Malcolm Gladwell: The strange tale of the Norden bombsight

Translator: Mikheil Tkavadze Reviewer: George Pagava

Thank you.

გმადლობთ.

It's a real pleasure to be here.

აქ ყოფნა ნამდვილი სიამოვნებაა.

I last did a TED Talk

ბოლოს აქ ვისაუბრე

I think about seven years ago or so.

ალბათ შვიდი წლის წინ.

I talked about spaghetti sauce.

ვყვებოდი სპაგეტის სოუსზე.

And so many people, I guess, watch those videos.

და იმდენი ადამიანი უყურებს ამ ვიდეოებს, როგორც ჩანს.

People have been coming up to me ever since

მას მერე მოდის ხალხი ჩემთან

to ask me questions about spaghetti sauce,

და მეკითხება სპაგეტის სოუსზე,

which is a wonderful thing in the short term --

რაც მშვენიერი რამეა ცოტა ხნის განმავლობაში

(Laughter)

(სიცილი)

but it's proven to be less than ideal

მაგრამ არც ისე იდეალურია

over seven years.

როდესაც შვიდი წელი გრძელდება.

And so I though I would come

ასე რომ მოვედი

and try and put spaghetti sauce behind me.

იმისთვის, რომ სპაგეტის სოუსი უკან მოვიტოვო.

(Laughter)

(სიცილი)

The theme of this morning's session is Things We Make.

დილის სესიის თემა არის "ჩვენი ნაკეთობები".

And so I thought I would tell a story

ასე რომ ვიფიქრე რომ მოვყვები ისტორიას

about someone

ერთ ადამიანზე

who made one of the most precious objects

რომელმაც შექმნა თავის ერაში ერთ-ერთი

of his era.

ძვირფასი ნივთი.

And the man's name is Carl Norden.

მისი სახელია კარლ ნორდენი.

Carl Norden was born in 1880.

კარლ ნორდენი დაიბადა 1880 წელს.

And he was Swiss.

ის შვეიცარიელი იყო.

And of course, the Swiss can be divided

და რა თქმა უნდა, შვეიცარიელები შეიძლება

into two general categories:

ორ კატეგორიად დაიყოს:

those who make small, exquisite,

რომლებიც აკეთებენ პატარა, იშვიათ,

expensive objects

ძვირფას ობიექტებს

and those who handle the money

და რომლებიც იმათ ფულს მართავენ

of those who buy small, exquisite,

რომლებიც ყიდულობენ პატარა, იშვიათ,

expensive objects.

ძვირფას ნივთებს.

And Carl Norden is very firmly in the former camp.

კარლ ნორდელი მტკიცედ მიეკუთვნება პირველ ბანაკს.

He's an engineer.

ის ინჟინერია.

He goes to the Federal Polytech in Zurich.

სწავლობს ფედერალურ პოლიტექნიკურ ინსტიტუტში, ციურიხში.

In fact, one of his classmates is a young man named Lenin

მისი ერთ-ერთი კლასელი იყო ყმაწვილი სახელად ლენინი

who would go on

რომელიც შემდგომ

to break small, expensive, exquisite objects.

პატარა, ძვირფასი, იშვიათი ნივთების განადგურებას შეუდგა.

And he's a Swiss engineer, Carl.

ის შვეიცარიელი ინჟინერია, კარლი.

And I mean that in its fullest sense of the word.

და ამას სიტყვის სრული მნიშვნელობით ვამბობ.

He wears three-piece suits;

აცვია სამ ნაწილიანი კოსტიუმები;

and he has a very, very small, important mustache;

და ატარებს ძალიან ძალიან პატარა, მაგრამ მნიშვნელოვან ულვაშს;

and he is domineering

ის დომინანტურია

and narcissistic

ნარცისისტული

and driven

და მოტივირებული

and has an extraordinary ego;

და აქვს გასაოცარი ეგო;

and he works 16-hour days;

და მუშაობს 16 საათს დღეში;

and he has very strong feelings about alternating current;

და თავისი მტკიცე მოსაზრებები აქვს ცვლად ძაბვასთან დაკავშირებით;

and he feels like a suntan is a sign of moral weakness;

და მისი აზრით ნამზეური მორალური არამდგრადობის გამოვლინებაა;

and he drinks lots of coffee;

და სვამს დიდი ოდენობით ყავას;

and he does his best work

და თავის საუკეთესო შრომას

sitting in his mother's kitchen in Zurich for hours

ციურიხში, დედის სამზარეულოში საათობით

in complete silence

აბსოლუტურ სიჩუმეში აკეთებს

with nothing but a slide rule.

მხოლოდ სახაზავის თანხლებით.

In any case,

ნებისმიერ შემთხვევაში,

Carl Norden emigrates to the United States

კარლ ნორდენი ემიგრირებს შეერთებულ შტატებში

just before the First World War

ზუსტად პირველი მსოფლიო ომის დაწყებამდე

and sets up shop on Lafayette Street

და სახელოსნოს ხსნის ლაფაიეტის ქუჩაზე

in downtown Manhattan.

მანჰეტენის ცენტრში.

And he becomes obsessed with the question

და ის შეპყრობილი ხდება კითხვით

of how to drop bombs from an airplane.

როგორ ჩამოაგდოს ბომბი თვითმფრინავიდან.

Now if you think about it,

თუკი დაუფიქრდებით,

in the age before GPS and radar,

GPS-ისა და რადარის ეპოქამდე,

that was obviously a really difficult problem.

ეს მნიშვნელოვანი პრობლემა იყო.

It's a complicated physics problem.

რთული ფიზიკის პრობლემა.

You've got a plane that's thousands of feet up in the air,

გაქვთ თვითმფრინავი, რომელიც ათასობით ფუტის სიმაღლეზეა ჰაერში,

going at hundreds of miles an hour,

მოძრაობს ასობით მილი/საათით,

and you're trying to drop an object, a bomb,

და გინდათ იქიდან ობიექტის , ბომბის ჩამოგდება,

towards some stationary target

სტატიკურ მიზანზე

in the face of all kinds of winds and cloud cover

ყველანაირი ქარის, ღრუბლების

and all kinds of other impediments.

და სხვა ბარიერების მიუხედავად.

And all sorts of people,

და ყველანაირი ტიპის ხალხი,

moving up to the First World War and between the wars,

პირველ მსოფლიო ომამდე და ომებს შორის,

tried to solve this problem,

ცდილობდა ამ პრობლემის გადაჭრას,

and nearly everybody came up short.

და თითქმის ყველას ხელი მოეცარა.

The bombsights that were available

არსებული ბომბის სამიზნეები

were incredibly crude.

წარმოუდგენლად დაუხვეწავი იყო.

But Carl Norden is really the one who cracks the code.

მაგრამ კარლ ნორდენი ზუსტად ის არის, რომელმაც ამოხსნა ეს პრობლემა.

And he comes up with this incredibly complicated device.

და ის ქმნის საოცრად ჩახლართულ მოწყობილობას.

It weighs about 50 lbs.

რომელიც 23 კილოს იწონის.

It's called the Norden Mark 15 bombsight.

მისი სახელია ნორდენ მარკ 15 ბომბის სამიზნე.

And it has all kinds of levers and ball-bearings

და აქვს ათასნაირი სახელური და საპირწონე

and gadgets and gauges.

და მოწყობილობა.

And he makes this complicated thing.

ის ქმნის ამ ჩახლართულ ნივთს.

And what he allows people to do

ის აძლევს საშუალებას

is he makes the bombardier take this particular object,

კონკრეტული ობიექტები დაიბომბოს

visually sight the target,

ვიზუალური მონიშვნის საფუძველზე,

because they're in the Plexiglas cone of the bomber,

დამმიზნებელი ზის შუშის ნაწილში

and then they plug in the altitude of the plane,

და შეჰყავს თვითმფრინავის მონაცემები

the speed of the plane, the speed of the wind

თვითმფრინავის სიჩქარე, ქარის სიჩქარე

and the coordinates

და კოორდინატები

of the target.

სამიზნის.

And the bombsight will tell him when to drop the bomb.

და მოწყობილობა ეტყვის როდის ჩამოაგდოს ბომბი.

And as Norden famously says,

და ნორდენი ამბობს ცნობილ სიტყვებს,

"Before that bombsight came along,

"სანამ ბომბის სამიზნე გამოჩნდებოდა,

bombs would routinely miss their target

ყუმბარები რეგულარულად აცდენდნენ მიზანს

by a mile or more."

კილომეტრით ან მეტით."

But he said, with the Mark 15 Norden bombsight,

მაგრამ მისი სიტყვებით, მისი მოწყობილობის მეშვეობით

he could drop a bomb into a pickle barrel

შესაძლებელი იყო ბომბის მიზანში მორტყმა

at 20,000 ft.

6 კილომეტრის სიმაღლიდან.

Now I cannot tell you

ეხლა არ შემიძლია გითხრათ

how incredibly excited

როგორი აღტაცებით შეხვდენენ

the U.S. military was

სამხედროები

by the news of the Norden bombsight.

ამ მოწყობილობის გამოჩენი ამბავს.

It was like manna from heaven.

ეს ციურ მანანას ჰგავდა.

Here was an army

აგერ იყო არმია

that had just had experience in the First World War,

რომელმაც ახლახანს გადაიტანა პირველი მსოფლიო ომი

where millions of men

სადაც მილიონობით ადამიანი

fought each other in the trenches,

ებრძოდა ერთმანეთს სანგრებიდან,

getting nowhere, making no progress,

ყოველგვარი წინსვლის, პროგრესის გარეშე

and here someone had come up with a device

და ვიღაცამ გამოიგონა მოწყობილობა

that allowed them to fly up in the skies

რომელიც საშუალებას აძლევდათ ჰაერში აჭრილიყვნენ

high above enemy territory

გადაეფრინათ მოწინააღმდეგის ტერიტორიაზე

and destroy whatever they wanted

და გაენადგურებინათ რაც სურდათ

with pinpoint accuracy.

აბსოლუტური სიზუსტით.

And the U.S. military

და ამერიკის თავდაცვა

spends 1.5 billion dollars --

ხარჯავს 1.5 მილიარდ დოლარს

billion dollars in 1940 dollars --

1940 წლის დოლარებზეა საუბარი

developing the Norden bombsight.

ნორდენის ბომბის სამიზნის პროექტის განსახორციელებლად.

And to put that in perspective,

შედარებისთვის

the total cost of the Manhattan project

მანჰეტენის პროექტის მთლიანი დანახარჯი

was three billion dollars.

სამი მილიარდი დოლარი იყო.

Half as much money was spent on this Norden bombsight

ნორდენის პროექტს დასჭირდა იმ თანხის ნახევარი

as was spent on the most famous military-industrial project

რამდენიც მოხმარდა ყველაზე ცნობილ მილიტარისტულ-ინდუსტრიულ პროექტს

of the modern era.

თანამედროვე ეპოქაში.

And there were people, strategists, within the U.S. military

და იყო ხალხი, სტრატეგები, ამერიკის თავდაცვაში

who genuinely thought that this single device

რომლებსაც მართლაც სჯეროდათ რომ ეს ერთი მოწყობილობა

was going to spell the difference

გადაწყვეტდა გამარჯვების ან დამარცხების

between defeat and victory

ბედს

when it came to the battle against the Nazis

როდესაც საქმე ნაცისტების ან

and against the Japanese.

იაპონელების წინააღმდეგ ბრძოლა იქნებოდა.

And for Norden as well,

ნორდენისთვისაც

this device had incredible moral importance,

ამ მოწყობილობას ზნეობრივი მნიშვნელობა ჰქონდა,

because Norden was a committed Christian.

იმიტომ რომ ის მტკიცე ქრისტიანი იყო.

In fact, he would always get upset

იმდენად, რომ აღშფოთებული იყო

when people referred to the bombsight as his invention,

როდესაც ხალხი ამ სამიზნეს მის გამოგონებას ეძახდა,

because in his eyes,

რადგან მისი აზრით,

only God could invent things.

მხოლოდ ღმერთს შეეძლო შემოქმედება.

He was simply the instrument of God's will.

ის კი მხოლოდ მისი ნების აღსასრულებელი ინსტრუმენტი იყო.

And what was God's will?

და რა იყო ღმრთის ნება?

Well God's will was that the amount of suffering in any kind of war

ღმერთს სურდა ნებისმიერ ომში

be reduced to as small an amount as possible.

ტანჯვის მოცულობის მინიმუმამდე შემცირება.

And what did the Norden bombsight do?

და რას აკეთებდა ნორდენის სამიზნე?

Well it allowed you to do that.

იძლეოდა ზუსტად ამის საშუალებას.

It allowed you to bomb only those things

საშუალებას რომ ბომბი მხოლოდ იმ სამიზნეს მოხვედროდა

that you absolutely needed and wanted to bomb.

რომლის დაბომბვა გარდაუვალი იყო.

So in the years leading up to the Second World War,

ასე რომ მეორე მსოფლიო ომის წინა წლებში

the U.S. military buys 90,000

ამერიკის თავდაცვა ყიდულობს 90 000

of these Norden bombsights

ნორდენის სამიზნეს

at a cost of $14,000 each --

14'000 დოლარად თითოს

again, in 1940 dollars, that's a lot of money.

ისევ 1940 წლის დოლარებში, რაც დიდი ფულია.

And they trained 50,000 bombardiers on how to use them --

შემდეგ ამზადებენ 50 000 ბომბდამშენს, რომ სცოდნოდათ მისი გამოყენება

long extensive, months-long training sessions --

ხანგრძლივი, რამდენიმე თვიანი მომზადების სესიებში

because these things are essentially analog computers;

იმიტომ რომ რეალურად ეს ანალოგური კომპიუტერია;

they're not easy to use.

არც ისე მარტივი გამოსაყენებელი.

And they make every one of those bombardiers take an oath,

და აიძულებენ თითოეულს ფიცი დადოს,

to swear that if they're ever captured,

რომ თუკი ტყვედ ჩავარდებიან,

they will not divulge a single detail

არ გასცემენ არცერთ დეტალს

of this particular device to the enemy,

ამ მოწყობილობის გამოყენების თაობაზე,

because it's imperative the enemy not get their hands

იმიტომ რომ ყველაზე მნიშვნელოვანია მტრის ხელს აცდეს

on this absolutely essential piece of technology.

ეს უმნიშვნელოვანესი ტექნოლოგია.

And whenever the Norden bombsight is taken onto a plane,

როდესაც ნორდენის სამიზნე თვითმფრინავში აჰქონდათ ხოლმე

it's escorted there by a series of armed guards.

მიყვებოდა შეიარაღებული დაცვის მთელი ჯგუფი.

And it's carried in a box with a canvas shroud over it.

მიჰქონდათ ყუთით, რომელსაც ბრეზენტი ჰქონდა შემოხვეული.

And the box is handcuffed to one of the guards.

და ხელბორკილით იყო მიბმული ერთ-ერთ მცველზე.

It's never allowed to be photographed.

მისი ფოტოგრაფირების ნება არასოდეს მიუციათ.

And there's a little incendiary device inside of it,

და მის შიგნით პატარა მოწყობილობა იყო

so that, if the plane ever crashes, it will be destroyed

რომელიც თვითმფრინავის ჩამოვარდნის შემთხვევაში, მის განადგურებას უზრუნველყოფდა

and there's no way the enemy can ever get their hands on it.

იმისთვის რომ როგორმე მოწინააღმდეგის ხელისთვის აეცილებინათ.

The Norden bombsight

ნორდენის სამიზნე

is the Holy Grail.

იყო ამ ყველაფრის მიზეზი.

So what happens during the Second World War?

და რა მოხდა მეორე მსოფლიო ომის დროს?

Well, it turns out it's not the Holy Grail.

აღმოჩნდა რომ ეს არ არის უებარი საშუალება.

In practice, the Norden bombsight

პრაქტიკაში ნორდენის სამიზნეს

can drop a bomb into a pickle barrel at 20,000 ft.,

შეეძლო ჩამოეგდო ბომბი 6 კილომეტრის სიმაღლიდან..

but that's under perfect conditions.

მაგრამ მხოლოდ იდეალურ გარემოებებში.

And of course, in wartime,

და რა თქმა უნდა ომის დროს

conditions aren't perfect.

გარემო სულაც არაა იდეალური.

First of all, it's really hard to use -- really hard to use.

პირველ რიგში, ის ძალიან რთული გამოსაყენებელია, ძალიან ძალიან რთული.

And not all of the people

და ყველას

who are of those 50,000 men who are bombardiers

50 000 ბომბდამშენის ეკიპაჟიდან

have the ability to properly program an analog computer.

არ აქვს შესაბამისი მომზადება მის სამართავად.

Secondly, it breaks down a lot.

მეორეც, ის ხშირად გამოდის მწყობრიდან.

It's full of all kinds of gyroscopes and pulleys

მოწყობილობა სავსეა ათასნაირი ჯიროსკოპით და მოსაქაჩით

and gadgets and ball-bearings,

და სამართავი საპირწონეებით,

and they don't work as well as they ought to

და არ მუშაობენ ისე როგორც უნდა მუშაობდნენ

in the heat of battle.

გახურებული ბრძოლის დროს.

Thirdly, when Norden was making his calculations,

მესამეც, როდესაც ნორდენი თავის გათვლებს აკეთებდა,

he assumed that a plane would be flying

დაშვებული ჰქონდა რომ თვითმფრინავი

at a relatively slow speed at low altitudes.

შედარებით მცირე სისწრაფით იფრენდა, ნაკლებ სიმაღლეზე.

Well in a real war, you can't do that;

თუმცა რეალურ ომში ამას ვერ იზამ;

you'll get shot down.

თუ არ გინდა ჩამოგაგდონ.

So they started flying them at high altitudes at incredibly high speeds.

ასე რომ დაიწყეს მაღლა ფრენა გაცილებით მეტი სისწრაფით.

And the Norden bombsight doesn't work as well

და ნორდენის სამიზნე არ მუშაობს კარგად

under those conditions.

ამ პირობებში.

But most of all,

რაც ყველაზე მთავარია,

the Norden bombsight required the bombardier

სამიზნეს სჭირდებოდა მმართველი

to make visual contact with the target.

რომელსაც შეეძლო დაენახა ვიზუალურად სამიზნე.

But of course, what happens in real life?

მაგრამ რა ხდება რეალურად?

There are clouds, right.

ღრუბლები, რა თქმა უნდა.

It needs cloudless sky to be really accurate.

მოწყობილობას უღრუბლო ცა სჭირდება სიზუსტისთვის.

Well how many cloudless skies

მაგრამ რამდენი უღრუბლო ცა

do you think there were above Central Europe

იქნებოდა ცენტრალური ევროპის თავზე

between 1940 and 1945?

1940 და 1945 წლებს შორის?

Not a lot.

არც თუ ისე ბევრი.

And then to give you a sense

და იმის შეგრძნება რომ მოგცეთ

of just how inaccurate the Norden bombsight was,

რამდენად არააკურატული იყო სამიზნე,

there was a famous case in 1944

მოვიყვან ცნობილ მაგალითს 1944 წლიდან

where the Allies bombed a chemical plant in Leuna, Germany.

როდესაც მოკავშირეებმა დაბომბეს ქიმიური ქარხანა ლეუნაში, გერმანიაში.

And the chemical plant comprised

ქიმიური ქარხანა მოიცავდა

757 acres.

3 კვადრატულ კილომეტრს.

And over the course of 22 bombing missions,

და 22 დაბომბვითი მისიის მანძილზე,

the Allies dropped 85,000 bombs

მოკავშირეებმა ჩამოაგდეს 85 000 ჭურვი

on this 757 acre chemical plant,

ამ 3 კვადრატულ კილომეტრზე,

using the Norden bombsight.

ნორდენის სამიზნის გამოყენებით.

Well what percentage of those bombs

რამდენი მათგანი

do you think actually landed

მოხვდა თქვენი აზრით

inside the 700-acre perimeter of the plant?

ამ 3 კვადრატულ კილომეტრიან პერიმეტრზე?

10 percent. 10 percent.

10%. დიახ, 10 პროცენტი.

And of those 10 percent that landed,

და ამ 10%-დან რომელიც დავარდა,

16 percent didn't even go off; they were duds.

16% არც კი აფეთქდა; გაუმართავი იყო.

The Leuna chemical plant,

ეს ქიმიური ქარხანა,

after one of the most extensive bombings in the history of the war,

ამ უდიდესი დაბომბვის მანძილზე ომის ისტორიაში

was up and running within weeks.

კვირების განმავლობაში მუშაობდა.

And by the way, all those precautions

ამ გახსენებაზე, რა სიფრთხილე სჭირდებოდა

to keep the Norden bombsight out of the hands of the Nazis?

ამ მოწყობილობის ნაცისტებისგან დასაფარავად?

Well it turns out

აღმოჩნდა რომ

that Carl Norden, as a proper Swiss,

კარლ ნორდენი, როგორც ჩამოყალიბებული შვეიცარიელი,

was very enamored of German engineers.

აღფრთოვანებული იყო გერმანელი ინჟინრებით.

So in the 1930s, he hired a whole bunch of them,

ასე რომ 1930 წელს, ბევრი მათგანი დაიქირავა,

including a man named Hermann Long

მათ შორის ადამიანი სახელად ჰერმან ლონგი

who, in 1938,

რომელმაც 1938 წელს

gave a complete set of the plans for the Norden bombsight to the Nazis.

მოწყობილობის სრული ნახაზები გადასცა ნაცისტებს.

So they had their own Norden bombsight throughout the entire war --

გამოდის რომ მათაც ჰქონდათ ნორდენის სამიზნე მთელი ომის ნაძილზე.

which also, by the way, didn't work very well.

რომელიც ასევე არ მუშაობდა მაინცდამაინც კარგად.

(Laughter)

(სიცილი)

So why do we talk about the Norden bombsight?

ასე რომ, რატომ ვლაპარაკობთ ნორდენის გამოგონებაზე?

Well because we live in an age

იმიტომ რომ ჩვენს დროში

where there are lots and lots

უხვად გვაქვს

of Norden bombsights.

ნორდენის ბომმბის სამიზნის ანალოგები.

We live in a time where there are all kinds

ვცხოვრობთ დროში სადაც უამრავი

of really, really smart people

მართლაც ძალიან ჭკვიანი ადამიანი

running around, saying that they've invented gadgets

მოძრაობს გარშემო, და ამბობს რომ გამოიგონეს რაღაც მოწყობილობა

that will forever change our world.

რომელიც სამუდამოდ შეცვლის მსოფლიოს.

They've invented websites that will allow people to be free.

გამოიგონეს ვებ-გვერდები, რომელიც ხალხს თავისუფლების საშუალებას აძლევს.

They've invented some kind of this thing, or this thing, or this thing

გამოიგონეს ასეთი ნივთი, ისეთი ნივთი, კიდევ ასეთი ნივთი

that will make our world forever better.

რომელიც მსოფლიოს გააუმჯობესებს.

If you go into the military,

თუ წახვალთ სამხედროებთან

you'll find lots of Carl Nordens as well.

იპოვნით უამრავ კარლ ნორდენს.

If you go to the Pentagon, they will say,

თუ მიხვალთ პენტაგონში, გეტყვიან

"You know what, now we really can

"იცით რა, ეხლა ნამდვილად შეგვიძლია

put a bomb inside a pickle barrel

ბომბის სამიზნეში 100% სიზუსტით მორტყმა

at 20,000 ft."

6 კილომეტრის სიმაღლიდან"

And you know what, it's true; they actually can do that now.

და იცით რა? ეს მართლაც ასეა; ახლა უკვე შეუძლიათ ეს.

But we need to be very clear

მაგრამ ჩვენ ცხადად უნდა გვესმოდეს

about how little that means.

რამდენად მცირეს ნიშნავს ეს.

In the Iraq War, at the beginning of the first Iraq War,

ერაქის ომში, პირველი ერაყის ომის დასაწყისში

the U.S. military, the air force,

ამერიკის ჯარმა, საჰაერო ძალებმა,

sent two squadrons of F-15E Fighter Eagles

გააგზავნეს F-15E Fighter Eagles-ის ორი შენაერთი

to the Iraqi desert

ერაყის უდაბნოში

equipped with these five million dollar cameras

რომლებიც 5 მილიონი დოლარის ღირბეულების კამერებით იყო აღჭურვილი

that allowed them to see the entire desert floor.

რომლის მეშვეობითაც მთელი უდაბნოს ზედაპირს აკონტროლებდნენ.

And their mission was to find and to destroy --

და მათი მისია იყო რაკეტების გამშვებების

remember the Scud missile launchers,

აღმოჩენა და განადგურება,

those surface-to-air missiles

იმ დედამიწა-ჰაერი რაკეტების

that the Iraqis were launching at the Israelis?

რომლებსაც ერაყელები ისრაელის წინააღმდეგ იყენებდნენ.

The mission of the two squadrons

ამ ორი დანაყოფის მისია

was to get rid of all the Scud missile launchers.

იყო ყველა გამშვების განადგურება

And so they flew missions day and night,

და გაფრინდნე მისიაზე დღე და ღამე,

and they dropped thousands of bombs,

და ჩამოყარეს ათასობით ბომბი

and they fired thousands of missiles

და ისროლეს ათასობით რაკეტა

in an attempt to get rid of this particular scourge.

ამ კონკრეტული დანადგარების გასაუვნებელყოფად.

And after the war was over, there was an audit done --

და როდესაც ომი დამთავრდა და აუდიტი ჩატარდა

as the army always does, the air force always does --

რომელსაც არმია ყოველთვის აკეთებს, საჰაერო ძალები აკეთებენ ყოველთვის

and they asked the question:

დასვეს კითხვა:

how many Scuds did we actually destroy?

რამდენი გამშვები გავანადგურეთ რეალურად?

You know what the answer was?

და იცით პასუხი?

Zero, not a single one.

ნული, არც ერთი ცალი.

Now why is that?

და რატომ?

Is it because their weapons weren't accurate?

იმიტომ რომ იარაღი იყო არაზუსტი?

Oh no, they were brilliantly accurate.

არა, ისინი მშვენივრად ასრულებდნენ საქმეს.

They could have destroyed this little thing right here

კილომეტრობით რადიუსში შეეძლოთ იმ

from 25,000 ft.

ნივთის განადგურება.

The issue was they didn't know where the Scud launchers were.

საქმე ისაა, რომ არ იცოდნენ სად იყო ეს გამშვებები.

The problem with bombs and pickle barrels

ამ ყველაფრის პრობლემა

is not getting the bomb inside the pickle barrel,

ბომბის მიზანში მორტყმა არაა

it's knowing how to find the pickle barrel.

პრობლემაა იცოდე სადაა მიზანი.

That's always been the harder problem

ეს ყოველთვის უფრო რთული პრობლემა იყო

when it comes to fighting wars.

როდესაც საქმე ომს ეხება.

Or take the battle in Afghanistan.

ან ავღანეთის ბრძოლა ავიღოთ.

What is the signature weapon

რომელიც დამახასიათებელი იარაღი

of the CIA's war in Northwest Pakistan?

ჩრდილო პაკისტანის ომში?

It's the drone. What is the drone?

ეს არიდ დრონი. რა არის დრონი?

Well it is the grandson of the Norden Mark 15 bombsight.

ეს არის ნორდენ მარკ 15-ის შვილიშვილი.

It is this weapon of devastating accuracy and precision.

წარმოუდგენელი სიზუსტის იარაღი.

And over the course of the last six years

და ბოლო ექვსი წლის მანძილზე

in Northwest Pakistan,

ჩრდილოეთ პაკისტანში,

the CIA has flown hundreds of drone missiles,

ასობით რაკეტა გაუშვეს

and it's used those drones

და გამოიყენეს დრონები

to kill 2,000 suspected

2000 ეჭვმიტანლი გასანადგურებლად

Pakistani and Taliban militants.

პაკისტანელ და თალიბან სამხედროებს შორის.

Now what is the accuracy of those drones?

რა იყო ამ დრონების სიზუსტის მაჩვენებელი?

Well it's extraordinary.

მართლაც გასაოცარი.

We think we're now at 95 percent accuracy

დაახლოებით 95%

when it comes to drone strikes.

ზუსტად იყო მიზანში მოხვედრილი.

95 percent of the people we kill need to be killed, right?

ანუ 95% მოვკალით იმ ადამიანებიდან, ვინც უნდა მოგვეკლა, ასეა?

That is one of the most extraordinary records

ეს ერთ-ერთი გამორჩეული მაჩვენებელია

in the history of modern warfare.

თანამედროვე ომების ისტორიაში.

But do you know what the crucial thing is?

მაგრამ იცით რა არის მნიშვნელოვანი?

In that exact same period

ზუსტად იმ პერიოდში

that we've been using these drones

როდესაც ამ დრონებს ვიყენებდით

with devastating accuracy,

გამანადგურებელი სიზუსტით,

the number of attacks, of suicide attacks and terrorist attacks,

შეტევების რაოდენობა, კამიკაძეების და ტერორისტების შეტევების რაოდენობა

against American forces in Afghanistan

ამერიკელი და ავღანი ძალების წინააღმდეგ

has increased tenfold.

ათჯერ გაიზარდა.

As we have gotten more and more efficient

როდესაც ჩვენ სულ უფრო ეფექტურები ვხდებოდით

in killing them,

მათ დახოვცაში

they have become angrier and angrier

ისინი სულ უფრო ბრაზდებოდნენ

and more and more motivated to kill us.

და უფრო მოტივირებულები ხდებოდნენ ჩვენს დასახოცად.

I have not described to you a success story.

მე არ მომიყოლია წარმატების ისტორია.

I've described to you

მე აგიღწერეთ

the opposite of a success story.

სრულიად საწინააღმდეგო.

And this is the problem

და ეს არის პრობლემა რომელიც

with our infatuation with the things we make.

ჩვენს დამოკიდებულებაშია, იმ ნივთებისადმი რომლებსაც ჩვენ ვაკეთებთ.

We think the things we make can solve our problems,

ჩვენ ვფიქრობთ, რომ შეგვიძლია გადავჭრათ პრობლემები ნივთების გამოგონებით

but our problems are much more complex than that.

მაგრამ ჩვენი პრობლემები გაცილებით რთულია.

The issue isn't the accuracy of the bombs you have,

პრობლემა ბომბების სიზუსტეში არაა

it's how you use the bombs you have,

არამედ იმაში, როგორ იყენებ ამ ყველაფერს

and more importantly,

და რაც უფრო მნიშვნელოვანია,

whether you ought to use bombs at all.

უნდა გამოიყენო ბომბი საერთოდ, თუ არა.

There's a postscript

არსებობს პოსტ სკრიპტუმი

to the Norden story

ნორდენის ამბავის

of Carl Norden and his fabulous bombsight.

კარლ ნორდენის და მისი შესანიშნავი სამიზნის ისტორიისა.

And that is, on August 6, 1945,

და ასე ჟღერს. 1945 წლის 6 აგვისტოს

a B-29 bomber called the Enola Gay

B-29 ბომბდამშენი სახელად ენოლა გეი

flew over Japan

მიფრინავდა იაპონიის თავზე

and, using a Norden bombsight,

და ნორდენის სამიზნის გამოყენებით

dropped a very large thermonuclear device

ჩამოაგდო უზარმაზარი თერმოატომური მოწყობილობა

on the city of Hiroshima.

ქალაქის თავზე, სახელად ჰიროშიმა.

And as was typical with the Norden bombsight,

და როგორც ამ სამიზნეს სჩვეოდა

the bomb actually missed its target by 800 ft.

ბომბი აცდა სამიზნეს 250 მეტრით.

But of course, it didn't matter.

მაგრამ რა თქმა უნდა ამას მნიშვნელობა არ ჰქონდა.

And that's the greatest irony of all

და ეს არის ყველაზე დიდი ირონია

when it comes to the Norden bombsight.

რაც ნორდენის გამოგონებას უკავშირდება.

the air force's 1.5 billion dollar bombsight

საჰაერო ძალების დახარჯული 1.5 მილიარდი

was used to drop its three billion dollar bomb,

გამოიყენეს 3 მილიარდიანი ბომბის ჩამოსაგდებად,

which didn't need a bombsight at all.

რომელსაც საერთოდ არ სჭირდებოდა სამიზნე.

Meanwhile, back in New York,

ამ დროს, ნიუ იორკში

no one told Carl Norden

არავინ უთხრა კარლ ნორდენს

that his bombsight was used over Hiroshima.

რომ მისი სამიზნე ჰიროშიმაში გამოიყენეს.

He was a committed Christian.

ის მტკიცე ქრისტიანი იყო.

He thought he had designed something

მისი აზრით იგონებდა რაღაცას

that would reduce the toll of suffering in war.

რასაც უნდა შეემცირებინა ომში ტანჯვის რაოდენობა.

It would have broken his heart.

რეალობა კი ნამდვილად გულს გაუტეხავდა.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)