Carter Emmart demos a 3D atlas of the universe

Translator: Michael Kaulashvili Reviewer: Zakaria Babutsidze

It's a great honor today

მაქვს დღეს დიდი პატივი

to share with you

იმისა რომ გაგიზიაროთ

The Digital Universe,

ციფრული სამყარო

which was created for humanity

რომელიც შეიქმნა კაცობრიობისთვის

to really see where we are

რათა რეალურად დავინახოთ სად ვართ

in the universe.

სამყაროში.

And so I think we can roll the video that we have.

და მე ვფიქრობ შეგვიძლია ჩავრთოთ ვიდეო რომელიც გვაქვს.

[The Himalayas.]

[ჰიმალაი]

(Music)

(მუსიკა)

The flat horizon that we've evolved with

კარტერ ემარტი: ბრტყელი ჰორიზონტი რომელსაც ჩვენ ვხედავდით

has been a metaphor for the

იყო უსასრულო სივრცის და

infinite: unbounded resources

რესურსების მეტაფორა

and unlimited capacity

და უსაზღვრო ტევადობა

for disposal of waste.

ნარჩენებისთვის

It wasn't until we really

სანამ ჩვენ რეალურად

left Earth,

არ დავტოვეთ დედამიწა,

got above the atmosphere

და აღმოვჩნდით ატმოსფეროში

and had seen the horizon

და არ დავინახეთ ჰორიზონტი

bend back on itself,

როგორც მორკალული.

that we could understand our planet

ასე შევიცანითნო ჩვენი პლანეტა

as a limited condition.

როგორც შეზღუდული მდგომარეობა.

The Digital Universe Atlas

ციფრული სამყაროს ატლასი

has been built

შეიქმნა

at the American Museum of Natural History

ამერიკის ნატურალური ისტორიის მუზეუმში.

over the past 12 years.

უკანასკნელი 12 წლის განმავლობაში.

We maintain that,

ჩვენ ხელი მოვკიდეთ

put that together

ერთად

as a project

როგორც პროექტს

to really chart the universe

რათა რეალურად აღგვენიშნა სამყარო რუკაზე

across all scales.

ყველა მასშტაბით

What we see here are satellites around the Earth

რასაც ვხედავთ აქ ეს არის სატელიტები დედამიწის გარშემო.

and the Earth in proper registration

დედამიწა არის ჩვეულ ადგილას

against the universe, as we see.

სამყაროსთან მიმართებაში, როგორც ვხედავთ.

NASA supported this work

NASA-მ მხარი დაუჭირა ამ საქმეს

12 years ago

12 წლის წინ

as part of the rebuilding

როგორც ჰეიდენ პლანეტარიუმის

of the Hayden Planetarium

რეკონსტრუქციის პროექტის ნაწილ

so that we would share this with the world.

რათა ჩვენ გაგვეზიარებინა ეს მსოფლიოსთვის.

The Digital Universe is the basis

ციფრული სამყარო არის საფუძველი

of our space show productions that we do --

ჩვენს კოსმოსური შოუებისა --

our main space shows in the dome.

ჩვენი მთავარი კოსმოსური შოუებისა, პლანეტარიუმში.

But what you see here

მაგრამ რასაც აქ ხედავთ

is the result of, actually, internships

ფაქტიურად არის სტაჟიორების ნამოღვაწარი

that we hosted with Linkoping University

რომელთაც ლინკოპის უნივერსიტეტთან ერთად

in Sweden.

ვუმასპინძლეთ შვედეთში.

I've had 12 students work on this

მე მყავდა 12 სტუდენტი, რომლებიც ამაზე მუშაობდნენ.

for their graduate work,

როგორც ხარისხის-შემდგომი სამუშაოს ნაწილზე.

and the result has been this software called Uniview

და შედეგად მივიღეთ კომპიუტერული პროგრამა "Uniview"

and a company called SCISS in Sweden.

და კომპანიას შვედეთში -- SCISS

This software

ამ პროგრამას

allows interactive use,

ინტერაქტიული გამოყენების საშუალებას იძლევა

so this actual flight path

ეს საფრენი ბილიკი

and movie that we see here

რომელსაც აქ ფილმში ვხედავთ

was actually flown live.

რეალურ დროში იქნა განვლილი.

I captured this live from my laptop

ეს მე ჩემი ლეპტოპის ეკრანიდან გადავიღე

in a cafe called Earth Matters

კაფეში რომელსაც ქვია "Earth Matters"

on the Lower East Side of Manhattan, where I live,

ქვემო მანჰეტენის ისტ-საიდზე, სადაც მე ვცხოვრობ

and it was done

და ეს გაკეთდა

as a collaborative project

როგორც ერთობლივი პროექტი

with the Rubin Museum of Himalayan Art

ჰიმალაური ხელოვნების რუბინის მუზეუმთან

for an exhibit

შედარებითი კოსმოლოგიის

on comparative cosmology.

გამოფენისთვის

And so as we move out,

და როგორც კი განვაგრძობთ გზას.

we see continuously from our planet

ჩვენ ვხედავთ ყველაფერს ჩვენი პლანეტიდან დაწყებული

all the way out into the realm of galaxies, as we see here,

გალაქტიკების გავლით, როგორც ჩვენ ვხედავთ,

light-travel time, giving you a sense of how far away we are.

სინათლის მოგზაურობის დრო, გაძლევს იმის განცდას თუ რამდენად შორს ვართ.

As we move out,

როგორც კი ვშორდებით,

the light from these distant galaxies

სინათლის მოღწევას ამ შორეული გალაქტიკებიდან

have taken so long,

იმდენი დრო სჭირდება,

we're essentially backing up into the past.

რომ ჩვენ არსებითად წარსულში ვბრუნდებით.

We back so far up

ჩვენ ისე შორს ვართ

we're finally seeing a containment around us --

რომ საბოლოოდ ჩვენ ვხედავთ ზღვარს ჩვენს გარშემო

the afterglow of the Big Bang.

დიდი აფეთქების ციალს.

This is the WMAP

ეს არის WMAP

microwave background

მიკროტალღური ფონის

that we see.

რუკა.

We'll fly outside it here, just to see this sort of containment.

ჩვენ გამოვაღწიეთ აქედან, და ვნახეთ ზღვარი.

If we were outside this,

თუ ვიქნებოდით ამის გარეთ,

it would almost be meaningless, in the sense as before time.

ეს იქნებოდა ყოფნა არარაობაში, როგორც ყოფნა დროის არსებობამდე.

But this our containment of the visible universe.

მაგრამ ესაა ჩვენი ზღვარი, დაკვირვებად სამყაროში.

We know the universe is bigger than that which we can see.

ჩვენ ვიცით რომ სამყარო უფრო დიდია ვიდრე ჩვენ შეგვიძლია დავინახოთ.

Coming back quickly,

უკან სწრაფად დაბრუნებისას,

we see here the radio sphere that we jumped out of in the beginning,

ჩვენ ვხედავთ რადიოსფეროს, რომლისგანაც წამოვედით, დასაწყისში.

but these are positions,

მაგრამ ეს არის პოზიციები,

the latest positions of exoplanets

ეგზო პლანეტების ახალი პოზიციები

that we've mapped,

რომლებიც დავიტანეთ რუკაზე

and our sun here, obviously, with our own solar system.

და ჩვენი მზე აქ არის თავისი სისტემით.

What you're going to see -- we're going to have to jump in here pretty quickly

თუ აპირებ რომ ნახო -- ცოტა სწრაფად უნდა მიუახლოვდე

between several orders of magnitude

მასშტაბის რამდენიმე ხარისხით

to get down to where we see the solar system --

რომ მოვხვდეთ იქ სადაც ვხედავთ მზის სისტემას.

these are the paths of

ეს არის

Voyager 1, Voyager 2, Pioneer 11 and Pioneer 10,

ვოიაჯერ 1 ვოიაჯერ 2, პიონერ 11 და პიონერ 10-ის გზები.

the first four spacecraft to have left the solar system.

პირველი ოთხი თანამგზავრი რომლებმაც დატოვეს მზის სისტემა.

Coming in closer,

მივუახლოვდეთ კიდევ უფრო,

picking up Earth,

ვირჩევთ დედამიწას.

orbit of the Moon, and we see the Earth.

მთვარის ორბიტა, და ჩვენ ვხედავთ დედამიწას.

This map can be updated,

შესაძლებელია ამ რუკის განახლება.

and we can add in new data.

ჩვენ შეგვიძლია დავამატოთ ახალი ინფორმაცია.

I know Dr. Carolyn Porco is the camera P.I.

მე ვიცი დოქტორ კაროლინ პორკო, კამერის იდეის ავტორი

for the Cassini mission.

კასინის მისიისთვის

But here we see the complex trajectory

მაგრამ აქ ვხედავთ ჩვენ კასინის მისიის

of the Cassini mission

ჩახლართულ ტრაექტორიას

color coded for different mission phases,

ფერები კოდირებულია მისიის სხვადასხვა ფაზაზის მიხედვით,

ingeniously developed so that

კასინი ჭკვიანურადაა შექმნილი, ისე რომ

45 encounters with the largest moon, Titan,

45-ჯერ ხვდება უდიდეს მთვარეს, ტიტანს,

which is larger that the planet Mercury,

რომელიც უფრო დიდია ვიდრე პლანეტა მერკური

diverts the orbit into different parts of mission phase.

ორბიტა იხრება მისიის ფაზის შესაბამისად.

This software allows us to come close

პროგრამა გვაძლევს საშუალებას,კიდევ უფრო მივუახლოვდეთ

and look at parts of this.

და შევხედოთ მის ნაწილებს.

This software can also be networked between domes.

პროგრამას შეუძლია დააკავშოროს პლანეტარიუმები

We have a growing user base of this,

ჩვენ გვყავს მომხმარებელთა მზარდი ბაზა

and we network domes.

და ჩვენ ვუკავშირდებით პლანეტარიუმებს.

And we can network between domes and classrooms.

და ჩვენ შეგვიძლია დაკავშირება პლანეტარიუმებისა და სასწავლო კლასების

We're actually sharing tours of the universe

ჩვენ ფაქტიურად ვუზიარებთ სამყაროს ტურებს

with the first sub-Saharan

პირველ, საჰარას სამხრეთით მდებარე

planetarium in Ghana

პლანეტარიუმს განაში

as well as

ისევე როგორც

new libraries that have been built

ახლად აშენებულ ბიბლიოთეკებს

in the ghettos in Columbia

კოლუმბიის გეტოებში

and a high school

და საშუალო სკოლას

in Cambodia.

კამბოჯაში

And the Cambodians have

და კამბოჯელები

actually controlled the Hayden Planetarium from their high school.

აკონტროლებდნენ ჰეიდენის პლანეტარიუმს თავიანთი საშუალო სკოლიდან.

This is an image from Saturday,

ეს სურათი შაბათსაა გადაღებული

photographed by the Aqua satellite, but through the Uniview software.

Aqua სატელიტის მიერ მაგრამ პროგრამა Uniview-ს მეშვეობით

So you're seeing the edge of the Earth.

და თქვენ ხედავთ დედამიწის ხედს

This is Nepal.

ეს არის ნეპალი.

This is, in fact, right here is the valley of Lhasa,

ეს არის ფაქტიურად, სწორედ აქ ლასას ველი,

right here in Tibet.

სწორედ აქ ტიბეტში.

But we can see the haze

ჩვენ შეგვიძლია დავინახოთ კვამლი

from fires and so forth in the Ganges valley

ხანძრისგან განგის ველზე

down below in India.

ქვემოთ ინდოეთში

This is Nepal and Tibet.

ეს არის ნეპალი და ტიბეტი.

And just in closing,

და ახლოს

I'd just like to say this beautiful world that we live on --

მე მინდა ვთქვა რომ ეს არის ის მშვენიერი სამყარო რომელშიც ვცხოვრობთ --

here we see a bit of the snow

აქ ჩვენ ვხედავთ ცოტა თოვლს

that some of you may have had to brave in coming out --

რომლის გადალახვაც აქ მოსასვლელად, არაერთ თქვენგანს მოუწია.

so I'd like to just say

მე უბრალოდ მინდა ვთქვა

that what the world needs now

ის რაც მსოფლიოს სჭირდება ახლა

is a sense of being able to

არის საკუთარი თავის დანახვის ახალი შესაძლებლობა

look at ourselves in this much larger condition now

რომელიც ფართო ხილვისთვისაა აღჭურვილი

and a much larger sense of what home is.

და საკუთარის სახლის უფრო ფართო აზრით გაგება.

Because our home is the universe,

რადგან ჩვენი სახლი არის სამყარო.

and we are the universe, essentially.

და არსებითად ჩვენ ვართ სამყარო.

We carry that in us.

ჩვენ ვატარებთ ამას ჩვენში.

And to be able to see our context

რომ ვიყოთ შემძლე დავინახოთ ჩვენი კონტექსტი

in this larger sense at all scales

ამ მრავლის მომცველი გრძნობით ყველა მასშტაბზე

helps us all, I think, in understanding

ეს ყველაფერი გვეხმარება, მე ვფიქრობ იმის გაცნობიერებაში

where we are and who we are in the universe.

თუ სად ვართ და ვინ ვართ სამყაროში.

Thank you.

მადლობთ

(Applause)

(აპლოდისმენტები)