Laura Carstensen: Older people are happier

Translator: Daban Q. Jaff Reviewer: Razaw S. Bor

خەڵک زیاتر دەژین

و کۆمەڵگاکان گەورەتر دەبن.

زۆر جار ئەمە دەبیستیت.

لە رۆژنامەکاندا لەسەری دەخوێنیتەوە

لە تەلەفزیۆنەکانەوە دەیبیستیت.

هەندێ جار من نیگەرانی ئەوەم

People are living longer and societies are getting grayer.

کە ئیمە لەمبارەیەوە ئەوەندە زۆر دەبیستین

کە گەیشتوینەتە ئەوەی ژیانێکی درێژتر قبوڵ بکەین

You hear about it all the time.

بە جۆرێک لە لەخۆ رازیبونەوە

You read about it in your newspapers.

تەنانەت بە کراوەییشەوە.

You hear about it on your television sets.

بەڵام هەڵە مەکەن

Sometimes, I'm concerned

that we hear about it so much that we've come to accept longer lives

ژیانی درێژتر دەتوانێت

و بڕوام وایە ئەو شتەش دەکات

کە بریتییە لە گەشەپێدانی چۆنایەتی ژیان

with a kind of a complacency, even ease.

لە هەمو تەمەنەکاندا.

ئێستاش بۆ ئەوەی ئەمە بخەینە گۆشەنیگایەکەوە

But make no mistake, longer lives can --

بهێڵن بۆ خولەکێک بگەڕێمەوە دواوە

ساڵی زیاتر خراونەتە سەر

and, I believe, will improve quality of life at all ages.

تێکڕای هیوا بە ژیان

لە سەدەی بیستەم دا

ئەمەش لە هەمو ساڵەکانی

Now to put this in perspective, let me just zoom out for a minute.

پێش ئەو هەزارەیەی

More years were added to average life expectancy in the 20th century

هەمو مێژوی پەرەسەندنی مرۆڤ زیاترە.

لە چاو تروکاندنێکدا

ئێمە بە نزیکەیی ماوەی ژیانمان

than all years added across all prior millennia

کرد بە دو ئەوەندە.

بۆیە ئەگەر هەستت بەوە کرد کە ئەم بابەتی تەمەنە بە تەواوی نەچەسپاوە

of human evolution combined.

خۆت ناڕەحەت مەکە

ئەمە شتێکی نوێیە.

In the blink of an eye,

و لەبەر ئەوەی رێژەی بەپیتی دابەزیوە

we nearly doubled the length of time that we're living.

لە هەمان ماوە دا

کە هیوا بە ژیان زیادی کردووە

So if you ever feel like you don't have this aging thing quite pegged,

ئەو هەرەمە

don't kick yourself.

It's brand new.

کە هەمیشە دەرخەری دابەشبونی دانیشتوانە بە پێی تەمەن

And because fertility rates fell across that very same period

کە لە خوارەکەی دا گەنجەکانی لێن

و بە لوتکەیەکی بچوکی بەتەمەنەکان کۆتایی دێت

that life expectancy was going up,

کە دەمێننەوە و دەگەنە ئەو تەمەنە زۆرە

that pyramid that has always represented the distribution of age in the population,

ئەو هەرەمە گۆڕانکاری بەسەردا دێت

و دەبێت بە لاکێشەیە

with many young ones at the bottom winnowed to a tiny peak of older people

ئێستاش، ئەگەر تۆ لەو کەسانەیت

کە چێژ لە ئاماری دانیشتوان وەردەگریت

who make it and survive to old age,

ئەمانە ئەو شتانەن کە بەکەڵکت دێن.

is being reshaped into a rectangle.

لەبەر ئەوەی ماناکە ئەوەیە

کە بۆ یەکەمجار لە مێژوی توخمەکاندا

And now, if you're the kind of person

زۆرینەی ئەو مناڵانەی

who can get chills from population statistics,

لە وڵاتانی گەشەکردودا لەدایک دەبن

(Laughter)

ئەو هەلەیان هەیە

these are the ones that should do it.

Because what that means

کە پیر ببن.

is that for the first time in the history of the species,

ئەمە چۆن رویدا؟

خۆ ئێمە لە روی بۆماوەییەوە لە باو و باپیرانمان بەهێزتر نین

the majority of babies born in the developed world

کە ١٠٠٠٠ ساڵ لەمەوبەر ژیاون

are having the opportunity to grow old.

ئەم زیادبونە لە هیوادا بە ژیان

بەرهەمێکی بەرچاوی کلتورە -

کە ئەو بۆتەیەیە

How did this happen?

کە زانست و تەکنەلۆجیای تێدایە

Well, we're no genetically hardier than our ancestors were 10,000 years ago.

لەگەڵ گۆڕانکاری بەرفراوانی هەڵسوکەوتەکان

کە گەشە بە تەندروستی و کامەرانی دەدات.

This increase in life expectancy is the remarkable product of culture --

لە رێگەی گۆڕانکارییە کلتورییەکانەوە

باوباپیرانمان

the crucible that holds science and technology

توانیویانە تا رادەیەکی زۆر مردنی پێشوەخت کەم بکەنەوە

and wide-scale changes in behavior that improve health and well-being.

بەمەش ئێستا خەڵک دەتوانن تەمەنێکی درێژ بژین.

ئێستاش چەند کێشەیەک هەن کە پەیوەستن بە هەڵکشانی تەمەنەوە

Through cultural changes, our ancestors largely eliminated early death

وەک نەخۆشی و هەژاریی و لەدەستدانی پلەوپایەی کۆمەڵایەتی.

کاتی ئەوە بەسەر چووە کە لەسەر شانازییەکانمان پاڵ بدەینەوە.

so that people can now live out their full lives.

بەڵام تا زیاتر لە بارەی هەڵکشانی تەمەنەوە فێر دەبین

ئەوەمان بۆ رونتر دەبێتەوە

Now there are problems associated with aging --

کە ئاراستە سەربەرەوخوارەکە

تا رادەیەکی ناشرین دورە لە راستییەوە.

diseases, poverty, loss of social status.

هەڵکشانی تەمەن چەند گەشەپیدانێکی بەرچاو لەگەڵ خۆیدا دەهێنێت -

It's hardly time to rest on our laurels.

But the more we learn about aging,

زیادبونی زانیاری، شارەزایی-

the clearer it becomes that a sweeping downward course

و لایەنە سۆزدارییەکانی ژیانیش گەشە دەکەن.

is grossly inaccurate.

Aging brings some rather remarkable improvements --

ئەمە راستە.

کەسە بەتەمەنەکان دڵخۆشن.

increased knowledge, expertise --

ئەوان لە خەڵکی تەمەن مامناوەند دڵخۆشترن

and emotional aspects of life improve.

و بە دڵنیاییەوە لە گەنجاکانیش.

لێکۆڵینەوە لە دوای لێکۆڵینەوە

دەگاتە هەمان ئەنجام.

That's right, older people are happy.

سی دی سی بەم دواییە راپرسییەکی ئەنجام دا

کە داوایان لە بەشداربوان کردبو

They're happier than middle-aged people, and younger people, certainly.

پێیان بڵێن ئایا لە ماوەی هەفتەی پێشودا بە نیگەرانییەکی دەرونی گرنگ دا

(Laughter)

تێپەڕیون یان نا.

Study after study is coming to the same conclusion.

ژمارەی ئەو بەتەمەنانەی کە بە ئەرێنی وەڵامی ئەم پرسیارەیان داوەتەوە

The CDC recently conducted a survey

لە ژمارەی کەسانی تەمەن مامناوەند

where they asked respondents simply to tell them

و گەنجەکان کەمتر بو.

راپرسییەکەی ئەم دواییەی گەڵوپ

whether they experienced significant psychological distress

لە بەشداربوانی پرسی

in the previous week.

کە لە رۆژی پێشودا چەند فشار و نیگەرانی و توڕەییان

And fewer older people answered affirmatively to that question

ئەزمون کردووە.

و فشار و نیگەرانی و توڕەیی

than middle-aged people, and younger people as well.

هەمویان لەگەڵ هەڵکشانی تەمەندا کەم دەبنەوە

And a recent Gallup poll asked participants

how much stress and worry and anger they had experienced the previous day.

زاناکانی کۆمەڵناسی بەمە دەڵێن دژیەکی هەڵکشانی تەمەن.

هەرچۆنێک بێت، هەڵکشانی تەمەن شتێکی ئاسان نیە.

And stress, worry, anger

بۆیە ئێمە هەمو شێوازێکی پرسیارمان گرتۆتەبەر

بۆ ئەوەی بزانین ئایا دەتوانین ئەم ئەنجامە بگٶڕێن.

all decrease with age.

Now social scientists call this the paradox of aging.

پرسیمان رەنگە هۆکارەکە ئەوە بێت

کە ئەم نەوەیەی خەڵکانی بەتەمەن

I mean, after all, aging is not a piece of cake.

مەزنترین نەوەی ئێستا

So we've asked all sorts of questions to see if we could undo this finding.

و رابردو بوبن.

واتە ئەو گەنجانەی ئێستا

رەنگە بە شێوەیەکی نمونەیی لە کاتی هەڵکشانی تەمەنیاندا

We've asked whether it may be that the current generations of older people

ئەزمونی ئەم گەشەکردنانە نەکەن.

پرسیمان،

are and always have been the greatest generations.

رەنگە خەڵکە بەتەمەنەکە بیانەوێن شتێکی ئەرێنی بنوێنن

That is that younger people today may not typically experience

بەرامبەر بونە خەمۆکەکەیاندا.

-پێکەنین

these improvements as they grow older.

بەڵام تا زیاتر هەوڵمان دا ئەم دۆزینەوەیە رەت بکەینەوە

We've asked,

بەڵگەی زیاترمان دۆزییەوە

well, maybe older people are just trying to put a positive spin

کە پاڵپشتی دەکات.

ساڵانێک لەمەوبەر، من و هاوکارەکانم لێکۆڵینەوەیەکمان ئەنجامدا

on an otherwise depressing existence.

کە تیایدا دوای دە ساڵ سەردانی هەمان کۆمەڵە خەڵکمان کردەوە.

(Laughter)

نمونەکە لە سەرەتادا تەمەنیان لە نێوان ١٨ - ٩٤ ساڵدا بو

But the more we've tried to disavow this finding,

the more evidence we find to support it.

لێکۆڵینەوەکەمان لەسەر ئەوە بو ئایا ئەزمونە سۆزدارییەکەیان دەگۆڕێت

Years ago, my colleagues and I embarked on a study

کاتێ تەمەنیان هەڵدەکشێت یان نا.

بەشدارەکانمان ئامێرێکی پەیوەندی ئەلکترۆنییان هەڵدەگرت

where we followed the same group of people over a 10-year period.

هەر جارەی بۆ ماوەی هەفتەیەک

Originally, the sample was aged 18 to 94.

و ئێمە لە شەو و رۆژ لە کاتی لەپڕ پەیوەندییمان پێوە دەکردن

And we studied whether and how their emotional experiences changed

و هەمو کاتێک کە پەیوەندییمان پێوە دەکردن

داوامان لێ دەکردن وەڵامی چەند پرسیارێک بدەنەوە -

as they grew older.

لە نێوان ژمارە ١ و ٧ دا، ئێستا چەند دڵخۆشیت؟

Our participants would carry electronic pagers

چەند ناڕەحەتیت لە ئێستادا؟

for a week at a time,

and we'd page them throughout the day and evenings at random times.

چەند توڕەیت لە ئێستادا؟ -

بۆ ئەوەی تێبگەین

And every time we paged them,

لە چۆنێتی ئەو هەست و سۆزەی کە هەیانبو

we'd ask them to answer several questions --

لە ژیانی رۆژانەیاندا.

"On a one to seven scale, how happy are you right now?"

بە بەکارهێنانی ئەم لێکۆڵینەوە چڕوپڕە

لەسەر تاکەکەسەکان

"How sad are you right now?"

"How frustrated are you right now?" --

بۆمان دەرکەوت کە نەوەیەکی تایبەت نیە کە

so that we could get a sense of the kinds of emotions and feelings they were having

لە نەوەکانی تر باشترە،

بەڵکو هەمان ئەو کەسانە بە تێپەڕبونی کات

in their day-to-day lives.

And using this intense study of individuals,

وایان لێ دێت زیاتر

باس لە ئەزمونی ئەرێنی زۆرتر بکەن.

we find that it's not one particular generation

ئێستا تۆ ئەم نزمبونەوە کەمە دەبینیت

that's doing better than the others,

لە تەمەنە هەرە بەرزەکاندا

but the same individuals over time

لەویادا ئەو نزمبونەوە کەمە هەیە

بەڵام ئەمە بە هیچ جۆرێک

come to report relatively greater positive experience.

ناگەڕێتەوە بۆ ئەو ئاستانەی دەیانبینین

لە سەرەتای تەمەنی پێگەیشتندا.

Now you see this slight downturn at very advanced ages.

ئەمە بە راستی زۆر ئاسانکراوە

ئەگەر بڵێین خەڵکی بەتەمەن "دڵخۆش"ن.

And there is a slight downturn.

But at no point does it return to the levels we see in early adulthood.

لە لێکۆڵینەوەکەماندا ئەو کەسانە ئەرێنیترن

بەڵام لە خەڵکە گەنجەکە زیاتر ئەگەری ئەوەیان هەیە

Now it's really too simplistic to say that older people are "happy."

کە هەستی تێکەڵیان هەبێت -

ناڕەحەتی لە هەمان ئەو کاتەی ئەزمونی دڵخۆشییان هەیە

ئەو فرمێسکەی ناو چاو دەزانیت

In our study, they are more positive.

کاتێ بۆ هاوڕێکەت زەردەخەنە دەکەیت.

لێکۆڵێنەوەیەکی تر ئەوەی دەرخستووە

But they're also more likely than younger people

کە کەسانی بەتەمەن لەوە دەچێ

to experience mixed emotions --

بە شێوەیەکی ئاسودەتر روبەڕوی ناڕەحەتی ببنەوە.

sadness at the same time you experience happiness;

ئەوان باشتر ناڕەحەتی قبوڵ دەکەن بە بەراورد لەگەڵ کەسانی گەنج دا.

you know, that tear in the eye when you're smiling at a friend.

ئێمەش گومانمان کرد کە ئەمە یارمەتیمان بدات

And other research has shown that older people seem to engage with sadness

بۆ ئەوەی تێبگەین بۆچی خەڵکانی بەتەمەن لە گەنجەکان سەرکەوتوترن

لە چارەسەرکردنی ناکۆکی و مشتومڕە سۆزدارییەکاندا.

more comfortably.

They're more accepting of sadness than younger people are.

خەڵکانی بەتەمەن دەتوانن نادادپەروەری

And we suspect that this may help to explain

بە هاوسۆزییەوە ببینن

why older people are better than younger people

نەک بە نائومێدییەوە.

at solving hotly charged emotional conflicts and debates.

و کاتێ هەمو شتەکان یەکسانن

کەسانی بەتەمەن سەرچاوە مەعریفییەکانیان

بۆ نمونە سەرنج و یادەوەری

Older people can view injustice with compassion,

زیاتر بەرەو زانیاری ئەرێنی دەگۆڕن وەک لە نەرێنی.

ئەگەر ئێمە وێنە نیشانی کەسانی بەتەمەن، مامناوەند و گەنج بدەین

but not despair.

And all things being equal,

وەک ئەوانەی کە لەسەر شاشەکە دەیبینن

older people direct their cognitive resources, like attention and memory,

و پاشان بپرسین

کە کام وێنانە دەناسنەوە بیڵێن،

to positive information more than negative.

خەڵکانی بەتەمەن، نەک گەنجەکان،

If we show older, middle-aged, younger people images,

زیاتر وێنە ئەرێنییەکانیان لە بیرە

like the ones you see on the screen,

وەک لە وێنە نەرێنییەکان.

and we later ask them to recall all the images that they can,

ئێمە پرسیارمان لە خەڵکە بەتەمەن و گەنجەکان کردووە

کە لە تاقیگەی لێکۆڵینەوەدا

بۆ دەموچاوە مۆن و دەم بەخەندەکان بگەڕێن.

older people, but not younger people,

خەڵکە بەتەمەنەکە زیاتر بەرەو دەموچاوە دەم بەخەندەکاندا چون

remember more positive images than negative images.

و دورکەوتنەوە لە دەموچاوە مۆن و توڕەکانەوە.

We've asked older and younger people to view faces in laboratory studies,

لە ژیانی رۆژانەدا

ئەمە دەگۆڕێت بۆ چێژێکی گەورەتر

و ئاسودەییەکی زیاتر.

some frowning, some smiling.

Older people look toward the smiling faces and away from the frowning, angry faces.

بەڵام وەک زانای کۆمەڵایەتی، ئێمە بەردەوامین لە پرسیار کردن

سەبارەت بە ئەلتەرناتیڤی مومکین.

ئێمە وتومانە، باشە رەنگە خەڵکانی بەتەمەن

In day-to-day life, this translates into greater enjoyment and satisfaction.

زیاتر باسی هەستی ئەرێنی دەکەن

چونکە لە روی مەعریفییەوە شێواون.

-پێکەنین

But as social scientists, we continue to ask about possible alternatives.

ئێمە وتومانە، رەنگە

لێکدانەوەی هەستە ئەرێنییەکان لە هەستە نەرێنییەکان ئاسانتر بێت

We've said, well, maybe older people report more positive emotions

و بۆیە تۆ دەچیت بەرەوە هەستە ئەرێنییەکان؟

because they're cognitively impaired.

رەنگە ناوەندە دەمارییەکانی ناو مێشکمان

(Laughter)

بەشێوەیەک بپوکێتەوە

کە چیتر نەتوانین هەستە نەرێنییەکان لێکبدەینەوە.

We've said, could it be

that positive emotions are simply easier to process than negative emotions,

بەڵام بابەتەکە لەمە جیاواز بو.

وریاترین کەسە بەتەمەنەکان

and so you switch to the positive emotions?

ئەو کەسانەن کە زۆرترینی ئەم کاریگەرییە ئەرێنییە دەردەبڕن.

Maybe our neural centers in our brain

are degraded such that we're unable to process negative emotions anymore.

و لە ژێر ئەو بارودۆخانەدا کە زۆر گرنگە

But that's not the case.

کەسە بەتەمەنەکان زانیارییە نەرێنییەکان لێکدەدەنەوە

The most mentally sharp older adults

بە هەمان شێوەی زانیارییە ئەرێنییەکان.

کەواتە ئەمە چۆن دەبێت؟

are the ones who show this positivity effect the most.

ئێمە لە لێکۆڵینەوەکەماندا

And under conditions where it really matters,

بۆمان دەرکەوت کە ئەم گۆڕانکارییانە

older people do process the negative information

بە شێوەیەکی بنەڕەتی بنیاد نراون

لە توانا بێوێنەکەی مرۆڤدا بۆ چاودێریکردنی کات -

just as well as the positive information.

So how can this be?

نەک تەنیا کاتی کاتژمێر و کاتی رۆژمێر،

بەڵکو کاتی ژیان.

Well, in our research,

و ئەگەر دژ یەکێکی هەڵکشانی تەمەن هەبێت

we've found that these changes are grounded fundamentally

ئەوەیە کە تێگەیشتن لەوەی کە ئێمە هەتا هەتایە ناژین

in the uniquely human ability to monitor time --

بە شێوەیەکی ئەرێنی

گۆڕانکاری لە گۆشەنیگاماندا دەکات بەرامبەر ژیان.

not just clock time and calendar time, but lifetime.

کاتێ ئاسۆی کات درێژ و تەمومژاوییە

And if there's a paradox of aging,

کە بە گشتی لە تەمەنی گەنجێتیدا بەو شێوەیەیە،

it's that recognizing that we won't live forever

خەڵک بە شێوەیەکی بەردەوام خۆی ئامادە دەکات

changes our perspective on life in positive ways.

و هەوڵ دەدات چەند دەتوانێت زانیارییەکانی بەکار بهێنێت

خۆی بخاتە مەترسییەوە و بە دوای شت دا بگەڕێت.

When time horizons are long and nebulous, as they typically are in youth,

رەنگە کات لەگەڵ ئەو کەسانەدا بەرینە سەر کە تەنانەت خۆشیشمان ناوێن

لەبەر ئەوەی کە بەجۆرێک سەرنجڕاکێشە.

people are constantly preparing,

رەنگە فێری شتێکی چاوەڕواننەکراو ببین.

trying to soak up all the information they possibly can,

-پێکەنین

دەچین بۆ ژوانی کوێرانە

taking risks, exploring.

-پێکەنین

We might spend time with people we don't even like

دەزانیت، هەرچۆنێک بێت

because it's somehow interesting.

ئەگەر سەرکەوتوش نەبێت، سبەینێیەکی تر هەیە،

We might learn something unexpected.

کەسانی سەرو پەنجا ساڵ

(Laughter)

ناچن بۆ ژوانی کوێرانە.

We go on blind dates.

(Laughter)

-پێکەنین

You know, after all,

if it doesn't work out, there's always tomorrow.

کاتێ تەمەنمان هەڵدەکشێت

ئاسۆی کاتەکەمان کورتتر دەبێتەوە

People over 50 don't go on blind dates.

و ئامانجەکانمان دەگۆڕێن

(Laughter)

کاتێ بۆمان دەردەکەوێت هەمو کاتی دنیامان بەدەستەوە نیە

ئەو کاتە بە شێوەیەکی رونتر ریزبەندییەکانمان دەبینین.

ئیتر بابەتە لاوەکییەکان کەمتر لەبەرچاو دەگرین.

As we age, our time horizons grow shorter and our goals change.

ژیان رزگار دەکەین.

پێزانینمان زیاتر دەبێت

When we recognize that we don't have all the time in the world,

و کراوەتر دەبین بۆ ئاشتبونەوە.

we see our priorities most clearly.

وەبەرهێنان لە لایەنە گرنگەکانی سۆزدارییدا دەکەین

We take less notice of trivial matters.

و ژیان بەرەو باشتر دەچێت

We savor life.

بۆیە رۆژ بە رۆژ دڵخۆشتر دەبین.

We're more appreciative,

بەڵام هەمان ئەم گۆڕانکارییە لە تێڕوانیندا

more open to reconciliation.

وامان لێ دەکات لە جاران کەمتر توانای دانبەخۆدا گرتنمان هەبێت

We invest in more emotionally important parts of life,

بەرامبەر نادادپەروەری.

and life gets better,

بە هاتنی ٢٠١٥

so we're happier day-to-day.

ژمارەی ئەو کەسانەی ئەمریکا کە تەمەنیان

But that same shift in perspective

لە ٦٠ ساڵ زیاترە، زۆرتر دەبێت

leads us to have less tolerance than ever for injustice.

لە ژمارەی کەسانی خوار ١٥ ساڵ.

چی بەسەر ئەو کۆمەڵگایانەدا دێت

کە خەڵکە بەتەمەنەکەی زیاتر بێت؟

By 2015,

there will be more people in the United States

ژمارەکان

over the age of 60 than under 15.

ئەنجامەکە دیاری ناکەن.

کلتور دیاری دەکات.

What will happen to societies that are top-heavy with older people?

ئەگەر ئێمە وەبەرهێنان لە زانست و تەکنەلۆجیادا بکەین

و چارەسەر بۆ ئەو کێشە راستەقینانە بدۆزینەوە

The numbers won't determine the outcome.

کە خەڵکە بەتەمەنەکە روبەڕوی دەبنەوە

و ئەگەر سەرمایەگوزاری بکەین

Culture will.

لە لایەنە راستەقینە بەهێزەکانی

If we invest in science and technology

خەڵکە بەتەمەنەکە

ئەو کاتە ساڵە زیادبووەکانی تەمەن

and find solutions for the real problems that older people face

دەتوانێت بە شێوەیەکی دراماتیکی چۆنایەتی ژیان باشتر بکات

لە هەمو تەمەنەکاندا.

and we capitalize on the very real strengths of older people,

ئەو کۆمەڵگایانەی کە ملیۆنەها

هاوڵاتی بەهرەمەند و لە روی دەرونییەوە سەقامگیری هەیە

کە تەندروستترن و پەروەردەیەکی باشتریان هەیە

then added years of life can dramatically improve quality of life at all ages.

بە بەراورد لە هەمو نەوەکانی پێش خۆیان،

کە بەو چەکی مەعریفەت چەکدارن

کە تایبەتە بە مەسەلە کردارییەکانی ژیانەوە

Societies with millions of talented, emotionally stable citizens

و هاندراون

کە کێشە گەورەکان چارەسەر بکەن

who are healthier and better educated than any generations before them,

ئەو کۆمەڵگایانە دەتوانن ببنە کۆمەڵگای باشتر

لەو کۆمەڵگایانەی کە تا ئێستا بینیومانە.

armed with knowledge about the practical matters of life

باوکم کە تەمەنی ٩٢ ساڵە

and motivated to solve the big issues

حەز دەکات بڵێت

"با واز لەوە بهێنین کە تەنیا قسە لەسەر ئەوە بکەین

can be better societies than we have ever known.

کە چۆن خەڵکە بە تەمەنەکان بپارێزین

و دەست بکەین بە قسەکردن

لەسەر ئەوەی کە چۆن وا بکەین بەتەمەنەکان هەمومان بپارێزن."

My father, who is 92, likes to say,

سوپاس

-چەپڵە

"Let's stop talking only about how to save the old folks

and start talking about how to get them to save us all."

Thank you.

(Applause)