Malcolm Gladwell: The strange tale of the Norden bombsight

Translator: Dejan Spaseski Reviewer: ALEKSANDAR MITEVSKI

Thank you.

Ви благодарам.

It's a real pleasure to be here.

Вистинско задоволство е да се биде овде.

I last did a TED Talk

Последниот пат кога имав говор на TED

I think about seven years ago or so.

мислам дека беше пред седум години отприлика.

I talked about spaghetti sauce.

Зборував за сос за шпагети.

And so many people, I guess, watch those videos.

Многумина, претпоставувам, ги гледаат овие видеа.

People have been coming up to me ever since

Луѓето оттогаш постојано доаѓаат кај мене

to ask me questions about spaghetti sauce,

за да ме прашаат за сосот за шпагети,

which is a wonderful thing in the short term --

што е одлично за на кратки стази,

(Laughter)

(смеење)

but it's proven to be less than ideal

но е докажано дека е помалку од идеално

over seven years.

во рок од седум години.

And so I though I would come

И затоа си реков да дојдам пак

and try and put spaghetti sauce behind me.

и да се обидам да го оставам сосот за шпагети зад мене.

(Laughter)

(смеење)

The theme of this morning's session is Things We Make.

Темата на денешната сесија е Работите Кои ги Правиме.

And so I thought I would tell a story

И затоа си реков да раскажам приказна

about someone

за некој

who made one of the most precious objects

кој го изработил еден од најпрецизните уреди

of his era.

на неговата ера.

And the man's name is Carl Norden.

Името на човекот е Карл Норден.

Carl Norden was born in 1880.

Карл Норден бил роден во 1880 година.

And he was Swiss.

И тој бил Швајцарец.

And of course, the Swiss can be divided

И секако, Швајцарците може да се поделат

into two general categories:

во две главни категории:

those who make small, exquisite,

оние кои изработуваат мали, важни,

expensive objects

скапи предмети

and those who handle the money

и оние кои раководат со парите

of those who buy small, exquisite,

на оние кои купуваат мали, значајни,

expensive objects.

скапи предмети.

And Carl Norden is very firmly in the former camp.

Карл Норден сигурно припаѓа во првиот табор.

He's an engineer.

Тој бил инженер.

He goes to the Federal Polytech in Zurich.

Бил запишан на Федералниот Политехнички факултет во Цирих.

In fact, one of his classmates is a young man named Lenin

Всушност, еден од неговите соученици е младото момче со име Ленин

who would go on

кој постојано

to break small, expensive, exquisite objects.

ги кршел малите, скапи, значајни уреди.

And he's a Swiss engineer, Carl.

А Карл бил швајцарски инженер.

And I mean that in its fullest sense of the word.

А тоа го мислам во целосна смисла на зборот.

He wears three-piece suits;

Тој носел троделни одела,

and he has a very, very small, important mustache;

и имал многу, многу мали, битни мустачиња,

and he is domineering

бил доминантен,

and narcissistic

нарцисоиден

and driven

енергичен

and has an extraordinary ego;

и имал огромно его;

and he works 16-hour days;

и работел по 16 часа дневно,

and he has very strong feelings about alternating current;

и имал многу силни чувства кон наизменичната струја,

and he feels like a suntan is a sign of moral weakness;

и сметал дека исончаниот тен е знак на морална слабост,

and he drinks lots of coffee;

пиел многу кафе,

and he does his best work

а најдобрите дела ги има направено

sitting in his mother's kitchen in Zurich for hours

седејќи со часови во кујната на мајка му во Цирих

in complete silence

во целосна тишина

with nothing but a slide rule.

притоа користејќи само лизгачки лењир.

In any case,

Како и да е,

Carl Norden emigrates to the United States

Карл Норден емигрирал во САД

just before the First World War

пред самиот почеток на Првата светска војна

and sets up shop on Lafayette Street

и отворил продавница на улицата Лафајет

in downtown Manhattan.

во центарот Менхетн.

And he becomes obsessed with the question

И станал опседнат со прашањето

of how to drop bombs from an airplane.

како да се исфрлаат бомби од авион.

Now if you think about it,

Доколку размислите за ова,

in the age before GPS and radar,

во времето пред измислувањето на GPS и радари

that was obviously a really difficult problem.

тоа очигледно било навистина сложен проблем.

It's a complicated physics problem.

Тоа било сложена физика.

You've got a plane that's thousands of feet up in the air,

Имате авион кој е илјадници метри високо во воздухот,

going at hundreds of miles an hour,

кој се движи со стотици милји на час,

and you're trying to drop an object, a bomb,

и се обидувате да испуштите предмет, бомба,

towards some stationary target

кон одредена статична цел

in the face of all kinds of winds and cloud cover

соочувајќи се со секакви видови ветрови и облаци

and all kinds of other impediments.

и сите други видови на пречки.

And all sorts of people,

И секаков тип на луѓе,

moving up to the First World War and between the wars,

кои живееле околу Првата светска војна или меѓу двете војни,

tried to solve this problem,

се обиделе да го решат овој проблем,

and nearly everybody came up short.

и скоро никој не успеал.

The bombsights that were available

Наведувачите на бомби кои постоеле

were incredibly crude.

биле неверојатно примитивни.

But Carl Norden is really the one who cracks the code.

Но Карл Норден е навистина оној кој ја открил тајната.

And he comes up with this incredibly complicated device.

И се појавил со еден неверојатно сложен уред.

It weighs about 50 lbs.

Тежел околу 20 килограми.

It's called the Norden Mark 15 bombsight.

Наречен е Норден Марк 15 наведувач на бомби.

And it has all kinds of levers and ball-bearings

Ги има сите видови на полуги и лагери

and gadgets and gauges.

додатоци и мерачи.

And he makes this complicated thing.

Така тој ја изработил оваа сложена направа.

And what he allows people to do

И она што овозможил

is he makes the bombardier take this particular object,

е пилотот на бомбардерот да ја земе оваа направа,

visually sight the target,

да нанишани кон целта,

because they're in the Plexiglas cone of the bomber,

бидејќи тие се наоѓаат во непробојното стакло на бомбардерот,

and then they plug in the altitude of the plane,

и потоа да ја внесат висината на летање на авионот,

the speed of the plane, the speed of the wind

брзината на движење, брзината на ветерот

and the coordinates

и координатите

of the target.

на целта.

And the bombsight will tell him when to drop the bomb.

А уредот за наведување ќе им каже кога да ја испуштат бомбата.

And as Norden famously says,

И како што Норден рекол,

"Before that bombsight came along,

"Пред наведувачот да се појави,

bombs would routinely miss their target

бомбите редовно ги промашувале целите

by a mile or more."

за една милја или повеќе."

But he said, with the Mark 15 Norden bombsight,

Но, со Марк 15 Норден наведувачот,

he could drop a bomb into a pickle barrel

тој можел да фрли бомба во обично буре

at 20,000 ft.

на висина од 6000 метри.

Now I cannot tell you

Сега не можам да ви кажам

how incredibly excited

колкава била возбудата

the U.S. military was

кај војската на САД

by the news of the Norden bombsight.

кога излегла оваа вест.

It was like manna from heaven.

Тоа било како храна од рајот.

Here was an army

Имало армија

that had just had experience in the First World War,

која штотуку ја искусила Првата Светска Војна,

where millions of men

каде милиони мажи

fought each other in the trenches,

се бореле меѓусебе во ровови,

getting nowhere, making no progress,

без цел, не бележејќи никаков напредок,

and here someone had come up with a device

и одеднаш некој се појавува со уред

that allowed them to fly up in the skies

кој им дозволува да летаат на небото

high above enemy territory

високо над непријателската територија

and destroy whatever they wanted

и да уништат сè што сакаат

with pinpoint accuracy.

со неверојатна прецизност.

And the U.S. military

И војската на САД

spends 1.5 billion dollars --

потрошила 1.5 милијарди долари,

billion dollars in 1940 dollars --

милијарди долари уште во тоа време,

developing the Norden bombsight.

за да го развијат Норден наведувачот.

And to put that in perspective,

И чисто за споредба,

the total cost of the Manhattan project

вкупниот трошок за проектот Менхетен

was three billion dollars.

изнесувал три милијарди долари.

Half as much money was spent on this Norden bombsight

Наведувачот Норден вредел една половина од цената на

as was spent on the most famous military-industrial project

најпознатиот воено-индустриски проект

of the modern era.

во модерната доба.

And there were people, strategists, within the U.S. military

Имало луѓе, стратези, во војската на САД

who genuinely thought that this single device

кои тврделе дека самиот уред

was going to spell the difference

ќе ја одреди разликата

between defeat and victory

помеѓу поразот и победата

when it came to the battle against the Nazis

што се однесува до борбата против нацистите

and against the Japanese.

и против Јапонците.

And for Norden as well,

И за Норден исто така,

this device had incredible moral importance,

уредот бил од неверојатна морална важност,

because Norden was a committed Christian.

бидејќи Норден бил верен Христијанин.

In fact, he would always get upset

Всушност, тој секогаш се вознемирувал

when people referred to the bombsight as his invention,

кога луѓето ќе го поврзеле наведувачот како негова иновација,

because in his eyes,

бидејќи во неговите очи,

only God could invent things.

само Господ можел да создава работи.

He was simply the instrument of God's will.

Тој едноставно бил посредникот на волјата господова.

And what was God's will?

А која била волјата господова?

Well God's will was that the amount of suffering in any kind of war

Волјата господова била да страдањето во кој било вид на војна

be reduced to as small an amount as possible.

да се намали што е можно повеќе.

And what did the Norden bombsight do?

Што се постигнало со Норден наведувачот?

Well it allowed you to do that.

Па тој токму тоа и го овозможил.

It allowed you to bomb only those things

Тој овозможил да се бомбардираат само оние работи

that you absolutely needed and wanted to bomb.

кои било потребни да се бомбардираат.

So in the years leading up to the Second World War,

Затоа во годините пред Втората Светска Војна,

the U.S. military buys 90,000

војската на САД купила 90.000

of these Norden bombsights

од овие Норден наведувачи

at a cost of $14,000 each --

по цена од 14.000 долари секој,

again, in 1940 dollars, that's a lot of money.

и повторно, тоа се многу долари во 1940 година.

And they trained 50,000 bombardiers on how to use them --

И истренирале 50.000 бомбардери како да го користат,

long extensive, months-long training sessions --

со долготрајни обуки кои траеле со месеци,

because these things are essentially analog computers;

бидејќи овие работи во основа се аналогни компјутери,

they're not easy to use.

и не се лесни за ракување.

And they make every one of those bombardiers take an oath,

И го терале секој бомбардер да даде збор,

to swear that if they're ever captured,

да се заколне дека доколку некогаш бидат заробени,

they will not divulge a single detail

дека нема да оддадат ниту детал

of this particular device to the enemy,

за овој уред на непријателот,

because it's imperative the enemy not get their hands

бидејќи императивот бил непријателот да не стигне

on this absolutely essential piece of technology.

до ова апсолутно извонредно дело на технологијата.

And whenever the Norden bombsight is taken onto a plane,

И секогаш кога Норден наведувачот се поставувал во авионите,

it's escorted there by a series of armed guards.

тоа било придружувано од низа вооружени чувари.

And it's carried in a box with a canvas shroud over it.

Се пренесувало во кутија со заштитен поклопец.

And the box is handcuffed to one of the guards.

А кутијата секогаш била врзана за еден од чуварите.

It's never allowed to be photographed.

Никогаш не било дозволено да се фотографира.

And there's a little incendiary device inside of it,

И имало уште еден заштитен уред внатре во него,

so that, if the plane ever crashes, it will be destroyed

за да ако авионот некогаш се урне, тој да биде уништен

and there's no way the enemy can ever get their hands on it.

и да не се дозволи да стигне во рацете на непријателот.

The Norden bombsight

Норден наведувачот на бомби

is the Holy Grail.

е како Светиот Грал.

So what happens during the Second World War?

Па што се случило во Втората Светска Војна?

Well, it turns out it's not the Holy Grail.

Произлегло дека и не бил Светиот Грал.

In practice, the Norden bombsight

Во пракса, Норден наведувачот

can drop a bomb into a pickle barrel at 20,000 ft.,

може да испушти бомба во обично буре од 6.000 метри

but that's under perfect conditions.

но само во идеални услови.

And of course, in wartime,

И секако, во време на војна,

conditions aren't perfect.

условите не се идеални.

First of all, it's really hard to use -- really hard to use.

Пред сè, навистина е сложен за користење, навистина сложен.

And not all of the people

И не сите луѓе, кои припаѓале

who are of those 50,000 men who are bombardiers

на тие 50,000 бомбардери ја имале способноста

have the ability to properly program an analog computer.

соодветно да програмираат еден аналоген компјутер.

Secondly, it breaks down a lot.

Второ, се расипувал многу често.

It's full of all kinds of gyroscopes and pulleys

Тој е полн со секакви видови жироскопи и тегови

and gadgets and ball-bearings,

разни механизми и лагери,

and they don't work as well as they ought to

кои не работат така добро како што се очекува

in the heat of battle.

во текот на самата борба.

Thirdly, when Norden was making his calculations,

Трето, кога Норден ги направил калкулациите,

he assumed that a plane would be flying

тој претпоставил дека авионот би летал

at a relatively slow speed at low altitudes.

со релативно мала брзина и ниско.

Well in a real war, you can't do that;

Но во вистинска војна, тоа не оди така,

you'll get shot down.

Ќе ве срушат.

So they started flying them at high altitudes at incredibly high speeds.

Затоа тие летале на голема висина со неверојатни брзини.

And the Norden bombsight doesn't work as well

А Норден наведувачот не работел добро

under those conditions.

под овие услови.

But most of all,

Но пред сè,

the Norden bombsight required the bombardier

Норден наведувачот барал бомбардерот

to make visual contact with the target.

да направи визуелен контакт со целта.

But of course, what happens in real life?

Но, што се случувало во реалноста?

There are clouds, right.

Имате облаци, нели?

It needs cloudless sky to be really accurate.

Потребно е да нема облаци за да бидете навистина прецизни.

Well how many cloudless skies

А колку денови без облаци

do you think there were above Central Europe

мислите дека имало над Централна Европа

between 1940 and 1945?

помеѓу 1940 и 1945 година?

Not a lot.

Не многу.

And then to give you a sense

И за да ви доловам

of just how inaccurate the Norden bombsight was,

колку непрецизен бил Норден наведувачот,

there was a famous case in 1944

познат е случајот од 1944 година

where the Allies bombed a chemical plant in Leuna, Germany.

кога сојузниците бомбардирале хемиска фабрика во Леуна, Германија.

And the chemical plant comprised

А хемиска фабрика се простирала

757 acres.

на 1.900 хектари.

And over the course of 22 bombing missions,

И за време на 22 бомбардирања,

the Allies dropped 85,000 bombs

сојузниците фрлиле 85.000 бомби

on this 757 acre chemical plant,

на оваа огромна фабрика,

using the Norden bombsight.

користејќи го Норден наведувачот.

Well what percentage of those bombs

И колкав процент од овие бомби

do you think actually landed

мислите дека паднале

inside the 700-acre perimeter of the plant?

на површината од 1.900 хектари?

10 percent. 10 percent.

10 проценти. 10 проценти.

And of those 10 percent that landed,

И од овие 10 проценти кои паднале,

16 percent didn't even go off; they were duds.

16 проценти воопшто и не експлодирале.

The Leuna chemical plant,

Леуна хемиската фабрика,

after one of the most extensive bombings in the history of the war,

после едно од најголемите бомбардирања во историјата на војните,

was up and running within weeks.

била рестартирана и работела со недели.

And by the way, all those precautions

Патем, сите овие мерки

to keep the Norden bombsight out of the hands of the Nazis?

за да се спречи Норден наведувачот да не падне во рацете на нацистите?

Well it turns out

Произлегува дека

that Carl Norden, as a proper Swiss,

Карл Норден, како вистински Швајцарец,

was very enamored of German engineers.

бил многу приврзан кон германските инженери.

So in the 1930s, he hired a whole bunch of them,

Така во 1930 година, тој најмил еден куп од нив,

including a man named Hermann Long

вклучувајќи и еден со име Херман Лонг

who, in 1938,

кој во 1938 година,

gave a complete set of the plans for the Norden bombsight to the Nazis.

комлетните шеми за Норден наведувачот им ги дал на нацистите.

So they had their own Norden bombsight throughout the entire war --

Така тие имале сопствен Норден наведувач за целото времетраење на војната,

which also, by the way, didn't work very well.

кој исто така, не работел многу добро.

(Laughter)

(Смеење)

So why do we talk about the Norden bombsight?

Па зошто зборуваме за Норден наведувачот?

Well because we live in an age

Затоа што живееме во време

where there are lots and lots

кога има многу и многу

of Norden bombsights.

Норден наведувачи на бомби.

We live in a time where there are all kinds

Живееме во време каде постојат секакви видови

of really, really smart people

на навистина, навистина паметни луѓе

running around, saying that they've invented gadgets

кои наоколу кажуваат дека измислиле направи

that will forever change our world.

кои ќе го променат нашиот свет.

They've invented websites that will allow people to be free.

Измислисле веб сајтови кои ќе им овозможат на луѓето слобода.

They've invented some kind of this thing, or this thing, or this thing

Измислиле некаков си вид на ваков уред, или онаков уред

that will make our world forever better.

кој ќе го направи нашиот свет засекогаш подобар.

If you go into the military,

Доколку одите во војската,

you'll find lots of Carl Nordens as well.

ќе најдете многу Карловци исто така.

If you go to the Pentagon, they will say,

Ако одите во Пентагон, тие ќе речат,

"You know what, now we really can

'Знаете ли дека сега навистина можеме

put a bomb inside a pickle barrel

можеме да фрлиме бомба во обично буре

at 20,000 ft."

од 6.000 метри висина."

And you know what, it's true; they actually can do that now.

И знаете ли дека, тоа е точно, тие навистина можат да го направат тоа.

But we need to be very clear

Но треба да ни биде јасно

about how little that means.

колку тоа малку значи.

In the Iraq War, at the beginning of the first Iraq War,

Во војната во Ирак, на самиот почеток на војната,

the U.S. military, the air force,

восјката на САД, воздушните сили,

sent two squadrons of F-15E Fighter Eagles

испратија два ескадрони од авиони Ф-15

to the Iraqi desert

во ирачката пустина

equipped with these five million dollar cameras

опремени со камери од пет милиони долари

that allowed them to see the entire desert floor.

со кои го гледаа целокупниот простор во пустината.

And their mission was to find and to destroy --

А мисијата им беше да најдат и да уништат,

remember the Scud missile launchers,

се сеќавате на Скад лансирните рампи,

those surface-to-air missiles

оние земја-воздух проектили

that the Iraqis were launching at the Israelis?

кои Ирачаните ги лансираа врз Израелците?

The mission of the two squadrons

Мисијата на двата ескадрони

was to get rid of all the Scud missile launchers.

била да ги уништат сите Скад лансирни рампи.

And so they flew missions day and night,

И така тие летале во мисија два дена,

and they dropped thousands of bombs,

и фрлиле илјадници бомби,

and they fired thousands of missiles

и испукале илјадници проектили

in an attempt to get rid of this particular scourge.

во обид да ја уништат оваа опасност.

And after the war was over, there was an audit done --

И откако заврши војната, била направена ревизија,

as the army always does, the air force always does --

каква што армијата прави, авијацијата секогаш прави,

and they asked the question:

и тие го поставиле прашањето:

how many Scuds did we actually destroy?

колку Скадови ние всушност уништивме?

You know what the answer was?

Дали знаете кој бил одговорот?

Zero, not a single one.

Нула, ниту еден.

Now why is that?

Сега зошто е така?

Is it because their weapons weren't accurate?

Дали е поради тоа што оружјето не било прецизно?

Oh no, they were brilliantly accurate.

О не, тие биле брилијантно прецизни.

They could have destroyed this little thing right here

Тие би можеле да уништат една ваква мала работа

from 25,000 ft.

од висина од 8.000 метри.

The issue was they didn't know where the Scud launchers were.

Проблемот бил што тие не знаеле каде се наоѓаат Скад рампите.

The problem with bombs and pickle barrels

Проблемот со бомбите и со бурињата

is not getting the bomb inside the pickle barrel,

не е да ја фрлите бомбата точно во бурето,

it's knowing how to find the pickle barrel.

туку е како да го најдете бурето.

That's always been the harder problem

Тоа секогаш било потешкиот проблем

when it comes to fighting wars.

кога доаѓало до борба во војна.

Or take the battle in Afghanistan.

Или земете ја битката во Авганистан.

What is the signature weapon

Кое е најзначајното оружје

of the CIA's war in Northwest Pakistan?

на ЦИА во војната во северозападен Пакистан?

It's the drone. What is the drone?

Тоа е безпилотното летало. Што е тоа?

Well it is the grandson of the Norden Mark 15 bombsight.

Тоа е внукот на Норден 15 наведувачот на бомби.

It is this weapon of devastating accuracy and precision.

Тоа е оружје со неверојатна точност и прецизност.

And over the course of the last six years

И за време на последните шест години

in Northwest Pakistan,

во северозападен Пакистан,

the CIA has flown hundreds of drone missiles,

ЦИА користела стотици вакви проектили,

and it's used those drones

и ги користела овие летала

to kill 2,000 suspected

за да убие 2.000 сомнителни

Pakistani and Taliban militants.

пакистански и талибански милитанти.

Now what is the accuracy of those drones?

Каква е прецизноста на овие летала?

Well it's extraordinary.

Извонредна.

We think we're now at 95 percent accuracy

Мислиме дека имаме 95 проценти прецизност

when it comes to drone strikes.

кога се работи за напад со безпилотно летало.

95 percent of the people we kill need to be killed, right?

95 проценти од луѓето кои ги убиваме треба да бидат убиени, нели?

That is one of the most extraordinary records

Тоа е еден од најневеројатните рекорди

in the history of modern warfare.

во историјата на модерните војни.

But do you know what the crucial thing is?

Но знаете ли која е најважната работа?

In that exact same period

Токму во истиот период

that we've been using these drones

кога ние ги користевме овие летала

with devastating accuracy,

со неверојатна точност,

the number of attacks, of suicide attacks and terrorist attacks,

бројот на напади, на самоубиствени и терористички напади,

against American forces in Afghanistan

против американските сили во Авганистан

has increased tenfold.

се зголеми десеткратно.

As we have gotten more and more efficient

Како што станувавме сè повеќе ефикасни

in killing them,

во нивното убивање,

they have become angrier and angrier

тие стануваа сè повеќе бесни

and more and more motivated to kill us.

и сè повеќе мотивирани да нè убијат.

I have not described to you a success story.

Не ви раскажав приказна за успех.

I've described to you

Ви раскажав

the opposite of a success story.

неуспешна приказна.

And this is the problem

И ова е проблемот

with our infatuation with the things we make.

со нашето залажување со работите кои ги правиме.

We think the things we make can solve our problems,

Мислиме дека работите кои ги правиме ќе ги решат нашите проблеми,

but our problems are much more complex than that.

но нашите проблеми се многу посложени.

The issue isn't the accuracy of the bombs you have,

Работата не е во прецизноста на бомбите кои ги имате,

it's how you use the bombs you have,

туку како ги користите бомбите кои ги имате,

and more importantly,

и уште поважно,

whether you ought to use bombs at all.

дали воопшто морате да ги користите бомбите.

There's a postscript

Има и продолжение

to the Norden story

на приказната за Норден,

of Carl Norden and his fabulous bombsight.

за Карл Норден и неговиот наведувач на бомби.

And that is, on August 6, 1945,

А тоа е, на 6 Август, 1945 година,

a B-29 bomber called the Enola Gay

еден Б-29 бомбардер наречен Енола Геј

flew over Japan

летал над Јапонија

and, using a Norden bombsight,

и, користејќи го Норден уредот

dropped a very large thermonuclear device

исфрлил многу голема термонуклеарна направа

on the city of Hiroshima.

над градот Хирошима.

And as was typical with the Norden bombsight,

И како што обично бивало со Норден уредот,

the bomb actually missed its target by 800 ft.

бомбата ја промашила својата цел за 250 метри.

But of course, it didn't matter.

Но се разбира, не било важно.

And that's the greatest irony of all

И тоа е најголемата иронија од сè

when it comes to the Norden bombsight.

кога се работи за Норден наведувачот на бомби.

the air force's 1.5 billion dollar bombsight

авијацискиот уред од 1.5 милијарди долари

was used to drop its three billion dollar bomb,

бил користен за да се фрли бомба од три милијарди долари,

which didn't need a bombsight at all.

за која воопшто не бил потребен наведувач.

Meanwhile, back in New York,

Во меѓувреме, во Њујорк,

no one told Carl Norden

никој не му кажал на Карл Норден

that his bombsight was used over Hiroshima.

дека неговиот наведувач бил користен над Хирошима.

He was a committed Christian.

Тој бил посветен христијанин.

He thought he had designed something

Тој мислел дека направил нешто

that would reduce the toll of suffering in war.

што ќе го намали страдањето во војна.

It would have broken his heart.

Тоа само би му го скршило срцето.

(Applause)

(Аплауз)