Who are you, really? The puzzle of personality | Brian Little | TED

Çeviri: Erkan Atalay Gözden geçirme: Yunus ASIK

What an intriguing group of individuals you are ...

Bir psikolog için

to a psychologist.

çok ilginç bireylersiniz.

(Laughter)

(Kahkahalar)

I've had the opportunity over the last couple of days

Fırsat buldukça, son birkaç gün

of listening in on some of your conversations

bazı söyleyişlerinize kulak misafiri olabildim

and watching you interact with each other.

ve etkileşimde bulunmanızı izledim.

And I think it's fair to say, already,

Şimdiden söyleyebilirim ki

that there are 47 people in this audience,

seyirci arasında 47 kişi,

at this moment,

şu anda,

displaying psychological symptoms I would like to discuss today.

psikolojik semptomlar sergiliyor. Konumuz da aynen bu.

(Laughter)

(Kahkaha)

And I thought you might like to know who you are.

Kim olduğunu bilmek ister misiniz?

(Laughter)

(Kahkahalar)

But instead of pointing at you,

Ama size işaret edeceğime,

which would be gratuitous and intrusive,

ki bu gereksiz ve zoraki olur,

I thought I would tell you a few facts and stories,

sizinle bazı gerçekleri ve hikâyeleri paylaşmak istiyorum.

in which you may catch a glimpse of yourself.

Belki içinde kendini bulabilirsin.

I'm in the field of research known as personality psychology,

Bilim alanım Kişilik Psikolojisi olarak tanımlanıyor,

which is part of a larger personality science

bu daha kapsamlı Kişilik Araştırma alanının parçası.

which spans the full spectrum, from neurons to narratives.

Nörondan başlayan öykülerimize varan bir alan bu.

And what we try to do,

Bizim yapmaya çalıştığımız şey

in our own way,

kendimize öz şekilde,

is to make sense of how each of us --

her birimizi anlayabilmek --

each of you --

her biriniz --

is, in certain respects,

belirli bir açıdan

like all other people,

bazıları gibi,

like some other people

herkes gibisiniz, ama

and like no other person.

kimseye benzemeyen özelliklerin de var.

Now, already you may be saying of yourself,

Şimdi kendine şunu söyleyebilirsin:

"I'm not intriguing.

"Hiç etkileyici değilim.

I am the 46th most boring person in the Western Hemisphere."

Batı yarımkürenin kırkaltıncı sıkıcı insanı benim."

Or you may say of yourself,

Veya kendi hakkında şunu diyebilirsin,

"I am intriguing,

"İlgi çekici biriyim,

even if I am regarded by most people as a great, thundering twit."

her ne kadar çoğunuz beni büyük salak sanıyor olsa da."

(Laughter)

(Kahkahalar)

But it is your self-diagnosed boringness and your inherent "twitiness"

Ama kendi teşhis ettiğin sıkıcılığın ve "salaklığın"

that makes me, as a psychologist, really fascinated by you.

bir psikolog olarak sana hayranlık duymamı sağlıyor.

So let me explain why this is so.

Bunun nedenini açıklayayım.

One of the most influential approaches in personality science

Kişilik psikolojisi'nde önde gelen yaklaşımlardan biri

is known as trait psychology,

karakter teorisi olarak bilinir

and it aligns you along five dimensions which are normally distributed,

ve bu teori seni genelde normal dağılan beş boyuta ayırarak hizaya getirir

and that describe universally held aspects of difference between people.

ve insanlar arasındaki evrensel farklılığa ait bakış açısını tanımlar.

They spell out the acronym OCEAN.

Kısa adı 'OCEAN' diye söylenir.

So, "O" stands for "open to experience,"

"O", "deneyime açık" olarak okunur,

versus those who are more closed.

deneyime kapalı olan bireylere karşı.

"C" stands for "conscientiousness,"

"C", "özenli olan" anlamına gelir,

in contrast to those with a more lackadaisical approach to life.

daha çok hayata bezgin olanlara karşı.

"E" -- "extroversion," in contrast to more introverted people.

"E", -- "Dışadönüklük" demek, içedönüklerin tersi.

"A" -- "agreeable individuals,"

"A", -- "uyumlu bireyler,"

in contrast to those decidedly not agreeable.

uyumsuz ile zıt olan.

And "N" -- "neurotic individuals,"

"N", -- "nevrozlu bireyler"

in contrast to those who are more stable.

daha dengeli bireye zıt olan.

All of these dimensions have implications for our well-being,

Bu boyutların hepsi sağlığımız için önemli,

for how our life goes.

hayatımızın akışı ile alakalı.

And so we know that, for example,

Şunu biliyoruz, örneğin,

openness and conscientiousness are very good predictors of life success,

deneyime açık ve özenli olmak hayatta başarılı olmayı çok iyi öngörüyor

but the open people achieve that success through being audacious

ama deneyime açık olanlar bu başarıyı cesur olarak elde ediyor

and, occasionally, odd.

ve bazen gariplik ile.

The conscientious people achieve it through sticking to deadlines,

Özenli insanlar miadı dolmadan işlerini hallederler,

to persevering, as well as having some passion.

azimli ve ihtiraslı olurlar.

Extroversion and agreeableness are both conducive

Dışadönüklülük ve uyumluluğun ikisi de

to working well with people.

başkalarıyla iyi çalışabilmeyi iletir.

Extroverts, for example, I find intriguing.

Dışadönükleri ilginç buluyorum.

With my classes, I sometimes give them a basic fact

Kurslarımda onlarla bazen bir temel unsur paylaşıyorum,

that might be revealing with respect to their personality:

ki bu kişilikleri hakkında anlamlı olabilir:

I tell them that it is virtually impossible for adults

Onlara yetişkinlerin kendi dirseklerini

to lick the outside of their own elbow.

yalamaları imkânsız diyorum.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Did you know that?

Biliyor musunuz bunu?

Already, some of you have tried to lick the outside of your own elbow.

Şimdiden içinizden bazıları dirseklerini yalamaya çalıştı.

But extroverts amongst you

Ama aranızdaki dışadönük bireyler

are probably those who have not only tried,

muhtemelen sadece denemede kalmayıp

but they have successfully licked the elbow

başarılı bir şekilde

of the person sitting next to them.

yandakinin dirseğini yaladı.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Those are the extroverts.

Bunlar, dışadönük bireyler.

Let me deal in a bit more detail with extroversion,

Dışadönüklük ile biraz daha detaya gireyim,

because it's consequential and it's intriguing,

çünkü önemli ve ilginç buluyorum

and it helps us understand what I call our three natures.

ve bize üç doğamız ile ilgili ne demek istediğimi daha iyi anlatıyor.

First, our biogenic nature -- our neurophysiology.

Başta biyojenik doğamız -- nörofizyolojimiz -- var.

Second, our sociogenic or second nature,

Diğeri, sosyojenik veya ikinci doğamız,

which has to do with the cultural and social aspects of our lives.

hayatımızın kültürel ve sosyal yanları ile alakalı.

And third, what makes you individually you -- idiosyncratic --

Üçüncü ise, seni sen yapan nedenler -- kişisel özelliklerin --

what I call your "idiogenic" nature.

senin "kişisel" doğan olarak adlandırdığım.

Let me explain.

İzah edeyim.

One of the things that characterizes extroverts is they need stimulation.

Teşvik ihtiyacı dışadönüklere özeldir.

And that stimulation can be achieved by finding things that are exciting:

Teşvik olmayı heyecan verici şeyler ile gerçekleştiririz:

loud noises, parties and social events here at TED --

TED'de olduğu gibi gürültü, eğlence ve sosyal etkinlikler ile --

you see the extroverts forming a magnetic core.

dışadönüklü bireylerin çekici bir güç sağladıklarını görüyorsun.

They all gather together.

Hep beraber toplanıyorlar.

And I've seen you.

Ben sizi gördüm.

The introverts are more likely to spend time in the quiet spaces

İçedönük bireyler büyük bir olasılıkla daha sakin köşelerde

up on the second floor,

yukarıda ikinci katta,

where they are able to reduce stimulation --

teşvik edilmeye daha az ihtimal olan mekânda --

and may be misconstrued as being antisocial,

ve yanlış olarak antisosyal görünebilirler

but you're not necessarily antisocial.

ama aslında antisosyal değildirler.

It may be that you simply realize that you do better

Teşvik oranını düşürünce daha iyi

when you have a chance to lower that level of stimulation.

hissettiğinin farkında olablirsin.

Sometimes it's an internal stimulant, from your body.

Vücudunda bazen bir iç uyarıcı var.

Caffeine, for example, works much better with extroverts than it does introverts.

Örneğin, kafein dışadönük bireylerde içedönüklere göre daha etkili.

When extroverts come into the office at nine o'clock in the morning

Sabah saat 9'da ofise gelen dışadönük birey,

and say, "I really need a cup of coffee,"

"Hemen bir fincan kahve içmeliyim", diyor ise,

they're not kidding --

şaka yapmıyor --

they really do.

ihtiyacı var gerçekten.

Introverts do not do as well,

İçedönükler bunlara göre başarısız,

particularly if the tasks they're engaged in --

özellikle üzerine çalıştıkları görevleri --

and they've had some coffee --

kahve içmiş olmalarına rağmen --

if those tasks are speeded,

hızla yerine getirmelilerse,

and if they're quantitative,

bu işler nicelik açısından kapsamlıysa

introverts may give the appearance of not being particularly quantitative.

içedönükler pek başarılı olamıyor görünebilirler.

But it's a misconstrual.

Ama bu bir algı hatası.

So here are the consequences that are really quite intriguing:

Neticede ilginç olanlar şöyle:

we're not always what seem to be,

Her zaman göründüğümüz gibi değiliz,

and that takes me to my next point.

bu da beni bir diğer noktaya getiriyor.

I should say, before getting to this,

İlk şunu söylemem gerekiyor,

something about sexual intercourse,

cinsel ilişki ile alakalı,

although I may not have time.

gerçi belki zamanım olmaz.

And so, if you would like me to --

Eğer istiyorsanız --

yes, you would?

evet, istiyor musunuz?

OK.

Tamam.

(Laughter)

(Kahkahalar)

There are studies done

Araştırmalara göre,

on the frequency with which individuals engage in the conjugal act,

bireylerin çiftleşmede bulunma sıklığı,

as broken down by male, female; introvert, extrovert.

erkek, kadın; içedönük, dışadönük olarak incelenebilir.

So I ask you:

Şimdi size soruyorum:

How many times per minute --

Bir dakikada kaç kere --

oh, I'm sorry, that was a rat study --

pardon o bir fare araştırmasıydı -

(Laughter)

(Kahkahalar)

How many times per month

Ayda kaç kere

do introverted men engage in the act?

çiftleşmede bulunur içedönükler?

3.0.

3,0.

Extroverted men?

Peki dışadönük erkekler?

More or less?

Daha fazla mı, daha az mı?

Yes, more.

Evet, daha fazla.

5.5 -- almost twice as much.

5,5 -- neredeyse iki katı.

Introverted women: 3.1.

Içedönük kadınlar: 3,1.

Extroverted women?

Peki dışadönük kadınlar?

Frankly, speaking as an introverted male,

Kısacası, bir içedönük erkek olarak,

which I will explain later --

buna daha sonra değineceğim --

they are heroic.

onlar kahramandır.

7.5.

7,5.

They not only handle all the male extroverts,

Bir tek dışadönük erkekler ile başa çıkmıyorlar,

they pick up a few introverts as well.

bir iki içedönüğü de tavlıyorlar.

(Laughter)

(Kahkahalar)

(Applause)

(Alkışlar)

We communicate differently, extroverts and introverts.

Dışadönük ve içedönükler olarak iletişimi farklı kuruyoruz.

Extroverts, when they interact,

Dışadönükler iletişim kurarken,

want to have lots of social encounter punctuated by closeness.

daha yakın ve yüz yüze gelmeyi isterler.

They'd like to stand close for comfortable communication.

Rahat iletişim için yakın durmayı tercih ederler.

They like to have a lot of eye contact,

Pek çok göz teması veya

or mutual gaze.

karşılıklı bakış isterler.

We found in some research

Bazı araştırmalara göre

that they use more diminutive terms when they meet somebody.

biriyle tanışınca küçümser sözler kullanıyorlar.

So when an extrovert meets a Charles,

Dışadönük birey bir Charles'le karşılaşsa,

it rapidly becomes "Charlie," and then "Chuck,"

bu hemen bir "Charlie" sonra bir "Chuck"

and then "Chuckles Baby."

daha sonra "Chuckles Bebek"e döner.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Whereas for introverts,

Öte yandan içedönükler,

it remains "Charles," until he's given a pass to be more intimate

"Charles"de kalır, konuştuğu kişi tarafından

by the person he's talking to.

yakınlığa izin verilene dek.

We speak differently.

Farklı tarzlarda konuşuyoruz.

Extroverts prefer black-and-white, concrete, simple language.

Dışadönükler, siyah-beyaz, somut, basit dil tercih ediyor.

Introverts prefer -- and I must again tell you

İçedönüklerin tercihi -- ve tekrarlamam gerekiyor

that I am as extreme an introvert as you could possibly imagine --

ben aşırı derecede içedönük bireyim --

we speak differently.

farklı dilde konuşuyoruz.

We prefer contextually complex,

Bizim tercihimiz karmaşık bağlamsal,

contingent,

umulmadık,

weasel-word sentences --

kurnazca cümleler --

(Laughter)

(Kahkakalar)

More or less.

Aşağı yukarı.

(Laughter)

(Kahkahalar)

As it were.

Öyle gibiydi.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Not to put too fine a point upon it --

Açıkça konuşmak gerekirse --

like that.

bu böyle.

When we talk,

Biz konuşunca

we sometimes talk past each other.

bazen ayrı telden çalabiliyoruz.

I had a consulting contract I shared with a colleague

Meslektaşımla paylaştığım danışmanlık sözleşmesi vardı,

who's as different from me as two people can possibly be.

kendisiyle ancak bu kadar farklı iki insan olabilirdik.

First, his name is Tom.

Evvela, ismi Tom'du.

Mine isn't.

Benimki değil.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Secondly, he's six foot five.

İkincisi, kendisi 1 metre 95 boyunda.

I have a tendency not to be.

Benim öyle bir eğilimim yok.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And thirdly, he's as extroverted a person as you could find.

Ve üçüncüsü, o bulabileceğin en dışadönük bireylerden birisi.

I am seriously introverted.

Ben ciddi anlamda içedönüğüm.

I overload so much,

Aşırı noktasına çabuk geliyorum,

I can't even have a cup of coffee after three in the afternoon

saat 3'ten sonra kahve bile içemiyorum,

and expect to sleep in the evening.

eğer akşam uyumak istiyorsam.

We had seconded to this project a fellow called Michael.

Michael diye birine bu projede görev vermiştik.

And Michael almost brought the project to a crashing halt.

O bu projeyi nerede ise çöküşe getirecekti.

So the person who seconded him asked Tom and me,

Michael'ı bize öneren kişi Tom'la bana sordu,

"What do you make of Michael?"

"Onun hakkında fikriniz ne?"

Well, I'll tell you what Tom said in a minute.

Tom'un ne dediğini birazdan paylaşacağım.

He spoke in classic "extrovert-ese."

O tipik bir "dışadönük olarak" konuştu.

And here is how extroverted ears heard what I said,

Benim dediklerimi dışadönük biri nasıl anladı,

which is actually pretty accurate.

sonuçta doğrulayabilirim hepsini.

I said, "Well Michael does have a tendency at times

"Doğrusu Michael'ın hareketlerinde bazen

of behaving in a way that some of us might see

daha iddialı eğilimler var ve bu bazılarına göre

as perhaps more assertive than is normally called for."

daha zorlayıcı olabilir" dedim.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Tom rolled his eyes and he said,

Tom gözlerini devirerek dedi ki,

"Brian, that's what I said:

"Brian, ben de aynısını söyledim:

he's an asshole!"

o aşağılık bir herif!"

(Laughter)

(Kahkahalar)

(Applause)

(Alkışlar)

Now, as an introvert,

Bir içedönük birey olarak,

I might gently allude to certain "assholic" qualities

bu adamın davranışlarında nazikçe belirli "aşağılık"

in this man's behavior,

nitelikleri ima edebilirim.

but I'm not going to lunge for the a-word.

Ama o "a-" kelimesini tekrar kullanmayacağım.

(Laughter)

(Kahkahalar)

But the extrovert says,

Ama dışadönükler der ki,

"If he walks like one, if he talks like one, I call him one."

"Eğer öyle yürüyorsa, öyle konuşuyorsa, ben o öyle derim."

And we go past each other.

Biz birbirimizden uzak dururuz.

Now is this something that we should be heedful of?

Gerçekten bunu önemsememiz gerekiyor mu?

Of course.

Tabii ki.

It's important that we know this.

Bunu bilmemiz önemli.

Is that all we are?

Peki biz bundan ibaret miyiz?

Are we just a bunch of traits?

Sadece bir avuç kişisel özellik miyiz?

No, we're not.

Hayır, değiliz.

Remember, you're like some other people

Hatırlayın, bazıları gibi olabilirsiniz

and like no other person.

ve aynı zamanda hiç kimse gibisiniz.

How about that idiosyncratic you?

Peki nedir bu kişisel özelliğin?

As Elizabeth or as George,

Elizabeth veya George olarak,

you may share your extroversion or your neuroticism.

dışadönüklüğünüzü veya nevrotik olmanızı paylaşıyorsunuzdur.

But are there some distinctively Elizabethan features of your behavior,

Ama Elizabeth'e öz onu ayırt eden davranışlar var mı

or Georgian of yours,

ya da George'a özel,

that make us understand you better than just a bunch of traits?

seni sen olarak algılamamız için birkaç özellikten ötürü?

That make us love you?

Seni sevmemizi sağlayan?

Not just because you're a certain type of person.

Sırf belirli bir tip insan olduğundan değil.

I'm uncomfortable putting people in pigeonholes.

İnsanları kategorize etmekten hoşlanmıyorum.

I don't even think pigeons belong in pigeonholes.

Bence güvercinler dahi güvercin yuvalarına ait değil.

So what is it that makes us different?

Peki bizi farklı kılan nedir?

It's the doings that we have in our life -- the personal projects.

Bizim hayatta yaptıklarımız - kendimize öz projelerimizdir.

You have a personal project right now,

Şu an kendine öz bir projen var,

but nobody may know it here.

ama burada hiç kimse onu bilmiyordur.

It relates to your kid --

Çocuğun ile alakalıdır --

you've been back three times to the hospital,

üç kez hastaneye gittin,

and they still don't know what's wrong.

ama hâlâ neyi var bilmiyorlar.

Or it could be your mom.

Veya bu annen olabilir.

And you'd been acting out of character.

Sen sen değilsin o an.

These are free traits.

Bunlar bağımsız özellikler.

You're very agreeable, but you act disagreeably

Sen çok anlayışlısındır, ama anlayışsız davranıyorsun.

in order to break down those barriers of administrative torpor

O an hastanedeki idari ilgisizliğini

in the hospital,

bozmak için,

to get something for your mom or your child.

annen veya çocuğun için gerekeni yapıyorsun.

What are these free traits?

Bu bağımsız özellikler nedir?

They're where we enact a script

Biz onlarla hayatımızda bir senaryo canlandırıyoruz,

in order to advance a core project in our lives.

bir ana projeyi ilerletmek adına.

And they are what matters.

Asıl önemli olan da budur.

Don't ask people what type you are;

Hangi tipsin diye sormayın insanlara;

ask them, "What are your core projects in your life?"

"Hayatındaki ana projeler neler?" diye sorun.

And we enact those free traits.

Bu bağımsız özellikleri uyguluyoruz.

I'm an introvert,

Ben içedönük bireyim

but I have a core project, which is to profess.

ama benim bir ana projem var, o da öğretmek.

I'm a professor.

Profesörüm ben.

And I adore my students,

Öğrencilerime hayranım,

and I adore my field.

öğretim dalıma da hayranım.

And I can't wait to tell them about what's new, what's exciting,

Yeni, heyecan verici neler varsa onlara anlatmaya can atıyorum,

what I can't wait to tell them about.

paylaşmaya sabırsızlanıyorum.

And so I act in an extroverted way,

Yani dışadönük bir şekilde davranıyorum,

because at eight in the morning,

çünkü sabahın sekizinde,

the students need a little bit of humor,

öğrencilerimin biraz espriye ihtiyacı var,

a little bit of engagement to keep them going

zor geçen ders dönemlerinde onların ilgisini

in arduous days of study.

biraz meşgul etmek adına.

But we need to be very careful

Sürekli karakter dışı davranıyorsak,

when we act protractedly out of character.

dikkatli olmamız gerekiyor.

Sometimes we may find that we don't take care of ourselves.

Bazen kendimize dikkat etmediğimizi düşünebiliriz.

I find, for example, after a period of pseudo-extroverted behavior,

Örneğin, bir sözde dışadönük süreçten sonra

I need to repair somewhere on my own.

benim biraz rejenerasyona ihtiyacım var.

As Susan Cain said in her "Quiet" book,

Susan Cain'ın "Quiet" (Sessiz) kitabında dediği gibi,

in a chapter that featured the strange Canadian professor

özellikle bir bölümünde Harvard'de görev yapan

who was teaching at the time at Harvard,

Kanadalı garip bir profesörden konu geçiyor.

I sometimes go to the men's room

Bazen erkekler tuvaletine gidip

to escape the slings and arrows of outrageous extroverts.

dışadönük bireylerden ve onların elinden kaçan benim.

(Laughter)

(Kahkahalar)

I remember one particular day when I was retired to a cubicle,

Çok iyi hatırlıyorum bir gün tuvaletin kabinindeyken,

trying to avoid overstimulation.

aşırı kalabalığı önlemeye çalışıyordum.

And a real extrovert came in beside me -- not right in my cubicle,

Gerçek bir dışadönük yanıma geldi -- aynı kabine değil tabii,

but in the next cubicle over --

bir yandaki kabine --

and I could hear various evacuatory noises,

ve bazı boşaltma gürültülerini işittim,

which we hate -- even our own,

ki bundan nefret ederiz -- kendimiz yapsak bile,

that's why we flush during as well as after.

bu nedenle sifonu sırasında ve sonrasında kullanırız.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And then I heard this gravelly voice saying,

Sonra o çakıllı sesi duydum,

"Hey, is that Dr. Little?"

"Pardon, sen Dr. Little mısın?"

(Laughter)

(Kahkahalar)

If anything is guaranteed to constipate an introvert for six months,

Eğer içedönüğe bir şey altı ay kabız için garanti ise,

it's talking on the john.

o da tuvalette konuşmaktır.

(Laughter)

(Kahkahalar)

That's where I'm going now.

Ben de oraya gidiyorum şimdi.

Don't follow me.

Beni takip etmeyin.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)