Where does all the carbon we release go? | Kristen Bell + Giant Ant

Transcriber: TED Translators Admin Reviewer: Rhonda Jacobs

Translator: Razaw S. Bor Reviewer: Daban Q. Jaff

Where does all the carbon we release go?

ئەو هەموو کاربۆنە لە کۆێ دەردەکەین؟

Carbon works in a natural cycle, present in all living things:

کاربۆن لە سوڕێکی ئاساییدا کار دەکات، لە هەموو زیندەوەرەکاندا دۆزراوەتەوە:

in the soil, in the oceans, in the atmosphere

لە خاک، لە زەریاکان، لە کەش و هەوادا

and in rocks deep underground.

لە ناو بەردەکانی قوڵایی زەویدا.

When plants and other living things die,

کاتێک ڕووەک و شتە زیندووەکانی تر دەمرن،

much of their stored carbon makes its way back to the atmosphere

کاربۆنێکی زۆر کۆکراوە ڕێگەی خۆی بۆ ناو کەش و هەوا خۆش دەکات

until new plants grow and reabsorb the carbon.

تا ئەو کاتەی ڕووەکی نوێ گەشە دەکات و دووبارە کاربۆن هەڵدەمژن.

But over millions of years,

بەڵام لە ماوەی ملیۆنەها ساڵدا،

some of the carbon stored in ancient trees and sea life becomes rock

هەندێک لە کاربۆنە کۆکراوە لە درەختە کۆنەکان و ژیانی دەریا دەبێتە بەرد

and some becomes fossil fuels:

هەندێکیش دەبێتە سوتەمەنی پاشماوەی بەبەردبووی وەک:

coal, oil and natural gas.

خەڵوز، نەوت و گازی سروشتی.

Natural events like volcanic eruptions

ڕووداوە سروشتییەکانی وەک تەقینەوەی بورکانەکان

release some of the carbon trapped in rock.

هەندێک لە کاربۆنەکە دەردەکەن کە لە بەرددا گیری خواردووە.

And human activities, like burning fossil fuels,

چالاکیە مرۆییەکان، وەک سوتانی سوتەمەنی پاشماوەی بەبەردبوو،

also release some of that prehistoric carbon.

هەروەها هەندێک کاربۆنی پێش مێژووی دەردەکات.

Today, humans release around 60 times more carbon

مرۆڤ ساڵانە کاربۆنی دەردەکات نزیکەی ٦٠ جار زیاتر

than all the volcanoes on the planet each year.

لە هەموو بڕەی ساڵانە لە گڕکانەکان دێتە دەرەوە لەسەر هەسارەکە.

That overloads Earth's carbon cycle

ئەمە بە قورسی لەسەر بازنەی کاربۆن ڕووی زەوی دا کێش دەکات

and builds up in the atmosphere

لە کەش و هەوا و

and oceans.

زەریاکان کۆ دەبێتەوە.

Planting more trees will help, but trees alone can't get us to net zero.

چاندنی داری زیاتر یارمەتیدەر دەبێت، بەڵام درەختەکان بەتەنیا ناتوانن ئێمە بە تۆڕی سفر ببەن.

There's only one sure way to stop global warming.

تەنها یەک ڕێگەی دڵنیاکەرەوە بۆ وەستاندنی گەرمبوونی زەوی هەیە.

We must stop releasing this excess carbon into our air.

پێویستە بڵاوکردنەوەی ئەو هەموو کاربۆنە زیادە لە هەواکەمان بوەستێنین.

[Countdown

[Countdown با چالاکی بکەین

Take action on climate change at Countdown.ted.com]

بۆ ئەوەی گۆڕانکاری کەش و هەوا دیاری بکات لە Countdown.ted.com]