Hans Rosling: Let my dataset change your mindset

Hans Rosling: Verilerimin düşünce yapınızı değiştirmesine izin verin

Çeviri: Meric Aydonat Gözden geçirme: osman oguz ahsen

I'm going to talk about your mindset.

Düşünce yapınız hakkında konuşacağım.

Does your mindset correspond to my dataset?

Sizin düşünce yapınız benim verilerim ile uygun mu?

(Laughter)

(Gülüşmeler)

If not, one or the other needs upgrading, isn't it?

Değilse, biri ya da diğerinin değiştirilmeye ihtiyacı var, değil mi?

When I talk to my students about global issues,

Öğrencilerimle küresel sorunlar hakkında konuştuğumda

and I listen to them in the coffee break,

veya onları kahve arasında dinlediğimde,

they always talk about "we" and "them."

her zaman "biz" ve "onlar" hakkında konuşurlar.

And when they come back into the lecture room

Sınıfa geri geldiklerinde,

I ask them, "What do you mean with "we" and "them"?

onlara, "biz" ve "onlar" ile ne demek istiyorsunuz ? diye sorarım.

"Oh, it's very easy. It's the western world and it's the developing world," they say.

"Çok kolay. Biri batı dünyası ve diğeri de gelişmekte olan dünya" derler.

"We learned it in college."

"Biz bunu üniversitede öğrendik."

And what is the definition then? "The definition?

Peki öyleyse tanım nedir? "Tanım"?

Everyone knows," they say.

"Herkes bilir." derler.

But then you know, I press them like this.

Fakat sonra bilirsiniz, onları şöyle sıkıştırırım.

So one girl said, very cleverly, "It's very easy.

Bir kız çok akıllıca şöyle der: "Çok kolay,

Western world is a long life in a small family.

Batı dünyası küçük ailede uzun bir hayattır.

Developing world is a short life in a large family."

Gelişmekte olan dünya ise büyük ailede kısa bir hayattır."

And I like that definition, because it enabled me

Bu tanımı severim çünkü bana

to transfer their mindset

düşünce yapılarını verilere

into the dataset.

dönüştürmek için olanak sundu.

And here you have the dataset.

İşte veriler.

So, you can see that what we have on this axis here

Bu eksende aile büyüklüğünü

is size of family. One, two, three, four, five

görebilirsiniz. Bu eksende kadın başına

children per woman on this axis.

bir, iki, üç, dört, beş çocuk.

And here, length of life, life expectancy,

Burada, hayatın uzunluğu, yaşam beklentisi

30, 40, 50.

30, 40, 50.

Exactly what the students said was their concept about the world.

Öğrencilerin tam olarak dediği şey onların dünyayı kavramalarıydı.

And really this is about the bedroom.

Ve bu gerçekten yatak odası hakkında.

Whether the man and woman decide to have small family,

Erkeğin ya da kadının küçük bir aileye sahip olma kararı,

and take care of their kids, and how long they will live.

çocuklarına bakmaları, ne kadar yaşayacakları.

It's about the bathroom and the kitchen. If you have soap, water and food, you know,

Bunlar mutfak ve banyo ile ilgililer. Eğer sabununuz, suyunuz, yemeğiniz varsa

you can live long.

uzun yaşayabilirsiniz.

And the students were right. It wasn't that the world consisted --

Öğrenciler haklılardı.

the world consisted here, of one set of countries over here,

Dünya burada büyük aileye ve kısa yaşam süresine sahip

which had large families and short life. Developing world.

bir küme ülkeden

And we had one set of countries up there

ve burada yukarıda,

which was the western world.

batı dünyasından oluşuyordu.

They had small families and long life.

Küçük aileleri ve uzun yaşam süreleri vardı.

And you are going to see here

Ve burada, benim yaşam sürem içinde

the amazing thing that has happened in the world during my lifetime.

dünyada gerçekleşen şaşırtıcı bir şeyi göreceksiniz.

Then the developing countries applied

Daha sonra gelişmekte olan ülkelerde

soap and water, vaccination.

sabun ve su, aşılama uygulandı.

And all the developing world started to apply family planning.

Tüm gelişmekte olan dünya aile planlaması uygulamasına başladı.

And partly to USA who help to provide

Ve teknik danışmanlık ve yatırım sağlamak için

technical advice and investment.

yardımcı olan ABD.

And you see all the world moves over to a two child family,

Tüm dünyanın iki çocuklu aileye doğru hareket ettiğini

and a life with 60 to 70 years.

ve 60 ila 70 yıllık bir hayatı olmaya başladığını görüyorsunuz.

But some countries remain back in this area here.

Fakat bazı ülkeler burada bu bölgede hala geride kaldı.

And you can see we still have Afghanistan down here.

Afganistan'ın hala burada aşağıda olduğunu görüyorsunuz.

We have Liberia. We have Congo.

Liberya var. Kongo var.

So we have countries living there.

Orada yaşayan ülkeler var.

So the problem I had

Sahip olduğum problemin

is that the worldview that my students had

öğrencilerimin kafa yapısının

corresponds to reality in the world

dünyanın öğretmenlerinin doğduğu yıldaki durumuna

the year their teachers were born.

karşılık geldiğini gördüm.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

(Applause)

(Alkış)

And we, in fact, when we have played this over the world.

Bunu tüm dünya için bunu oynattığımızda.

I was at the Global Health Conference here in Washington last week,

Geçen hafta, burada Washington'da Küresel Sağlık Konferansı'ndaydım,

and I could see the wrong concept

ve hatta Birleşik Devletler'deki aktif kişilerde dahi

even active people in United States had,

bu yanlış anlayışı görebildim.

that they didn't realize the improvement

Meksika ve Çin'in, Birleşik Devletler ile ilişkili olarak

of Mexico there, and China, in relation to United States.

ilerlemelerini anlayamamışlar.

Look here when I move them forward.

İlerlettiğimde buraya bakın

Here we go.

İşte.

They catch up. There's Mexico.

Yakalıyorlar. Orada Meksika var.

It's on par with United States in these two social dimensions.

Bu toplumsal boyutta Birleşik Devletler ile paralel ilerliyor.

There was less than five percent

Küresel sağlıkta uzmanların yüzde beşinden azı

of the specialists in Global Health that was aware of this.

bu durumun farkında.

This great nation, Mexico,

Bu büyük Meksika devletinin

has the problem that arms are coming from North,

kuzeyden, sınırlarını aşıp gelen silahlar konusunda

across the borders, so they had to stop that,

problemi var. Bunu durdurmalılardı.

because they have this strange relationship to the United States, you know.

Çünkü, biliyorsunuz, Birleşik Devletler ile garip bir ilişkiye sahipler.

But if I would change this axis here,

Fakat ekseni burada değiştirmek isterseniz, bakınız

I would instead put income per person.

ve buraya kişi başına geliri koyarsam...

Income per person. I can put that here.

Kişi başına gelir. Bunu buraya koyabilirim.

And we will then see

Şimdi tamamen farklı

a completely different picture.

bir resim göreceksiniz.

By the way, I'm teaching you

Bu arada, bunu düzeltirken

how to use our website, Gapminder World,

web sitemizin, "Gapminder World"'ün

while I'm correcting this,

nasıl kullanacağınızı öğretiyorum

because this is a free utility on the net.

çünkü bu internette bedava bir kolaylık.

And when I now finally got it right,

Bunu doğru kullandığımda

I can go back 200 years in history.

tarihte 200 yıl geriye gidebilirim.

And I can find United States up there.

Birleşik Devletleri yukarıda bulabilirim

And I can let the other countries be shown.

ve diğer ülkelerin görünebilmesine izin verebilirim.

And now I have income per person on this axis.

Şimdi bu eksende kişi başına gelir var.

And United States only had some, one, two thousand dollars at that time.

O zamanlar Birleşik Devletler'in geliri azdı, bir, iki, üç bin dolar...

And the life expectancy was 35 to 40 years,

Ortalama yaşam süresi 35-40 yaş arasıydı,

on par with Afghanistan today.

şimdiki Afganistan gibi.

And what has happened in the world, I will show now.

Dünyada neler olduğunu şimdi göztereceğim.

This is instead of studying history

Bunu üniversitede bir yıl

for one year at university.

tarih okumak yerine yapabilirisiniz.

You can watch me for one minute now and you'll see the whole thing.

Beni sadece bir dakikalığına izleyin ve her şeyi göreceksiniz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

You can see how the brown bubbles, which is west Europe,

Batı Avrupa'yı temsil eden kahverengi baloncukların

and the yellow one, which is the United States,

ve sarı baloncuk Birleşik Devletler'in

they get richer and richer and also

gittikçe zenginleştiklerini

start to get healthier and healthier.

ve gittikçe daha sağlıklı olduklarını görebilirsiniz.

And this is now 100 years ago,

Bu 100 yıl önce

where the rest of the world remains behind.

dünyanın geri kalanının geride kalması.

Here we come. And that was the influenza.

İlerliyoruz. Bu grip hastalığı.

That's why we are so scared about flu, isn't it?

Bu neden gripten bu kadar korktuğumuzun açıklaması.

It's still remembered. The fall of life expectancy.

Hala hatırlıyoruz. Ortalama yaşam süresinin düşüşü.

And then we come up. Not until

Şimdi yükseliyoruz.

independence started.

Bağımsızlık başlayana kadar.

Look here You have China over there,

Yukarıda Çin,

you have India over there,

orada Hindistan

and this is what has happened.

ve işte bu olanlar.

Did you note there, that we have Mexico up there?

Meksika'nın orada yukarıda olduğunu gördünüz mü?

Mexico is not at all on par with the United States,

Meksika'nın tam olarak Birleşik Devletler ile aynı seviyede olduğu söylenemez

but they are quite close.

ama oldukça yakınlar.

And especially, it's interesting to see

Özellikle

China and the United States

Çin ve Birleşik Devletler'e

during 200 years,

200 yıl boyunca bakmak ilginç,

because I have my oldest son now working for Google,

çünkü büyük oğlum Google bu programı satın aldıktan sonra

after Google acquired this software.

şimdi Google için çalışıyor.

Because in fact, this is child labor. My son and his wife sat in a closet

Çünkü bu aslında çocuk işçiliği. Oğlum ve eşi

for many years and developed this.

yıllarca bunu geliştirmek için kapanıp uğraştılar.

And my youngest son, who studied Chinese in Beijing.

Ve küçük oğlum Pekin'de Çince okudu.

So they come in with the two perspectives I have, you know?

İkisi bena iki cins bakış acısıyla geldiler.

And my son, youngest son who studied in Beijing,

Pekin'de okuyan küçük oğlumun

in China, he got a long-term perspective.

uzun vadeli bir bakış açısı vardı.

Whereas when my oldest son, who works for Google,

Google'da çalışan büyük oğlum ise

he should develop by quarter, or by half-year.

üç ayda ya da yarım yılda geliştirmeli.

Or Google is quite generous, so he can have one or two years to go.

Veya Google cömert olursa bir ya da iki yılı olabilir.

But in China they look generation after generation

Ama Çin'de nesilden nesile bakıyorlar

because they remember

çünkü 100 yıl süren

the very embarrassing period, for 100 years,

geriye gittikleri

when they went backwards.

bu utanç verici zamanı hatılıyorlar.

And then they would remember the first part

Geçen yüzyılın oldukça kötü geçen

of last century, which was really bad,

ilk kısmını da hatırlıyorlar,

and we could go by this so-called Great Leap Forward.

buraya da İleriye Büyük Sıçrama diyebiliriz.

But this was 1963.

Ama bu 1963'tü.

Mao Tse-Tung eventually brought health to China,

Mao Tse-Tung Çin'e sağlık kazandırdı,

and then he died, and then Deng Xiaoping started

o ölünce Deng Xiaoping

this amazing move forward.

bu inanılmaz ileriye gidiş.

Isn't it strange to see that the United States

Birleşik Devletler'in önce ekonomisinin geliştiğini

first grew the economy, and then gradually got rich?

sonra zenginleştiklerini görmek ilginç değil mi?

Whereas China could get healthy much earlier,

Bu sırada Çin'in bundan oldukça erken daha sağlıklı olabileceğini

because they applied the knowledge of education, nutrition,

çünkü eğitim, besin bilgisini uygulamışlar

and then also benefits of penicillin

sonra penisilini,

and vaccines and family planning.

aşıları, aile planlamasını.

And Asia could have social development

Asya ekonomik gelişime ulaşmadan

before they got the economic development.

toplumsal gelişime ulaşabilirdi.

So to me, as a public health professor,

Toplum sağlığı profesörü olarak

it's not strange that all these countries grow so fast now.

bu ülkelerin bu kadar hızlı büyüdüklerini görmek garip değil.

Because what you see here, what you see here

Çünkü burada gördükleriniz

is the flat world of Thomas Friedman,

Thomas Friedman'ın düz dünyası,

isn't it.

öyle değil mi?

It's not really, really flat.

Aslında gerçekten düz değil.

But the middle income countries --

Ama orta glirli ülkeler --

and this is where I suggest to my students,

bu öğrencilerime "gelişmekte olan ülkeler"

stop using the concept "developing world."

kavramını kullanmayı bırakmalarını söylediğim yer.

Because after all, talking about the developing world

Çünkü gelişmekte olan dünyadan bahsetmek

is like having two chapters in the history of the United States.

Birleşik Devletler'in tarihini iki bölüme ayırmak gibi.

The last chapter is about present, and president Obama,

Son bölüm Başkan Obama ile ilgili,

and the other is about the past,

diğeri ise geçmişle

where you cover everything from Washington

Washington'dan Eisenhover'a

to Eisenhower.

her şeyi kavrayan kısım.

Because Washington to Eisenhower,

Çünkü Washington'dan Eisenhover'a

that is what we find in the developing world.

gelişmekte olan dünyada gördüklerimiz.

We could actually go to Mayflower

Mayflower'dan Eisenhover'a

to Eisenhower,

gidebiliriz

and that would be put together into a developing world,

ve bunu gelişmekte olan dünya olarak tanımlayabiliriz,

which is rightly growing its cities in a very amazing way,

çünkü inanılmaz olarak yeni şehirlerin büyüdüğü,

which have great entrepreneurs,

harika girişimcilerin olduğu,

but also have the collapsing countries.

ama aynı zamanda çökmekte olan ülkeler.

So, how could we make better sense about this?

Peki bunu nasıl daha iyi değerlendirebiliriz?

Well, one way of trying is to see whether we could

Denemenin bir yolu

look at income distribution.

gelir dağılımkına bakmak.

This is the income distribution of peoples in the world,

Bunu dünyadaki insanların 1 dolardan

from $1. This is where you have food to eat.

gelir dağılımı. Burası yiyecek yemek bulunabilen yerler.

These people go to bed hungry.

Bu insanlar aç yatıyorlar.

And this is the number of people.

Bu, insan sayısı.

This is $10, whether you have a public or a private

Bu 10 dolar, toplu ya da özel sağlık sistemi.

health service system. This is where you can

Burası aileniz için sağlık, çocuklarınız için okul

provide health service for your family and school for your children,

sağlayabildiğiniz yer.

and this is OECD countries:

Burası da OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) ülkeleri:

Green, Latin America, East Europe.

Yeşil, Güney Amerika, Doğu Avrupa.

This is East Asia, and the light blue there is South Asia.

Burası Doğu Asya, orada gördüğünüz açık mavi ise Güney Asya.

And this is how the world changed.

Bu, dünyanın nasıl değiştiği.

It changed like this.

Böyle değişti.

Can you see how it's growing? And how hundreds of millions

Nasıl büyüdüğünü görebiliyor musunuz? Yüz milyonlarca

and billions is coming out of poverty in Asia?

ve milyarlarca insanın fakirlikten çıkmasını?

And it goes over here?

Ve buraya gittiğini?

And I come now, into projections,

Şimdi buraya, tahminlere geliyorum,

but I have to stop at the door of Lehman Brothers there, you know, because --

ama burada Lehman Brothers'ın kapısında durmam gerekiyor, biliyorsununz, çünkü,

(Laughter)

(Gülüşmeler)

that's where the projections are not valid any longer.

buradan itibaren tahminler geçerli değil.

Probably the world will do this.

Büyük olasılıkla dünya böyle devam edecek,

and then it will continue forward like this.

sonra böyle ilerleyecek.

But more or less, this is what will happen,

Ama aşağı yukarı olacaklar bunlar

and we have a world which cannot be looked upon as divided.

ve artık dünyayı bölünmüş olarak değerlendiremeyiz.

We have the high income countries here,

Burada yüksek gelirli ülkeler var,

with the United States as a leading power;

önde gelen bir güç olarak Birleşik Devletler var;

we have the emerging economies in the middle,

mali yardım için para sağlayan ülkeleri oluşturan

which provide a lot of the funding for the bailout;

ilerlemekte olan ekonomiler ortada,

and we have the low income countries here.

burada da düşük gelirli ülkeler var.

Yeah, this is a fact that from where the money comes,

Aslında paranın asıl geldiği yerler buraları,

they have been saving, you know, over the last decade.

biliyorsunuz, son on yıldır paralarını biriktiriyorlar.

And here we have the low income countries

Burada da girişimcilerin olduğu

where entrepreneurs are.

düşük gelirli ülkeleri görüyoruz.

And here we have the countries in collapse and war,

Burada ise Afganistan, Somali, Kongo'nın bazı kısımları, Darfur gibi

like Afghanistan, Somalia, parts of Congo, Darfur.

yıkılmakta olan ve savaşta olan ülkeleri görüyoruz.

We have all this at the same time.

Bütün bunlar aynı zamanda oluyor.

That's why it's so problematic to describe what has happened

O yüzden gelişmekte olan dünyada olanları

in the developing world.

açıklamak sorunlu.

Because it's so different, what has happened there.

Çünkü orada olanlar oldukça farklı.

And that's why I suggest

Bu yüzden onu tanımlamaya yeni bir

a slightly different approach of what you would call it.

bakış açısı getirmek istiyorum.

And you have huge differences within countries also.

Ülkeler arasında da oldukça büyük farklılıklar var.

I heard that your departments here were by regions.

Buradaki bölümlerinizin bölgelere göre ayrıldığını duydum.

Here you have Sub-Saharan Africa, South Asia,

Sahara Çölü'nün güneyindeki Afrika, Güney Asya,

East Asia, Arab states,

Doğu Asya, Arap devletleri,

East Europe, Latin America, and OECD.

Doğu Avrupa, Güney Amerika ve OECD.

And on this axis, GDP.

Bu eksende GSYH.

And on this, heath, child survival,

Bunun üzerine sağlık, çocuk yaşama oranları

and it doesn't come as a surprise

ve Sahara'nın güneyindeki Afrika ülkelerinin

that Africa south of Sahara is at the bottom.

en aşağıda yer alması sürpriz olmuyor.

But when I split it, when I split it

Ama bunu

into country bubbles,

ükle baloncuklarına ayırdığımda,

the size of the bubbles here is the population.

buradaki baloncukların büyüklükleri nüfusu temsil ediyor.

Then you see Sierra Leone and Mauritius, completely different.

Sonra Sierra Leone ve Mauritius'un ne kadar farklı olduklarını görüyorsunuz.

There is such a difference within Sub-Saharan Africa.

Sahara'nın güneyindeki Afrika'nın kendi içinde o kadar farklılıklar var.

And I can split the others. Here is the South Asian,

Diğerlerini de ayırabilirsiniz. Burada Güney Asyalı,

Arab world.

Arap dünyası var.

Now all your different departments.

Sizin farklı bölümlerinizin tamamı.

East Europe, Latin America, and OECD countries.

Doğu Avrupa, Güney Afrika ve OECD ülkeleri.

And here were are. We have a continuum in the world.

Buradayız. Dünyada bir devamlılık var.

We cannot put it into two parts.

Onu iki parçaya ayıramayız.

It is Mayflower down here. It is Washington here,

Bu Mayflower, bu Washington,

building, building countries.

ülkeleri kuranlar.

It's Lincoln here, advancing them.

Burada Lincoln onları geliştiren.

It's Eisenhower bringing modernity into the countries.

Eisenhower, ülkeleri modernleştiren.

And then it's United States today, up here.

Bugünkü Birleşik Devletler, yukarıda.

And we have countries all this way.

Diğer ülkeler buralardalar.

Now, this is the important thing

Dünyanın nasıl değiştiğini

of understanding how the world has changed.

anlamanın önemli yanı bu.

At this point I decided to make a pause.

Burada bir ara vermeye karar verdim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And it is my task, on behalf of the rest of the world,

Dünyanın geri kalanı adına

to convey a thanks to the U.S. taxpayers,

Amerikan halkına Demografik Sağlık Anketi için ödedikleri

for Demographic Health Survey.

vergi için teşekkür etmek benim görevim.

Many are not aware of -- no, this is not a joke.

Bazılarınız bunun bir şaka olmadığının farkında değil.

This is very serious.

Bu oldukça ciddi.

It is due to USA's continuous sponsoring

ABD'nin son 25 yılda

during 25 years of the very good methodology

çocuk ölüm oranlarını ölçmede

for measuring child mortality

uygulanan yöntem bilimine sponsorluğu sayesinde

that we have a grasp of what's happening in the world.

dünyada olanları anlayabiliyoruz.

(Applause)

(Alkış)

And it is U.S. government at its best,

Amerikan yönetiminin

without advocacy, providing facts,

taraf tutmayan, gerçekleri açıklayan tavrı sayesinde

that it's useful for the society.

topluma yararlı bilgiler açığa çıkıyor.

And providing data free of charge

Dünyanın ücretsiz olarak kullanımı için bu verileri

on the internet, for the world to use. Thank you very much.

internette paylaşıyorlar. Çok teşekkürler.

Quite the opposite of the World Bank,

Verileri devletin parası ile ve vergilerle toplayan

who compiled data with government money,

ve sonra az bir miktar kar ile

tax money, and then they sell it to add a little profit,

bir bakıma verimsiz bir Gutenberg yoluyla çalışan

in a very inefficient, Gutenberg way.

Dünya Bankası'nın tersine...

(Applause)

(Alkış)

But the people doing that at the World Bank

Ama bunu Dünya Bankası'nda yapanlar

are among the best in the world.

dünyanın en iyilerinden.

And they are highly skilled professionals.

Oldukça yetenekli profesyoneller.

It's just that we would like to upgrade our international agencies

Yapmak istediğimiz sadece uluslararası kurumların

to deal with the world in the modern way, as we do.

dünyayla ilgilenme biçimini modernleştirmek.

And when it comes to free data and transparency,

Ücretsiz verilere ve şeffaflığa gelince

United States of America is one of the best.

Amerika Birleşik Devletleri en iyilerden birisi.

And that doesn't come easy from the mouth of a Swedish public health professor.

Bunu İsveçli bir toplum sağlığı profesörü olarak söylemek kolay değil.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And I'm not paid to come here, no.

Buraya gelmem için bana para vermediler, hayır.

I would like to show you what happens with the data,

Size bu verilerle ne olduğunu göstermek istiyorum,

what we can show with this data.

bu verilerle neler gösterebileceğimizi.

Look here. This is the world.

Buraya bakın. Bu, dünya.

With income down there and child mortality.

Aşağıda gelir ve çocuk ölüm oranları.

And what has happened in the world?

Peki dünyada ne oldu?

Since 1950, during the last 50 years

1950'den beri, son 50 yılda,

we have had a fall in child mortality.

çocuk ölüm oranlarında düşüş oldu.

And it is the DHS that makes it possible to know this.

Bunları DHS sayesinde biliyoruz.

And we had an increase in income.

Gellirde artış oldu.

And the blue former developing countries

Mavi renkli eskiden gelişmekte olan ülkeler

are mixing up with the former industrialized western world.

eski endüstrileşmiş batı dünyası ile karışıyorlar.

We have a continuum. But we still have, of course,

Bir devamlılık mevcut. Ancak tabii ki hala

Congo, up there. We still have as poor countries

yukarıda Kongo var. Tarihte olduğu gibi

as we have had, always, in history.

hala fakir ülkeler var.

And that's the bottom billion, where we've heard today

Bunlar alttaki bir milyar, bugün

about a completely new approach to do it.

tamamen farklı yeni yaklaşımları öğrendiklerimiz.

And how fast has this happened?

Peki bunlar ne kadar hızlı oldu?

Well, MDG 4.

Yeni bin yıl gelişme hedefleri 4. madde.

The United States has not been so eager

Birleşik Devletler bu hedefleri

to use MDG 4.

kullanmak için pek hevesli değildi.

But you have been the main sponsor that has enabled us to measure it,

Ama bunu ölçmek için en önemli sponsor oldunuz,

because it's the only child mortality that we can measure.

çünkü tek ölçebildiğimiz, çocuk ölüm oranları.

And we used to say that it should fall four percent per year.

Yılda yüzde dört azalması gerektiğini söylüyorduk.

Let's see what Sweden has done.

Şimdi İsveç'in ne yaptığını görelim.

We used to boast about fast social progress.

Hızlı toplumsal gelişim ile ilgili böbürleniyorduk.

That's where we were, 1900.

Şurası 1900'de nerede olduğumuz.

1900, Sweden was there.

1900'de İsveç oradaydı.

Same child mortality as Bangladesh had, 1990,

1900 yılında Bangladeş'le aynı çocuk ölüm oranına sahip

though they had lower income.

onların daha düşük geliri olmasına rağmen.

They started very well. They used the aid well.

Oldukça iyi başladılar. Yardımları iyi kullandılar.

They vaccinated the kids. They get better water.

Çocukları aşıladılar. Daha iyi sulara ulaştılar.

And they reduced child mortality,

Ve senede yüzde 4,7 ile

with an amazing 4.7 percent per year. They beat Sweden.

çocuk ölüm oranını azalttılar, İsveç'i geçtiler.

I run Sweden the same 16 year period.

İsveç'i de aynı 16 yıllık sürede oynatıyorum.

Second round, it's Sweden, 1916,

İkinci raund, 1916 İsveç'i,

against Egypt, 1990.

1990 Mısır'ına karşı.

Here we go. Once again the USA is part of the reason here.

Başlıyoruz. Bir kez daha ABD bunun nedenlerinden bir kısmı.

They get safe water, they get food for the poor,

Temiz suya erişimleri var, fakirler için yemekleri var

and they get malaria eradicated.

ve sıtmanın kökünü kurutmuşlar.

5.5 percent. They are faster than the millennium development goal.

Yüzde 5,5. Yeni bin yıl geliştirme hedefinden hızlılar.

And third chance for Sweden, against Brazil here.

Ve İsveç için üçüncü şans, Brezilya'ya karşı.

Brazil here has amazing social improvement

Burada Brezilya, son 16 yılda

over the last 16 years,

inanılmaz bir toplumsal ilerleme kaydetti

and they go faster than Sweden.

ve İsveç'ten hızlı gidiyorlar.

This means that the world is converging.

Bu dünyanın birbirine yakınsadığı anlamına geliyor.

The middle income countries,

Orta gelirli ülkeler,

the emerging economy, they are catching up.

gelişmekte olan ekonomiler, diğerlerini yakalıyorlar.

They are moving to cities,

Bunun iyi daha iyi yardım alabildikleri

where they also get better assistance for that.

şehirlere taşınıyorlar.

Well the Swedish students protest at this point.

Bu noktada İsveçli öğrenciler karşı çıkıyorlar.

They say, "This is not fair,

"Bu adil değil,

because these countries had vaccines and antibiotics

çünkü bu ülkelerin İsveç'in sahip olmadığı

that were not available for Sweden.

aşıları ve antibiyotikleri vardı.

We have to do real-time competition."

Gerçek zamanlı karşılaştırma yapmalıyız." diyorlar.

Okay. I give you Singapore, the year I was born.

Tamam. Size doğduğum yıl Singapur'u göstereyim.

Singapore had twice the child mortality of Sweden.

Singapur'un çocuk ölüm oranı İsveç'in iki katı kadardı.

It's the most tropical country in the world,

Dünyadaki en tropikal ülke,

a marshland on the equator.

ekvatordaki bir bataklık alan.

And here we go. It took a little time for them to get independent.

Başlıyoruz. Bağımsızlıklarını kazanmaları zaman aldı.

But then they started to grow their economy.

Ama bundan sonra ekonomileri büyümeye başladı.

And they made the social investment. They got away malaria.

Toplumsal yatırımlar yaptılat. Sıtmadan kurtuldular.

They got a magnificent health system

Hem ABD'yi hem de İsveç'i geçen

that beat both the U.S. and Sweden.

harika bir sağlık sistemleri vardı.

We never thought it would happen that they would win over Sweden!

Onların İsveç'i geçebileceklerini hiç düşünmemiştik.

(Applause)

(Alkış)

All these green countries are achieving millennium development goals.

Bütün bu yeşil ülkeler yeni bin yıl gelişme hedeflerini başarıyorlar.

These yellow are just about to be doing this.

Bu sarılar neredeyse başarıyorlar.

These red are the countries that doesn't do it, and the policy has to be improved.

Kırmızılar da bunu başaramayan ve anlaşmanın yenilenmesi gereken ülkeler.

Not simplistic extrapolation.

Basitleştirilmiş bir öngörü değil.

We have to really find a way

Bu ülkeleri daha iyi bir şekilde destekleyecek

of supporting those countries in a better way.

bir yol bulmamız gerekiyor.

We have to respect the middle income countries

Orta gelirli ülkelere yaptıkları için

on what they are doing.

saygı duymalıyız.

And we have to fact-base the whole way we look at the world.

Dünyaya bakışımızı gerçeklerle desteklemeliyiz.

This is dollar per person. This is HIV in the countries.

Bu insan başına dolar. Bu ülkelerdeki AIDS.

The blue is Africa.

Mavi olan Afrika.

The size of the bubbles is how many are HIV affected.

Baloncukların büyüklüğü ne kadar AIDS hastası olduğunu temsil ediyor.

You see the tragedy in South Africa there.

Güney Afrika'daki trajediyi burada görüyorsunuz.

About 20 percent of the adult population are infected.

Yetişkin nüfusun yaklaşık yüzde yirmisi hasta.

And in spite of them having quite a high income,

Oldukça yüksek bir gelire sahip olmak yerine

they have a huge number of HIV infected.

oldukça yüksek sayıda AIDS hastası var.

But you also see that there are African countries down here.

Orada aşağıda Afrika ülkeleri olduğunu görüyorsunuz.

There is no such thing as an HIV epidemic in Africa.

Afrika'da AIDS salgını diye bir şey yok.

There's a number, five to 10 countries in Africa

5 ile 10 arası Afrika ülkesinin İsveç ile ABD'ye

that has the same level as Sweden and United States.

yakın oranları var.

And there are others who are extremely high.

Ve inanılmaz yüksek orana sahip diğer ülkeler var.

And I will show you that what has happened

Size Afrika'nın en canlı ekonomiye sahip

in one of the best countries, with the most vibrant economy

en iyi ülkelerinden biri olan Botsvana'da

in Africa and a good governance, Botswana.

neler olduğunu göstereceğim.

They have a very high level. It's coming down.

Oldukça yüksek bir oranları var. Düşüyor.

But now it's not falling,

Ama şimdi düşmüyor,

because there, with help from PEPFAR,

çünkü PEPFAR'ın (Başkanın AIDS için acil durum planı)

it's working with treatment. And people are not dying.

ile tedavi ile çalışıyor. Ve insanlar ölmüyorlar.

And you can see it's not that easy,

Bu kadar kolay olmadığını görüyorsunuz,

that it is war which caused this.

buna savaş neden oldu.

Because here, in Congo, there is war.

Çünkü burada Kongo'da savaş var.

And here, in Zambia, there is peace.

Burada Zambia'da barış var.

And it's not the economy. Richer country has a little higher.

Bunun nedeni ekonomi değil. Daha zengin ülkelerin biraz daha yüksek.

If I split Tanzania in its income,

Tanzanya'yı gelirine göre ikiye ayırırsam,

the richer 20 percent in Tanzania

Tanzanya'daki daha zengin yüzde yirmilik kesimde

has more HIV than the poorest one.

AIDS oranı fakirlerden daha yüksek.

And it's really different within each country.

Gerçekten her ülkenin içinde farklılıklar var.

Look at the provinces of Kenya. They are very different.

Kenya'nın bölgelerine bakın, oldukça farklılar.

And this is the situation you see.

Bu gördüğünüz durum.

It's not deep poverty. It's the special situation,

Bu derin bir fakirlik değil. Özel bir durum,

probably of concurrent sexual partnership

büyük olasılıkla Güney ve Doğu Afrika'daki bazı ülkelerdeki

among part of the heterosexual population

veya ülkelerin bazı kısımlarındaki

in some countries, or some parts of countries,

heteroseksüel nüfusun bir bölümünün

in south and eastern Africa.

aynı andaki cinsel partnerliği.

Don't make it Africa. Don't make it a race issue.

Buna Afrika demeyin. Bunu ırksal bir durum olarak göstermeyin.

Make it a local issue. And do prevention at each place,

Bunu yerel bir durum olarak gösterin. Ve her yerde

in the way it can be done there.

orada uygulanabilecek önlemler alın.

So to just end up,

Bitirmek için,

there are things of suffering

en fakir bir milyar insan

in the one billion poorest, which we don't know.

bilmediğimiz acılar çekiyorlar.

Those who live beyond the cellphone,

Cep telefonsuz yaşayanlar,

those who have yet to see a computer,

henüz bilgisayar görmemişler,

those who have no electricity at home.

evinde elektrik olmayanlar.

This is the disease, Konzo, I spent 20 years

Bu Konzo hastalığı,

elucidating in Africa.

Afrika'da açıklamasını yapmak için yirmi yılımı harcadım.

It's caused by fast processing of toxic cassava root in famine situation.

Kıtlık durumunda tapyoka bitkisinin kökünü hızla işlemekten doğuyor.

It's similar to the pellagra epidemic in Mississippi in the '30s.

30'larda Mississipi'deki vitamin eksikliği salgınına benziyor.

It's similar to other nutritional diseases.

Diğer besinsel hastalıklara benziyor.

It will never affect a rich person.

Zengin birini hiç etkilemeyecek.

We have seen it here in Mozambique.

Onu burada Mozambik'te gördük.

This is the epidemic in Mozambique. This is an epidemic in northern Tanzania.

Bu Mozambik'teki salgın. Bu Kuzey Tanzanya'daki bir salgın.

You never heard about the disease.

Bu hastalığın adını daha önce duymadınız.

But it's much more than Ebola

Ama bu hastalıktan etkilenenler

that has been affected by this disease.

Ebola'dan çok daha fazla.

Cause crippling throughout the world.

Dünyada sakatlığa neden oluyor.

And over the last two years,

Ve son iki yılda

2,000 people has been crippled

Bandandu bölgesinin güney ucunda

in the southern tip of Bandundu region.

2.000 kişi sakatlandı.

That used to be the illegal diamond trade,

Burası yasadışı elmas ticaretinin yapıldığı

from the UNITA-dominated area in Angola.

Angola'nın UNITA (Angola'da siyasi bir parti) kontrolündeki bölgesi.

That has now disappeared,

Bu şimdi neredeyse tamamen kayboldu

and they are now in great economic problem.

ve şimdi oldukça ciddi ekonomik bir sorunları var.

And one week ago, for the first time,

Bir hafta önce ilk defa

there were four lines on the Internet.

İnternet'te dört satır vardı.

Don't get confused of the progress of the emerging economies

Gelişmekte olan ülkelerin durumları

and the great capacity

ve orta gelirli ülkelerdeki insanların

of people in the middle income countries

büyük kapasiteleri

and in peaceful low income countries.

ve barış içindeki düşük gelirli ülkeler kafanızı karıştırmasın.

There is still mystery in one billion.

Bir milyar insan hala gizem içinde.

And we have to have more concepts

Ve gelişmekte olan ülkeler ve gelişmekte olan dünyadan

than just developing countries and developing world.

daha farklı kavramlara ihtiyacımız var.

We need a new mindset. The world is converging,

Yeni bir düsünce yapısına ihtiyacımız var. Dünya birbirine yakınsıyor,

but -- but -- but not the bottom billion.

ama -- ama -- ama alttaki bir milyar öyle değil.

They are still as poor as they've ever been.

Her zaman oldukları kadar fakirler.

It's not sustainable, and it will not happen around one superpower.

Bu sürdürülemez ve bir süper gücün etrafında olmayacak.

But you will remain

Siz en önemli süper güçlerden

one of the most important superpowers,

biri olarak kalacaksınız

and the most hopeful superpower, for the time to be.

ve ilk defa en umutlu süper güç olacaksınız.

And this institution

Bu kurumun sadece Amerika Birleşik Devletleri

will have a very crucial role,

için değil dünya için

not for United States, but for the world.

çok önemli görevleri var.

So you have a very bad name,

Kötü bir isminiz var,

State Department. This is not the State Department.

Dışişleri Bakanlığı. Bu, Dışişleri Bakanlığı değil.

It's the World Department.

Dünya Bakanlığı.

And we have a high hope in you. Thank you very much.

Sizin için büyük umutlarımız var. Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)