစ်ကနေ ၄၀ နှစ်

on par with Afghanistan today.

ဒီနေ့ခေတ် အာဖကန်နစ္စတန်နဲ့တူတယ်

And what has happened in the world, I will show now.

ကဲဘာဆက်ဖြစ်မလဲ ကြည့်လိုက်ရအောင်

This is instead of studying history

သမိုင်းဘာသာရပ်ကို တက္ကသိုလ်မှာ

for one year at university.

အချိန် ၁နှစ်လောက်ပေးပြီး လေ့လာမယ့်အစား

You can watch me for one minute now and you'll see the whole thing.

အခုတစ်မိနစ်လောက်ကြည့်လိုက်တာနဲ့ သမိုင်းအစအဆုံးသိသွားနိုင်ပါတယ်

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

You can see how the brown bubbles, which is west Europe,

အနောက်ဉရောပက အညိုရောင်အဝိုင်း

and the yellow one, which is the United States,

အမေရိကန်က အဝါရောင်အဝိုင်း

they get richer and richer and also

ချမ်းသာပြီးရင်း ချမ်းသာလာကြတယ်

start to get healthier and healthier.

ကျန်းမာရေးကလည်း ပိုပြီးကောင်းလာတယ်

And this is now 100 years ago,

အခုနေရာက လွန်ခဲ့တဲ့နှစ် ၁၀၀ရောက်ပြီ

where the rest of the world remains behind.

အခြားနိုင်ငံတွေ ပြတ်ကျန်ခဲ့တာအချိန်ပေါ့

Here we come. And that was the influenza.

လာပြီ ဒါက တုပ်ကွေးကပ်ရောဂါဖြစ်တာ

That's why we are so scared about flu, isn't it?

ဒါကြောင့်တုပ်ကွေးမိမှာ သိပ်ကြောက်ကြတာမလား

It's still remembered. The fall of life expectancy.

မှတ်မိသေးတယ်။ မျှော်မှန်းသက်တမ်း ကျသွားတယ်

And then we come up. Not until

ပြီးတော့အခုပြန်တက်လာပြီ

independence started.

လွတ်လပ်ရေးမရခင်မထိက မတိုးတက်သေးဘူး

Look here You have China over there,

ဟိုးဘက်နားမှာ တရုတ်နိုင်ငံ

you have India over there,

ဟိုဘက်က အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိမယ်

and this is what has happened.

ဘယ်လိုဆက်ဖြစ်ခဲ့လဲဆိုတော့

Did you note there, that we have Mexico up there?

ဒီမှာသတိထားမိလား မက္ကဆီကိုက ဒီအပေါ်နားမှာရှိနေတာ

Mexico is not at all on par with the United States,

မက္ကဆီကိုကအမေရိကန်နဲ့ အားလုံးတူတာတော့မဟုတ်

but they are quite close.

ဒါပေမဲ့ ၂နိုင်ငံက တူလုနီးနီးဖြစ်နေပါပြီ

And especially, it's interesting to see

အထူးသဖြင့်ပြောရရင် စိတ်ဝင်စားဖို့ကောင်းတာက

China and the United States

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၂၀၀ အတွင်းက

during 200 years,

တရုတ်နဲ့ အမေရိကပဲ

because I have my oldest son now working for Google,

အခုပြနေတဲ့ဆော့ဖ်ဝဲလ်ကို ဂူဂဲလ်ကဝယ်လိုက်ပြီး

after Google acquired this software.

ကျွန်တော့်သားအကြီးဆုံးက ဂူဂဲလ်မှာအခုအလုပ်လုပ်နေတယ်

Because in fact, this is child labor. My son and his wife sat in a closet

ပြောရရင် ဒီဆော့ဖ်ဝဲလ်ဖြစ်လာဖို့ ကျွန်တော့်သားနဲ့သူ့ဇနီးတို့

for many years and developed this.

စတိုခန်းထဲမှာ နှစ်ပေါင်းများစွာရေးခဲ့ရတယ်

And my youngest son, who studied Chinese in Beijing.

ဘေကျင်းမှာ တရုတ်စာသင်နေတဲ့ ကျွန်တော့်မြေးအငယ်ဆုံးတောင်ပါလိုက်သေး

So they come in with the two perspectives I have, you know?

နောက်ဆုံး ကျွန်တော့်မှာ အမြင် ၂ခုရလာတယ်

And my son, youngest son who studied in Beijing,

တရုတ်နိုင်ငံ ဘေးကျင်းမှာကျောင်းတက်နေတဲ့

in China, he got a long-term perspective.

ကျွန်တော့်မြေးကတော့ ရေရှည်အမြင်တစ်ခုရလာတယ်

Whereas when my oldest son, who works for Google,

ဂူဂဲလ်မှာလုပ်နေတဲ့ သားအကြီးဆုံးကလည်း

he should develop by quarter, or by half-year.

ဒီဆော့ဖ်ဝဲလ်ပြီးဖို့ ၄ လ ဒါမှမဟုတ် ၆လလောက် အချိန်ယူသင့်တယ်

Or Google is quite generous, so he can have one or two years to go.

ဂူဂဲလ်က သိပ်ကိုရက်ရောရင်တော့ အချိန် ၁နှစ်၊ ၂နှစ်ယူလို့ရတာပေါ့

But in China they look generation after generation

ဒါပေမဲ့ တရုတ်မှာကမျိုးဆက်တစ်ခုစာအထိတွေးတယ်

because they remember

ဘာလို့ဆို သူတို့နိုင်ငံ သိပ်ကိုဆုတ်ယုတ်ခဲ့တဲ့

the very embarrassing period, for 100 years,

ကာလတစ်ခုမှတ်မိနေကြတယ်

when they went backwards.

နှစ် ၁၀၀ လောက်နောက်ပြန်ကြည့်လိုက်ရင်ပေါ့

And then they would remember the first part

၂၀ရာစုရဲ့ အစောပိုင်းကိုပြန်ကြည့်လိုက်တော့

of last century, which was really bad,

သိပ်ကို ဆိုးရွားခဲ့တယ်

and we could go by this so-called Great Leap Forward.

မဟာခုန်ပြန်ကျော်လွှားလှုပ်ရှားမှု ကာလတွေတုန်းကပေါ့

But this was 1963.

ဒါပေမဲ့ အဲတာ ၁၉၆၃ တုန်းက

Mao Tse-Tung eventually brought health to China,

မော်စီတုံးကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံသားတွေ ကျန်းမာလာကြတယ်

and then he died, and then Deng Xiaoping started

သူကွယ်လွန်သွားတော့ တိန့်ရှောင်ဖိန့်က

this amazing move forward.

ခုန်ပျံကျော်လွှားလှုပ်ရှားမှုကိုစတင်ခဲ့တယ်

Isn't it strange to see that the United States

အမေရိကန်က စီးပွားရေးကောင်းအောင်အရင်လုပ်တယ်

first grew the economy, and then gradually got rich?

ပြီးတော့ တဖြည်းဖြည်းချမ်းသာလာတယ် ဒါထူးဆန်းတယ်လို့ မထင်မိဘူးလား

Whereas China could get healthy much earlier,

တရုတ်မှာတော့ အရင်ကျန်းမာလာကြတယ်

because they applied the knowledge of education, nutrition,

ပညာရေး၊ အာဟာရစတဲ့အသိပညာတွေကို အသုံးချလိုက်တာကိုး

and then also benefits of penicillin

ပြီးတော့ ပင်နဆလင်ရဲ့ အကျိုးကျေးဇူး

and vaccines and family planning.

ကာကွယ်ဆေးထိုးတာ၊ မိသားစုစီမံကိန်းချတာ

And Asia could have social development

အာရှတိုက်မှာ စီးပွားရေးတိုးတက်မှုမရသေးခင်

before they got the economic development.

လူမှုရေးတိုးတက်မှုက အရင်ဖြစ်လာတယ်

So to me, as a public health professor,

ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးပါမောက္ခတစ်ဦးအနေနဲ့

it's not strange that all these countries grow so fast now.

ကျွန်တော့်အတွက်ကတော့ဒီနိုင်ငံတွေ အလျင်အမြန်တိုးတက်လာတာသိပ်မထူးဆန်းဘူး

Because what you see here, what you see here

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ခင်ဗျားတို့ဒီမှာတွေ့ရမှာက

is the flat world of Thomas Friedman,

သောမတ်ဖရိုင်းမင်းပြောတဲ့ ပြားနေတဲ့ကမ္ဘာ

isn't it.

မဟုတ်လား

It's not really, really flat.

တကယ့်တကယ်တမ်း ပြားသွားတာတော့မဟုတ်ဘူးပေါ့

But the middle income countries --

ဝင်ငွေအလယ်အလတ်တန်းနိုင်ငံတွေမှာ

and this is where I suggest to my students,

ကျွန်တော့်ကျောင်းသားတွေကို ပြောလေ့ရှိတာက

stop using the concept "developing world."

ဖွံ့ဖြိုးဆဲကမ္ဘာ ဆိုတဲ့ အယူအဆကို ဆက်မသုံးတော့ဖို့

Because after all, talking about the developing world

ဘာလို့ဆို ဖွံ့ဖြိုးဆဲကမ္ဘာ အကြောင်းပြောကြတဲ့အခါ

is like having two chapters in the history of the United States.

အမေရိကန်သမိုင်းမှာ အပိုင်း ၂ ပိုင်းရှိ

The last chapter is about present, and president Obama,

နောက်ဆုံးအပိုင်းက ခုလက်ရှိအချိန် သမ္မတ အိုဘားမားလက်ထက်

and the other is about the past,

အခြားတစ်ပိုင်းကတော့ ပြီးခဲ့တဲ့အတိတ်ကာလ

where you cover everything from Washington

သမ္မတဝါရှင်တန်ကနေ အိုက်စင်ဟောင်ဝါအထိ

to Eisenhower.

ခောတ်အဆက်ဆက်အားလုံးပါတယ်

Because Washington to Eisenhower,

ဝါရှင်တန်ကနေ အိုင်စင်ဟောင်ဝါအထိက

that is what we find in the developing world.

ဖွံ့ဖြိုးဆဲကမ္ဘာကို ကျွန်တော်တို့ တွေ့ရတယ်

We could actually go to Mayflower

မေဖလားဝါး သင်္ဘောကနေ

to Eisenhower,

သမ္မတ အိုက်စင်ဟောင်ဝါအထိခေတ်ကို

and that would be put together into a developing world,

ဖွံ့ဖြိုးဆဲကမ္ဘာလို့ သတ်မှတ်လို့ရပြီး

which is rightly growing its cities in a very amazing way,

အဲဒီခေတ်မှာ မြို့ပြတွေ အလျင်အမြန်ဖွံ့ဖြိုးလာတယ်

which have great entrepreneurs,

အလွန်တော်တဲ့ စွန့်ဦးတီထွင်သူတွေရှိတယ်

but also have the collapsing countries.

ဒါပေမဲ့ အဘက်ဘက်က ချွတ်ခြုံကျနေတဲ့ နိုင်ငံတွေလည်းရှိနေတယ်

So, how could we make better sense about this?

ဒါကိစ္စကို ပိုနားလည်အောင် ဘယ်လိုလုပ်ကြမလဲ

Well, one way of trying is to see whether we could

နည်းလမ်းတစ်ခုအနေနဲ့ သိနိုင်ဖို့ဆိုရင် လူအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုအတွင်းက

look at income distribution.

"ဝင်ငွေပြန်လည်ဖြန့်ဝေခြင်း"ကိုလေ့လာဖို့ပဲ

This is the income distribution of peoples in the world,

ဒါက ကမ္ဘာပေါ်ကလူတွေရဲ့ ဝင်ငွေပြန်လည်ဖြန့်ဝေခြင်း ကိုပြတယ်

from $1. This is where you have food to eat.

၁ ဒေါ်လာကစတယ် ဒီနားမှာ စားဖို့အစားအစာရှိတယ်

These people go to bed hungry.

ဒီလူတွေကတော့ ဗိုက်ဆာလျက်နဲ့ အိပ်ယာဝင်ရတယ်

And this is the number of people.

ဒါက လူဦးရေစုစုပေါင်း

This is $10, whether you have a public or a private

ဒါက ၁၀ ဒေါ်လာ အစိုးရ သို့ ပုဂ္ဂလိက

health service system. This is where you can

ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်စနစ်ရှိတယ် ဒီအဆင့်မှာ

provide health service for your family and school for your children,

ခင်ဗျားမိသားစုကို ဆေးကုပေးနိုင်တယ် ကလေးတွေကျောင်းထားပေးနိုင်တယ်

and this is OECD countries:

ဒါက ဝင်ငွေမြင့်တဲ့ "OECD" နိုင်ငံတွေ

Green, Latin America, East Europe.

ဂရိ၊ လက်တင်အမေရိက၊ အရှေ့ဥရောပက နိုင်ငံတွေ

This is East Asia, and the light blue there is South Asia.

ဒါက အရှေ့အာရှ၊ အပြာဖျော့ဖျော့က အရှေ့တောင်အာရှ

And this is how the world changed.

အခုပြမှာကတော့ ကမ္ဘာကြီးဘယ်လိုပြောင်းလဲခဲ့သလဲဆိုတာပါ

It changed like this.

ဒီလိုပုံစံနဲ့ ပြောင်းလဲခဲ့ပါတယ်

Can you see how it's growing? And how hundreds of millions

ဘယ်လိုဖွံ့ဖြိုးလာတယ်ဆိုတာတွေ့ရလား မီလီယံ၊ ဘီလီယံပေါင်းများစွာသော

and billions is coming out of poverty in Asia?

အာရှတိုက်က လူတွေဆင်းရဲတွင်းကတက်နိုင်ခဲ့တယ်

And it goes over here?

ဒီလိုပုံစံမျိုးဖြစ်ခဲ့တယ်

And I come now, into projections,

နောက်လာမယ့်နှစ်တွေအတွက် ကြိုတင်ခန့်မှန်းရင်

but I have to stop at the door of Lehman Brothers there, you know, because --

Lehman Brothers ရုံးတံခါးရှေ့ရောက်တော့ ကျွန်တော်ရပ်လိုက်ရပြီလေ

(Laughter)

ဘာလို့လဲဆိုတာ ခင်ဗျားတို့သိပါတယ် (ရယ်မောသံများ)

that's where the projections are not valid any longer.

အဲဒီနေရာမှာပဲ ကြိုတင်ခန့်မှန်းတဲ့

Probably the world will do this.

ကိန်းဂဏန်းတွေမမှန်တော့တာပါပဲ ဖြစ်နိုင်တာက

and then it will continue forward like this.

ကမ္ဘာကြီးက ဒီလိုပုံစံမျိုးဆက်သွားနိုင်တယ်

But more or less, this is what will happen,

အနည်းနဲ့အများ ဒီလိုပဲဆက်ဖြစ်မှာပါပဲ

and we have a world which cannot be looked upon as divided.

ဆင်းရဲ။ ချမ်းသာ ကွဲပြားနေတဲ့ကမ္ဘာလို့ ကြည့်မြင်လို့မရတော့ဘူး

We have the high income countries here,

ဒီနားက ဝင်ငွေမြင့်တဲ့နိုင်ငံတွေ

with the United States as a leading power;

အမေရိကန်က ဦးဆောင်နေတယ်

we have the emerging economies in the middle,

အလယ်မှာ အရှိန်အဟုန်နဲ့ဖွံ့ဖြိုးလာတဲ့ နိုင်ငံတွေရှိတယ်

which provide a lot of the funding for the bailout;

အဲဒီနိုင်ငံတွေကပဲ စီးပွားပျက်ကပ်မဖြစ်အောင်

and we have the low income countries here.

ကျားကန်ထားပေးတယ် ဒီနားက ဝင်ငွေနိမ့်တဲ့နိုင်ငံတွေ

Yeah, this is a fact that from where the money comes,

ငွေတွေဘယ်ကရောက်လာသလဲ ဆိုတဲ့အကြောင်းက

they have been saving, you know, over the last decade.

သူတို့တွေ ငွေစုကြတယ် ဆယ်စုနှစ်ကျော်နေပြီ

And here we have the low income countries

ဒီမှာဝင်ငွေနိမ့်တဲ့နိုင်ငံတွေ

where entrepreneurs are.

အဲဒီနိုင်ငံတွေမှာ စွန့်ဦးတီထွင်သူတွေရှိတယ်

And here we have the countries in collapse and war,

ဒီမှာက စစ်ဖြစ်ပြီးပျက်သုဉ်းနေတဲ့နိုင်ငံတွေ

like Afghanistan, Somalia, parts of Congo, Darfur.

အာဖကနစ္စတန်၊ ဆိုမာလီးယား၊ ကွန်ဂိုကနယ်တစ်ချို့၊ ဆူဒန်က "ဒါဖာ"နယ်

We have all this at the same time.

တစ်ခေတ်ထဲမှာ အမျိုးစုံသောနိုင်ငံတွေရှိတယ်

That's why it's so problematic to describe what has happened

ဒါကြောင့်ပဲ ဖွံ့ဖြိုးဆဲကမ္ဘာမှာ

in the developing world.

ဘာဖြစ်နေလဲဆိုတာဖော်ပြဖို့အခက်တွေ့နေရတာပါပဲ

Because it's so different, what has happened there.

ဘာဖြစ်နေလဲဆိုတာသိဖို့ သိပ်ခက်ပါတယ်

And that's why I suggest

ဒါကြောင့် အမြဲကျွန်တော်ပြောတတ်တာက

a slightly different approach of what you would call it.

အနည်းငယ်ကွဲပြားတဲ့နည်းလမ်းမျိုးနဲ့ အဖြေရှာဖို့ပါ။

And you have huge differences within countries also.

နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအတွင်းမှာတောင် ဒေသအလိုက် ကြီးမားတဲ့ကွဲပြားခြားနားမှုတွေရှိနေတယ်

I heard that your departments here were by regions.

ခင်ဗျားတို့ဌာနမှာ ဒေသအလိုက် ပိုင်းခြားသတ်မှတ်တယ်လို့ သိရတယ်

Here you have Sub-Saharan Africa, South Asia,

ဆာဟာရသဲကန္တာရအောက်ပိုင်း အာဖရိကနိုင်ငံတွေ၊ တောင်အာရှနိုင်ငံတွေ

East Asia, Arab states,

အရှေ့အာရှ၊ အာရပ်နိုင်ငံတွေ

East Europe, Latin America, and OECD.

အရှေ့ဉရောပ၊ လက်တင်အမေရိက၊ OECD နိုင်ငံတွေ

And on this axis, GDP.

ဒီဝင်ရိုးကတော့ နိုင်ငံတွေရဲ့ GDP ကိုပြတယ်

And on this, heath, child survival,

ဒီဝင်ရိုးက ကျန်းမာရေး၊ ကလေးအသက်ရှင်နှုန်း

and it doesn't come as a surprise

ဆာဟာရသဲကန္တာရတောင်ပိုင်းက အာဖရိကနိုင်ငံတွေ

that Africa south of Sahara is at the bottom.

အောက်နားရောက်နေတာ သိပ်တော့မထူးဆန်းဘူး

But when I split it, when I split it

ဒါပေမဲ့ နိုင်ငံအလိုက် အဝိုင်းတွေကို

into country bubbles,

တစ်နိုင်ငံစီ ခွဲချလိုက်တဲ့အခါ

the size of the bubbles here is the population.

အဝိုင်းရဲ့အရွယ်အစားက လူဦးရေကိုပြောတာ

Then you see Sierra Leone and Mauritius, completely different.

ဆာရာလီရုန်းနဲ့ မော်ရစ်ချက်နိုင်ငံတွေဆို လုံးဝကို ကွဲပြားကြတယ်

There is such a difference within Sub-Saharan Africa.

ဆာဟာရသဲကန္တာရအောက်ပိုင်းအာဖရိကနိုင်ငံတွေ

And I can split the others. Here is the South Asian,

သိပ်ကိုကွဲပြားတယ်။ ဒီမှာ တောင်အာရှကို ခွဲချလိုက်ရင်

Arab world.

အာရပ်ကမ္ဘာ

Now all your different departments.

အခု နိုင်ငံအားလုံးကိုတွေ့ရပြီ

East Europe, Latin America, and OECD countries.

အရှေ့ဉရောပ၊ လက်တင်အမေရိကနဲ့ OECD အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေ

And here were are. We have a continuum in the world.

ကဲကြည့်ရအောင် ကမ္ဘာကြီးတစ်ခုလုံးကို

We cannot put it into two parts.

ဒီပုံကို နှစ်ပိုင်းခွဲမြင်လို့မရဘူး

It is Mayflower down here. It is Washington here,

မေဖလားဝါးက ဒီအောက်နားမှာ ဝါရှင်တန်က ဒီမှာ

building, building countries.

တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးလာတဲ့ နိုင်ငံတွေ

It's Lincoln here, advancing them.

ဒီမှာ လင်ကွန်း၊ ကျော်တက်လာတယ်

It's Eisenhower bringing modernity into the countries.

ဒါကအိုက်စင်ဟောင်ဝါ နိုင်ငံကို ခေတ်မီတိုးတက်အောင်လုပ်ပေးတယ်

And then it's United States today, up here.

ကဲ ဒါကယနေ့ခေတ် အမေရိက အပေါ်နားမှာ

And we have countries all this way.

ဒီလမ်းကြောင်းတစ်လျောက်မှာ နိုင်ငံတွေရှိတယ်

Now, this is the important thing

ကဲအခုအရေးကြီးတဲ့အချက်က

of understanding how the world has changed.

ကမ္ဘာကြီးဘယ်လိုပြောင်းလဲသွားခဲ့သလဲဆိုတာ နားလည်ဖို့ပါပဲ

At this point I decided to make a pause.

ဒီနေရာမှာ ကျွန်တော် ခဏရပ်လိုက်ဦးမယ်

(Laughter)

(ရယ်မောသံများ)

And it is my task, on behalf of the rest of the world,

ကျွန်တော့်တာဝန်ကကမ္ဘာကြီးတစ်ခုလုံးကိုယ်စား အမေရိကန်က

to convey a thanks to the U.S. taxpayers,

အခွန်ပေးသူတွေကိုကျေးဇူးတင်စကားပြောဖို့ပါပဲ "လူနေမှုဘဝနဲ့ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ

for Demographic Health Survey.

အခြေခံအချက်အလက်စစ်တမ်း" ကောက်ပေးခဲ့လို့ပါပဲ

Many are not aware of -- no, this is not a joke.

လူအများစုသတိမပြုမိကြတာက ဒါပြက်လုံးပြောတာမဟုတ်ပါဘူး

This is very serious.

တကယ့်ကို အတည်ပြောတာပါ။

It is due to USA's continuous sponsoring

ဒါ အမေရိကန်ရဲ့ စဉ်ဆက်မပြတ်ငွေကြေး ထောက်ပံ့မှုကြောင့်ပါ။

during 25 years of the very good methodology

၂၅ နှစ်တာကာလအတွင်းမှာ အလွန်ကောင်းတဲ့ အချက်အလက်ကောက်ယူတဲ့စနစ်နဲ့

for measuring child mortality

ကလေးသေနှုန်းကိုတိုင်းတာနိုင်ခဲ့ပါတယ်

that we have a grasp of what's happening in the world.

ဒါကြောင့်ပဲ ကမ္ဘာကြီးမှာဘာတွေဖြစ်နေသလဲ အချက်အလက်နဲ့ပြနိုင်တာပါ

(Applause)

(လက်ခုပ်တီးသံများ)

And it is U.S. government at its best,

အမေရိကန်အစိုးရဟာ အကောင်းဆုံးကြိုးစားပြီး

without advocacy, providing facts,

အကျိုးစီးပွားမဖက်ဘဲ လူအဖွဲ့အစည်းအတွက် အသုံးဝင်တဲ့

that it's useful for the society.

အချက်အလက်အမှန်ကို ကောက်ယူခဲ့ပါတယ်

And providing data free of charge

ရလာတဲ့အချက်အလက်တွေကိုလည်း ကမ္ဘာက အခမဲ့အသုံးပြုလို့ရအောင်

on the internet, for the world to use. Thank you very much.

အင်တာနက်ပေါ် တင်ထားပေးပါတယ် ကျေးဇူးအထူးတင်ပါတယ်။

Quite the opposite of the World Bank,

ကမ္ဘာဘဏ်နဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်လို့ဆိုနိုင်တာကတော့

who compiled data with government money,

သူကအစိုးရတွေရဲ့ပိုက်ဆံနဲ့ အချက်အလက်တွေစုဆောင်းတယ်

tax money, and then they sell it to add a little profit,

အခွန်ငွေတွေကိုသုံးတယ်။ ပြီးတော့ အမြတ်ယူပြီးမှ ပြန်ရောင်းတယ်

in a very inefficient, Gutenberg way.

သိပ်ကို ပြုန်းတီးစေတာပဲ။ ဂူတင်ဘတ်နည်းလမ်းမျိုးပေါ့။

(Applause)

(လက်ခုပ်တီးသံများ)

But the people doing that at the World Bank

ဒါပေမဲ့ ကမ္ဘာ့ဘဏ်မှာ အလုပ်လုပ်နေတဲ့လူတွေက

are among the best in the world.

ကမ္ဘာပေါ်က အတော်ဆုံးတွေထဲမှာပါတယ်

And they are highly skilled professionals.

သူတို့ကအရည်အသွေးပြည့်ဝတဲ့ "ပရို" တွေပါ။

It's just that we would like to upgrade our international agencies

နိုင်ငံတကာက အေဂျင်စီတွေကိုလဲ ပြောင်းလဲခေတ်မီလာတဲ့ကမ္ဘာကြီးကို

to deal with the world in the modern way, as we do.

အမီလိုက်နိုင်ဖို့ အဆင့်မြှင့်ပေးချင်ပါတယ်

And when it comes to free data and transparency,

ပွင့်လင်းမြင်သာမှု၊ အခမဲ့ဒေတာရယူနိုင်မှု စတာတွေနဲ့ပတ်သတ်လာရင်

United States of America is one of the best.

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုဟာ အကောင်းဆုံးနိုင်ငံတွေထဲက တစ်နိုင်ငံပါ

And that doesn't come easy from the mouth of a Swedish public health professor.

ဆွီဒင်လူမျိုးပြည်သူ့ကျန်းမာရေးပါမောက္ခ တစ်ဦးရဲ့ပါးစပ်က

(Laughter)

ဒီလိုစကားမျိုးထွက်လာဖို့ဆိုတာမလွယ်ပါဘူး (ရယ်မောသံများ)

And I'm not paid to come here, no.

ဒီနေ့မှာ လာပြောဖို့လည်း ပိုက်ဆံရထားတာ မဟုတ်ပါဘူး။

I would like to show you what happens with the data,

အချက်အလက်နဲ့ ဘာဖြစ်နေလဲ၊ ဘာကိုပြနေလဲဆိုတာ

what we can show with this data.

ခင်ဗျားတို့ကို ကျွန်တော်ပြချင်လို့ပါ

Look here. This is the world.

ဒီမှာကြည့်လိုက်ပါ ဒါက ကမ္ဘာကြီး

With income down there and child mortality.

ဝင်ငွေက အောက်ကဝင်ရိုး ကလေးသေနှုန်း

And what has happened in the world?

ကမ္ဘာမှာ ဘာတွေဖြစ်ခဲ့သလဲ?

Since 1950, during the last 50 years

လွန်ခဲ့တဲ့နှစ် ၅၀ ၁၉၅၀ ခုနှစ်ကတည်းက

we have had a fall in child mortality.

ကမ္ဘာမှာ ကလေးသေနှုန်း ကျလာတယ် ဒါက "လူနေမှုဘဝနဲ့ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ

And it is the DHS that makes it possible to know this.

အခြေခံအချက်အလက်စစ်တမ်း" ကြောင့်သိရတာပါ

And we had an increase in income.

ဝင်ငွေတွေ တိုးလာကြတယ်

And the blue former developing countries

အပြာရောင်က အရင်က ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေ

are mixing up with the former industrialized western world.

စက်မှုတိုးတက်နဲ့ အနောက်နိုင်ငံတွေကို လိုက်မီလာကြတယ်

We have a continuum. But we still have, of course,

ကမ္ဘာကတစ်ဆက်တစ်စပ်ထည်း ဖြစ်လာတယ် ဟုတ်ပါတယ်၊ ရှိနေသေးတယ်

Congo, up there. We still have as poor countries

ကွန်ဂိုလို ဆင်းရဲဆဲနိုင်ငံတွေလည်း

as we have had, always, in history.

သမိုင်းကြောင်းတစ်လျောက်မှာလည်းရှိခဲ့တာပါပဲ

And that's the bottom billion, where we've heard today

ဒီနေ့ခေတ် ကြားရတဲ့ "အောက်ခြေကသန်းတစ်ထောင်" ကိုဆိုလိုတာပါပဲ

about a completely new approach to do it.

ဖြေရှင်းနည်းအသစ်တစ်ခုလည်း လိုအပ်လာပါတယ်

And how fast has this happened?

ဘယ်လောက်မြန်မြန်ဖြစ်ခဲ့သလဲ? ထောင်စုနှစ်ရည်မှန်းချက်-အမှတ်၄

Well, MDG 4.

(MDG 4) ကိုကြည့်ရင်

The United States has not been so eager

အမေရိကန်ဆိုရင် MDG 4 သုံးဖို့

to use MDG 4.

စိတ်အားထက်သန်မှုသိပ်မရှိတော့ဘူး ဒါပေမဲ့ MDG 4 ကိုအသုံးပြုပြီး

But you have been the main sponsor that has enabled us to measure it,

ကလေးသေနှုန်းကို တိုင်းတာဖို့ ခင်ဗျားတို့ပဲအဓိကတိုက်တွန်းခဲ့တာ

because it's the only child mortality that we can measure.

ဘာလို့ဆို ဒါကတစ်ခုတည်းသောနည်းလမ်း ဖြစ်နေလို့ပါပဲ။

And we used to say that it should fall four percent per year.

တစ်နှစ်ကို သေနှုန်း ၄% ကျသင့်တယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ပြောလေ့ရှိတယ်

Let's see what Sweden has done.

ဆွီဒင်နိုင်ငံက အခြေအနေကို ကြည့်ရအောင်

We used to boast about fast social progress.

လူမှုဘဝဖွံ့ဖြိုးလာအောင် အမြန်လုပ်ခဲ့တယ်

That's where we were, 1900.

၁၉၀၀ ပြည့်နှစ်တုန်းက အခြေအနေ

1900, Sweden was there.

၁၉၀၀ တုန်းက ဆွီဒင်နိုင်ငံက ဟိုနားမှာ

Same child mortality as Bangladesh had, 1990,

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရဲ့ ကလေးသေနှုန်းနဲ့တူတယ်

though they had lower income.

ဝင်ငွေကတော့ နည်းနေသေးတာပေါ့

They started very well. They used the aid well.

အစကောင်းခဲ့တယ်၊ ထောက်ပံ့မှုတွေကိုကောင်းကောင်းအသုံးချခဲ့တယ်

They vaccinated the kids. They get better water.

ကလေးတွေကို ကာကွယ်ဆေးထိုးပေးတယ် ပိုကောင်းတဲ့

And they reduced child mortality,

သောက်သုံးရေရလာတယ် ကလေးသေနှုန်း ကျလာတယ်

with an amazing 4.7 percent per year. They beat Sweden.

တစ်နှစ်ကို ၄.၇% ကျတယ်။ ဆွီဒင်ကို ကျော်တက်သွားတယ်။

I run Sweden the same 16 year period.

ဆွီဒင်ရဲ့ ၁၆နှစ်တာကာလကို ပြလိုက်တာပါ

Second round, it's Sweden, 1916,

ဒုတိယအချီစမယ် ဒါကဆွီဒင် ၁၉၁၆ ခုနှစ်

against Egypt, 1990.

ယှဉ်မှာက အီဂျစ်နိုင်ငံရဲ့ ၁၉၉၀ အခြေအနေ

Here we go. Once again the USA is part of the reason here.

ကဲ လာပြန်ပါပြီ အမေရိကန်က အကြောင်းပြချက်တွေထဲကတစ်ခုပါ

They get safe water, they get food for the poor,

သန့်ရှင်းတဲ့ရေ၊ ဆင်းရဲတဲ့သူတွေအတွက် အစာရေစာရလာတယ်

and they get malaria eradicated.

ငှက်ဖျားလုံးဝကင်းစင်သွားတယ်။

5.5 percent. They are faster than the millennium development goal.

သေနှုန်း ၅.၅% ကျလာ ထောင်စုနှစ်ရည်မှန်းချက်က သတ်မှတ်ချက်ထက်

And third chance for Sweden, against Brazil here.

ပိုမြန်နေသေးတယ်။ ကဲ တတိယအခွင့်အရေးက ဘရာဇီးနဲ့

Brazil here has amazing social improvement

လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၆ နှစ်အတွင်း ဘရာဇီးနိုင်ငံမှာ

over the last 16 years,

လူမှုဘဝတိုးတက်မှုက အံ့မခန်းပါပဲ

and they go faster than Sweden.

ဆွီဒင်ထက် တိုးတက်လာတာမြန်တယ်

This means that the world is converging.

ဆိုလိုတာက ကမ္ဘာကြီးက ဆင်းရဲချမ်းသာကွာဟမှု

The middle income countries,

နည်းလာတယ်။ ဝင်ငွေအလယ်အလတ်နိုင်ငံတွေ၊

the emerging economy, they are catching up.

ဖွံ့ဖြိုးလာတဲ့စီးပွားရေးနဲ့ အမီလိုက်လာကြတယ်

They are moving to cities,

မြို့ပြတွေကို ပြောင်းရွှေ့လာကြတယ်

where they also get better assistance for that.

မြို့ပြမှာပညာရေးစတဲ့ အခွင့်လမ်းကောင်းရကြတယ်

Well the Swedish students protest at this point.

ဒီနေရာမှာ ဆွီဒင်ကကျောင်းသားတွေ ဆန္ဒပြကြပြီလေ

They say, "This is not fair,

သူတို့ကပြောတယ်။ ဒါ မတရားဘူး

because these countries had vaccines and antibiotics

ဒီနိုင်ငံတွေကကာကွယ်ဆေး၊ ပဋိဇီဝဆေးတွေရှိတယ်

that were not available for Sweden.

အဲဒါတွေက အဲဒီဘက်ခေတ်က ဆွီဒင်မှာ မရနိုင်ဘူး

We have to do real-time competition."

ယှဉ်ပြိုင်မယ်ဆိုရင်ခေတ်စနစ်တူပြိုင်သင့်တယ်

Okay. I give you Singapore, the year I was born.

အိုကေ ကျွန်တော်မွေးတဲ့နှစ်ကစင်္ကာပူနဲ့ယှဉ်

Singapore had twice the child mortality of Sweden.

ဆွီဒင်ထက် ကလေးသေးနှုန်းက ၂ ဆ ရှိတယ်

It's the most tropical country in the world,

ကမ္ဘာပေါ်က အပူပိုင်းနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ

a marshland on the equator.

အီကွေတာပေါ်က ရွံ့နွံစိမ့်စမ်းတွေနဲ့နိုင်ငံ

And here we go. It took a little time for them to get independent.

ကြည့်လိုက်ရအောင် လွတ်လပ်ရေးရဖို့ အချိန်တော်တော်ကြာလိုက်တယ်

But then they started to grow their economy.

စီးပွားရေးတိုးတက်ဖို့ စလုပ်တယ်၊ လူမှုဘဝ

And they made the social investment. They got away malaria.

တိုးတက်ဖို့မြှုပ်နှံလာတယ် ငှက်ဖျားမရှိဘူး။

They got a magnificent health system

အမေရိကန်နဲ့ဆွီဒင်ထက်သာတဲ့

that beat both the U.S. and Sweden.

သိပ်ကောင်းတဲ့ ကျန်းမာရေးစနစ်ရှိတယ်

We never thought it would happen that they would win over Sweden!

ဆွီဒင်ထက်သာသွားမယ်လို့တွေးတောင်မတွေးခဲ့ဘူး

(Applause)

(လက်ခုပ်တီးသံများ)

All these green countries are achieving millennium development goals.

အစိမ်းရောင်ခြယ်ထားတဲ့နိုင်ငံတွေအားလုံးက ထောင်စုနှစ်ရည်မှန်းချက်

These yellow are just about to be doing this.

ပြည့်မီကြတယ်။ အဝါတွေကတော့ ပြည့်မီလုနီးနီးပါ

These red are the countries that doesn't do it, and the policy has to be improved.

အနီရောင်တွေကတော့ မပြည့်မီကြဘူး မူဝါဒပိုင်းတိုးတက်ဖို့လိုနေသေးတယ်

Not simplistic extrapolation.

ရိုးစင်းတဲ့ခန့်မှန်းမှုတော့ မဟုတ်သေးဘူး

We have to really find a way

နည်းလမ်းအသစ်တစ်ခုရှာဖို့လိုနေသေးတယ်

of supporting those countries in a better way.

ကျန်ခဲ့တဲနိုင်ငံတွေကိုပိုကောင်းတဲ့နည်းလမ်း

We have to respect the middle income countries

နဲ့ထောက်ပံ့ပေးနိုင်ဖို့။ ဝင်ငွေအလယ်အလတ်နိုင်ငံတွေရဲ့

on what they are doing.

လုပ်ဆောင်မှုကိုလည်းလေးစားတန်ဖိုးထားပေးရမယ်

And we have to fact-base the whole way we look at the world.

ကမ္ဘာကိုကြည့်မြင်တဲ့အခါ အချက်အလက်ကိုအခြေခံ ကြည့်မြင်ဖို့သင့်တယ်

This is dollar per person. This is HIV in the countries.

ဒါကလူတစ်ဦးချင်းဝင်ငွေ ဒါက HIV ဖြစ်နှုန်း

The blue is Africa.

အပြာရောင်က အာဖရိက

The size of the bubbles is how many are HIV affected.

အဝိုင်းအရွယ်အစားက HIV ကူးစက်ခံအရေအတွက်

You see the tragedy in South Africa there.

တောင်အာဖရိကဟာ HIV ဒဏ်ခံစားနေရတာတွေရမယ်

About 20 percent of the adult population are infected.

လူကြီးအားလုံးရဲ့ ၂၀% ကူးစက်ခံနေရတယ်

And in spite of them having quite a high income,

နိုင်ငံက ဝင်ငွေမြင့်နေပေမယ့်

they have a huge number of HIV infected.

HIV ကူးစက်ခံရသူတွေ အများကြီးရှိနေတယ်

But you also see that there are African countries down here.

ဒါပေမဲ့ ခင်ဗျားထပ်တွေ့မှာက ဒီအောက်နားက အာဖရိကနိုင်ငံတွေ

There is no such thing as an HIV epidemic in Africa.

အာဖရိကတိုက်မှာ HIV ကပ်ဆိုက်နေတယ်ဆိုတာ မဟုတ်ဘူး

There's a number, five to 10 countries in Africa

ဆွီဒင်နဲ့ အမေရိကတို့နဲ့ တူညီတဲ့နိုင်ငံတွေက

that has the same level as Sweden and United States.

အာဖရိကမှာ ၅နိုင်ငံ၊ ၁၀နိုင်ငံလောက်ရှိနေတယ်

And there are others who are extremely high.

HIV အရမ်းများနေတဲ့နိုင်ငံတွေလည်း ရှိတာပေါ့

And I will show you that what has happened

ဘာဆက်ဖြစ်သွားလဲဆိုတာ ကျွန်တော်ပြမယ်

in one of the best countries, with the most vibrant economy

စီးပွားရေးအကောင်းဆုံး အာဖရိကနိုင်ငံတွေထဲက တစ်နိုင်ငံ

in Africa and a good governance, Botswana.

ကောင်းမွန်တဲ့အုပ်ချုပ်မှုစနစ်လဲရှိတဲ့ ဘော့စ်ဝါးနားနိုင်ငံ

They have a very high level. It's coming down.

HIV အရမ်းများတယ်။ အခု ပြန်ကျလာပြီ

But now it's not falling,

ကဲအခုဆို မကျတော့ဘူး

because there, with help from PEPFAR,

ဒီနိုင်ငံမှာ PEPFAR အဖွဲ့အစည်းရဲ့အကူအညီနဲ့

it's working with treatment. And people are not dying.

HIV ကိုဆေးကုပေးလာနိုင်တယ်။ လူတွေမသေကြတော့ဘူး

And you can see it's not that easy,

ဒါကလွယ်လွယ်လေး ဖြစ်လာတာမဟုတ်ဆိုတာ ခင်ဗျားသိနိုင်ပါတယ်

that it is war which caused this.

စစ်ဖြစ်ခြင်းက အကြောင်းရင်းတစ်ခုပါ

Because here, in Congo, there is war.

ကွန်ဂိုမှာကြည့်လိုက်ရင် စစ်ဖြစ်တယ်

And here, in Zambia, there is peace.

ဇမ်ဘီယာမှာက ငြိမ်းချမ်းနေတယ်

And it's not the economy. Richer country has a little higher.

ဆိုတော့ စီးပွားရေးနဲ့မဆိုင်ဘူး။ ချမ်းသာတဲ့နိုင်ငံမှာနည်းနည်းများ

If I split Tanzania in its income,

နေသေးတယ်။ တန်ဇန်းနီးယားကို ဝင်ငွေအလိုက်

the richer 20 percent in Tanzania

ခွဲချလိုက်ရင် ချမ်းသာတဲ့ ၂၀% က

has more HIV than the poorest one.

ဆင်းရဲသူထက် HIV ပိုဖြစ်တာတွေ့ရတယ်

And it's really different within each country.

နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအတွင်းမှာတောင် သိပ်ကိုကွဲပြားခြားနားကြတယ်

Look at the provinces of Kenya. They are very different.

ကင်ညာကခရိုင်မြို့တွေကိုကြည့်လိုက်ရင်

And this is the situation you see.

သိပ်ကိုကွဲပြားနေကြတယ် ဒါ ခင်ဗျားတို့မြင်ရတဲ့အခြေအနေပါပဲ

It's not deep poverty. It's the special situation,

ဆင်းရဲတွင်းနက်နေတာလဲမဟုတ်ဘူး သီးသန့်အခြေအနေတစ်မျိုးပါ

probably of concurrent sexual partnership

လူတစ်ယောက်မှာ လိင်ဆက်ဆံတဲ့သူ တစ်ဦးထက်ပိုရှိနေတာ

among part of the heterosexual population

လိင်တူဆက်ဆံတဲ့ လူအုပ်စုတွေထဲကပေါ့

in some countries, or some parts of countries,

အာဖရိကတောင်ပိုင်းနဲ့အရှေ့ပိုင်းကနိုင်ငံတွေ

in south and eastern Africa.

ဒီအထဲက တစ်ချို့နေရာတွေမှာ အာဖရိကဆိုပြီး

Don't make it Africa. Don't make it a race issue.

သိမ်းကြုံးပြောလို့မရဘူး လူမျိုးအခြေခံကိစ္စဆိုပြီးလုပ်မရဘူး

Make it a local issue. And do prevention at each place,

ဒါက သက်ဆိုင်တဲ့ဒေသတွင်းကိစ္စဖြစ်ပါတယ် ဒေသနဲ့ကိုက်ညီတဲ့ ကာကွယ်ရေးလုပ်ငန်းတွေကို

in the way it can be done there.

သူနေရာဒေသအလိုက်ဆောင်ရွက်ရမှာပါ

So to just end up,

ဆိုတော့ နိဂုံးချုပ်ရရင်

there are things of suffering

ကမ္ဘာ့အဆင်းရဲဆုံး လူပေါင်း ၁ဘီလီယံ ခံစားနေရတဲ့

in the one billion poorest, which we don't know.

ကျွန်တော်တို့မသိကြတဲ့ ကိစ္စရပ်တွေပါပဲ

Those who live beyond the cellphone,

လက်ကိုင်ဖုန်းမဝယ်နိုင်တဲ့သူတွေ

those who have yet to see a computer,

ကွန်ပြူတာမမြင်ဘူးတဲ့လူတွေ

those who have no electricity at home.

အိမ်မှာလျှပ်စစ်မီးမရှိတဲ့လူတွေ

This is the disease, Konzo, I spent 20 years

လွန်ခဲ့တဲ့နှစ် ၂၀ လောက်ကတည်းကကြုံခဲ့ရတဲ့

elucidating in Africa.

ကွန်ဇိုအကြောသေရောဂါဟာ အာဖရိကမှာရှိနေတုန်း

It's caused by fast processing of toxic cassava root in famine situation.

အစာရေစာရှားပါးတဲ့အခြေအနေမှာ စားရလေ့ရှိတဲ့ ကတ်ဆာဗာ အမြစ်ရဲ့အဆိပ်ကြောင့်ဖြစ်တဲ့ရောဂါပါ

It's similar to the pellagra epidemic in Mississippi in the '30s.

၁၉၃၀ တုန်းကမစ္စစပီ မှာတွေ့ခဲ့ရတဲ့ ဗီတာမင် ချို့တဲ့လို့ဖြစ်တဲ့"ပလာဂါရာ"ကပ်ရောဂါ

It's similar to other nutritional diseases.

အခြားအာဟာရချို့တဲ့လို့ဖြစ်တဲ့ရောဂါတွေနဲ့ ဆင်တူပါတယ်

It will never affect a rich person.

ချမ်းသာတဲ့လူတွေဘယ်တော့မှမဖြစ်မယ့်ရောဂါပါ

We have seen it here in Mozambique.

မိုဇမ်ဘစ်နိုင်ငံမှာလည်း တွေ့ခဲ့ရတယ်

This is the epidemic in Mozambique. This is an epidemic in northern Tanzania.

ဒါ မိုဇမ်ဘစ်မှာဖြစ်တဲ့ကပ်ရောဂါ ဒါတန်ဇမ်းနီးယားမှာဖြစ်တဲ့ကပ်ရောဂါ

You never heard about the disease.

ခင်ဗျား ဒီလိုရောဂါရှိတာ ကြားဖူးမှာမဟုတ်ဘူး

But it's much more than Ebola

ဒါက အီဘိုလာထက်တောင် ပိုဆိုးပါတယ်

that has been affected by this disease.

ရောဂါရလိုက်ပြီဆိုရင်လေ

Cause crippling throughout the world.

အကြောသေပြီးလမ်းမလျောက်နိုင်တာ

And over the last two years,

ပြီးခဲ့တဲ့ ၂ နှစ်ကျော်က

2,000 people has been crippled

လူ ၂၀၀၀ အကြောသေပြီးလမ်းမလျောက်နိုင်တော့ဘူး

in the southern tip of Bandundu region.

ဘန်ဒွန်ဒူး ဒေသရဲ့ တောင်ဘက်စွန်းကလူတွေပေါ့

That used to be the illegal diamond trade,

အဲဒီဒေသက တရားမဝင် စိန် အရောင်းအဝယ်လုပ်တာ

from the UNITA-dominated area in Angola.

အန်ဂိုလာနိုင်ငံက UNITA ကြီးစိုးတဲ့နေရာမှာပေါ့

That has now disappeared,

အခုတော့ မရှိကြတော့ဘူး

and they are now in great economic problem.

အခုချိန်မှာ ကြီးမားတဲ့ စီပွားရေးပြဿနာတွေနဲ့

And one week ago, for the first time,

လွန်ခဲ့တဲ့တစ်ပတ်ကပဲ အင်တာနက်လိုင်း လေးလိုင်း

there were four lines on the Internet.

ပထမဆုံးအနေနဲ့ စတပ်တယ်

Don't get confused of the progress of the emerging economies

အသစ်ပေါ်ထွက်လာတဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်း တိုးတက်မှုတွေနဲ့

and the great capacity

ဝင်ငွေအလယ်အလတ်နိုင်ငံကလူတွေရဲ့ အစွမ်းအစ စတာတွေရယ်

of people in the middle income countries

ဝင်ငွေနိမ့်ပေမယ့် ငြိမ်းချမ်းတဲ့နိုင်ငံတွေ

and in peaceful low income countries.

ဒါတွေကို မရောထွေးပစ်လိုက်ပါနဲ့ဦး

There is still mystery in one billion.

၁ ဘီလီယံကိစ္စကတော့ ဖြေရှင်းဖို့ခက်ခဲနေဆဲပါ

And we have to have more concepts

အယူအဆအသစ်တွေပိုလိုအပ်လာတယ်

than just developing countries and developing world.

ဖွံဖြိုးဆဲနိုင်ငံ၊ ဖွံ့ဖြိုးဆဲကမ္ဘာလောက်သာ ခွဲခြားသတ်မှတ်နေတာကနေ

We need a new mindset. The world is converging,

တွေးပုံအသစ်တစ်ခုလဲ လိုအပ်လာတယ် ကမ္ဘာကြီးက စုစုံလာပြီ

but -- but -- but not the bottom billion.

ဒါပေမဲ့... ဒါပေမဲ့... အောက်ခြေက ၁ ဘီလီယံတော့မပါသေးဘူး

They are still as poor as they've ever been.

သူတို့တွေကတော့ ဆင်းရဲမြဲဆင်းရဲဆဲပါပဲ

It's not sustainable, and it will not happen around one superpower.

စူပါ ပါဝါနိုင်ငံကြီးတွေမှာလည်းဖြစ်မှာမဟုတ်

But you will remain

ဒါပေမဲ့ ခင်းဗျားတို့ဟာ အခုလက်ရှိအချိန်အထိ

one of the most important superpowers,

အရေးကြီးဆုံး စူပါ ပါဝါနိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်နေပြီးတော့

and the most hopeful superpower, for the time to be.

မျှော်လင့်ချက်အရှိဆုံး နိုင်ငံတစ်ခုလည်း ဖြစ်နေဦးမှာပါ

And this institution

ဒီလို အင်စတီကျူးရှင်းတစ်ခုဟာ

will have a very crucial role,

အလွန်အရေးပါတဲ့နေရာမှာရှိနေပြီးတော့ အမေရိကန်

not for United States, but for the world.

တစ်နိုင်ငံထဲသာမဟုတ်ပဲ တစ်ကမ္ဘာလုံးအတွက်ပါ

So you have a very bad name,

ခင်ဗျားတို့ဌာနာမည် အမေရိကန်အစိုးရဌာနဆိုတာ ခေါ်ရတာအင်မတန်ဆိုးတယ်

State Department. This is not the State Department.

အစိုးရဌာန မဟုတ်ဘူး

It's the World Department.

ကမ္ဘာ့ဌာန ဖြစ်ပါတယ်။ ခင်ဗျားတို့အပေါ်မှာ

And we have a high hope in you. Thank you very much.

ကျွန်တော်တို့ သိပ်ကိုမျှော်လင့်ထားပါတယ်

(Applause)

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။ (လက်ခုပ်တီးသံများ)