Carter Emmart demos a 3D atlas of the universe

Tłumaczenie: Michal Przew Korekta: Rysia Wand

It's a great honor today

To wielki zaszczyt

to share with you

móc się z wami podzielić

The Digital Universe,

Cyfrowym Wszechświatem,

which was created for humanity

który został stworzony dla ludzkości,

to really see where we are

by pokazać, gdzie się znajdujemy

in the universe.

we wszechświecie.

And so I think we can roll the video that we have.

Pokażmy wideo.

[The Himalayas.]

[Himalaje]

(Music)

(Muzyka)

The flat horizon that we've evolved with

Płaski horyzont, nad którym pracowaliśmy,

has been a metaphor for the

był metaforą dla nieskończonych,

infinite: unbounded resources

nieograniczonych zasobów

and unlimited capacity

oraz nieograniczonej pojemności

for disposal of waste.

na usuwanie odpadów.

It wasn't until we really

Dopiero kiedy opuściliśmy Ziemię,

left Earth,

got above the atmosphere

wydostaliśmy się ponad atmosferę

and had seen the horizon

i ujrzeliśmy zagięty horyzont,

bend back on itself,

that we could understand our planet

zrozumieliśmy naszą planetę

as a limited condition.

jako stan ograniczony.

The Digital Universe Atlas

Cyfrowy Atlas Wszechświata

has been built

budowano

at the American Museum of Natural History

w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej

over the past 12 years.

przez ostatnie 12 lat.

We maintain that,

Aktualizujemy go,

put that together

składamy w całość,

as a project

żeby sporządzić mapę Wszechświata.

to really chart the universe

across all scales.

we wszystkich skalach.

What we see here are satellites around the Earth

Tu widzimy satelity wokół Ziemi,

and the Earth in proper registration

i Ziemię odpowiednio wpasowaną

against the universe, as we see.

do wszechświata.

NASA supported this work

NASA popierało ten projekt

12 years ago

12 lat temu

as part of the rebuilding

jako część odbudowy

of the Hayden Planetarium

Planetarium Haydena,

so that we would share this with the world.

byśmy mogli podzielić się ze światem.

The Digital Universe is the basis

Cyfrowy Wszechświat jest podstawą

of our space show productions that we do --

naszych pokazów kosmicznych,

our main space shows in the dome.

głównych pokazów w kopule.

But what you see here

To, co tu widzicie,

is the result of, actually, internships

jest wynikiem pracy stażystów,

that we hosted with Linkoping University

których gościliśmy wraz z Uniwesytetem Linkoping

in Sweden.

w Szwecji.

I've had 12 students work on this

12 studentów pracowało nad tym

for their graduate work,

w ramach pracy dyplomowej.

and the result has been this software called Uniview

W rezultacie powstał program pod nazwą Uniview

and a company called SCISS in Sweden.

oraz firma SCISS w Szwecji.

This software

Program pozwala na użytkowanie interaktywne.

allows interactive use,

so this actual flight path

Ścieżkę lotu

and movie that we see here

i film, który tu widzimy,

was actually flown live.

zrobiono na żywo.

I captured this live from my laptop

Zapisałem to na laptopie,

in a cafe called Earth Matters

siedząc w kafejce Earth Matters

on the Lower East Side of Manhattan, where I live,

na Manhattanie, niedaleko domu.

and it was done

Projekt wykonano wspólnie

as a collaborative project

with the Rubin Museum of Himalayan Art

z Muzeum Sztuki Himalajskiej Rubina

for an exhibit

na wystawę kosmologii porównawczej.

on comparative cosmology.

And so as we move out,

Oddalając się od naszej planety

we see continuously from our planet

widzimy całą przestrzeń,

all the way out into the realm of galaxies, as we see here,

aż do galaktyk, takich jak te.

light-travel time, giving you a sense of how far away we are.

Czas w latach świetlnych wskazuje odległość.

As we move out,

Oddalamy się coraz bardziej.

the light from these distant galaxies

Światło z tych odległych galaktyk

have taken so long,

podróżowało tak długo,

we're essentially backing up into the past.

że w zasadzie cofamy się w przeszłość.

We back so far up

Oddaliliśmy się tak bardzo,

we're finally seeing a containment around us --

że dostrzegamy barierę,

the afterglow of the Big Bang.

poświatę Wielkiego Wybuchu.

This is the WMAP

Widzimy zmierzone przez WMAP

microwave background

dostrzegalne tło mikrofalowe.

that we see.

We'll fly outside it here, just to see this sort of containment.

Wydostajemy się, by zobaczyć tę barierę,

If we were outside this,

Gdybyśmy faktycznie się wydostali,

it would almost be meaningless, in the sense as before time.

pojęcie czasu straciłoby znaczenie.

But this our containment of the visible universe.

Oto bariera wokół widzialnego wszechświata;

We know the universe is bigger than that which we can see.

niewidzialny jest większy.

Coming back quickly,

Powracając szybko,

we see here the radio sphere that we jumped out of in the beginning,

widzimy radiosferę, z której wyskoczyliśmy na początku.

but these are positions,

To są pozycje,

the latest positions of exoplanets

ostatnie pozycje egzoplanet,

that we've mapped,

które oznaczyliśmy.

and our sun here, obviously, with our own solar system.

Słońce, oczywiście w naszym układzie słonecznym.

What you're going to see -- we're going to have to jump in here pretty quickly

Trzeba szybko przeskoczyć

between several orders of magnitude

o kilka rzędów wielkości,

to get down to where we see the solar system --

by dotrzeć do układu słonecznego.

these are the paths of

Tu widać ścieżki Voyagera 1,

Voyager 1, Voyager 2, Pioneer 11 and Pioneer 10,

Voyagera 2, Pioneera 11 i Pioneera 10,

the first four spacecraft to have left the solar system.

pierwszych pojazdów kosmicznych, które opuściły układ słoneczny.

Coming in closer,

Zbliżając się,

picking up Earth,

szukamy Ziemi.

orbit of the Moon, and we see the Earth.

Orbita księżyca i widać Ziemię.

This map can be updated,

Mapę można aktualizować.

and we can add in new data.

Można dodawać nowe dane.

I know Dr. Carolyn Porco is the camera P.I.

Dr Carolyn Porco zajmowała się

for the Cassini mission.

zdjęciami dla misji Cassini.

But here we see the complex trajectory

Widzimy tu złożoną trajektorię

of the Cassini mission

misji Cassini,

color coded for different mission phases,

gdzie kolory odpowiadają poszczególnym fazom misji,

ingeniously developed so that

ułożone tak, że 45 spotkań

45 encounters with the largest moon, Titan,

z największym księżycem, Tytanem,

which is larger that the planet Mercury,

który jest większy niż planeta Merkury,

diverts the orbit into different parts of mission phase.

kieruje orbitę w różne części fazy misji.

This software allows us to come close

Program ten pozwala nam podejść bliżej

and look at parts of this.

i przyjrzeć się poszczególnym częściom.

This software can also be networked between domes.

Oprogramowanie pozwala na łączenie kopuł.

We have a growing user base of this,

Mamy coraz więcej użytkowników.

and we network domes.

Możemy łączyć kopuły

And we can network between domes and classrooms.

albo łączyć kopuły z klasami.

We're actually sharing tours of the universe

Dzielimy się wycieczkami po wszechświecie

with the first sub-Saharan

z pierwszym subsaharyjskim

planetarium in Ghana

planetarium w Ghanie

as well as

oraz z nowymi bibliotekami,

new libraries that have been built

in the ghettos in Columbia

zbudowanymi w gettach w Kolumbii

and a high school

i z jednym liceum w Kambodży.

in Cambodia.

And the Cambodians have

Kambodżanie mogli kontrolować

actually controlled the Hayden Planetarium from their high school.

Planetarium Haydena ze swojego liceum.

This is an image from Saturday,

To jest zdjęcie z soboty,

photographed by the Aqua satellite, but through the Uniview software.

zrobione z satelity Aqua z pomocą programu Uniview.

So you're seeing the edge of the Earth.

Widzimy tutaj krawędź Ziemi.

This is Nepal.

To jest Nepal.

This is, in fact, right here is the valley of Lhasa,

Tu mamy dolinę Lhasa w Tybecie.

right here in Tibet.

But we can see the haze

Widać mgiełkę

from fires and so forth in the Ganges valley

po pożarach w dolinie Gangesu,

down below in India.

poniżej, w Indiach.

This is Nepal and Tibet.

To jest Nepal i Tybet.

And just in closing,

Na zakończenie chcę coś powiedzieć.

I'd just like to say this beautiful world that we live on --

Ten piękny świat, w którym żyjemy.

here we see a bit of the snow

Tu widać trochę śniegu.

that some of you may have had to brave in coming out --

Pewnie niektórzy z was musieli go pokonać, wychodząc.

so I'd like to just say

Chciałbym powiedzieć,

that what the world needs now

że świat potrzebuje teraz

is a sense of being able to

umiejętności spojrzenia na nas samych

look at ourselves in this much larger condition now

pod dużo szerszym kątem

and a much larger sense of what home is.

i szerszego pojęcia "domu".

Because our home is the universe,

Naszym domem jest wszechświat

and we are the universe, essentially.

i my nim jesteśmy.

We carry that in us.

Nosimy go w sobie.

And to be able to see our context

Dostrzeganie kontekstu

in this larger sense at all scales

w szerszym znaczeniu

helps us all, I think, in understanding

pomaga nam zrozumieć,

where we are and who we are in the universe.

gdzie i czym jesteśmy.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa).