Who are you, really? The puzzle of personality | Brian Little | TED

Translator: Hiwa Foundation Reviewer: Hiwa Foundation II

What an intriguing group of individuals you are ...

ئێوە چەند کۆمەڵە کەسێکی سەرنج ڕاکێشن...

to a psychologist.

بۆ دەروون ناسێک.

(Laughter)

(پێکەنین)

I've had the opportunity over the last couple of days

بە درێژایی دوو ڕۆژی ڕابردوو دەرفەتی ئەوەم هەبوو

of listening in on some of your conversations

گوێ لە هەندێک لە گفتوگۆکانتان بگرم و

and watching you interact with each other.

سەیری مامەڵەکردنتان بکەم لەگەڵ یەکتری. و

And I think it's fair to say, already,

پێموابێت شتێکی ڕەوایە بوترێت کە

that there are 47 people in this audience,

٤٧ کەس هەیە لەناو ئامادەبوواندا،

at this moment,

لەم ساتەدا،

displaying psychological symptoms I would like to discuss today.

ئەو نیشانە دەروونیانەیان تێدایە کە ئەمڕۆ دەمەوێ باسی بکەم.

(Laughter)

(پێکەنین)

And I thought you might like to know who you are.

وتیشم لەوانەیە حەز بکەن بزانن کە کێن.

(Laughter)

(پێکەنین)

But instead of pointing at you,

بەڵام لەجیاتی ئەوەی یەکسەر پێتان بڵێم،

which would be gratuitous and intrusive,

کە بەخۆڕایی و خۆهەڵقورتاندن دەبێت،

I thought I would tell you a few facts and stories,

پێمباشتر بوو چەند ڕاستی و چیرۆکێکتان پێبڵێم،

in which you may catch a glimpse of yourself.

کە تیایدا بتوانن کەمێک خۆتان بەدی بکەن.

I'm in the field of research known as personality psychology,

من لە بوارێکی توێژینەوەدام ناسراوە بە دەروونناسی کەسایەتی،

which is part of a larger personality science

کە بەشێکە لە زانستێکی کەسایەتی گەورەتر

which spans the full spectrum, from neurons to narratives.

کە هەموو بوارەکان دەگرێتەوە لە خانە دەمارییەکانەوە بۆ ڕەفتارەکان.

And what we try to do,

ئەوەی دەمانەوێت بیکەین ئەوەیە،

in our own way,

بە شێوازی خۆمان،

is to make sense of how each of us --

وای لێبکەین ڕێی تێبچێت چۆن هەریەکێک لە ئێمە --

each of you --

لە ئێوە --

is, in certain respects,

لە هەندێک ڕووەوە،

like all other people,

وەک هەموو کەسێکی ترن،

like some other people

وەک هەندێک کەسی ترن و

and like no other person.

لە هیچ کەسێکی تر ناچن.

Now, already you may be saying of yourself,

ئێستا، لەوانەیە هەر یەکێک لە ئێوە بەخۆی بڵێت،

"I'm not intriguing.

من سەرنجڕاکێش نیم.

I am the 46th most boring person in the Western Hemisphere."

من ٤٦ەم بێزارکەرترین کەسم لە نیوەگۆی خۆرئاوای زەوی.

Or you may say of yourself,

یان لەوانەیە بەخۆت بڵێیت،

"I am intriguing,

من سەرنجڕاکێشم،

even if I am regarded by most people as a great, thundering twit."

تەنانەت ئەگەر بەلای زۆربەی خەڵکەوە کەسێکی هەتا بڵێی بێمێشک بم.

(Laughter)

(پێکەنین)

But it is your self-diagnosed boringness and your inherent "twitiness"

بەڵام ئەو بێزارکەرییە و ئەو بێمێشکییەی لە خۆتدا دەیبینیت

that makes me, as a psychologist, really fascinated by you.

ئەوەیە واملێدەکات، وەک دەروون ناسێک، سەرنجم بۆلاتان بێت.

So let me explain why this is so.

با بۆتان ڕوونکەمەوە بۆچی.

One of the most influential approaches in personality science

یەکێک لە کاریگەرترین نزیکبوونەوەکان لە زانستی کەسایەتیدا

is known as trait psychology,

ناسراوە بە دەروون ناسی خوی جیاکەرەوە، و

and it aligns you along five dimensions which are normally distributed,

دەتخاتە سەر پێنج ڕەهەند کە بەشێوەیەکی ئاسایی بڵاوکراونەتەوە، و

and that describe universally held aspects of difference between people.

ئەوەش باسی لایەنە جیهانییەکانی جیاوازی نێوان مرۆڤەکان دەکات.

They spell out the acronym OCEAN.

OCEAN دەتوانیت هەمووی لە وشەی کوورت بکەیتەوە.

So, "O" stands for "open to experience,"

کەواتە یەکەمیان، "کراوەبوون بۆ ئەزموون،"ە

versus those who are more closed.

بەراورد بەوانەی داخراوترن.

"C" stands for "conscientiousness,"

دووەم هەبوونی ویژدان و بنەما

in contrast to those with a more lackadaisical approach to life.

بەراورد بە نزیکبوونەوەیەکی بێبایەخ و تەمەڵانە بۆ ژیان.

"E" -- "extroversion," in contrast to more introverted people.

سێیەم، ڕووکراوەیی، بەراورد بەوانەی زیاتر گۆشەگیرن.

"A" -- "agreeable individuals,"

چوارەم-- کەسە پەسەندەکان،

in contrast to those decidedly not agreeable.

بەراورد بەوانەیە دەتوانی بڵێی کە ناپەسەندن.

And "N" -- "neurotic individuals,"

پێنجەمیش -- ئەوانەی دڵەڕاوکێیان هەیە،

in contrast to those who are more stable.

بەراورد بەوانەی کە جێگیرترن.

All of these dimensions have implications for our well-being,

هەموو ئەم ڕەهەندانە کاریگەری خۆیان هەیە لەسەر باشی تەندروستیمان،

for how our life goes.

لەسەر ئەوەی ژیان چۆن دەگوزەرێت.

And so we know that, for example,

کەواتە دەزانین کە، بۆ نموونە،

openness and conscientiousness are very good predictors of life success,

کراوەیی و جوڵانەوە بە ویژدانەوە پێشبینیکەری زۆر باشن بۆ سەرکەوتنی ژیان،

but the open people achieve that success through being audacious

بەڵام خەڵکە کراوەکان لەڕێگەی چاونەترسییەوە ئەو سەرکەوتنە بەدیدەهێنن و

and, occasionally, odd.

زۆرجاریش، جیاوازبوون.

The conscientious people achieve it through sticking to deadlines,

کەسە بە ویژدانەکانیش بە پەیوەستبوون بە بنەماکانەوە بەدەستی دەهێنن،

to persevering, as well as having some passion.

هەروەها بەردەوامبوون و هەندێک جاریش حەز و ئارەزوو.

Extroversion and agreeableness are both conducive

ڕووکراوە بوون و پەسەندبوون هەردووکیان هاندەرن

to working well with people.

بۆ ئەوەی باشتر لەگەڵ خەڵک کار بکەیت.

Extroverts, for example, I find intriguing.

ڕووکراوەکان، بۆ نموونە، سەرنجڕاکێشن بەلامەوە.

With my classes, I sometimes give them a basic fact

لە پۆلەکانی خۆمدا، هەندێک جار ڕاستییەکی بنچینەییان دەدەمێ

that might be revealing with respect to their personality:

کە لەوانەیە زۆر شت ئاشکرا بکات لە ڕووانگەی کەسایەتی خۆیانەوە:

I tell them that it is virtually impossible for adults

پێیان دەڵێم مەحاڵە بۆ کەسە گەورەکان بتوانن

to lick the outside of their own elbow.

بەشی دەرەوەی ئەنیشکی خۆیان بلێسنەوە.

(Laughter)

(پێکەنین)

Did you know that?

ئەوەتان دەزانی؟

Already, some of you have tried to lick the outside of your own elbow.

پێشتر، هەندێک لە ئێوە هەوڵتانداوە دەرەوەی ئەنیشکتان بلێسنەوە.

But extroverts amongst you

بەڵام ڕووکراوەکانی نێوتان

are probably those who have not only tried,

لەوانەیە ئەوانەبن کە نەک تەنیا ئەوەیان تاقیکردۆتەوە،

but they have successfully licked the elbow

بەڵکو سەرکەوتووانەش ئەنیشکی

of the person sitting next to them.

کەسی تەنیشتی خۆیان لێساوەتەوە.

(Laughter)

(پێکەنین)

Those are the extroverts.

ئەوانە ڕووکراوەکانن.

Let me deal in a bit more detail with extroversion,

با کەمێک وردەکاری تر بڵێم لەسەر ڕووکراوەیی،

because it's consequential and it's intriguing,

چونکە لێکەوتەی گرنگی هەیە و شتێکی سەرنجڕاکێشە، و

and it helps us understand what I call our three natures.

یارمەتیمان دەدات لە تێگەشتنی ئەوەی پێی دەڵێم سێ سرووشتەکەمان.

First, our biogenic nature -- our neurophysiology.

یەکەم، سرووشتە زیندەیی و جینییەکە -- کارئەندامی کۆئەندامی دەمارمان.

Second, our sociogenic or second nature,

دووەم، سرووشتە کۆمەڵایەتییەکە یان سرووشتی دووەم،

which has to do with the cultural and social aspects of our lives.

کە پەیوەندی بە لایەنە کلتوری و کۆمەڵایەتییەکانی ژیانمانەوە هەیە. و

And third, what makes you individually you -- idiosyncratic --

سێیەم، ئەوەی واتلێدەکات کەسێکی جیاواز بیت -- تایبەتی کەسی --

what I call your "idiogenic" nature.

کە پێی دەڵێم سرووشتە "تایبەتەکەی"ی خۆت.

Let me explain.

با ڕوونی بکەمەوە.

One of the things that characterizes extroverts is they need stimulation.

یەکێک لەو شتانەی تایبەتە بە ڕووکراوەکان ئەوەیە کە بزواندنیان ئەوێت. و

And that stimulation can be achieved by finding things that are exciting:

ئەو بزواندنەش بەوە بەدیدێت ئەو شتانە بدۆزێتەوە کە هێنەرەجۆشن:

loud noises, parties and social events here at TED --

دەنگی بەرز، ئاهەنگ و بۆنە کۆمەڵایەتییەکان لێرە لە تێد --

you see the extroverts forming a magnetic core.

دەبینن ڕووکراوەکان ناوکێکی موغناتیزیان درووستکردووە.

They all gather together.

هەموویان پێکەوە کۆدەبنەوە.

And I've seen you.

بینیوشمن.

The introverts are more likely to spend time in the quiet spaces

گۆشەگیرەکان ئەگەری زیاترە کات لە شوێنە بێدەنگترەکان بەسەر بەرن

up on the second floor,

لە سەرەوە لە نهۆمی دووەم،

where they are able to reduce stimulation --

کە لەوێ دەتوانن بزواندن کەمکەنەوە -- و

and may be misconstrued as being antisocial,

لەوانەشە بەهەڵە بە کەسانی دژە کۆمەڵایەتی لەقەڵەم بدرێن،

but you're not necessarily antisocial.

بەڵام مەرج نییە دژەکۆمەڵایەتی بن.

It may be that you simply realize that you do better

لەوانەیە لەبەر ئەوە بێت درک بەوە بکەن بتوانن باشتربن

when you have a chance to lower that level of stimulation.

کاتێک دەرفەتی ئەوەتان دەبێت ئەو ئاستی بزواندنە کەمتر بکەنەوە.

Sometimes it's an internal stimulant, from your body.

هەندێک جار بزوێنەرێکی ناوەکییە، لە لەشی خۆتەوە.

Caffeine, for example, works much better with extroverts than it does introverts.

کافایین، بۆ نموونە، باشتر کاردەکات لەسەر کەسە ڕووکراوەکان وەک لە گۆشەگیرەکان.

When extroverts come into the office at nine o'clock in the morning

کاتێک ڕووکراوەکان کاتژمێر نۆی بەیانی یەن بۆ سەر کار و

and say, "I really need a cup of coffee,"

دەڵێن، "بەڕاستی پێویستم بە کوپێک قاوەیە،"

they're not kidding --

بە گاڵتەیان نییە --

they really do.

بەڕاستی گاڵتە ناکەن.

Introverts do not do as well,

گۆشەگیرەکان ئەمە ناکەن،

particularly if the tasks they're engaged in --

بەتایبەتی ئەگەر کارەکانی خەریکی بن -- و

and they've had some coffee --

هەندێک قاوەیان خواردبێتەوە --

if those tasks are speeded,

ئەگەر ئەو کارانە خێرا بووبێتن، و

and if they're quantitative,

ئەگەر چەندی بن،

introverts may give the appearance of not being particularly quantitative.

گۆشەگیرەکان لەوانەیە وا نیشانی نەدەن کە کەسانێکی چەندێتین.

But it's a misconstrual.

بەڵام ئەمە بە هەڵە گەیەندراوە.

So here are the consequences that are really quite intriguing:

کەواتە ئەمانە لێکەوتەکانن کە بەڕاستی زۆر سەرنجڕاکێشن:

we're not always what seem to be,

هەمووکات ئەوە نین کە دەردەکەوین، و

and that takes me to my next point.

ئەوەش دەمباتە سەر خاڵی دوواترم.

I should say, before getting to this,

پێش ئەوەی بچمە سەر ئەمە، پێویستە شتێک بڵێ،

something about sexual intercourse,

دەربارەی پەیوەندی سێکسی،

although I may not have time.

هەرچەندە لەوانەیە کاتم نەبێت.

And so, if you would like me to --

کەواتە، ئەگەر حەزدەکەن کە من --

yes, you would?

بەڵێ حەز دەکەن؟

OK.

باشە.

(Laughter)

(پێکەنین)

There are studies done

توێژینەوە کراوە لەسەر

on the frequency with which individuals engage in the conjugal act,

ڕێژەی ئەنجامدانی کاری بەیەکگەشتنی سێکسی کەسەکان،

as broken down by male, female; introvert, extrovert.

ئینجا پۆڵێنیش دەکرێت بۆ نێر، و مێ، ڕووکراوە، و گۆشەگیر.

So I ask you:

بۆیە لێتان دەپرسم:

How many times per minute --

لە خوولەکێکدا چەند جار --

oh, I'm sorry, that was a rat study --

ئاه، ببورن، ئەوە توێژینەوەی سەر جرج بوو --

(Laughter)

(پێکەنین)

How many times per month

لە مانگێکدا چەند جار

do introverted men engage in the act?

پیاوە گۆشەگیرەکان بەیەکگەشتنی سێکسی ئەنجام دەدەن؟

3.0.

٣.٠

Extroverted men?

ئەی پیاوە ڕووکراوەکان؟

More or less?

کەمتر یان زیاتر؟

Yes, more.

بەڵێ زیاتر.

5.5 -- almost twice as much.

٥.٥ -- نزیکەی دوو هێندە.

Introverted women: 3.1.

ژنە گۆشەگیرەکان: ٣.١.

Extroverted women?

ژنە ڕووکراوەکان؟

Frankly, speaking as an introverted male,

ڕاشکاوانە قسە بکەم، وەک نێرینەیەکی گۆشەگیر،

which I will explain later --

کە دواتر ڕوونی دەکەمەوە --

they are heroic.

شتێکی پاڵەوانانەیە.

7.5.

٧.٥.

They not only handle all the male extroverts,

بەتەنیا مامەڵە لەگەڵ نێرینە ڕووکراوەکانیشدا ناکەن،

they pick up a few introverts as well.

چەند کەسێکی گۆشەگیری کەمیش هەڵدەبژێرن.

(Laughter)

(پێکەنین)

(Applause)

(چەپڵەلێدان)

We communicate differently, extroverts and introverts.

بەشێوەیەکی جیاواز پەیوەندی بەیەکەوە دەکەین ڕووکراوەکان و گۆشەگیرەکانیش.

Extroverts, when they interact,

ڕووکراوەکان، لە مامەڵەکردنیاندا،

want to have lots of social encounter punctuated by closeness.

دەیانەوێت مامەڵەی کۆمەڵایەتی زۆریان هەبێت و بە نزیکبوونەوە زیادبکرێت.

They'd like to stand close for comfortable communication.

دەیانەوێت لە نزیکەوە بووەستن بۆ پەیوەندییەکی شیاو.

They like to have a lot of eye contact,

دەیانەوێت چاو بەریەککەوتنی زۆریان هەبێت،

or mutual gaze.

یان چاوبڕینە چاوی یەکتر.

We found in some research

لە هەندێک توێژینەوەدا

that they use more diminutive terms when they meet somebody.

بۆمان دەرکەوت ناولێنان بەکاردەهێنن کاتێک چاویان بەیەکێک دەکەوێت.

So when an extrovert meets a Charles,

کەواتە کاتێک ڕووکراوەیەک چاوی بە یەکێ دەکەوێ بەناوی چارلسەوە

it rapidly becomes "Charlie," and then "Chuck,"

زۆر بەخێرایی دەبێت بە چارلی، ئینجا دوواتر چەک و

and then "Chuckles Baby."

ئینجا ئازیزەکەم چەکڵ.

(Laughter)

(پێکەنین)

Whereas for introverts,

لەکاتێکدا بۆ گۆشەگیرەکان،

it remains "Charles," until he's given a pass to be more intimate

هەر بە چارلس دەمێنێتەوە، تا ئەوکاتەی پێی دەوترێت کەمێک نزیکتر بێتەوە

by the person he's talking to.

لەلایەن ئەو کەسەی قسەی لەگەڵ دەکات.

We speak differently.

بەشێوەیەکی جیا قسە دەکەین.

Extroverts prefer black-and-white, concrete, simple language.

ڕووکراوەکان ڕەش و سپیان دەوێت زیاتر، زمانێکی سادە و ڕوون.

Introverts prefer -- and I must again tell you

گۆشەگیرەکان زیاتر -- دەبێ دووبارە پێتانبڵێمەوە

that I am as extreme an introvert as you could possibly imagine --

کە من هێندە گۆشەگیرم باوەڕی پێناکەن --

we speak differently.

قسەکردنمان جیاوازە.

We prefer contextually complex,

زیاتر قسەکردن بەشێوەیەکی ئاڵۆز،

contingent,

بیردۆزی،

weasel-word sentences --

خۆدزینەوە لە ڕستەی سادە --

(Laughter)

(پێکەنین)

More or less.

کەم بێت یان زۆر.

(Laughter)

(پێکەنین)

As it were.

وەک پێشتری خۆی.

(Laughter)

(پێکەنین)

Not to put too fine a point upon it --

خاڵی زۆر ڕوون نەخەینە سەری --

like that.

بەو شێوەیە.

When we talk,

کاتێک قسە دەکەین پێکەوە،

we sometimes talk past each other.

هەندێک جار قسە دەکەین و هەر یەکەمان لەسەر بابەتێک.

I had a consulting contract I shared with a colleague

ڕاوێژی گرێبەستێکم هەبوو لای هاوپیشەیەکم باسم کرد

who's as different from me as two people can possibly be.

کە هێندەی ئاسمان و زەوی جیاوازی هەبوو لەگەڵم.

First, his name is Tom.

یەکەم شت، ناوی تۆم بوو.

Mine isn't.

من ناوم تۆم نییە.

(Laughter)

(پێکەنین)

Secondly, he's six foot five.

دووەم، باڵای ٦.٥ پێیە.

I have a tendency not to be.

من باوەڕناکەم واملێبێت.

(Laughter)

(پێکەنین)

And thirdly, he's as extroverted a person as you could find.

سێیەم شت، ئەوەندە کەسێکی ڕووکراوەیە نەبێتەوە.

I am seriously introverted.

منیش زۆر کەسێکی گۆشەگیرم.

I overload so much,

ئەوەندە بارێکی قورس دەخەمە سەر شانم،

I can't even have a cup of coffee after three in the afternoon

دوای کاتژمێر سێی دواینیوەڕۆ ناتوانم قاوەیەک بخۆمەوە و

and expect to sleep in the evening.

چاوەڕێی ئەوە بکەم شەو خەوملێکەوێت.

We had seconded to this project a fellow called Michael.

لە پرۆژەکەدا بەشداریمان بە هاوڕێیەک کرد بەناوی مایکڵەوە. و

And Michael almost brought the project to a crashing halt.

مایکڵ ئەوەندە زیانی بە پرۆژەکە گەیاند خەریکبوو بووەستێت.

So the person who seconded him asked Tom and me,

بۆیە کەسەکەی بەشداری پێکرد لە من و تۆمی پرسی،

"What do you make of Michael?"

مایکڵتان بەلاوە چۆنبوو؟

Well, I'll tell you what Tom said in a minute.

کەمێکی تر پێتان دەڵێم تۆم چی وت.

He spoke in classic "extrovert-ese."

بەشێوەیەکی هەتا بڵێی ڕووکراوانە قسەیکرد.

And here is how extroverted ears heard what I said,

گوێچکە ڕووکراوەکانیش بەم شێوەیە گوێیان لەوە بوو کە وتم،

which is actually pretty accurate.

کە تا ڕادەیەکی زۆر ورد بوو.

I said, "Well Michael does have a tendency at times

وتم، "ڕاستییەکەی مایکڵ هەندێک جار ئەگەری هەیە

of behaving in a way that some of us might see

بە شێوەیەک ڕەفتار بکات کە لەوانەیە هەندێکمان وا بیبینین

as perhaps more assertive than is normally called for."

کە لەوانەیە زیاد لە پێویست خۆسەپێنەر بێت لە کاردا.

(Laughter)

(پێکەنین)

Tom rolled his eyes and he said,

تۆمیش چاوی نوقاند و وتی،

"Brian, that's what I said:

"برایان منیش وام وت:

he's an asshole!"

کەسێکی نابووتە."

(Laughter)

(پێکەنین)

(Applause)

(چەپڵەلێدان)

Now, as an introvert,

ئێستا، وەک کەسێکی گۆشەگیر،

I might gently allude to certain "assholic" qualities

دەتوانم بەشێوەیەکی ناڕاستەوخۆ هەندێک لە خەسڵەتە ناپەسەندەکانی

in this man's behavior,

ڕەفتاری ئەم پیاوەتان پێبڵێم،

but I'm not going to lunge for the a-word.

بەڵام نایەم یەکسەر ئاوا ڕاستەوخۆ بیڵێم.

(Laughter)

(پێکەنین)

But the extrovert says,

بەڵام ڕووکراوەکان دەڵێن،

"If he walks like one, if he talks like one, I call him one."

"ئەگەر وا قسە بکات، و وا بجوڵێتەوە هەر وایپێدەڵێم."

And we go past each other.

هەر یەکەمان بە شێوەیەک.

Now is this something that we should be heedful of?

ئێستا ئایا ئەمە شتێکە کە پێویستە سەرنجی پێبدەین؟

Of course.

بێگومان.

It's important that we know this.

زۆر گرنگە ئەمە بزانین.

Is that all we are?

ئێمە هەر ئەوەندەین؟

Are we just a bunch of traits?

ژمارەیەک خەسڵەتین و تەواو؟

No, we're not.

نەخێر، بەو شێوەیە نین.

Remember, you're like some other people

بیرتان بێت، ئێوە وەک هەندێک کەسن و

and like no other person.

وەک هیچ کەسێکی تر نین.

How about that idiosyncratic you?

ئەی چی دەربارەی ئەو خەسڵەتانەی تایبەتە بەخۆتان؟

As Elizabeth or as George,

وەک ئیلیزابێس یان وەک جۆرج،

you may share your extroversion or your neuroticism.

لەوانەیە بتوانیت ڕووکراوەییەکەت یان هەڵەشەیی و ناسەقامگیرییەکەت نیشانبەیت.

But are there some distinctively Elizabethan features of your behavior,

بەڵام هیچ ڕەفتارێکی تایبەت بە ئیلیزابێس هەیە لە ڕەفتارەکانتدا،

or Georgian of yours,

یان ڕەفتاری جۆرج،

that make us understand you better than just a bunch of traits?

کە لەجیاتی خەسڵەتەکانی تر یارمەتیمان بدات لێتتێبگەین؟

That make us love you?

وامان لێبکات خۆشمان بوێیت؟

Not just because you're a certain type of person.

نەک تەنیا لەبەر ئەوەی جۆرە کەسێکی دیاریکراویت.

I'm uncomfortable putting people in pigeonholes.

نائاسوودەم بەوەی خەڵک بخەمە کولانەی کۆترەوە.

I don't even think pigeons belong in pigeonholes.

تەنانەت پێشموانییە کۆترەکان بۆ کولانە کۆترەکان کرابێتن.

So what is it that makes us different?

کەواتە چییە وا ئەکات ئێمە جیاواز بین؟

It's the doings that we have in our life -- the personal projects.

ئەو شتانەی دەیکەین لە ژیانماندا -- پرۆژە کەسییەکانمان.

You have a personal project right now,

ئێستا پرۆژەیەکی تایبەتیت هەیە،

but nobody may know it here.

بەڵام لەوانەیە کەس ئاگاداری نەبێت.

It relates to your kid --

پەیوەندی بە مناڵەکەتەوە هەیە --

you've been back three times to the hospital,

سێ جار چوویتەتەوە نەخۆشخانە، و

and they still don't know what's wrong.

هێشتا نازانن کێشە چییە

Or it could be your mom.

یان لەوانەیە دایکت بێت. و

And you'd been acting out of character.

بەشێوەیەک بجوڵێیتەوە دووربێت لە کەسێتی خۆتەوە.

These are free traits.

ئەمانە خەسڵەتە سەربەخۆکانن.

You're very agreeable, but you act disagreeably

کەسێکی زۆر پەسەند بوویت، بەڵام بەشێوەیەکی ناپەسەند دەجوڵێیتەوە

in order to break down those barriers of administrative torpor

بۆ شکاندنی ئەو بەربەستانەی بەڕێوەبردنە خەمساردەکەی

in the hospital,

ناو نەخۆشخانەکە،

to get something for your mom or your child.

بۆ ئەوەی شتێک بۆ دایکت یان منداڵەکەت بکرێت.

What are these free traits?

ئەم خەسڵەتە ئازادانە چین؟

They're where we enact a script

لەو شوێنانەدان بەپێی دەقێک دەجوڵێینەوە

in order to advance a core project in our lives.

بۆ ئەوەی بەرەوپێش بچین لە پرۆژە ناوەکییەکەی ژیانماندا.

And they are what matters.

ئەوانەش لە هەموو شتێک گرنگترن.

Don't ask people what type you are;

لە خەڵک مەپرسن چ جۆرێکن؛

ask them, "What are your core projects in your life?"

لێیان بپرسە، " پرۆژە ناوەکییەکانت چییە لە ژیانتدا؟"

And we enact those free traits.

ئەو خەسڵەتە ئازادانە دەهێنینە پێشەوە.

I'm an introvert,

من کەسێکی گۆشەگیرم،

but I have a core project, which is to profess.

بەڵام پرۆژەیەکی ناوەکیم هەیە، بوون بە پرۆفیسۆر.

I'm a professor.

بووم بە پرۆفیسۆر.

And I adore my students,

خوێندکارەکانمم خۆشدەوێت، و

and I adore my field.

حەزم لە بووارەکەی خۆمە.

And I can't wait to tell them about what's new, what's exciting,

ناتوانم چاوەڕێ بکەم هەتا پێیان بڵێم چی تازە هەیە، چی سەرنجڕاکێشە،

what I can't wait to tell them about.

ئەوەی ناتوانم بووەستم بۆ ئەوەی پێیان بڵێم.

And so I act in an extroverted way,

کەواتە بەشێوەیەکی ڕووکراوانە دەجوڵێمەوە،

because at eight in the morning,

چونکە کاتژمێر هەشتی بەیانی،

the students need a little bit of humor,

خوێندکارەکان پێویستیان بە کەمێک پێکەنینە،

a little bit of engagement to keep them going

کەمێک بەشداریبوون بۆ ئەوەی بتوانن بەردەوام بن

in arduous days of study.

لە ڕۆژە قورسەکەی خوێندنەکەدا.

But we need to be very careful

بەڵام پێویستە زۆر وریا بین

when we act protractedly out of character.

کەتێک لەدەرەوەی کەسایەتی خۆمان دەجوڵێینەوە.

Sometimes we may find that we don't take care of ourselves.

هەندێک جار لەوانەیە ببینین کە گرنگی بەخۆمان نایەین.

I find, for example, after a period of pseudo-extroverted behavior,

بۆ نموونە، خۆم زۆرجار، دوای ماوەیەک لە ڕەفتاری نیمچە ڕووکراوەیی،

I need to repair somewhere on my own.

دەبینم پێویستم بەوەیە هەندێک شتی خۆم ڕاستکەمەوە.

As Susan Cain said in her "Quiet" book,

وەک سوزان کاین وتی لە کتێبەکەی بەناوی "کاین"،

in a chapter that featured the strange Canadian professor

لە بەشەکەدا کە باسی پرۆفیسۆرێکی کەنەدی سەیر دەکات

who was teaching at the time at Harvard,

کە لەو کاتەدا لە هارڤارد وانەی وتووەتەوە،

I sometimes go to the men's room

هەندێک جار دەچم بۆ تەوالێتی پیاوان

to escape the slings and arrows of outrageous extroverts.

بۆ دەربازبوون لە ڕەفتارە قورس و ناخۆشەکانی ڕووکراوەکان.

(Laughter)

(پێکەنین)

I remember one particular day when I was retired to a cubicle,

بیرمە ڕۆژێکیان بەدیاریکراوی چوومە ناو تەوالێتێکەوە،

trying to avoid overstimulation.

هەوڵمدەدا ڕابکەم لەدەست وروژاندنی زۆر.

And a real extrovert came in beside me -- not right in my cubicle,

کەسێکی زۆر ڕووکراوەش هاتە لامەوە -- ڕێک ناو تەوالێتەکەی خۆم نا،

but in the next cubicle over --

بەڵکو تەوالێتەکەی تەنیشتم -- و

and I could hear various evacuatory noises,

گوێم لە چەندین دەنگی دەرچوون دەبوو،

which we hate -- even our own,

کە ڕقمان لێیە-- تەنانەت هی خۆشمان،

that's why we flush during as well as after.

لەبەر ئەوە لەکاتی دانیشتن و دوای هەستانیش هەر ئاوی پیا ئەکەین.

(Laughter)

(پێکەنین)

And then I heard this gravelly voice saying,

ئینجا گوێم لە دەنگێکی گڕی بەرز بوو وتی،

"Hey, is that Dr. Little?"

هێی، ئەوە دکتۆر لیتڵە؟

(Laughter)

(پێکەنین)

If anything is guaranteed to constipate an introvert for six months,

ئەگەر شتێک گرنتی ئەوە بکات کەسێکی گۆشەگیر ماوەی شەش مانگ قەبز بێت،

it's talking on the john.

قسەکردنە لەناو تەوالێتدا.

(Laughter)

(پێکەنین)

That's where I'm going now.

ئێستاش بۆ ئەوێ ئەچم.

Don't follow me.

شوێنم نەکەون.

Thank you.

زۆر سوپاس

(Applause)

(چەپڵەلێدان)