Who are you, really? The puzzle of personality | Brian Little | TED

Translator: ALEKSANDAR MITEVSKI Reviewer: Julia Kalaputi

What an intriguing group of individuals you are ...

Колку интересна група на индивидуи сте вие --

to a psychologist.

за еден психолог.

(Laughter)

(Смеа)

I've had the opportunity over the last couple of days

Изминативе неколку дена имав прилика

of listening in on some of your conversations

да слушнам дел од вашите разговори

and watching you interact with each other.

и да ја набљудувам вашата интеракција.

And I think it's fair to say, already,

Оправдано е ако кажам дека, веќе,

that there are 47 people in this audience,

47 луѓе во публикава,

at this moment,

во овој момент,

displaying psychological symptoms I would like to discuss today.

демонстрираат психолошки симптоми за кои би сакал да зборувам денес.

(Laughter)

(Смеа)

And I thought you might like to know who you are.

И си мислев можеби ќе сакате да знаете кои сте тие.

(Laughter)

(Смеа)

But instead of pointing at you,

Но, наместо да ве посочам,

which would be gratuitous and intrusive,

што би било неоправдано и нападно,

I thought I would tell you a few facts and stories,

си реков дај да ви кажам неколку факти и приказни,

in which you may catch a glimpse of yourself.

во кои можеби ќе се препознаете.

I'm in the field of research known as personality psychology,

Јас доаѓам од истражувачкото поле познато како психологија на личноста,

which is part of a larger personality science

кое е пак дел од науката која ја изучува личноста

which spans the full spectrum, from neurons to narratives.

во која се зборува за многу нешта, од неврони па до наративи.

And what we try to do,

Она што се обидуваме,

in our own way,

е на наш начин,

is to make sense of how each of us --

да се обидеме да сфатиме како секој од нас --

each of you --

секој од вас --

is, in certain respects,

е, во одредени аспекти,

like all other people,

како сите луѓе,

like some other people

како некои луѓе

and like no other person.

и како ниту еден човек.

Now, already you may be saying of yourself,

Можеби велите за себе,

"I'm not intriguing.

"Не сум интересен.

I am the 46th most boring person in the Western Hemisphere."

Јас сум 46тата најдосадна личност на Западната Хемисфера."

Or you may say of yourself,

Или можеби си велите,

"I am intriguing,

"Јас сум интересен,

even if I am regarded by most people as a great, thundering twit."

иако повеќето луѓе сметаат дека сум голем, ненадминлив кретен."

(Laughter)

(Смеа)

But it is your self-diagnosed boringness and your inherent "twitiness"

Но токму вашиот "кретенизам" и тоа што се доживувате како досадни

that makes me, as a psychologist, really fascinated by you.

е она што мене, како психолог, ме фасцинира кај вас.

So let me explain why this is so.

Дозволете ми да ви објаснам зошто.

One of the most influential approaches in personality science

Еден од највлијателните пристапи во науката за личноста

is known as trait psychology,

е познат како психологија на црти.

and it aligns you along five dimensions which are normally distributed,

Тој ве опишува преку пет димензии кои се нормално дистрибуирани.

and that describe universally held aspects of difference between people.

Преку нив се претставени универзални разлики меѓу луѓето.

They spell out the acronym OCEAN.

Можеме да ги претставиме преку акронимот OCEAN.

So, "O" stands for "open to experience,"

"O" означува "отвореност кон нови доживувања,"

versus those who are more closed.

наспроти оние кои се позатворени.

"C" stands for "conscientiousness,"

"C" означува "совесност,"

in contrast to those with a more lackadaisical approach to life.

наспроти оние кои имаат полабав пристап кон животот.

"E" -- "extroversion," in contrast to more introverted people.

"Е" -- "екстроверзија," наспроти луѓето кои се поинтровертни.

"A" -- "agreeable individuals,"

"A" -- "пријатни индивидуи,"

in contrast to those decidedly not agreeable.

наспроти оние кои не се пријатни.

And "N" -- "neurotic individuals,"

И "N" -- "невротични индивидуи,"

in contrast to those who are more stable.

наспроти оние кои се постабилни.

All of these dimensions have implications for our well-being,

Сите овие димензии се поврзани со нашата благосостојба,

for how our life goes.

со тоа како ни оди во животот.

And so we know that, for example,

Знаеме дека, на пример,

openness and conscientiousness are very good predictors of life success,

отвореноста и совесноста предвидуваат успех во животот,

but the open people achieve that success through being audacious

но отворените луѓе го постигнуваат тој успех бидејќи се смели

and, occasionally, odd.

и, понекогаш, чудни.

The conscientious people achieve it through sticking to deadlines,

Совесните луѓе постигнуваат успех придржувајќи се до роковите,

to persevering, as well as having some passion.

бидејќи се упорни, и бидејќи имаат одредена страст.

Extroversion and agreeableness are both conducive

Екстроверзијата и пријатноста ви помагаат

to working well with people.

добро да работите со луѓе.

Extroverts, for example, I find intriguing.

Екстровертите, на пример, ми се многу интересни.

With my classes, I sometimes give them a basic fact

На студентите понекогаш им кажувам еден основен податок

that might be revealing with respect to their personality:

кој зборува многу за нивната личност:

I tell them that it is virtually impossible for adults

Им велам дека е буквално невозможно

to lick the outside of their own elbow.

да си го излижеш надворешниот дел од лактот.

(Laughter)

(Смеа)

Did you know that?

Сте го знаеле ли тоа?

Already, some of you have tried to lick the outside of your own elbow.

И веќе, некои од вас пробаа да си го излижат лактот.

But extroverts amongst you

Но, екстровертите меѓу вас

are probably those who have not only tried,

се оние кои не само што пробаа,

but they have successfully licked the elbow

туку и успеаја да го излижат лактот

of the person sitting next to them.

на човекот што седи до нив.

(Laughter)

(Смеа)

Those are the extroverts.

Тие се екстровертите.

Let me deal in a bit more detail with extroversion,

Дај да ви кажам нешто повеќе за екстроверзијата,

because it's consequential and it's intriguing,

зашто е важна и интересна,

and it helps us understand what I call our three natures.

и ни помага да ги разбереме она што го нарекувам нашите три природи.

First, our biogenic nature -- our neurophysiology.

Прво, нашата биогена природа -- нашата неврофизиологија.

Second, our sociogenic or second nature,

Второ, нашата социогена или секундарна природа,

which has to do with the cultural and social aspects of our lives.

која е поврзана со културниот и социјалниот аспект на нашите животи.

And third, what makes you individually you -- idiosyncratic --

И трето, она што ве прави индивидуа -- уникатни --

what I call your "idiogenic" nature.

она што го нарекувам ваша "идиогена" природа.

Let me explain.

Дозволете да објаснам.

One of the things that characterizes extroverts is they need stimulation.

Екстровертите ги карактеризира тоа што тие имаат потреба од стимулација.

And that stimulation can be achieved by finding things that are exciting:

Таа стимулација може да се постигне преку барање работи кои се возбудливи:

loud noises, parties and social events here at TED --

гласна бучава, забави и социјални настани како овде на TED --

you see the extroverts forming a magnetic core.

гледате како екстровертите формираат магнетно јадро.

They all gather together.

Сите се собираат заедно.

And I've seen you.

Ве видов.

The introverts are more likely to spend time in the quiet spaces

Интровертите почесто поминуваат време на тивките места

up on the second floor,

на вториот спрат,

where they are able to reduce stimulation --

каде можат да ја намалат стимулацијата --

and may be misconstrued as being antisocial,

поради што погрешно може да бидат етикетирани како антисоцијални,

but you're not necessarily antisocial.

но тие не се антисоцијални.

It may be that you simply realize that you do better

Едноставно сте сфатиле дека подобро функционирате

when you have a chance to lower that level of stimulation.

откако ќе го намалите нивото на стимулација.

Sometimes it's an internal stimulant, from your body.

Понекогаш е внатрешен стимулант, од вашето тело.

Caffeine, for example, works much better with extroverts than it does introverts.

Кафеинот, на пример, повеќе им помага на екстровертите отколку на интровертите.

When extroverts come into the office at nine o'clock in the morning

Кога екстровертите ќе дојдат во канцеларија во 9 часот наутро

and say, "I really need a cup of coffee,"

и ќе речат, "Навистина ми треба кафе,"

they're not kidding --

тие не се зезаат --

they really do.

навистина им треба.

Introverts do not do as well,

На интровертите не им помага,

particularly if the tasks they're engaged in --

особено ако задачата

and they've had some coffee --

на која работат

if those tasks are speeded,

бара брзина

and if they're quantitative,

и вршење на пресметки,

introverts may give the appearance of not being particularly quantitative.

тогаш интровертите може да изгледаат дезориентирано.

But it's a misconstrual.

Но, тоа е погрешно.

So here are the consequences that are really quite intriguing:

Еве ги последиците кои се навистина интригантни:

we're not always what seem to be,

ние не сме секогаш она што се чини дека сме,

and that takes me to my next point.

а ова ме води до следната поента.

I should say, before getting to this,

Но, пред да дојдам до неа, треба да

something about sexual intercourse,

кажам нешто за сексуалниот однос,

although I may not have time.

иако можеби нема да имам време.

And so, if you would like me to --

Па така, ако вие сакате --

yes, you would?

да, сакате?

OK.

Добро.

(Laughter)

(Смеа)

There are studies done

Има студии кои

on the frequency with which individuals engage in the conjugal act,

испитуваат колку често луѓето имаат секс,

as broken down by male, female; introvert, extrovert.

во зависност од тоа дали се мажи, жени; интроверти, екстроверти.

So I ask you:

Значи ве прашувам:

How many times per minute --

Колку пати во минута --

oh, I'm sorry, that was a rat study --

ох, извинете, тоа беше за стаорците --

(Laughter)

(Смеа)

How many times per month

Колку пати во месецот

do introverted men engage in the act?

интровертните мажи имаат секс?

3.0.

3.0.

Extroverted men?

Екстровертните мажи?

More or less?

Повеќе или помалку?

Yes, more.

Да, повеќе.

5.5 -- almost twice as much.

5.5 -- речиси двојно повеќе.

Introverted women: 3.1.

Интровертните жени: 3.1.

Extroverted women?

Екстровертните жени?

Frankly, speaking as an introverted male,

Искрено, за мене како интровертен маж,

which I will explain later --

за што ќе зборувам подоцна --

they are heroic.

тие се хероини.

7.5.

7.5.

They not only handle all the male extroverts,

Тие не само што ги средиле сите екстровертни мажи,

they pick up a few introverts as well.

туку потфатиле и по некој интроверт.

(Laughter)

(Смеа)

(Applause)

(Аплауз)

We communicate differently, extroverts and introverts.

Екстровертите и интровертите, ние комуницираме различно.

Extroverts, when they interact,

Екстровертите, кога се во интеракција,

want to have lots of social encounter punctuated by closeness.

тие бараат близина во социјалните средби.

They'd like to stand close for comfortable communication.

Тие сакаат да стојат близу до соговорникот.

They like to have a lot of eye contact,

Имаат голема потреба од очен контакт,

or mutual gaze.

да се гледаат со соговорникот во очи.

Во одредени истражувања откривме

We found in some research

that they use more diminutive terms when they meet somebody.

дека тие почесто користат деминутиви кога ќе запознаат некого.

So when an extrovert meets a Charles,

Кога екстроверт ќе го сретне Чарлс,

it rapidly becomes "Charlie," and then "Chuck,"

тој брзо станува "Чарли," па "Чак,"

and then "Chuckles Baby."

и на крај "Чаклс Бејби."

(Laughter)

(Смеа)

Whereas for introverts,

Додека пак за интровертите,

it remains "Charles," until he's given a pass to be more intimate

тој останува "Чарлс," се додека интровертот не добие знак од личноста

by the person he's talking to.

дека може да се приближи.

We speak differently.

Ние зборуваме различно.

Extroverts prefer black-and-white, concrete, simple language.

Екстровертите повеќе сакаат црно-бел, конкретен, едноставен јазик.

Introverts prefer -- and I must again tell you

Интровертите повеќе сакаат -- и повторно морам да ви кажам

that I am as extreme an introvert as you could possibly imagine --

дека јас сум најголемиот интроверт кој можете да го замислите --

we speak differently.

ние зборуваме различно.

We prefer contextually complex,

Ние повеќе сакаме контекстуални, сложени,

contingent,

причинско-последични реченици

weasel-word sentences --

сакаме многу да филозофираме --

(Laughter)

(Смеа)

More or less.

Повеќе или помалку.

(Laughter)

(Смеа)

As it were.

На некој начин.

(Laughter)

(Смеа)

Not to put too fine a point upon it --

Да бидам целосно искрен --

like that.

ете така.

When we talk,

Кога зборуваме,

we sometimes talk past each other.

понекогаш не се разбираме.

I had a consulting contract I shared with a colleague

Еднаш работев на проект со еден колега

who's as different from me as two people can possibly be.

кој е целосно различен од мене.

First, his name is Tom.

Прво, неговото име е Том.

Mine isn't.

Моето не е.

(Laughter)

(Смеа)

Secondly, he's six foot five.

Второ, тој е двометраш.

I have a tendency not to be.

Јас имам тенденција да не сум.

(Laughter)

(Смеа)

And thirdly, he's as extroverted a person as you could find.

И трето, тој е најекстровертната особа што можете да ја најдете.

I am seriously introverted.

Јас сум сериозен интроверт.

I overload so much,

Многу брзо се оптеретувам.

I can't even have a cup of coffee after three in the afternoon

Ако се напијам кафе после три попладне

and expect to sleep in the evening.

потоа нема да можам да спијам ноќе.

We had seconded to this project a fellow called Michael.

Работевме на еден проект, а таму беше вклучен еден колега по име Мајкл.

And Michael almost brought the project to a crashing halt.

Мајкл речиси го уништи проектот.

So the person who seconded him asked Tom and me,

Човекот кој стоеше позади него ме праша мене и Том,

"What do you make of Michael?"

"Што мислите за Мајкл?"

Well, I'll tell you what Tom said in a minute.

Ќе ви кажам што рече Том.

He spoke in classic "extrovert-ese."

Тој зборуваше како класичен екстроверт.

And here is how extroverted ears heard what I said,

А еве како екстровертните уши го слушнаа она што јас го реков,

which is actually pretty accurate.

што е прилично точно.

I said, "Well Michael does have a tendency at times

Реков, "Па, Мајкл понекогаш е склон

of behaving in a way that some of us might see

да се однесува на начин што на некои од нас

as perhaps more assertive than is normally called for."

ни изгледа како понаметлив одошто е потребно."

(Laughter)

(Смеа)

Tom rolled his eyes and he said,

Том ги преврте очите и рече,

"Brian, that's what I said:

"Брајан, тоа го реков и јас:

he's an asshole!"

тој е серко!"

(Laughter)

(Смеа)

(Applause)

(Аплауз)

Now, as an introvert,

Како интроверт,

I might gently allude to certain "assholic" qualities

можеби нежно ќе алудирам на одредени "сераторски" особини

во однесувањето на овој човек,

in this man's behavior,

but I'm not going to lunge for the a-word.

но нема да посегнам по с-зборот.

(Laughter)

(Смеа)

Но екстровертот вели,

But the extrovert says,

"If he walks like one, if he talks like one, I call him one."

"Ако така оди, ако така зборува, тогаш така и ќе го нарекувам."

And we go past each other.

Едноставно не се разбираме.

Now is this something that we should be heedful of?

Дали е ова нешто на што треба да обрнеме внимание?

Of course.

Се разбира.

It's important that we know this.

Важно е да го знаеме ова.

Is that all we are?

Дали е тоа се?

Are we just a bunch of traits?

Дали сме само овие црти?

No, we're not.

Не, не сме.

Remember, you're like some other people

Запамтете, вие сте како некои други луѓе

and like no other person.

и како ниту еден човек.

How about that idiosyncratic you?

Што е со уникатното во вас?

As Elizabeth or as George,

Како Елизабет или како Џорџ,

you may share your extroversion or your neuroticism.

можеби сте екстровертни или невротични како некои други.

But are there some distinctively Elizabethan features of your behavior,

Но, во вашето однесување, има ли нешто што е уникатно,

or Georgian of yours,

што го има само кај вас,

that make us understand you better than just a bunch of traits?

што ни помага подобро да ве разбереме одошто самите црти?

That make us love you?

Што ќе не натера да ве сакаме?

Not just because you're a certain type of person.

Не само затоа што сте одреден тип на личност.

I'm uncomfortable putting people in pigeonholes.

Непријатно ми е да ги ставам луѓето во фиоки.

I don't even think pigeons belong in pigeonholes.

Тие не припаѓаат таму.

So what is it that makes us different?

Што е тоа што не прави различни?

It's the doings that we have in our life -- the personal projects.

Она што го правиме во нашиот живот -- личните проекти.

You have a personal project right now,

Токму сега вие имате личен проект,

but nobody may know it here.

за кој можеби никој овде не знае.

It relates to your kid --

Поврзан е со вашето дете --

you've been back three times to the hospital,

се враќавте три пати во болницата,

and they still don't know what's wrong.

а тие сеуште не знаат што е проблемот.

Or it could be your mom.

Или можеби со вашата мајка.

And you'd been acting out of character.

И тогаш сте излегле од вашиот карактер.

These are free traits.

Тоа се слободни црти.

You're very agreeable, but you act disagreeably

Многу сте пријатни, но се однесувате непријатно

in order to break down those barriers of administrative torpor

за да се пробиете преку административните бариери

in the hospital,

во болницата

to get something for your mom or your child.

за да добиете нешто за вашата мајка или вашето дете.

What are these free traits?

Какви се овие слободни црти?

They're where we enact a script

Тие настануваат кога нашето

in order to advance a core project in our lives.

однесување е водено од нашиот главен животен проект.

And they are what matters.

И токму они се најважни.

Don't ask people what type you are;

Не ги прашувајте луѓето кој е нивниот тип;

ask them, "What are your core projects in your life?"

прашајте ги, "Кои се клучните проекти во твојот живот?"

And we enact those free traits.

Тогаш ги демонстрираме слободните црти.

I'm an introvert,

Јас сум интроверт,

but I have a core project, which is to profess.

но мојот клучен проект, е да предавам.

I'm a professor.

Јас сум професор.

And I adore my students,

И ги овожавам моите студенти,

and I adore my field.

го обожавам моето поле.

And I can't wait to tell them about what's new, what's exciting,

Едвај чекам да им кажам што е ново,

what I can't wait to tell them about.

нешто што е интересно.

And so I act in an extroverted way,

Тогаш се однесувам на екстровертен начин,

because at eight in the morning,

бидејќи во 8 изутрина

the students need a little bit of humor,

на студентите им треба малку хумор,

a little bit of engagement to keep them going

нешто што ќе им го направи интересен

in arduous days of study.

напорниот ден.

But we need to be very careful

Но треба да бидеме многу внимателни

when we act protractedly out of character.

доколку долго време сме надвор од нашиот карактер.

Sometimes we may find that we don't take care of ourselves.

Понекогаш не се грижиме доволно за самите себе.

I find, for example, after a period of pseudo-extroverted behavior,

Јас на пример, после период на псевдо-екстровертно однесување,

I need to repair somewhere on my own.

имам потреба да бидам сам за да ги наполнам батериите.

As Susan Cain said in her "Quiet" book,

Исто како што рече Сузан Кејн во нејзината книга "Quiet,"

in a chapter that featured the strange Canadian professor

во поглавјето кое зборува за чудниот канадски професор

who was teaching at the time at Harvard,

кој во тоа време предавал на Харвард,

I sometimes go to the men's room

и јас понекогаш одам во машкото WC

to escape the slings and arrows of outrageous extroverts.

за да избегам од лудилото кое го создаваат разузданите екстроверти.

(Laughter)

(Смеа)

I remember one particular day when I was retired to a cubicle,

Се сеќавам еден ден се повлеков во тоалет кабината,

trying to avoid overstimulation.

обидувајќи се да ја намалам стимулацијата.

And a real extrovert came in beside me -- not right in my cubicle,

Прав екстроверт дојде до мене -- не во мојата кабина,

but in the next cubicle over --

туку во кабината веднаш до мене --

and I could hear various evacuatory noises,

можев да слушнам неколку олеснувачки звуци,

which we hate -- even our own,

кои ние ги мразиме -- дури и нашите,

that's why we flush during as well as after.

па затоа пуштаме вода за време на нужда и откако ќе завршиме.

(Laughter)

(Смеа)

And then I heard this gravelly voice saying,

И тогаш слушнав еден рапав глас кој вели,

"Hey, is that Dr. Little?"

"Еј, дали е тоа Д-р Литл?"

(Laughter)

(Смеа)

If anything is guaranteed to constipate an introvert for six months,

Ако сакате да му предизвикате запек на интроверт кој ќе трае 6 месеци

тогаш зборувајте му додека се олеснува.

it's talking on the john.

(Laughter)

(Смеа)

That's where I'm going now.

Таму одам сега.

Don't follow me.

Немој да ме следите.

Thank you.

Ви благодарам.

(Applause)

(Аплауз)