Carter Emmart demos a 3D atlas of the universe

Translator: Sasha Stamenkovski Reviewer: Marko Marcevski

It's a great honor today

Голема чест ми е

to share with you

да ја споделам со вас

The Digital Universe,

Дигиталната вселена,

which was created for humanity

која е создадена за човештвото

to really see where we are

за да видиме каде навистина се наоѓаме

in the universe.

во вселената.

And so I think we can roll the video that we have.

Мислам дека може да го пуштиме филмот кој го имаме.

[The Himalayas.]

[Хималаи]

(Music)

(Музика)

The flat horizon that we've evolved with

Картер Емерт: Рамниот хоризонт со кој израснавме

has been a metaphor for the

беше метафора за

infinite: unbounded resources

бесконечност, неограничени ресурси

and unlimited capacity

и неограничени капацитети

for disposal of waste.

за складирање на отпад.

It wasn't until we really

Се додека навистина не ја

left Earth,

напуштивме земјата,

got above the atmosphere

и се издигнавме над атмосферата

and had seen the horizon

и го видовме хоризонтот

bend back on itself,

како се витка назад самиот во себе

that we could understand our planet

не ја разбиравме нашата планета

as a limited condition.

како ограничена состојба.

The Digital Universe Atlas

Дигиталниот атлас на вселената

has been built

е изграден во

at the American Museum of Natural History

Американскиот музеј за историја на природата

over the past 12 years.

во изминативе 12 години.

We maintain that,

Ние ги одржуваме

put that together

ги составуваме заедно

as a project

како проект

to really chart the universe

за да ја мапираме вселената

across all scales.

во потполност.

What we see here are satellites around the Earth

Она што овде го гледаме се сателитите околу земјата,

and the Earth in proper registration

и земјата во соодветен размер

against the universe, as we see.

во однос на вселената, како што гледаме.

NASA supported this work

НАСА го поддржа овој труд

12 years ago

пред 12 години

as part of the rebuilding

како дел од обновата на

of the Hayden Planetarium

Хајден планетариумот

so that we would share this with the world.

за да го споделиме ова со светот.

The Digital Universe is the basis

Дигиталната вселена е основа

of our space show productions that we do --

за нашите вселенски представи кои ги правиме --

our main space shows in the dome.

нашите главни вселенски представи во планетариумската купола.

But what you see here

Но ова што го гледате овде

is the result of, actually, internships

е всушност резултат на стажирањето

that we hosted with Linkoping University

кое ние го држевме со Линчепинг универзитетот

in Sweden.

во Шведска.

I've had 12 students work on this

Имав 12 студенти кои го изработија ова

for their graduate work,

како нивна дипломска работа.

and the result has been this software called Uniview

Како резултат постои овој софтвер кој се вика Uniview

and a company called SCISS in Sweden.

и компанија SCISS во Шведска.

This software

Овој софтвер

allows interactive use,

може да се користи интерактивно.

so this actual flight path

Токму оваа патека на летот

and movie that we see here

и филмот кој го гледаме

was actually flown live.

всушност е летана во живо.

I captured this live from my laptop

Го снимив ова во живо на мојот лаптоп

in a cafe called Earth Matters

во кафе бар кој се вика "Земјата е важна"

on the Lower East Side of Manhattan, where I live,

во долниот источен Менхетн, каде што живеам.

and it was done

Ова е направено

as a collaborative project

како проект во соработка

with the Rubin Museum of Himalayan Art

со Рубин музејот на Хималајска уметност

for an exhibit

за изложба

on comparative cosmology.

на компаративна космологија.

And so as we move out,

И како што одиме подалеку,

we see continuously from our planet

го гледаме пространството од нашата планета

all the way out into the realm of galaxies, as we see here,

се до јатата од галаксии како што гледаме овде,

light-travel time, giving you a sense of how far away we are.

времето на патување на светлината, ви дава чувство колку сме далеку.

As we move out,

Како што одминуваме,

the light from these distant galaxies

на светлината од овие галаксии

have taken so long,

и треба толку многу време да стигне до нас,

we're essentially backing up into the past.

така што ние всушност патуваме во минатото.

We back so far up

Се оддалечуваме толку многу

we're finally seeing a containment around us --

што конечно го гледаме затворањето околу нас --

the afterglow of the Big Bang.

позадинското зрачење на големиот прасок.

This is the WMAP

Оваа е WMAP

microwave background

микробранова позадина

that we see.

која ја гледаме.

We'll fly outside it here, just to see this sort of containment.

Ќе одлетаме надвор од него, само за да го видиме оваа ограничување.

If we were outside this,

Доколку сме надвор од оваа,

it would almost be meaningless, in the sense as before time.

тоа би било бесмислено, во смисла како да се наоѓаме пред почеток на времето.

But this our containment of the visible universe.

Но оваа е ограничувањето на видливата вселена.

We know the universe is bigger than that which we can see.

Знаеме дека вселената е поголема од онаа што ние можеме да го видиме.

Coming back quickly,

Враќајќи се назад бргу,

we see here the radio sphere that we jumped out of in the beginning,

ја гледаме радиосферата која ја скокнавме на почетокот.

but these are positions,

Но оваа се позициите,

the latest positions of exoplanets

последните позиции на егзопланетите

that we've mapped,

кои што сме ги мапирале.

and our sun here, obviously, with our own solar system.

И нашето сонце, очигледно со нашиот сончев систем.

What you're going to see -- we're going to have to jump in here pretty quickly

Она што ќе го видите -- ќе мора да прескокнете бргу

between several orders of magnitude

помеѓу неколку редови на големина

to get down to where we see the solar system --

за да стигнеме да го видиме нашиот соларен систем.

these are the paths of

Оваа се патеките на

Voyager 1, Voyager 2, Pioneer 11 and Pioneer 10,

Војаџер 1, Војаџер 2, Пионер 11 и Пионер 10,

the first four spacecraft to have left the solar system.

првите четири вселенски летала кои го напуштија сончевиот систем.

Coming in closer,

Се доближуваме,

picking up Earth,

одиме накај земјата.

orbit of the Moon, and we see the Earth.

Орбитата на месечината, и ја гледаме земјата.

This map can be updated,

Оваа мапа може да биде ажурирана.

and we can add in new data.

И можеме да внесеме нови податоци.

I know Dr. Carolyn Porco is the camera P.I.

Знам дека др. Каролин Порко ги испитуваше снимките

for the Cassini mission.

од мисијата Касини.

But here we see the complex trajectory

Но овде ја гледаме комплексната траекторија

of the Cassini mission

на Касини мисијата

color coded for different mission phases,

која е различно обоена за различни фази,

ingeniously developed so that

генијално развиена така што

45 encounters with the largest moon, Titan,

45 пресретнувања со најголемата месечина, Титан,

which is larger that the planet Mercury,

кој е поголем од планетата Меркур,

diverts the orbit into different parts of mission phase.

ја изменуваат орбитата кон различни фази на мисијата.

This software allows us to come close

Овој софтвер ни овозможува да дојдеме поблиску

and look at parts of this.

и да ги разгледаме деловите од оваа мисија.

This software can also be networked between domes.

Софтверот исто така може мрежно да се поврзе на повеќе планетариуми.

We have a growing user base of this,

Имаме растечка корисничка база за ова.

and we network domes.

И мрежно поврзуваме различни планетариуми.

And we can network between domes and classrooms.

И можеме мрежно да се поврземе помеѓу планетариумите и училниците.

We're actually sharing tours of the universe

Ние всушност ги споделуваме прошетките низ вселената

with the first sub-Saharan

со првиот планетариум во под-Сахарска Африка

planetarium in Ghana

изграден во Гана

as well as

како и со

new libraries that have been built

нови библиотеки кои се изградени

in the ghettos in Columbia

во гетата во Колумбија

and a high school

и средните училишта

in Cambodia.

во Камбоџа.

And the Cambodians have

Всушност луѓето од Камбоџа

actually controlled the Hayden Planetarium from their high school.

го контролираа Хајден планетариумот од нивното средно училиште.

This is an image from Saturday,

Оваа е слика од Сабота,

photographed by the Aqua satellite, but through the Uniview software.

фотографирана од Аква сателитот, но со Uniview софтверот.

So you're seeing the edge of the Earth.

И го гледате работ на земјата.

This is Nepal.

Ова е Непал.

This is, in fact, right here is the valley of Lhasa,

Оваа, всушност, ова овде е долината Ласа,

right here in Tibet.

овде во Тибет.

But we can see the haze

Можеме да ги видиме маглините

from fires and so forth in the Ganges valley

од огновите и друго во долината на Ганг

down below in India.

во Индија.

This is Nepal and Tibet.

Оваа се Непал и Тибет.

And just in closing,

И за крај,

I'd just like to say this beautiful world that we live on --

само сакам да кажам дека овој убав свет во кој живееме --

here we see a bit of the snow

Овде гледаме малку снег

that some of you may have had to brave in coming out --

за кој некои од вас мораа да соберат храброст за да излезат.

so I'd like to just say

Би сакал само да кажам

that what the world needs now

дека оноа што на светот му треба сега

is a sense of being able to

е чувство дека сме способни

look at ourselves in this much larger condition now

да се погледнеме себеси во многу поголеми услови

and a much larger sense of what home is.

и во многу поголема смисла за тоа што е наш дом.

Because our home is the universe,

Затоа што нашиот дом е вселената,

and we are the universe, essentially.

и ние сме вселената, во суштина.

We carry that in us.

Тоа го носиме во нас.

And to be able to see our context

И да бидеме способни да го согледаме нашиот контекст

in this larger sense at all scales

во поголема смисла и на сите нивоа

helps us all, I think, in understanding

би ни помогнало на сите, мислам, во разбирање

where we are and who we are in the universe.

каде сме и кои сме во вселената.

Thank you.

Ви благодарам.

(Applause)

(Аплауз)