Who are you, really? The puzzle of personality | Brian Little | TED

Tłumaczenie: Marta Murawska Korekta: Rysia Wand

What an intriguing group of individuals you are ...

Cóż za intrygująca grupa indywidualistów...

to a psychologist.

dla psychologa.

(Laughter)

(Śmiech)

I've had the opportunity over the last couple of days

Przez ostatnie kilka dni miałem okazję

of listening in on some of your conversations

słuchać waszych rozmów

and watching you interact with each other.

i obserwować wasze interakcje.

And I think it's fair to say, already,

Chyba mogę powiedzieć,

that there are 47 people in this audience,

że na sali jest 47 osób,

at this moment,

które w tym momencie,

displaying psychological symptoms I would like to discuss today.

wykazują psychologiczne symptomy, które chciałbym dziś omówić.

(Laughter)

(Śmiech)

And I thought you might like to know who you are.

Pewnie chcielibyście wiedzieć, o kim mowa.

(Laughter)

(Śmiech)

But instead of pointing at you,

Ale zamiast wskazywać palcem,

which would be gratuitous and intrusive,

co byłoby nieuzasadnione i nachalne,

I thought I would tell you a few facts and stories,

myślę, że lepiej opowiem wam kilka faktów i historii,

in which you may catch a glimpse of yourself.

w których może dojrzycie samych siebie.

I'm in the field of research known as personality psychology,

Zajmuję się badaniami nad dziedziną, zwaną psychologią osobowości,

which is part of a larger personality science

która jest częścią nauk o osobowości

which spans the full spectrum, from neurons to narratives.

pokrywającą całe spektrum od neuronów po narrację.

And what we try to do,

Próbujemy,

in our own way,

na swój sposób,

is to make sense of how each of us --

pojąć, jak każdy z nas,

each of you --

każdy z was,

is, in certain respects,

jest pod pewnymi względami

like all other people,

taki jak wszyscy,

like some other people

jak niektórzy,

and like no other person.

i jednocześnie jak nikt inny.

Now, already you may be saying of yourself,

Możecie o sobie powiedzieć:

"I'm not intriguing.

"Nie jestem intrygujący.

I am the 46th most boring person in the Western Hemisphere."

Jestem 46. najnudniejszą osobą na zachodniej półkuli".

Or you may say of yourself,

Albo możecie o sobie powiedzieć:

"I am intriguing,

"Jestem intrygujący,

even if I am regarded by most people as a great, thundering twit."

nawet jeśli inni uważają mnie za nadętego, kolosalnego durnia".

(Laughter)

(Śmiech)

But it is your self-diagnosed boringness and your inherent "twitiness"

Ale to właśnie samodzielne rozpoznanie własnego nudziarstwa i wrodzonej głupoty

that makes me, as a psychologist, really fascinated by you.

sprawiają, że jako psycholog jestem głęboko tobą zafascynowany.

So let me explain why this is so.

Pozwólcie wytłumaczyć mi, dlaczego tak jest.

One of the most influential approaches in personality science

Jedno z najbardziej wpływowych podejść w naukach o osobowości

is known as trait psychology,

jest znane jako psychologia cech.

and it aligns you along five dimensions which are normally distributed,

Przypisuje ona każdemu miejsce w pięciu wymiarach o rozkładzie normalnym,

and that describe universally held aspects of difference between people.

które opisują uniwersalne aspekty różnic między ludźmi.

They spell out the acronym OCEAN.

Kryją się pod akronimem OSEUN.

So, "O" stands for "open to experience,"

"O" to "otwarty na doświadczenia",

versus those who are more closed.

w kontraście do osób bardziej zamkniętych.

"C" stands for "conscientiousness,"

"S" to "sumienność",

in contrast to those with a more lackadaisical approach to life.

kontra bardziej niefrasobliwi.

"E" -- "extroversion," in contrast to more introverted people.

"E" to "ekstrawersja" w opozycji do introwertyków,

"A" -- "agreeable individuals,"

"U" - "ugodowość",

in contrast to those decidedly not agreeable.

w kontraście do zdecydowanie nieugodowych.

And "N" -- "neurotic individuals,"

"N" - neurotyczność,

in contrast to those who are more stable.

w kontraście do tych bardziej wyważonych.

All of these dimensions have implications for our well-being,

Czynniki te mają wpływ na nasz dobrostan,

for how our life goes.

na to, jak potoczy się na nasze życie.

And so we know that, for example,

Wiemy na przykład,

openness and conscientiousness are very good predictors of life success,

że otwartość i sumienność zapowiadają powodzenie w życiu,

but the open people achieve that success through being audacious

ale otwarci ludzie osiągają ten sukces dzięki śmiałości,

and, occasionally, odd.

i, niekiedy, swojej inności.

The conscientious people achieve it through sticking to deadlines,

Sumienni osiągają sukces dzięki dotrzymywaniu terminów,

to persevering, as well as having some passion.

wytrwałości, a także odrobiny pasji.

Extroversion and agreeableness are both conducive

Ekstrawersja i ugodowość sprzyjają

to working well with people.

dobrej współpracy.

Extroverts, for example, I find intriguing.

Ekstrawertycy mnie intrygują.

With my classes, I sometimes give them a basic fact

Czasami na zajęciach podaję podstawowy fakt,

that might be revealing with respect to their personality:

który może rzucić światło na ich osobowość.

I tell them that it is virtually impossible for adults

Mówię, że dla dorosłych jest praktycznie niemożliwe

to lick the outside of their own elbow.

polizać się w zewnętrzną część łokcia.

(Laughter)

(Śmiech)

Did you know that?

Wiedzieliście o tym?

Already, some of you have tried to lick the outside of your own elbow.

Niektórzy z was już próbowali polizać.

But extroverts amongst you

Ale ekstrawertycy wśród was

are probably those who have not only tried,

nie dość, że próbowali,

but they have successfully licked the elbow

ale udało im się polizać

of the person sitting next to them.

łokieć sąsiada.

(Laughter)

(Śmiech)

Those are the extroverts.

To są ekstrawertycy.

Let me deal in a bit more detail with extroversion,

Pomówmy dokładniej o ekstrawersji,

because it's consequential and it's intriguing,

bo jest to ważne i intrygujące,

and it helps us understand what I call our three natures.

pomaga zrozumieć to, co nazywam trzema naturami.

First, our biogenic nature -- our neurophysiology.

Pierwsza to natura biogeniczna, nasza neuropsychologia.

Second, our sociogenic or second nature,

Druga: socjogeniczna lub druga natura,

which has to do with the cultural and social aspects of our lives.

która dotyczy kulturowych i społecznych aspektów życia.

And third, what makes you individually you -- idiosyncratic --

Trzecia odpowiada za indywidualność, idiosynkrazję,

what I call your "idiogenic" nature.

nazywam to naturą "idiogeniczną".

Let me explain.

Już tłumaczę.

One of the things that characterizes extroverts is they need stimulation.

Ekstrawertyków charakteryzuje potrzeba stymulacji.

And that stimulation can be achieved by finding things that are exciting:

Stymulację można uzyskać dzięki ekscytującym rzeczom:

loud noises, parties and social events here at TED --

głośnym hałasom, imprezom i wydarzeniom towarzyskim podczas TED,

you see the extroverts forming a magnetic core.

widzicie, że ekstrawertycy tworzą magnetyczny rdzeń.

They all gather together.

Zbierają się razem.

And I've seen you.

I widziałem was.

The introverts are more likely to spend time in the quiet spaces

Introwertycy wolą spędzać czas w spokojniejszych miejscach,

up on the second floor,

tam na drugim piętrze,

where they are able to reduce stimulation --

gdzie mają możliwość zmniejszenia poziomu stymulacji,

and may be misconstrued as being antisocial,

co można opacznie zrozumieć jako antyspołeczne zachowanie,

but you're not necessarily antisocial.

co nie musi być prawdą.

It may be that you simply realize that you do better

Po prostu zdajecie sobie sprawę, że lepiej wam idzie,

when you have a chance to lower that level of stimulation.

kiedy da się obniżyć poziom stymulacji.

Sometimes it's an internal stimulant, from your body.

Czasami stymulacja pochodzi z wewnątrz, z ciała.

Caffeine, for example, works much better with extroverts than it does introverts.

Kofeina działa na ekstrawertyków lepiej niż na introwertyków.

When extroverts come into the office at nine o'clock in the morning

Kiedy ekstrawertyk wchodzi do biura o 9 rano

and say, "I really need a cup of coffee,"

i mówi: "Muszę napić się kawy",

they're not kidding --

to nie żartuje,

they really do.

naprawdę musi.

Introverts do not do as well,

Introwertykom kawa aż tak nie pomoże,

particularly if the tasks they're engaged in --

szczególnie jeśli po wypiciu kawy

and they've had some coffee --

czekają ich zadania,

if those tasks are speeded,

które trzeba wypełnić szybko

and if they're quantitative,

i jest ich wiele.

introverts may give the appearance of not being particularly quantitative.

Introwertycy mogą robić wrażenie zagubionych w natłoku zadań.

But it's a misconstrual.

Ale to niewłaściwy wniosek.

So here are the consequences that are really quite intriguing:

Oto dość intrygujące konsekwencje:

we're not always what seem to be,

nie zawsze jesteśmy tym, kim się wydajemy,

and that takes me to my next point.

co prowadzi do kolejnego punktu.

I should say, before getting to this,

Przedtem powinienem powiedzieć

something about sexual intercourse,

o stosunku seksualnym,

although I may not have time.

ale nie wiem, czy mamy na to czas.

And so, if you would like me to --

Więc, jeśli chcecie...

yes, you would?

tak, chcecie?

OK.

Dobrze.

(Laughter)

(Śmiech)

There are studies done

Są prowadzone badania

on the frequency with which individuals engage in the conjugal act,

nad częstotliwością stosunków seksualnych

as broken down by male, female; introvert, extrovert.

wśród mężczyzn, kobiet; introwertyków i ekstrawertyków.

So I ask you:

Pytam was:

How many times per minute --

ile razy na minutę,

oh, I'm sorry, that was a rat study --

ojej, przepraszam, to badanie na szczurach,

(Laughter)

(Śmiech)

How many times per month

Ile razy na miesiąc

do introverted men engage in the act?

introwetyczni mężczyźni uprawiają seks.

3.0.

3.0.

Extroverted men?

Ekstrawertyczni mężczyźni?

More or less?

Więcej czy mniej?

Yes, more.

Tak, więcej.

5.5 -- almost twice as much.

5.5, prawie dwa razy więcej.

Introverted women: 3.1.

Intrawertyczne kobiety: 3.1.

Extroverted women?

Kobiety ekstrawertyczki?

Frankly, speaking as an introverted male,

Szczerze, jako introwertyczny mężczyzna,

which I will explain later --

co później wytłumaczę,

they are heroic.

są bohaterkami.

7.5.

7.5.

They not only handle all the male extroverts,

Nie tylko zajmują się wszystkimi ekstrawertykami,

they pick up a few introverts as well.

ale także kilkoma introwertykami.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

We communicate differently, extroverts and introverts.

Ekstrawertycy i introwertycy inaczej się komunikują.

Extroverts, when they interact,

Ekstrawertycy chcą doświadczyć

want to have lots of social encounter punctuated by closeness.

wielu towarzyskich interakcji z przerwami na bliskość.

They'd like to stand close for comfortable communication.

Lubią stać blisko, by łatwo się porozumiewać.

They like to have a lot of eye contact,

Podtrzymują kontakt wzrokowy

or mutual gaze.

lub wymieniają spojrzenia.

We found in some research

Badania wykazały,

that they use more diminutive terms when they meet somebody.

że używają więcej zdrobnień, gdy kogoś poznają.

So when an extrovert meets a Charles,

Gdy ekstrawertyk spotka Karola,

it rapidly becomes "Charlie," and then "Chuck,"

przerabia go na Karolka, potem Lolka,

and then "Chuckles Baby."

a później "Loluś, mordo".

(Laughter)

(Śmiech)

Whereas for introverts,

Introwertyk będzie trzymał się "Karola",

it remains "Charles," until he's given a pass to be more intimate

póki sam Karol nie pozwoli

na bliższą relację z rozmówcą.

by the person he's talking to.

We speak differently.

Rozmawiamy inaczej.

Extroverts prefer black-and-white, concrete, simple language.

Ekstrawertycy wolą czarno-biały, konkretny, prosty język.

Introverts prefer -- and I must again tell you

Introwertycy wolą...

i muszę powtórzyć, że jestem wielkim introwertykiem.

that I am as extreme an introvert as you could possibly imagine --

we speak differently.

Mówimy inaczej.

We prefer contextually complex,

Preferujemy zdania z bogatym kontekstem,

contingent,

warunkowe,

weasel-word sentences --

i dwuznaczne.

(Laughter)

(Śmiech)

More or less.

Mniej więcej.

(Laughter)

(Śmiech)

As it were.

Tak jakby.

(Laughter)

(Śmiech)

Not to put too fine a point upon it --

Ogólnie rzecz biorąc.

like that.

Właśnie tak.

When we talk,

Ekstrawertykowi z introwertykiem

we sometimes talk past each other.

czasem trudno się dogadać.

I had a consulting contract I shared with a colleague

Pracowałem na kontrakcie z kolegą,

who's as different from me as two people can possibly be.

który różni się ode mnie we wszystkim.

First, his name is Tom.

Po pierwsze, ma na imię Tom.

Mine isn't.

A ja nie.

(Laughter)

(Śmiech)

Secondly, he's six foot five.

Po drugie, ma 1,96 wzrostu.

I have a tendency not to be.

A ja raczej nie.

(Laughter)

(Śmiech)

And thirdly, he's as extroverted a person as you could find.

Po trzecie, nie ma większego ekstrawertyka niż on.

I am seriously introverted.

Ja jestem bardzo introwertyczny.

I overload so much,

Przeciążam się tak łatwo,

I can't even have a cup of coffee after three in the afternoon

że nie mogę nawet pić kawy po trzeciej po południu,

and expect to sleep in the evening.

bo wieczorem nie zasnę.

We had seconded to this project a fellow called Michael.

Do projektu dołączył facet o imieniu Michael.

And Michael almost brought the project to a crashing halt.

I Michael prawie rozwalił projekt.

So the person who seconded him asked Tom and me,

Osoba, która go zaprosiła, spytała mnie i Toma:

"What do you make of Michael?"

"Co myślicie o Michaelu?".

Well, I'll tell you what Tom said in a minute.

Za chwilę powiem, co odpowiedział Tom

He spoke in classic "extrovert-ese."

klasycznym językiem ekstrawertyka.

And here is how extroverted ears heard what I said,

Oto, jak uszy ekstrawertyka usłyszały moją wypowiedz,

which is actually pretty accurate.

dość precyzyjnie.

I said, "Well Michael does have a tendency at times

Powiedziałem: "Michael niekiedy ma tendencję

of behaving in a way that some of us might see

do zachowań, które niektórzy mogą uznać

as perhaps more assertive than is normally called for."

za być może zbyt asertywne niż zwykle potrzeba".

(Laughter)

(Śmiech)

Tom rolled his eyes and he said,

Tom przewrócił oczami i powiedział:

"Brian, that's what I said:

"Brian, właśnie tak powiedziałem:

he's an asshole!"

to gnojek!".

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

Now, as an introvert,

Jako introwertyk

I might gently allude to certain "assholic" qualities

mogę delikatnie sugerować pewną "gnojkowatość"

in this man's behavior,

w jego zachowaniu,

but I'm not going to lunge for the a-word.

ale nie sięgnę po słowo na "g".

(Laughter)

(Śmiech)

But the extrovert says,

Ale ekstrawertyk mówi:

"If he walks like one, if he talks like one, I call him one."

"Takie są fakty, co tu owijać w bawełnę".

And we go past each other.

Tutaj się mijamy.

Now is this something that we should be heedful of?

Czy należy na to zwracać uwagę?

Of course.

Oczywiście.

It's important that we know this.

Trzeba o tym wiedzieć.

Is that all we are?

Czy to już wszystko na nasz temat?

Are we just a bunch of traits?

Jesteśmy tylko zbiorem cech?

No, we're not.

Nie, nie jesteśmy.

Remember, you're like some other people

Pamiętajcie, że jesteście tacy jak inni

and like no other person.

i jak żadna inna osoba.

How about that idiosyncratic you?

A co z waszą indywidualnością?

As Elizabeth or as George,

U Elżbiety czy Jerzego

you may share your extroversion or your neuroticism.

ekstrawertyzm i neurotyczność mają cechy wspólne.

But are there some distinctively Elizabethan features of your behavior,

Ale czy niektóre szczególnie elżbietańskie

or Georgian of yours,

lub georgiańskie zachowania

that make us understand you better than just a bunch of traits?

pozwolą lepiej was zrozumieć niż sam zestaw cech?

That make us love you?

Co sprawia, że was kochamy?

Not just because you're a certain type of person.

Nie za typ osobowości.

I'm uncomfortable putting people in pigeonholes.

Niezręcznie mi szufladkować ludzi.

I don't even think pigeons belong in pigeonholes.

Poza tym nie każdy zmieści się w szufladzie.

So what is it that makes us different?

Co sprawia zatem, że jesteśmy wyjątkowi?

It's the doings that we have in our life -- the personal projects.

To, co robimy w życiu, nasze osobiste projekty.

You have a personal project right now,

Każdy ma bieżący projekt,

but nobody may know it here.

o którym nikt tu nie wie.

It relates to your kid --

Może dotyczy twojego dziecka,

you've been back three times to the hospital,

już trzy razy byliście w szpitalu,

and they still don't know what's wrong.

a lekarze nie wiedzą, co mu jest.

Or it could be your mom.

A może chodzi o mamę.

And you'd been acting out of character.

Zachowujecie się niezgodnie z charakterem.

These are free traits.

Są to wolne cechy charakteru.

You're very agreeable, but you act disagreeably

Zwykle jesteś ustępliwy, ale czasami wykazujesz upór,

in order to break down those barriers of administrative torpor

by pokonać bariery obojętnej administracji

in the hospital,

w szpitalu,

to get something for your mom or your child.

by zrobić coś dla mamy lub dziecka.

What are these free traits?

Czym są te wolne cechy?

They're where we enact a script

Pojawiają się, kiedy odgrywamy scenariusz,

in order to advance a core project in our lives.

by posunąć do przodu główne projekty życia.

And they are what matters.

To one są najważniejsze.

Don't ask people what type you are;

Nie pytaj innych, jak by się scharakteryzowali.

ask them, "What are your core projects in your life?"

Zapytaj: "Wokół czego obraca się twoje życie?".

And we enact those free traits.

Wykorzystujemy te wolne cechy.

I'm an introvert,

Jestem introwertykiem,

but I have a core project, which is to profess.

ale mój główny projekt to wykładanie.

I'm a professor.

Jestem wykładowcą.

And I adore my students,

I uwielbiam swoich studentów

and I adore my field.

i moją dziedzinę.

And I can't wait to tell them about what's new, what's exciting,

I nie mogę się doczekać, by opowiedzieć o nowych i fascynujących rzeczach,

what I can't wait to tell them about.

o których marzę im powiedzieć.

And so I act in an extroverted way,

Więc zachowuję się jak ekstrawertyk,

because at eight in the morning,

bo o ósmej rano

the students need a little bit of humor,

studenci potrzebują odrobiny humoru,

a little bit of engagement to keep them going

nieco zaangażowania, by im pomóc

in arduous days of study.

w żmudnych dniach studiowania.

But we need to be very careful

Ale musicie być ostrożni,

when we act protractedly out of character.

kiedy zbyt długo zachowujecie się niezgodnie z charakterem.

Sometimes we may find that we don't take care of ourselves.

Czasem sami się wtedy zaniedbujemy.

I find, for example, after a period of pseudo-extroverted behavior,

Po okresie zachowania pseudo-ekstrawertycznego

I need to repair somewhere on my own.

muszę się zregenerować w samotności.

As Susan Cain said in her "Quiet" book,

Susan Cain w książce "Ciszej proszę..."

in a chapter that featured the strange Canadian professor

wspomina o dziwnym kanadyjskim profesorze,

who was teaching at the time at Harvard,

który nauczał na Harvardzie.

I sometimes go to the men's room

Podobnie jak on, czasami idę do łazienki,

to escape the slings and arrows of outrageous extroverts.

by uciec od pocisków i strzał wściekłych ekstrawertyków.

(Laughter)

(Śmiech)

I remember one particular day when I was retired to a cubicle,

Pamiętam, że pewnego dnia, gdy odpoczywałem w kabinie,

trying to avoid overstimulation.

próbując uniknąć nadmiernej stymulacji,

And a real extrovert came in beside me -- not right in my cubicle,

do kabiny wszedł prawdziwy ekstrawertyk,

nie do mojej kabiny, a do sąsiedniej,

but in the next cubicle over --

and I could hear various evacuatory noises,

i mogłem słyszeć różnorakie odgłosy,

which we hate -- even our own,

których nienawidzimy we własnym wykonaniu,

that's why we flush during as well as after.

dlatego spuszczamy wodę zarówno podczas, jaki i po.

(Laughter)

(Śmiech)

And then I heard this gravelly voice saying,

Nagle ochrypły głos spytał:

"Hey, is that Dr. Little?"

"Hej, czy to dr Little?".

(Laughter)

(Śmiech)

If anything is guaranteed to constipate an introvert for six months,

Jeśli jest coś, co da introwertykowi zaparcie na pół roku,

it's talking on the john.

to właśnie rozmowy w kibelku.

(Laughter)

(Śmiech)

That's where I'm going now.

I właśnie tam się teraz udaję.

Don't follow me.

Nie idźcie za mną.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)