Jimmy Wales: How a ragtag band created Wikipedia

جیمی ویلز درباره تولد ویکی‌پدیا

Translator: Farzad Sekhavati Reviewer: soheila Jafari

Charles Van Doren, who was later a senior editor of Britannica,

در سال ۱۹۶۲، چالرز وَن دورِن، که بعد از آن ویراستار دانشنامه بریتانیکا شد،

said the ideal encyclopedia should be radical --

گفت که دانشنامه ایده‌آل باید رادیکال باشد -- باید احتیاط را کنار بگذارد.

it should stop being safe.

But if you know anything about the history of Britannica since 1962,

ولی اگه شما چیزی درباره تاریخ بریتانیکا از سال ۱۹۶۲ بدانید،

it was anything but radical:

همه چیز بود الا رادیکال:

still a very completely safe, stodgy type of encyclopedia.

هنوز هم یک نوع دانشنامه کاملا محتاط،‌ سنگین است.

Wikipedia, on the other hand, begins with a very radical idea,

از طرف دیگه، ویکی‌پدیا با یک ایده خیلی رادیکال شروع شد،

and that's for all of us to imagine a world

ایده این بود که همه ما جهانی را تصور کنیم

in which every single person on the planet

که در آن هر کسی روی زمین

is given free access to the sum of all human knowledge.

دسترسی رایگان به مجموعه علم همه انسان‌ها داشته باشد.

And that's what we're doing.

و این چیزیست که ما داریم انجام می‌دهیم. ویکی‌پدیا --

So Wikipedia --

you just saw the little demonstration of it --

قبل از این یه نمایش کوتاه ازش دیدید --

it's a freely licensed encyclopedia.

یک دانشنامه آزاد است. این توسط هزاران داوطلب در

It's written by thousands of volunteers

all over the world in many, many languages.

سراسر جهان به زبان‌های خیلی مختلفی نوشته شده‌است.

It's written using wiki software --

این توسط نرم‌افزار ویکی نوشته شده‌است --

which is the type of software he just demonstrated --

که نوعی نرم‌افزار است که او قبل از من نشون داد --

so anyone can quickly edit and save,

هر کسی به سرعت می‌تواند ویرایش و ذخیره کند،

and it goes live on the Internet immediately.

و در همان لحظه روی اینترنت می‌رود.

And everything about Wikipedia is managed by virtually an all-volunteer staff.

و همه چیز در ویکی‌پدیا توسط کارمندان کاملا داوطلب مدیریت می‌شود.

So when Yochai is talking about new methods of organization,

خوب وقتی یوکای درباره روش‌های جدید سازمان‌دهی صحبت می‌کند

he's exactly describing Wikipedia.

او واقعا دارد ویکی‌پدیا را توصیف می‌کند. و امروز من می‌خواهم که

And what I'm going to do today

is tell you a little bit more about how it really works on the inside.

به شما کمی بیشتر درباره روش کار داخل ویکی واقعا چگونه است.

So Wikipedia's owned by the Wikimedia Foundation,

خوب بنیاد ویکی‌مدیا، که من تاسیس کردم، صاحب ویکی‌پدیا است.

which I founded,

a nonprofit organization.

And our goal, the core aim of the Wikimedia Foundation,

یک بنیاد غیرانتفاعی. و هدف ما، هدف مرکزی بنیاد ویکی‌مدیا،

is to get a free encyclopedia to every single person on the planet.

اینست که یک دانشنامه آزاد به هر کسی روی زمین بدهیم.

And so, if you think about what that means,

و خوب اگر فکر کنید که این یعنی چی،

it means a lot more than just building a cool website.

مفهومش خیلی بیشتر از ساختن یک سایت قشنگ هست.

We're really interested in all the issues of the digital divide,

ما واقعا به تمامی مشکلات تقسیمات دیجیتال، فقر در سراسر جهان علاقمندیم

poverty worldwide,

empowering people everywhere to have the information that they need

و به مردم در همه جا قدرت می‌دهد که اطلاعاتی که نیاز دارند بگیرند

to make good decisions.

And so we're going to have to do a lot of work

تا تصمیمات درست بگیرند.

و ما کارهای خیلی زیادی انجام خواهیم داد که فرای اینترنت می‌رود.

that goes beyond just the Internet.

And so that's a big part of why we've chosen the free licensing model,

و خوب این بخش بزرگی از دلیل ما برای انتخاب این مدل مجوز بود،

because that empowers local entrepreneurs or anyone who wants to --

به این دلیل که نوآوران محلی را قدرتمند خواهد کرد --

they can take our content and do anything they like with it --

یا هر کس که می‌خواهد، می‌تواند محتوای ما را بردارد

و هر کار که می‌خواهد با آن انجام دهد -- می‌توانید آن را کپی کنید،‌ پخشش کنید

you can copy it, redistribute it --

and you can do it commercially or non-commercially.

و شما می‌توانید این را به صورت تجاری یا غیرتجاری انجام دهید.

So there's a lot of opportunities that are going to arise around Wikipedia

خوب فرصت‌های خیلی زیادی هستند که در اطراف ویکی‌پدیا در سراسر جهان رشد خواهند کرد.

all over the world.

خوب فرصت‌های خیلی زیادی هستند که در اطراف ویکی‌پدیا در سراسر جهان رشد خواهند کرد.

We're funded by donations from the public,

سرمایه ما از هدایای عمومی تامین می‌شود،

and one of the more interesting things about that

و نکته جالب‌تر راجع به آن اینست که

is how little money it actually takes to run Wikipedia.

چه پول کمی برای راه‌اندازی ویکی‌پدیا مورد نیاز است.

So Yochai showed you the graph of what the cost of a printing press was.

یوکای به شما نموداری از میزان هزینه مطبوعات کاغذی نشان داد.

And I'm going to tell you what the cost of Wikipedia is.

و من می‌خواهم به شما هزینه‌های ویکی‌پدیا را بگویم،

But first, I'll show you how big it is.

So we've got over 600,000 articles in English.

ولی اول به شما خواهم گفت که اندازه آن چقدر است.

خوب ما بیش از ۶۰۰هزار مقاله به انگلیسی داریم.

We've got two million total articles across many, many different languages.

و سر جمع دو میلیون مقاله به زبان‌های خیلی خیلی مختلف داریم.

The biggest languages are German, Japanese, French --

بزرگترین زبان‌ها آلمانی، ژاپنی، فرانسه --

all the Western-European languages are quite big.

تمامی زبان‌های اروپای غربی کاملا بزرگ هستند.

But only around one-third of all of our traffic to our web

ولی فقط یک‌ سوم از همه ترافیک به صفحات ما

clusters to the English Wikipedia,

مربوط به صفحات انگلیسی ویکی‌پدیا است،

which is surprising to a lot of people.

که برای خیلی‌ها تعجب‌آور است.

A lot of people think in a very English-centric way on the Internet,

بسیاری از مردم انگلیسی را محور اینترنت می‌دانند

but for us, we're truly global.

We're in many, many languages.

ولی برای ما این واقعا جهانیست. ما به زبان‌های خیلی خیلی زیادی هستیم.

How popular we've gotten to be -- we're a top-50 website

و ما چقدر محبوب شده‌ایم -- ما جزو ۵۰ سایت برتر هستیم

and we're more popular than the New York Times.

و ما از نیویورک تایمز هم محبوب‌تریم.

So this is where we get to Yochai's discussion.

و اینجاست که ما به بحث یوکای می‌رسیم.

This shows the growth of Wikipedia -- we're the blue line there --

این رشد ویکی‌پدیا را نشان می‌دهد -- ما خط آبی هستیم --

and this is the New York Times over there.

و این هم نیویورک تایمز هست اینجا.

And what's interesting about this

is the New York Times website is a huge, enormous corporate operation

و چیزی که خیلی جالبه اینجا اینست که سایت نیویورک تایمز خیلی عظیمه،

یک کار شرکتی عظیم با -- نمی‌دونم چند هزار کارمند.

with I have no idea how many hundreds of employees.

We have exactly one employee,

ما دقیقا یک کارمند داریم،

and that employee is our lead software developer.

و اون کارمند توسعه‌دهنده نرم‌افزار اصلی ما است.

And he's only been our employee since January 2005,

و اون فقط از سال ۲۰۰۵ کارمند ما بوده است،

all the other growth before that ...

اون همه رشد هم قبل از آن بوده است.

So the servers are managed by a ragtag band of volunteers.

خوب سرورها توسط گروه دورهم جمع‌شده‌ای از داوطلبان نگهداری می‌شود؛

All the editing is done by volunteers.

همه ویرایش‌ها توسط گروهی از داوطلبان انجام می‌شود.

And the way that we're organized

و روش سازمان‌یافتگی ما

is not like any traditional organization you can imagine.

مثل هر شرکت معمولی‌ای که ممکنه تصور کنید نیست.

People are always asking, "Well, who's in charge of this?"

مردم همیشه می‌پرسند:‌ «مسئول همه این‌ها کیست؟»

or "Who does that?"

و «چه کسی اون رو انجام می‌دهد؟» و جواب اینه: هر کسی که بخواهد همکاری کند.

And the answer is: anybody who wants to pitch in.

It's a very unusual and chaotic thing.

یک چیز خیلی درهم و غیرمعمول است.

We've got over 90 servers now in three locations.

ما الان بیش از ۹۰ سرور در سه نقطه داریم.

These are managed by volunteer system administrators who are online.

اینها توسط مدیرسیستم‌های داوطلبی که آنلاین هستند مدیریت می‌شوند.

I can go online any time of the day or night

من می‌تونم هر وقتی از روز یا شب آنلاین بشم

and see eight to 10 people waiting for me

و ببینم که هشت تا ده نفر منتظر من هستند که

to ask a question or something, anything about the servers.

سوالی بپرسم یا چیزی، هرچی درباره سرورها.

You could never afford to do this in a company.

شما هرگز نخواهید توانست همچین کاری را در یک شرکت انجام دهید.

You could never afford

to have a standby crew of people 24 hours a day

شما هرگز نمی‌توانید هزینه یک گروه آماده ۲۴ ساعته را تامین کنید

and do what we're doing at Wikipedia.

و این کاری را بکنید که ما در ویکی‌پدیا انجام می‌دهیم.

So we're doing around 1.4 billion page views monthly,

خوب ما حدود ۱.۴ میلیارد بازدید از صفحه در ماه داریم،

so it's really gotten to be a huge thing.

و این داره یه چیز خیلی بزرگ می‌شود.

And everything is managed by the volunteers.

و همه چیز با داوطلبان اداره می‌شود.

And the total monthly cost for our bandwidth is about 5,000 dollars.

و تمام هزینه ماهانه پهنای باند ما تقریبا ۵۰۰۰ دلار در ماه است.

And that's essentially our main cost.

We could actually do without the employee.

و این در واقع بزرگترین هزینه ما است.

ما در واقع می‌تونیم بدون کارمند هم کار کنیم. ما در حقیقت ...

We hired Brian because he was working part-time for two years

ما برایان را استخدام کردیم به این خاطر که او دو سال پاره‌وقت کار می‌کرد و

and full-time at Wikipedia,

تمام وقت در ویکی‌پدیا بود.

so we actually hired him,

so he could get a life and go to the movies sometimes.

خوب ما در واقع او را استخدام کردیم تا او هم بتونه زندگی داشته باشه و بتونه بعضی وقت‌ها سینما بره.

So the big question when you've got this really chaotic organization is,

و بزرگترین سوال وقتی که شما یه همچین سازمان درهمی دارید اینست که،

why isn't it all rubbish?

Why is the website as good as it is?

چرا همه‌‌اش آشغال نیست؟ چرا این سایت به این خوبی هست؟

First of all, how good is it?

Well, it's pretty good.

اول از همه، تا چه حد خوبه؟ خب،‌ خیلی خوبه. ایده‌آل نیست،

It isn't perfect,

but it's much better than you would expect,

ولی خیلی خیلی بهتر از اونی که شما ممکن است انتظار داشته باشید هست،

given our completely chaotic model.

So when you saw him make a ridiculous edit to the page about me,

با توجه به مدل کاملا درهم ما.

خوب وقتی که شما دیدید که او ویرایش مضحکی در صفحه من انجام داد،

you think, "Oh, this is obviously just going to degenerate into rubbish."

شما فکر کردید، اوه،‌ این مطمئنن رو به سمت آشغال شدن می‌رود.

But when we've seen quality tests --

and there haven't been enough of these yet

ولی وقتی که ما آزمایش‌های کیفیت را می‌بینیم -- و هنوز به اندازه کافی از این آزمایش‌ها نبوده‌است

and I'm really encouraging people to do more,

و من واقعا مردم رو تشویق می‌کنم که بیشتر کار کنند،

comparing Wikipedia to traditional things --

مقایسه ویکی‌پدیا با چیزای عادی -- بدون تلاش زیاد برنده‌ایم

we win hands down.

So a German magazine compared German Wikipedia,

یک مجله آلمانی ویکی‌پدیای آلمانی را،

which is much, much smaller than English,

که واقعا خیلی خیلی کوچکتر از انگلیسی آن است،

to Microsoft Encarta and to Brockhaus multimedial,

با اِنکارتای مایکروسافت و بروکهاوس مولتی‌مدیا مقایسه کرده‌است،

and we won across the board.

They hired experts to come and look at articles and compare the quality,

ما در همه زمینه‌ها بردیم.

آنها متخصصینی را استخدام کردند که بیایند و به مقالات نگاه کنند و کیفیتشان را مقایسه کنند،

and we were very pleased with that result.

و ما از نتایج خیلی خوشحال شدیم.

So a lot of people have heard about the Wikipedia Bush-Kerry controversy.

خیلی‌ها درباره بحث بوش-کِری شنیده‌اند.

The media has covered this somewhat extensively.

رسانه‌ها این رو تاحد زیادی پوشش دادند.

It started out with an article in Red Herring.

با یک مقاله در «رد هِرینگ» شروع شد.

The reporters called me up and they --

گزارشگرها به من زنگ زدند و اونها -- منظورم اینه که، من باید بگم که

I mean, I have to say they spelled my name right,

اسم من رو درست نوشتند، ولی چیزی که اونا واقعا می‌خواستند که بگویند،

but they really wanted to say the Bush-Kerry election is so contentious,

که انتخابات بوش-کِری آنقدر فراگیر است،

it's tearing apart the Wikipedia community.

که دارد اجتماع ویکی‌پدیا را از هم می‌پاشد. و خوب اونها از من نقل کردند که

And so they quote me as saying,

"They're the most contentious in the history of Wikipedia."

«اونها بحث‌انگیزترین موضوع در تاریخ ویکی‌پدیا بوده‌است.»

What I actually said is they're not contentious at all.

چیزی که در واقع من گفتم این بود که،‌ اونها اصلا بحث‌انگیز نبوده‌اند.

So it's a slight misquote.

خوب این کمی نقل‌قول اشتباهی است. (خنده) مقاله‌ها خیلی زیاد ادیت شده بودند.

(Laughter)

The articles were edited quite heavily.

And it is true that we did have to lock the articles

و درست است که ما در چند مورد مجبور شدیم که مقالات را قفل کنیم.

on a couple of occasions.

Time magazine recently reported that

مجله تایم به تازگی گزارش داد که

"Extreme action sometimes has to be taken,

«بعضی مواقع کارهای رادیکال باید انجام شود،

and Wales locked the entries on Kerry and Bush for most of 2004."

و ویلز مقاله‌هایی درباره کِری و بوش را برای مدت زیادی در ۲۰۰۴ قفل کرد»

This came after I told the reporter that we had to lock it for --

این بعد از آن اومد که من به خبرنگاران گفتم که ما مجبور بودیم که آن را برای --

occasionally a little bit here and there.

مدتی خاص کمی اینور و اونور-- قفل کنیم.

So the truth in general is that the kinds of controversies

خوب حقیقت اینست که به کل نوع مجادلاتی که

that you would probably think we have within the Wikipedia community

شما ممکنه که فکر کنید ما در جامعه ویکی‌پدیا داریم،

are not really controversies at all.

واقعا مجادله‌ای نیستند.

Articles on controversial topics are edited a lot,

مقالات در موضوعات بحث‌انگیز خیلی ویرایش می‌شوند،

but they don't cause much controversy within the community.

ولی اونها مجادلات بزرگی را در مجموعه ایجاد نمی‌کنند.

And the reason for this is that most people understand the need for neutrality.

و دلیلش اینست که خیلی از آدم‌ها نیاز به بی‌طرفی را می‌فهمند.

The real struggle is not between the right and the left --

کشمکش اصلی بین راست و چپ نیست

that's where most people assume --

but it's between the party of the thoughtful

این اون جاییست که خیلی‌ها فکر می‌کنند که هست --

ولی کمشکش بین گروه متفکران و گروه احمق‌ها است.

and the party of the jerks.

And no side of the political spectrum

و هیچ طرفی از طیف سیاسی، امتیاز انحصاریِ در یکی از این دو کیفیت را ندارند

has a monopoly on either of those qualities.

The actual truth about the specific Bush-Kerry incident

واقعیت درست درباره واقعه بوش-کِری این بود که

is that the Bush-Kerry articles

مقاله‌های بوش-کِری کمتر از ۱٪ زمان سال ۲۰۰۴ قفل بودند.

were locked less than one percent of the time in 2004,

مقاله‌های بوش-کِری کمتر از ۱٪ زمان سال ۲۰۰۴ قفل بودند.

and it wasn't because they were contentious;

و به این خاطر نبود که بحث‌انگیز بودند

it was just because there was routine vandalism --

به این دلیل بود که خرابکاری‌های روتین وجود داشت --

which happens sometimes even on stage ...

که بعضی وقت‌ها رخ می‌دهد حتی روی سن، آدم‌ها --

(Laughter)

Sometimes even reporters have reported to me that they vandalized Wikipedia

بعضی وقت‌ها حتی گزارشگرها هم به من خبر داده‌اند که در ویکی‌پدیا خرابکاری کرده‌اند

and were amazed that it was fixed so quickly.

و از سرعت درست شدن آن شگفت‌زده شده‌اند.

And I said -- you know, I always say, please don't do that.

و من گفتم -- می‌دونید، همیشه می‌گم، لطفا این کار را نکنید؛ کار خوبی نیست.

That's not a good thing.

So how do we do this?

خوب ما چطور این کار رو می‌کنیم؟

How do we manage the quality control?

چطوری ما کیفیت محتوا را مدیریت می‌کنیم.

How does it work?

چطور کار می‌کند؟

So there's a few elements,

خوب چند بخش دارد،

mostly social policies and some elements of the software.

بیشترش قوانین اجتماعی هستند و برخی هم نرم‌افزاری.

So the biggest and the most important thing

بزرگترین و مهمترین چیز قوانین دیدگاه بی‌طرف ما است.

is our neutral point of view policy.

This is something that I set down, from the very beginning,

این چیزیست که من از همون اول اعمال کردم

as a core principle of the community that's completely not debatable.

به عنوان پایه اصلی مجموعه ما که قابل چانه‌زنی هم نیست.

It's a social concept of cooperation,

این پایه اجتماعی همکاری است،

so we don't talk a lot about truth and objectivity.

ما درباره راستی و موضوع‌محوری خیلی حرف می‌زنیم.

The reason for this is if we say

دلیلش اینست که اگر ما بگوییم که می‌خواهیم فقط «واقعیت» را درباره یک موضوع بنویسیم،

we're only going to write the "truth" about some topic,

that doesn't do us a damn bit of good of figuring out what to write,

این هیچ کمکی به ما نمی‌کند که بفهمیم چه چیزی باید بنویسیم،

because I don't agree with you about what's the truth.

چراکه من درباره اینکه چه چیزی درست است با شما موافق نیستم.

But we have this jargon term of neutrality,

ولی ما این کلمه بی‌طرفی را داریم،

which has its own long history within the community,

که تاریخ بلند خودش را در مجموعه دارد،

which basically says, any time there's a controversial issue,

که در واقع می‌گوید، هر زمان یک موضوع مجادله برانگیز هست،

Wikipedia itself should not take a stand on the issue.

خود ویکی‌پدیا نباید طرف کسی را در آن موضوع بگیرد.

We should merely report on what reputable parties have said about it.

ما باید تنها آنچه که طرفین می‌گویند را گزارش کنیم.

So this neutrality policy is really important for us

بنابراین قانون بی‌طرفی خیلی برای ما مهم است،

because it empowers a community that is very diverse

چرا که به مجموعه‌ای که خیلی گسترده است این توانایی را می‌دهد که

to come together and actually get some work done.

کنار هم جمع شوند و واقعا کاری انجام دهند.

So we have very diverse contributors

ما همکاران خیلی متفاوتی از نظر پیشینه سیاسی،‌ دینی و فرهنگی داریم.

in terms of political, religious, cultural backgrounds.

ما همکاران خیلی متفاوتی از نظر پیشینه سیاسی،‌ دینی و فرهنگی داریم.

By having this firm neutrality policy,

با داشتن این قانون محکم بی‌طرفی،

which is non-negotiable from the beginning,

که از ابتدا غیرقابل چانه‌زنی هست،

we ensure that people can work together

ما اطمینان می‌یابیم که افراد می‌توانند با هم کار کنند

and that the entries don't become simply a war

و اینکه مقاله‌ها تبدیل به یک جنگ بین چپ و راست نشود.

back and forth between the left and the right.

و اینکه مقاله‌ها تبدیل به یک جنگ بین چپ و راست نشود.

If you engage in that type of behavior, you'll be asked to leave the community.

اگر همچنین رفتاری از خودتان نشان دهید،

از شما خواسته می‌شود که گروه را ترک کنید.

So, real-time peer review.

Every single change on the site goes to the "Recent changes" page.

یک جور بررسی دقیق درآنِ واحد.

هر تغییری در سایت به صفحه تغییرات جدید در سایت می‌رود.

So as soon as he made his change, it went to the "Recent changes" page.

بلافاصله بعد از اینکه او این تغییرات را انجام داد، لینک به صفحه تغییرات جدید رفت.

That recent changes page was also fed into an IRC channel,

آن صفحه تغییرات جدید در IRC هم وارد می‌شود،

which is an Internet chat channel

که یک کانال چَت در اینترنت است

that people are monitoring with various software tools.

که مردم می‌توانند آن را با نرم‌افزارهای مختلف مشاهده کنند.

And people can get RSS feeds --

همچنین مردم می‌توانند خروجی RSS از این صفحه بگیرند --

they can get email notifications of changes.

آنها می‌توانند خبرنامه ایمیلی از تغییرات بگیرند.

And then users can set up their own personal watch list.

و هر کاربری می‌تواند لیست صفحه‌های خودش را تنظیم کند.

So my page is on quite a few volunteers' watch lists,

و صفحه من توی لیست تعداد زیادی از داوطلب‌ها هست،

because it is sometimes vandalized.

چون بعضی وقت‌ها درش خرابکاری‌ای می‌شه

And therefore, what happens is someone will notice the change very quickly,

بنابراین،‌ اتفاقی که می‌افتد اینست که افرادی خیلی سریع متوجه تغییرات می‌شوند،

and then they'll just simply revert the change.

و آنها به راحتی تغییر رو بر‌می‌گردانند.

There's a "new pages feed," for example,

so you can go to a certain page of Wikipedia

برای مثال،‌ یک لینکِ‌خبر هست برای صفحه‌های جدید

and see every new page as it's created.

یعنی شما می‌تونید به بخش خاصی از ویکی‌پدیا بروید

This is really important

و هر صفحه جدیدی که ساخته می‌شه را ببینید.

because a lot of new pages are just garbage that has to be deleted,

این خیلی مهمه،‌ چون بسیاری از صفحات جدید که ساخته می‌شود

فقط یک سری آشغال هستند که باید پاک شوند، می‌دانید جیبِرجَبر.

you know, "ASDFASDF."

But also, that's some of the most interesting and fun things,

درعین‌حال یکی از جالب‌ترین چیزها در ویکی‌پدیا هم هست،

some of the new articles.

People will start an article on some interesting topic,

بعضی از این صفحات جدید.

کسی یه مقاله درباره یک موضوع جالب شروع می‌کنه،

other people will find that intriguing

بقیه می‌بینند که خیلی جذاب است و

and jump in and help and make it much better.

و می‌پرند وسط و کمک می‌کنند که خیلی بهتر بشه.

So we do have edits by anonymous users,

خوب، ما ویرایش توسط کاربرهای ناشناس هم داریم،

which is one of the most controversial and intriguing things about Wikipedia.

که یکی از بحث برانگیزترین و زیباترین چیزها درباره ویکی‌پدیاست.

So, Chris was able to do his change -- he didn't have to log in or anything;

کریس تونست تغییرات رو اعمال کنه -- و مجبور نبود که لاگین کنه یا کار خاصی انجام بده؛

he just went on the website and made a change.

و رفت به سایت و تغییرات رو انجام داد.

But it turns out that only about 18 percent

of all the edits to the website

ولی مشخص شد که تنها ۱۸٪‌از همه ویرایش‌ها در سایت

are done by anonymous users.

And that's a really important thing to understand:

توسط افراد ناشناس صورت می‌گیرد.

و این خیلی مهمه که بفهمیم،

the vast majority of the edits that go on on the website

که خیلی از تغییرات عظیمی که وارد وبسایت می‌شود

are from a very close-knit community of maybe 600 to 1,000 people

از طرف جامعه تقریبا کوچک بین ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر آدم است.

who are in constant communication.

And we have over 40 IRC channels, 40 mailing lists.

که در تماس دائم با هم هستند.

ما حدود ۴۰ کانال IRC و ۴۰ ایمیل-لیست داریم.

All these people know each other.

They communicate. We have off-line meetings.

همه این آدم‌ها همدیگر رو می‌شناسند. با یکدیگر مکاتبه می‌کنند؛ ما دیدارهای فیزیکی هم داریم.

These are the people who are doing the bulk of the site,

اینها کسانی هستند که بخش عمده کار سایت را انجام می‌دهند

and they are, in a sense, semi-professionals at what they're doing.

و اونها،‌ از نظری،‌ در کارشون نیمه‌حرفه‌ای هستند.

The standards we set for ourselves

و استانداردهایی که ما برای خودمان می‌گذاریم برابر یا بیشتر از

are equal to or higher than professional standards of quality.

استاندارد کیفیت حرفه‌ای هست.

We don't always meet those standards, but that's what we're striving for.

ما همیشه هم به این استاندارها نمی‌رسیم،

And so that tight community is who really cares for the site,

ولی این چیزیست که ما به دنبالش هستیم.

این جامعه منسجم است که واقعا از سایت نگهداری می‌کند.

and these are some of the smartest people I've ever met.

و اینها از باهوش‌ترین آدم‌هایی هستند که من تا به حال دیده‌ام.

It's my job to say that, but it's actually true.

البته، این کار من است که این حرف را بزنم، ولی واقعا درست است.

The type of people who were drawn to writing an encyclopedia for fun

گروهی از آدم‌ها که جذب نوشتن یک دانشنامه برای تفریح شده‌اند،

tend to be pretty smart people.

بیشتر آدم‌های باهوش را شامل می‌شود.

The tools and the software: there's lots of tools that allow us --

ابزارها و نرم‌افزار: خیلی از این ابزار به ما امکان می‌دهد --

allow us, meaning the community --

منظورم از ما،‌ جامعه ما -- که خودمون رو بررسی کنیم و همه کارهای دیگر را بررسی کنیم.

to self-monitor and to monitor all the work.

This is an example of a page history on "flat Earth,"

این نمونه‌ای از تاریخچه صفحه «زمین مسطح»

and you can see some changes that were made.

و شما می‌بینید که تغییراتی ایجاد شده‌است.

What's nice about this page is you can immediately take a look at this

چیزی که درباره این صفحه جالب است اینست که شما بلافاصله با

and see, "OK, I understand now."

یه نگاه بیاندازید و ببینید، اوه خوب،‌ من الان فهمیدم.

When somebody goes and looks at --

وقتی کسی می‌رود و به این نگاه می‌کند -- آنها می‌بینند که بعضی،

they see that someone, an anonymous IP number,

made an edit to my page.

یک آی‌پی ناشناس،‌ تغییری در صفحه من داده‌است --

That sounds suspicious. Who is this person?

مشکوک به نظر می‌رسد -- این شخص کیست؟ یک نفر نگاه می‌کند به آن --

Somebody looks at it --

they can immediately see highlighted in red

و آنها بلافاصله تغییرات را که با قرمز مشخص شده‌اند می‌بینند،

all of the changes that took place --

to see, OK, well, these words have changed, things like this.

که دیده شوند، خوب این کلمه اینجا تغییر کرده‌است، چیزهایی شبیه این.

So that's one tool that we can use

خوب این یک ابزار است که ما می‌توانیم استفاده کنیم یا به سرعت تغییرات یک صفحه را بررسی کنیم.

to very quickly monitor the history of a page.

Another thing that we do within the community

کار دیگری که ما درون مجموعه می‌کنیم اینست که

is we leave everything very open-ended.

ما آخر همه چیز را کاملا باز می‌گذاریم.

Most of the social rules and the methods of work

بیشتر قوانین اجتماعی و روش‌های کار

are left completely open-ended in the software.

در نرم‌افزار کاملا باز گذاشته شده‌اند.

All of that stuff is just on Wiki pages.

همه آن چیزها در صفحات ویکی هستند.

And so there's nothing in the software that enforces the rules.

خوب چیزی در نرم‌افزار نیز که قوانین را اعمال کند.

The example I've got up here is the Votes for Deletion page.

مثالی که اینجا آوردم صفحه «رأی برای پاک‌کردن» هست.

So, I mentioned earlier, people type "ASDFASDF" --

همونطور که گفتم،‌ آدم‌ها جیبِرجِبر تایپ می‌کنند --

it needs to be deleted.

Cases like that, the administrators just delete it.

این‌ها لازم است که پاک شوند. چیزهایی شبیه آن،‌ توسط مدیران سریع پاک می‌شوند.

There's no reason to have a big argument about it.

هیچ دلیلی ندارد که بحثی بر سر آنها داشته باشیم.

But you can imagine there's a lot of other areas where the question is,

ولی می‌تونید تصور کنید زمینه‌های خیلی زیاد دیگری هست که سوال اینست،

is this notable enough to go in an encyclopedia?

آیا این آنقدر مهم هست که در دانشنامه باشد؟

Is the information verifiable? Is it a hoax? Is it true? Is it what?

آیا این اطلاعات را می‌توان تایید کرد؟ آیا این یک شوخی است؟ آیا این درست است؟ چی هست؟

So we needed a social method for figuring out the answer to this.

خوب ما یک روش اجتماعی می‌خواستیم که جواب این‌ها را پیدا کنیم.

And so the method that arose organically within the community

و روشی که به طور طبیعی از درون مجموعه تدوین شد‌،‌ همین رأی‌گیری برای پاک‌کردن بود.

is the Votes For Deletion page.

And in the particular example we have here,

و روشی که به طور طبیعی از درون مجموعه تدوین شد‌،‌ همین رأی‌گیری برای پاک‌کردن بود.

it's a film, "Twisted Issues,"

و در مثال خاصی که ما اینجا داریم، یک فیلم است،

and the first person says,

«مشکلات پیچیده» و اولین شخص گفت،

"Now this is supposedly a film. It fails the Google test miserably."

«خوب این قرار است که یک فیلم باشد. به راحتی در آزمون گوگل رد می‌شود.»

The Google test is you look in Google and see if it's there,

آزمون گوگل اینست که شما در گوگل نگاه می‌کنید و می‌بینید که آیا اونجا هست یا نه،

because if something's not even in Google, it probably doesn't exist at all.

چون اگر چیزی در گوگل نباشد،‌ به احتمال زیاد اصلا وجود ندارد.

It's not a perfect rule,

but it's a nice starting point for quick research.

قانون کاملی نیست،‌ ولی نقطه خوبی برای شروع یک تحقیق سریع هست.

So somebody says, "Delete it, please. Delete it -- it's not notable."

بنابراین یکی می‌گه «پاکش کنید،‌ لطفا. پاکش کنید -- قابل توجه نیست.»

And then somebody says, "Wait, I found it. I found it in a book,

و سپس یکی می‌گه‌ «صبر کنید، صبر کنید،‌ صبر کنید،‌ من پیداش کردم.

'Film Threat Video Guide: the 20 Underground Films You Must See.'"

من این رو تو یک کتاب پیدا کردم،‌ «راهنمای ویدیوی تهدید فیلم:

۲۰ فیلم زیرزمینی که باید ببینید.»

So the next persons says, "Clean it up."

اوه،‌ خوب. نفر بعدی می‌گه «مرتبش کنید»

Somebody says, "I've found it on IMDB. Keep, keep, keep."

یکی می‌گه، «من توی IMBD پیداش کردم. نگهش دارید،‌ نگهش دارید، نگهش دارید.»

And what's interesting about this is that the software is --

و نکته جالب در مورد این نر‌افزار اینست که --

these votes are just text typed into a page.

این رای‌ها فقط -- این‌ها فقط نوشته‌هایی هستند که توی یک صفحه نوشته شده‌اند.

This is not really a vote so much as it is a dialogue.

این آنقدر که یک گفتگو است، یک رای‌گیری واقعی نیست.

Now it is true that at the end of the day,

خوب این درست است که در پایان روز

an administrator can go through here and take a look at this and say,

یک مدیر اینها را نگاه می‌کند و می‌گوید،

"OK, 18 deletes, two keeps: we'll delete it."

خوب ۱۸ تا برای پاک‌کردن، دو تا نگه‌داشتن: ما پاکش می‌کنیم.

But in other cases, this could be 18 deletes and two keeps,

ولی در یک مورد دیگر،‌ ممکنه ۱۸ تا پاک‌کردن و ۲ تا نگه‌داشتن باشه و ما نگهش داریم،

and we would keep it, because if those last two keeps say,

"Wait a minute. Nobody else saw this but I found it in a book,

چون اگه اون دوتای نگه‌داشتن بگویند‌ «یک لحظه صبر کنید، یک لحظه صبر کنید.

هیچکس دیگه این را ندیده ولی من آن را در یک کتاب دیدم،

and I found a link to a page that describes it,

و لینکی به صفحه‌ای که توصیفش می‌کنه پیدا کردم،‌ فردا می‌خواهم که مقاله مرتب کنم،

and I'm going to clean it up tomorrow, so please don't delete it,"

لطفا پاکش نکنید.» در این حالت آن باقی خواهدماند.

then it would survive.

And it also matters who the people are who are voting.

همچنین مهم است که کسانی که رای می‌دهند کی هستند.

Like I say, it's a tight-knit community.

همونطور که گفتم، این یه گروه خیلی منسجم است.

Down here at the bottom, "Keep, real movie," RickK.

این پایین اینجا، «نگه‌دارید، فیلم واقعی.» ریک کِی.

RickK is a very famous Wikipedian who does an enormous amount of work

ریک کِی ویکی‌پدیا کار معروف هست

with vandalism, hoaxes and votes for deletion.

که کاری خیلی عظیمی در برابر خرابکاری، شوخی‌های اینترنتی و

His voice carries a lot of weight within the community

رای دادن برای پاک‌کردن انجام می‌دهد.

حرف اون درون مجموعه وزن زیادی دارد

because he knows what he's doing.

چون او می‌داند که چه می‌کند.

So how is all this governed?

خوب همه اینها چگونه کنترل می‌شوند؟

People really want to know about administrators, things like that.

مردم واقعا می‌خواهند درباره، خًب، مدیران و چیزهایی شبیه آن بدانند.

So the Wikipedia governance model, the governance of the community,

خوب مدل کنترل ویکی‌پدیا، کتنرل جامعه ویکی‌پدیا،

is a very confusing, but workable mix of consensus --

خیلی گیج‌کننده است، ولی ترکیب کاربردی‌ای از اجماع است --

meaning we try not to vote on the content of articles,

به این معنی که ما سعی می‌کنیم که راجع به محتوای مقالات رای‌گیری نکنیم،

because the majority view is not necessarily neutral --

چرا که نظر اکثریت لزوما بی‌طرفانه نیست.

some amount of democracy --

all of the administrators --

یک مقدار دمکراسی، همه مدیران --

these are the people who have the ability to delete pages.

این‌ها کسانی هستند که قابلیت پاک‌کردن صفحه‌ها را دارند،

That doesn't mean that they have the right to delete pages.

به این معنی نیست که حق پاک‌کردن صفحه‌ها را دارند،

They still have to follow all the rules -- but they're elected by the community.

آنها هنوز هم باید از همه قوانین پیروی کنند -- ولی آنها انتخاب می‌شوند؛

آنها توسط جامعه انتخاب می‌شوند. بعضی وقت‌ها مردم --

Sometimes people -- random trolls on the Internet --

آدم‌های تصادفی‌ای در اینترنت -- دوست دارند که من را متهم کنند که مدیران را خودم انتخاب می‌کنم

like to accuse me of handpicking the administrators

to bias the content of the encyclopedia.

که محتوای دانشنامه را جهت بدهم.

I always laugh at this, because I have no idea how they're elected, actually.

من همیشه به این می‌خندم، چرا که در واقع من هیچ ایده‌ای ندارم که آنها چطور انتخاب می‌شوند.

There's a certain amount of aristocracy.

یک مقداری حکومت طبقاتی هم هست.

You got a hint of that when I mentioned, like,

کمی از اون را دیدید وقتی که من، برای مثال، اشاره کردم

RickK's voice would carry a lot more weight

به اینکه حرف ریک کِی وزن خیلی بیشتری از کسی دارد که ما نمی‌شناسیم.

than someone we don't know.

I give this talk sometimes with Angela,

من بعضی وقت‌ها این سخنرانی را همراه با آنجلا ارائه می‌کنم؛ او به تازگی

who was just re-elected to the board from the community --

از طرف جامعه برای هیئت مدیره انتخاب شد. -- هیئت مدیره بنیاد (ویکی‌مدیا)

to the Board of the Foundation,

with more than twice the votes of the person who didn't make it.

با رایی بیش از دو برابر از کسی که نتونست وارد بشه.

And I always embarrass her because I say,

من همیشه او را خجالت زدش می‌کنم، برای مثال می‌گم، آنجلا

"Well, Angela, for example,

could get away with doing absolutely anything within Wikipedia,

می‌تواند هر کاری در ویکی‌پدیا انجام دهد وهیج مشکلی هم نداشته باشد.

because she's so admired and so powerful."

چون او هم مورد احترام و هم قدرتمند است.

But the irony is, of course, that Angela can do this because she's the one person

ولی طنز اینجاست که آنجلا می‌تواند این کار را بکند به این دلیل که او تنها کسی است

who you know would never, ever break any rules of Wikipedia.

که شما می‌دونید هرگز،‌ هرگز هیچ قانونی از ویکی‌پدیا را نمی‌شکند.

And I also like to say she's the only person

همچنین من دوست دارد که بگم،‌ او تنها شخصیست که

who actually knows all the rules of Wikipedia, so ...

حقیقتا تمامی قوانین ویکی‌پدیا را می‌داند‌،‌ خًب ...

And then there's monarchy,

and that's my role on the community, so ...

و بعد سلطنت است که نقش من در جامعه است،‌ خب ...

(Laughter)

I was describing this in Berlin once,

من یک بار این موضوع را در برلین توصیف می‌کردم و روزنامه‌های روز بعد

and the next day in the newspaper the headline said,

"I am the Queen of England."

تیتر زدند که «من ملکه انگلستان هستم.»

(Laughter)

And that's not exactly what I said, but --

و اون دقیقا چیزی نبود که من گفتم (خنده)، ولی --

(Laughter)

the point is my role in the community --

نکته نقش من در جامعه است --

Within the free software world, there's been a long-standing tradition

درون جهان نرم‌افزار رایگان

سنت خیلی قدیمی «دیکتاتور خیرخواه» وجود دارد.

of the "benevolent dictator" model.

So if you look at most of the major free software projects,

خُب اگه شما بیشترین پروژه‌های نرم‌افزارهای آزاد بزرگ را نگاه کنید،

they have one single person in charge

who everyone agrees is the benevolent dictator.

همه آنها یک شخص مسئول داشته‌اند.

که همه توافق دارند که دیکتاتور خیرخواه است.

Well, I don't like the term "benevolent dictator,"

خب من اصطلاح «دیکتاتور خیرخواه»‌ را دوست ندارم،

and I don't think that it's my job or my role in the world of ideas

و فکر نمی‌کنم که این نقش یا شغل من در جهان ایده‌ها باشه که

to be the dictator of the future of all human knowledge

دیکتاتور آینده تمامی علم بشر که توسط جهانیان گردآوری شده باشم.

compiled by the world.

It just isn't appropriate.

اصلا‌ درست نیست.

But there is a need still for a certain amount of monarchy,

ولی هنوز نیاز به یک مقدار پادشاهی هست،

a certain amount of --

sometimes we have to make a decision

یک مقدار مشخص -- بعضی وقت‌ها ما باید یک تصمیم بگیریم،

and we don't want to get bogged down too heavily

و نمی‌خواهیم که خیلی دست و پاگیر بشه

in formal decision-making processes.

در پروسه تصمیم‌گیری رسمی.

So as an example of how this can be important:

مثالی از اینکه چرا اینگونه است --

we recently had a situation where a neo-Nazi website discovered Wikipedia,

یا چطور این می‌تونه مهم باشه:

به تازگی ما مسئله‌ای داشتیم که یک وبسایت نئو-نازی ویکی‌پدیا را پیدا کرد،

and they said, "Oh, well, this is horrible,

و آنها گفتند «اوه، خًب، این وحشتناکه،‌ این وبسایت توطئه یهودی‌هاست

this Jewish conspiracy of a website,

and we're going to get certain articles deleted that we don't like.

و ما می‌خواهیم یک سری مقالات که خوشمان نمیاد را پاک خواهیم کرد.

And we see they have a voting process, so we're going to send --

و می‌بینیم که یک روش رای‌گیری دارند، و ما می‌فرستیم --

we have 40,000 members and we're going to send them over

ما ۴۰۰۰۰ عضو داریم و ما آنها را می‌فرستیم و

and they're all going to vote and get these pages deleted."

آنها می‌روند و رای می‌دهند که صفحه حذف شود.»

Well, they managed to get 18 people to show up.

خب، آنها توانستند که ۱۸ نفر را جمع کنند.

That's neo-Nazi math for you.

این ریاضیات نئو-نازی‌ها برای شما ببینید.

They always think they've got 40,000 members when they've got 18.

آنها همیشه فکر می‌کنند که ۴۰۰۰۰ عضو دارند در حالی که فقط ۱۸ تا دارند.

But they managed to get 18 people to come and vote in a fairly absurd way

ولی آنها توانستند که ۱۸ نفر را جمع کنند که بیایند و به صورت خیلی نامعقولی

to delete a perfectly valid article.

Of course, the vote ended up being about 85 to 18,

رای بدهند که یک مقاله کاملا معتبر را پاک کنیم.

مسلما، رای‌گیری ۸۵ به ۱۸ شد،

so there was no real danger to our democratic processes.

هیچ مشکل واقعی برای راه دموکراتیک ما نبود.

On the other hand, people said, "But what are we going to do?

از طرف دیگر،‌ مردم می‌گفتند «ولی چه کار خواهیم کرد؟

I mean, this could happen.

What if some group gets really seriously organized

به این معنی که ممکن است این اتفاق بیافتد که یک گروهی واقعا سازمان‌یافته شوند

and comes in and wants to vote?"

و بیایند و بخواهند که رای دهند؟»

Then I said, "Well, fuck it, we'll just change the rules."

بعد من گفتم، «ولش کن،‌ ما قوانین را عوض می‌کنیم»

That's my job in the community:

آن کار من در جامعه است: که بگویم ما اجازه نمی‌دهیم که بازبودن و

to say we won't allow our openness and freedom

to undermine the quality of the content.

آزادی ما محتوا را تحت تاثیر قرار دهد.

And so, as long as people trust me in my role,

و تا وقتی که مردم به من در اجرای تقشم اعتماد بکنند،

then that's a valid place for me.

این یک جایگاه درست برای من است.

Of course, because of the free licensing,

البته، به خاطر باز بودن مجوز، اگر من کار بدی بکنم،

if I do a bad job, the volunteers are more than happy to take and leave --

داوطلبان خیلی خوشحال خواهند شد که جمع کند و برود --

I can't tell anyone what to do.

من نمی‌تونم به کسی بگویم که چه بکند.

So the final point here is that to understand how Wikipedia works,

خًب نکته پایانی اینجا اینست که بفهمیم ویکی‌پدیا چگونه کار می‌کند،

it's important to understand that our wiki model is the way we work,

مهم است که بفهمیم که مدل ویکیِ ما روشی است که ما کار می‌کنیم،

but we are not fanatical web anarchists.

ولی ما هرج‌ و مرج طلب‌های اینترنتی متعصب نیستیم. در واقع،

In fact, we're very flexible about the social methodology,

ما خیلی درباره روش‌های اجتماعی انعطاف‌پذیریم،

because ultimately, the passion of the community

چرا که در نهایت هدف جامعه کیفیت کار است،

is for the quality of the work,

not necessarily for the process that we use to generate it.

نه لزوما روشی که ما استفاده می‌کنیم تا تولیدش کنیم.

Thank you.

(Applause)

متشکرم.

(تشویق)

Ben Saunders: Yeah, hi, Ben Saunders.

Jimmy, you mentioned impartiality being a key to Wikipedia's success.

بِن ساوندرز: سلام،‌ بن ساوندرز هستم.

جیمی، شما اشاره کردی که بی‌طرفی کلید موفقیت ویکی‌پدیا است.

It strikes me that much of the textbooks that are used to educate our children

به ذهن من رسید که بسیاری از کتاب‌های مرجع

are inherently biased.

که برای آموزش بچه‌های ما استفاده می‌شود،‌ ذاتا جهتدار است.

Have you found Wikipedia being used by teachers

آیا دیده‌ای که ویکی‌پدیا توسط معلمان استفاده شده باشد،

and how do you see Wikipedia changing education?

و چطور می‌بینی که ویکی‌پدیا آموزش را تغییر دهد؟

Jimmy Wales: Yeah, so, a lot of teachers are beginning to use Wikipedia.

جیمی ویلز: آره، خیلی از معلم‌ها شروع به استفاده از ویکی‌پدیا کرده‌اند.

There's a media storyline about Wikipedia, which I think is false.

یک داستان در رسانه‌ها درباره ویکی‌پدیا هست که من فکر می‌کنم غلط است.

It builds on the storyline of bloggers versus newspapers.

این بر اساس داستان وبلاگ‌نویسان دربرابر روزنامه‌ها بنا شده است.

And the storyline is, there's this crazy thing, Wikipedia,

و داستان اینست که، یک چیز عجیبی هست، ویکی‌پدیا،

but academics hate it and teachers hate it.

ولی دانشگاهیان و معلمان از آن متنفرند. و آن مشخص شد که درست نیست.

And that turns out to not be true.

The last time I got an email from a journalist saying,

چند وقت قبل من ایمیلی از یک روزنامه‌نگار گرفتم که گفته بود

"Why do academics hate Wikipedia?"

«چرا دانشگاهیان از ویکی‌پدیا متنفرند؟»

I sent it from my Harvard email address

من جواب را از ایمیل هاروادم فرستادم،

because I was recently appointed a fellow there.

چون من به تازگی آنجا همکار شده‌ام.

And I said, "Well, they don't all hate it."

و من گفتم‌ «خًب، همه آنها ازش متنفر نیستند.» (خنده)

(Laughter)

But I think there's going to be huge impacts.

ولی من فکر می‌کنم که تاثیر عمیقی خواهد داشت.

And we actually have a project that I'm personally really excited about,

و ما یک پروژه داریم که

which is the Wikibooks project,

من شخصا به خاطر آن خیلی خوشحالم،

which is an effort to create textbooks in all the languages.

اون پروژه کتاب‌های ویکی‌ است،

که تلاشی است برای ایجاد کتاب‌های مرجع به همه زبان‌ها.

And that's a much bigger project.

و آن یک پروژه خیلی بزرگتر است؛

It's going to take 20 years or so to come to fruition.

حدود ۲۰ سال یا بیشتر طول خواهد کشید که میوه‌هایش به ثمر برسند.

But part of that is to fulfill our mission

ولی بخشی از آن اینست که ماموریتمان را در

of giving an encyclopedia to every single person on the planet.

دادن یک دانشنامه به هر انسان روی زمین تکمیل کنیم.

We don't mean we're going to Spam them with AOL-style CDs.

منظورمان این نیست که سی‌دی‌هایی شبیه AOL برای هرکسی ارسال کنیم.

We mean we're going to give them a tool that they can use.

منظور ما اینست که می‌خواهیم به آنها ابزاری دهیم که بتوانند استفاده کنند.

And for a lot of people in the world,

و برای خیلی از مردم در جهان،

if I give you an encyclopedia that's written at a university level,

اگر من دانشنامه‌ای بدهم که در سطح دانشگاهی نوشته شده باشد،

it doesn't do you any good without a whole host of literacy materials

آن بدون هیچ فایده‌ای نخواهد داشت

بدون همه آن مواد پیشزمینه که لازم است

to build you up to the point where you can actually use it.

که شما را به سطحی برساند که واقعا بتوانید از آن استفاده کنید.

The Wikibooks project is an effort to do that.

و خوب کتاب‌های ویکی تلاشی است که آن کار را انجام دهد.

And I think that we're going to see -- it may not even come from us;

و من فکر می‌کنم که ما (اثرات) خیلی زیادی را مشاهده خواهیم کرد --

ممکنه حتی از طرف ما نیاد؛

there's all kinds of innovation going on.

انواع مختلف نوآوری الان وجود دارد.

But freely licensed textbooks are the next big thing in education.

ولی کتاب‌های مرجع با مجوز آزاد بزرگترین چیز بعدی در آموزش خواهند بود.