A rare galaxy that's challenging our understanding of the universe | Burçin Mutlu-Pakdil

Translator: Daban Q Jaff Reviewer: Razaw Bor

There are more than a trillion galaxies in the universe.

لەم گەردوونە دا زیاتر لە ترلیۆنێك گەلەئەستێرە هەیە.

And my team discovered an extremely rare one,

تیمەکەم دانەیەکی زۆر دەگمەنیان دۆزییەوە.

a galaxy that doesn't look quite like anything observed before.

بە جۆریک کە ئەم گەلەئەستێرەیە پێشتر تێبینی نەکراوە.

This galaxy is so peculiar,

گەلەئەستێرەیەکی زۆر نامۆیە،

that it challenges our theories and our assumptions

بەڕادەیەک بەڕەنگاری هەموو بیردۆز و گریمانەکانمان

about how the universe works.

سەبارەت بە چۆنیەتی ڕەفتاری گەردوون دەبێتەوە.

The majority of the galaxies are spiral,

زۆربەی گەلەئەستێرەکان پێچاو پێچن،

similar to our own Milky Way.

لەگەڵ ڕێگەی کاکێشان هاوتان.

We have strong theories about how these common galaxies form and evolve.

بیردۆزی بەهێزمان سەبارەت بە پێکهاتە و پەرەسەندنی گەلەئەستێرە باوەکان هەیە.

But we don't understand how rare galaxies form and evolve.

بەڵام لە پێکهاتە و پەرەسەندنی گەلەئەستێرە دەگمەنەکان تێناگەین

An especially puzzling rare case is Hoag's Object.

بەتایبەتی ئەو گەلەئەسێرە سەرلێشێوێنەرە ئەڵقەیی بە هۆگ ناودەبڕێت.

It has a very symmetric central body surrounded by a circular outer ring,

لە ناوەندێکی نەگۆڕ پێک دێت کە بە ئەڵقەیەکی بازنەیی دەورەدراوە،

with nothing visible connecting them.

هیچ شتێکی دیاریکراو پێکەوەیان نابەستێتەوە.

Hoag-type galaxies are among the rarest types of galaxies currently known.

گەلەئەستێرەی جۆری هۆگ بە یەکێك لە دەگمەنترین گەلەئەستێرە دادەنرێت.

There are fewer than one in 1,000 galaxies.

کە ژمارەیان لە هەزار گەلەئەستێرە کەمترە.

It's a mystery how the stars in the outer ring are just floating there

شتێکی نادیارە کە چۆن ئەستێرەکان بە بازنەی ئەڵقەیی

in such an orderly manner.

بە شێوەیەکی ڕێك و پێک ڕیز بووین.

That's interesting, right?

شتێکی سەرنج ڕاکێشە، ڕاستە؟

Hold on.

هێشتا ماوە.

Things are about to get more mysterious.

شتەکان ئاڵۆزتریش دەبن.

The galaxy that my team discovered is even rarer

ئەو گەلەئەستێرەیەی تیمەکەم دۆزیویانەتەوە دەگمەنتر

and much more complex than that.

و لەوەش ئالۆزترە.

You know, sometimes, you search and search for these objects,

دەزانن، هەندێک جار، بە دوای ئەم بابەتانە دەگەڕێت ،

and you find nothing.

وهیچ نادۆزیتەوە.

But sometimes, it just appears in the background,

بەڵام هەندێک جار، شتێکت بۆ دەردەکەوێت،

when you are not even looking for it.

لەم کاتەی کە بە دوای نەگەڕاویت.

This system looks very similar to Hoag's Object,

ئەم سیستەمە زۆر لە بابەتی هۆگ نزیکە،

with its central body and circular outer ring.

لەگەڵ ناوەندێکی نەگۆڕ و بە ئەڵقەیەکی بازنەیی دەورەدراوە.

We got very excited and thought we discovered another Hoag's Object.

ئێمە زۆر دڵخۆش بووین و بیرمان کردەوە کە گەلەئەسێرە هۆگێکی ترمان دۆزییەوە.

But my research showed this is an entirely new galaxy type,

بەڵام لێکۆڵینەوەکەم دەریخست بە تەواوی گەلەئەستێرەیەکی نوێیە،

now commonly referred to as "Burçin's Galaxy."

"بە گشتی ئێستا بە "گەلەئەستێرەی بورچین ئاماژەی پێ دەکرێت.

(Laughs)

(پێکەنین)

(Cheers) (Applause)

(پێکەنین) (دڵخۆشی)

We will not be visiting this galaxy anytime soon.

ناتوانین بەم نزیکانە سەردانی ئەم گەلە ئەستێرەیە بکەین.

It is approximately 359 million light years away from Earth.

چونکە بە نزیکەیی ٣٥٩ ملیۆن ساڵی ڕووناکی لە زەوییەوە دوورە.

You may think this is far.

لەوانەیە دووریش بێت.

Well, actually, this is one of the nearby galaxies.

باشە، لە ڕاستییدا، ئەمە یەکێكە لە نزیکترین گەلە ئەستێرەکان.

I study this object in different light --

لە ژێر ڕۆشنایی جیاواز توێژینەوە لەسەر ئەم تەنە دەکەم

in ultraviolet, optical and near-infrared.

بۆ نموونە لە تیشکی سەرو بنەوشەیی، بینایی و تیشکی ژێر سوور.

Small details on our body, like a scar or wrinkles,

،وردەکاری بچووک لەسەر جەستەی ئێمە بۆ نموونە پەڵە و چرچییەکانی سەر پێست،

tell the story of our lives.

چیڕۆکی ژیانی ئێمە دەگێڕێتەوە.

Similarly, a galaxy's structure in different light

بەهەمان شێوە، پێکهاتەی گەلەئەستێرەکە بە ڕووناکی جیاواز

can help us trace back their origin and evolution.

یارمەتیمان دەدات تا بۆ ڕەسەنایەتی و پەرەسەندنیان بگەڕێینەوە.

How do I look for these details?

من چۆن بە دوای ئەم وردەکاریانە دا بگەڕێم؟

I model the bright central body

من سەرەتا وێنای سەنتەرە گەشاوەکە دەکەم

دواتر ئەو قالبە لادەبەم کە بۆ بەرجەستە کردنی بەکارم هێناوە

and remove my model from the image

to check for any hidden features,

بۆئەوەی پشکنین بۆ تایبەتمەندییە شاراوەکان بکەم،

because a bright structure in a galaxy may blind our views of faint features,

چونکە پێکهاتەی ڕووناکی گەلەئەستێرەکە ڕێگە لە دیتنی لایەنە تاریکەکان دەگرێت،

just like using sunglasses when you are blinded by the intense light.

وەک بەکارهێنانی چاوێلکەی هەتاویی کاتێک بەهۆی ڕووناکی تیژەوە نابینا دەبیت.

The result was a big surprise.

ئەنجامەکە جێگای سەرسوڕمان بوو.

This galaxy doesn't just have an outer ring,

ئەم گەلەئەستێرە تەنیا بازنەیەکی دەرەکی نییە،

it has an additional, diffused inner ring.

بەڵکو بازنەیەکی زیادەی ناوەکی ڕووناکی بڵاوبووەوەشی هەیە.

We were having a hard time explaining the origin of the outer ring

ئێمە لە دۆخێکی دژوار دابووین کاتێک ڕوونکردنەوەمان سەبارەت بە بازنەی

in Hoag-type galaxies.

دەرەکی گەلەئەستێرەی جۆری هۆگ دەدا.

Now we also need to explain this mysterious second ring.

پێویستە ئێستا ئەڵقەی نامۆیەکەی دووەم ڕوون بکەینەوە.

There is currently no known mechanism

لە ئێستا دا هیچ ڕێگەیەکی کارکردنی زانراو نییە

that can explain the existence of an inner ring in such a peculiar galaxy.

تا بتوانێت بازنەی ناوەکی ئەم گەلەئەستێرە نامۆیە ڕوون بکاتەوە.

So the discovery of Burçin's Galaxy clearly highlights the gap

بۆیە دۆزینەوەی گەلەئەستێرەی بورچین بەڕوونی بێ ئاگایی ئێمە سەبارەت بە

in our knowledge of galaxy evolution.

پەرەسەندنی گەلە ئەستێرەکان دەردەخات.

Further research into how this extremely rare galaxy was formed

دەبێت توێژینەوەی زیاتر لە چۆنیەتی پێکهاتنی ئەم گەلەئەستێرە دەگمەنانە ئەنجام بدرین

can provide us with new clues on how the universe works.

بەڵگەی تازەمان سەبارەت بە ڕەفتاری گەردوون دەخاتە بەردەست.

This discovery tells us that we still have a lot to learn,

ئەم دۆزینەوەیە پێمان دەڵێت کە هێشتا زۆر شتمان ماوە فێری ببین

and we should keep looking deeper and deeper in space

و دەبێت قوڵتر لە بۆشایی ئاسماندا بگەڕێین

and keep searching for the unknown.

و لەسەر گەڕان بەدوای نەزانراوەکان بەدەوام بین.

Thank you.

سوپاس.

(Applause)

(چەپڵەڕێزان)