Laura Carstensen: Older people are happier

130,713 views ・ 2012-04-19

TED


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Marta Krzeminska Korekta: Rysia Wand
00:15
People are living longer and societies are getting grayer.
0
15902
3899
Ludzie żyją dłużej
i społeczeństwa się starzeją.
Ciągle o tym głośno.
00:20
You hear about it all the time.
1
20373
1728
Czytamy o tym w gazetach.
00:22
You read about it in your newspapers.
2
22245
1779
Oglądamy w telewizji.
00:24
You hear about it on your television sets.
3
24048
2346
Czasem niepokoi mnie,
00:26
Sometimes, I'm concerned
4
26418
1264
00:27
that we hear about it so much that we've come to accept longer lives
5
27706
4608
że słychać o tym tak dużo,
że przyjmujemy dłuższe życie
00:32
with a kind of a complacency, even ease.
6
32338
3833
z zadufaniem,
a nawet łatwością.
Ale nie dajcie się nabrać.
00:37
But make no mistake, longer lives can --
7
37203
4282
Dzięki temu, że żyjemy dłużej,
00:41
and, I believe, will improve quality of life at all ages.
8
41509
5883
możemy podnieść jakość życia
dla każdego wieku.
dla każdego wieku.
Żeby to zobrazować
00:48
Now to put this in perspective, let me just zoom out for a minute.
9
48956
3136
przedstawię dane.
Średnia długość życia
00:53
More years were added to average life expectancy in the 20th century
10
53084
5896
wzrosła w XX wieku
o więcej lat,
niż we wszystkich
01:00
than all years added across all prior millennia
11
60154
6907
poprzednich tysiącleciach
razem wziętych.
01:07
of human evolution combined.
12
67085
2174
W mgnieniu oka
01:10
In the blink of an eye,
13
70535
1528
prawie podwoiliśmy
01:12
we nearly doubled the length of time that we're living.
14
72087
3372
długość naszego życia.
01:16
So if you ever feel like you don't have this aging thing quite pegged,
15
76685
3303
Nie obwiniajcie się,
jeśli nie całkiem rozumiecie sprawę starzenia.
01:20
don't kick yourself.
16
80012
1314
01:21
It's brand new.
17
81350
1886
To nowość.
01:23
And because fertility rates fell across that very same period
18
83887
4151
Ponieważ płodność spadła
w tym samym czasie,
kiedy wzrastała długość życia,
01:28
that life expectancy was going up,
19
88062
2496
01:31
that pyramid that has always represented the distribution of age in the population,
20
91857
5591
piramida,
obrazująca strukturę wieku populacji,
z dużą ilością młodych na dole,
01:37
with many young ones at the bottom winnowed to a tiny peak of older people
21
97472
5026
zwężająca się ku górze,
01:42
who make it and survive to old age,
22
102522
2237
z małą ilością ludzi którym udało się przetrwać,
01:44
is being reshaped into a rectangle.
23
104783
3870
przekształca się powoli
w prostokąt.
Jeśli statystyka przyprawia was o dreszcze,
01:50
And now, if you're the kind of person
24
110728
1808
to właśnie
01:52
who can get chills from population statistics,
25
112560
2357
01:54
(Laughter)
26
114941
1023
01:55
these are the ones that should do it.
27
115988
1794
powinno zadziałać.
01:57
Because what that means
28
117806
1430
Oznacza to,
01:59
is that for the first time in the history of the species,
29
119260
3840
że po raz pierwszy w historii naszego gatunku
większość dzieci
02:03
the majority of babies born in the developed world
30
123124
3770
w świecie rozwiniętym
02:06
are having the opportunity to grow old.
31
126918
3816
ma możliwość
dożyć starości.
Jak to się stało?
02:12
How did this happen?
32
132671
1565
02:14
Well, we're no genetically hardier than our ancestors were 10,000 years ago.
33
134698
4008
Nie przewyższamy odpornością
naszych przodków sprzed 10 tys.lat.
Wzrost długości życia
02:19
This increase in life expectancy is the remarkable product of culture --
34
139238
4312
to produkt kultury,
tego tygla,
02:24
the crucible that holds science and technology
35
144082
3693
w którym miesza się naukę, technikę
02:27
and wide-scale changes in behavior that improve health and well-being.
36
147799
5436
i zmiany w zachowaniu
poprawiające zdrowie i samopoczucie.
Dzięki zmianom w kulturze
02:34
Through cultural changes, our ancestors largely eliminated early death
37
154419
6284
nasi przodkowie
wyeliminowali wczesną śmierć,
02:40
so that people can now live out their full lives.
38
160727
2825
dzięki czemu możemy teraz żyć dłużej.
02:44
Now there are problems associated with aging --
39
164784
2945
Starzenie się wiąże się z pewnymi problemami:
02:47
diseases, poverty, loss of social status.
40
167753
2291
choroby, bieda, utrata statusu.
02:50
It's hardly time to rest on our laurels.
41
170068
2168
Nie czas spocząć na laurach.
Im więcej uczymy się o starzeniu,
02:53
But the more we learn about aging,
42
173031
2076
tym jaśniejsze staje się,
02:55
the clearer it becomes that a sweeping downward course
43
175131
4039
że nie jest to tylko
równia pochyła.
02:59
is grossly inaccurate.
44
179194
2042
Starzenie wiąże się też z korzyściami,
03:02
Aging brings some rather remarkable improvements --
45
182214
3268
03:05
increased knowledge, expertise --
46
185506
2730
jak wiedza, doświadczenie.
Zyskujemy także ze strony uczuciowej.
03:09
and emotional aspects of life improve.
47
189365
4370
To prawda,
03:15
That's right, older people are happy.
48
195640
3359
starsi ludzie są szczęśliwi.
03:19
They're happier than middle-aged people, and younger people, certainly.
49
199788
3598
Szczęśliwsi niż ci w średnim wieku,
i na pewno niż młodzi.
03:23
(Laughter)
50
203410
1182
Wszystkie badania
03:24
Study after study is coming to the same conclusion.
51
204616
3114
pokazują te same rezultaty.
03:27
The CDC recently conducted a survey
52
207754
2832
W ankiecie Centrum Kontroli Chorób (CDC)
03:30
where they asked respondents simply to tell them
53
210610
2884
spytano respondentów,
03:33
whether they experienced significant psychological distress
54
213518
3115
czy doświadczyli większych zmartwień
w ciągu poprzedniego tygodnia.
03:36
in the previous week.
55
216657
1162
03:37
And fewer older people answered affirmatively to that question
56
217843
3634
Twierdząco odpowiedziało mniej starszych osób,
niż tych w średnim wieku,
03:41
than middle-aged people, and younger people as well.
57
221501
2734
oraz młodych.
W ankiecie Gallupa
03:45
And a recent Gallup poll asked participants
58
225126
2965
pytano uczestników,
03:48
how much stress and worry and anger they had experienced the previous day.
59
228115
4486
ile stresu, zmartwień i gniewu
doświadczyli poprzedniego dnia.
03:52
And stress, worry, anger
60
232918
4129
Poziom stresu, jak i zmartwień i gniewu
zmniejsza się z wiekiem.
03:57
all decrease with age.
61
237491
1769
04:00
Now social scientists call this the paradox of aging.
62
240867
3006
Nauki społecznie nazywają to paradoksem starzenia.
04:03
I mean, after all, aging is not a piece of cake.
63
243897
2692
Starzenie to nie bułka z masłem.
Zadaliśmy wiele pytań, by sprawdzić,
04:07
So we've asked all sorts of questions to see if we could undo this finding.
64
247351
4274
czy można podważyć te wyniki.
04:12
We've asked whether it may be that the current generations of older people
65
252659
5426
Zapytaliśmy czy to możliwe,
że dzisiejsze pokolenia starszych ludzi
są i zawsze były
04:18
are and always have been the greatest generations.
66
258601
2530
najlepszymi pokoleniami.
04:21
That is that younger people today may not typically experience
67
261869
3668
Czyli, że obecnie młode osoby,
mogą nie doświadczyć takiej poprawy,
04:25
these improvements as they grow older.
68
265561
2328
kiedy się zestarzeją.
04:28
We've asked,
69
268487
1324
Myśleliśmy, że może starsi ludzie
04:29
well, maybe older people are just trying to put a positive spin
70
269835
3943
próbują nadać jakiś kolor
04:33
on an otherwise depressing existence.
71
273802
2413
swojej smutnej egzystencji.
(Śmiech)
04:36
(Laughter)
72
276239
1747
Im bardziej chcieliśmy to podważyć,
04:38
But the more we've tried to disavow this finding,
73
278010
2853
04:40
the more evidence we find to support it.
74
280887
2498
tym więcej zbieraliśmy dowodów
na poparcie wyników.
04:44
Years ago, my colleagues and I embarked on a study
75
284806
2335
Dawno temu zaczęliśmy badanie,
gdzie przez 10 lat obserwowaliśmy
04:47
where we followed the same group of people over a 10-year period.
76
287165
3088
grupę ludzi w wieku 18-94 lat.
04:50
Originally, the sample was aged 18 to 94.
77
290277
2959
04:53
And we studied whether and how their emotional experiences changed
78
293754
3339
Badaliśmy, czy ich emocje
zmieniały się z wiekiem.
04:57
as they grew older.
79
297117
1905
Nosili ze sobą przez tydzień pagery
04:59
Our participants would carry electronic pagers
80
299046
3311
i kontaktowaliśmy się z nimi
05:02
for a week at a time,
81
302381
1501
05:03
and we'd page them throughout the day and evenings at random times.
82
303906
3299
w losowo wybranych godzinach.
Za każdym razem
05:07
And every time we paged them,
83
307229
1790
zadawaliśmy kilka pytań:
05:09
we'd ask them to answer several questions --
84
309043
2052
Na skali 1-7, jak szczęśliwy teraz jesteś?
05:11
"On a one to seven scale, how happy are you right now?"
85
311119
3065
Jak smutny?
05:14
"How sad are you right now?"
86
314208
1485
05:15
"How frustrated are you right now?" --
87
315717
2151
Jak bardzo sfrustrowany?
05:17
so that we could get a sense of the kinds of emotions and feelings they were having
88
317892
4234
Po to by zrozumieć,
jakie emocje i uczucia
towarzyszą im na co dzień.
05:22
in their day-to-day lives.
89
322150
1380
Na podstawie tych badań
05:24
And using this intense study of individuals,
90
324309
3294
doszliśmy do wniosku,
05:27
we find that it's not one particular generation
91
327627
3854
że to nie konkretne pokolenie ma się lepiej,
05:31
that's doing better than the others,
92
331505
2261
ale te same osoby
05:33
but the same individuals over time
93
333790
2874
z upływem czasu
05:36
come to report relatively greater positive experience.
94
336688
4859
informują o większej ilości
pozytywnych doświadczeń.
Widać niewielki spadek
05:41
Now you see this slight downturn at very advanced ages.
95
341571
4438
u ludzi bardzo starych.
Owszem to spadek,
05:46
And there is a slight downturn.
96
346033
1637
05:47
But at no point does it return to the levels we see in early adulthood.
97
347694
4989
ale w żadnym wieku
nie powraca to do poziomu
z wczesnej dorosłości.
05:53
Now it's really too simplistic to say that older people are "happy."
98
353888
7000
To oczywiście zbytnie uproszczenie powiedzieć,
że starsi ludzie są szczęśliwi.
06:01
In our study, they are more positive.
99
361929
2306
Wg badań mają pozytywniejsze podejście niż młodzi,
ale także częściej
06:05
But they're also more likely than younger people
100
365088
2317
doświadczają mieszanych uczuć.
06:07
to experience mixed emotions --
101
367429
2173
06:09
sadness at the same time you experience happiness;
102
369626
2617
Smutku wraz z radością,
łzy w oku
06:12
you know, that tear in the eye when you're smiling at a friend.
103
372267
3444
razem z uśmiechem do przyjaciela.
06:16
And other research has shown that older people seem to engage with sadness
104
376894
4643
Inne badanie pokazało,
że starsi ludzie
lepiej radzą sobie ze smutkiem.
06:21
more comfortably.
105
381561
1406
06:22
They're more accepting of sadness than younger people are.
106
382991
2884
Potrafią go łatwiej zaakceptować, niż młodzi.
06:25
And we suspect that this may help to explain
107
385899
2593
To chyba wyjaśnia,
06:28
why older people are better than younger people
108
388516
2720
czemu starsi ludzie lepiej rozwiązują
06:31
at solving hotly charged emotional conflicts and debates.
109
391260
4252
burzliwe dyskusje i konflikty emocjonalne.
Stasi patrzą na niesprawiedliwość
06:37
Older people can view injustice with compassion,
110
397260
4286
ze współczuciem,
a nie z desperacją.
06:42
but not despair.
111
402220
1342
06:44
And all things being equal,
112
404619
1737
Zwykle też starsi ludzie
06:46
older people direct their cognitive resources, like attention and memory,
113
406380
4091
koncentrują swoje zasoby poznawcze,
czyli uwagę i pamięć,
06:50
to positive information more than negative.
114
410495
2741
na pozytywnych, a nie negatywnych bodźcach.
06:53
If we show older, middle-aged, younger people images,
115
413876
3352
Jeśli pokażemy te zdjęcia osobom starszym,
w średnim wieku i młodym,
06:57
like the ones you see on the screen,
116
417252
1984
06:59
and we later ask them to recall all the images that they can,
117
419958
4626
i poprosimy potem,
by przypomnieli sobie ich jak najwięcej,
starsi ludzie, ale nie młodsi,
07:05
older people, but not younger people,
118
425145
2359
07:07
remember more positive images than negative images.
119
427528
3707
pamiętają więcej pozytywnych,
niż negatywnych zdjęć.
07:11
We've asked older and younger people to view faces in laboratory studies,
120
431912
4138
Poprosiliśmy starszych i młodszych,
by oglądali twarze.
Zmarszczone lub z uśmiechem.
07:16
some frowning, some smiling.
121
436074
1876
07:17
Older people look toward the smiling faces and away from the frowning, angry faces.
122
437974
5122
Starsi patrzą raczej
w stronę uśmiechniętych.
W codziennym życiu
07:24
In day-to-day life, this translates into greater enjoyment and satisfaction.
123
444517
5108
przekłada się to
na więcej radości i satysfakcji.
07:31
But as social scientists, we continue to ask about possible alternatives.
124
451793
4289
Jako naukowcy społeczni,
rozważamy też alternatywy.
Może starsi ludzie
07:36
We've said, well, maybe older people report more positive emotions
125
456106
3654
mają więcej pozytywnych emocji,
07:39
because they're cognitively impaired.
126
459784
2452
bo są poznawczo upośledzeni.
07:42
(Laughter)
127
462260
3320
(Śmiech)
Może po prostu
07:46
We've said, could it be
128
466136
1231
07:47
that positive emotions are simply easier to process than negative emotions,
129
467391
3594
pozytywne emocje
łatwiej przetwarzać niż negatywne?
07:51
and so you switch to the positive emotions?
130
471009
3169
Być może neurony
07:54
Maybe our neural centers in our brain
131
474202
2135
są tak zniszczone,
07:56
are degraded such that we're unable to process negative emotions anymore.
132
476361
4122
że nie możemy doświadczyć negatywnych emocji.
08:00
But that's not the case.
133
480832
1509
Ale to nie prawda.
08:02
The most mentally sharp older adults
134
482874
3236
Najbystrzejsze starsze osoby to te,
które są najbardziej pozytywne.
08:06
are the ones who show this positivity effect the most.
135
486134
3102
W warunkach kiedy ma to znaczenie,
08:10
And under conditions where it really matters,
136
490209
2282
08:12
older people do process the negative information
137
492515
2528
starsi ludzie doświadczają negatywnych bodźców
tak samo jak i pozytywnych.
08:15
just as well as the positive information.
138
495067
2169
08:17
So how can this be?
139
497618
1963
Jak to możliwe?
Badania pokazały,
08:21
Well, in our research,
140
501136
1973
że te zmiany mają źródło
08:23
we've found that these changes are grounded fundamentally
141
503217
3991
w wyłącznie ludzkiej zdolności
rozumienia czasu.
08:27
in the uniquely human ability to monitor time --
142
507232
3217
Nie tylko zegarowego czy kalendarzowego,
08:30
not just clock time and calendar time, but lifetime.
143
510473
3049
ale życiowego.
08:34
And if there's a paradox of aging,
144
514468
2018
Paradoks starzenia to zrozumienie,
08:36
it's that recognizing that we won't live forever
145
516930
3002
że nie będziemy żyć wiecznie,
08:39
changes our perspective on life in positive ways.
146
519956
4257
i zmiana spojrzenia na życie
na pozytywne.
Kiedy granice czasu są daleko i we mgle,
08:45
When time horizons are long and nebulous, as they typically are in youth,
147
525464
4806
jak to bywa w młodości,
ludzie się przygotowują,
08:50
people are constantly preparing,
148
530294
1942
08:52
trying to soak up all the information they possibly can,
149
532260
3755
starają się zebrać jak najwięcej informacji,
ryzykują, poznają.
08:56
taking risks, exploring.
150
536039
2246
Spędzają czas z kimś, kogo nie lubią,
08:58
We might spend time with people we don't even like
151
538309
2943
bo to w jakiś sposób ciekawe.
09:01
because it's somehow interesting.
152
541276
2099
09:03
We might learn something unexpected.
153
543399
2196
Można się czegoś nauczyć.
09:05
(Laughter)
154
545619
2060
(Śmiech)
09:07
We go on blind dates.
155
547703
1533
Randki w ciemno.
09:09
(Laughter)
156
549260
3253
(Śmiech)
W końcu jak się nie uda,
09:12
You know, after all,
157
552537
1170
09:13
if it doesn't work out, there's always tomorrow.
158
553731
2505
zawsze jest następny dzień.
Ludzie po 50-tce
09:17
People over 50 don't go on blind dates.
159
557381
2577
nie chodzą na randki w ciemno.
09:19
(Laughter)
160
559982
7000
(Śmiech)
Wraz z wiekiem
09:27
As we age, our time horizons grow shorter and our goals change.
161
567274
5807
horyzont czasu się zwęża,
zmieniają się cele.
09:33
When we recognize that we don't have all the time in the world,
162
573602
2992
Kiedy rozumiemy, że czas jest skończony,
09:36
we see our priorities most clearly.
163
576618
2847
ustalamy swoje priorytety.
Nie przejmujemy się głupotami.
09:39
We take less notice of trivial matters.
164
579489
2721
Cenimy życie.
09:42
We savor life.
165
582234
1501
Mamy więcej zrozumienia,
09:44
We're more appreciative,
166
584400
1618
łatwiej się godzimy.
09:46
more open to reconciliation.
167
586042
1755
09:48
We invest in more emotionally important parts of life,
168
588721
2830
Poświęcamy się uczuciowym aspektom życia
09:51
and life gets better,
169
591575
2661
i staje się ono lepsze,
09:54
so we're happier day-to-day.
170
594684
2552
jesteśmy szczęśliwsi.
09:57
But that same shift in perspective
171
597565
1940
Lecz ta zmiana perspektywy sprawia,
09:59
leads us to have less tolerance than ever for injustice.
172
599529
4395
że mamy mniej tolerancji
dla niesprawiedliwości.
Przed 2015 rokiem,
10:05
By 2015,
173
605321
1575
w USA będzie więcej ludzi po 60-tce,
10:07
there will be more people in the United States
174
607397
2638
w USA będzie więcej ludzi po 60-tce,
10:10
over the age of 60 than under 15.
175
610059
3337
niż poniżej 15 lat.
Co się stanie,
10:15
What will happen to societies that are top-heavy with older people?
176
615279
4162
kiedy społeczeństwa będą pełne starszych?
To nie liczby przesądzą
10:20
The numbers won't determine the outcome.
177
620623
3292
o rezultacie,
10:24
Culture will.
178
624470
1484
ale kultura.
10:27
If we invest in science and technology
179
627463
3105
Jeśli z pomocą nauki i techniki
10:30
and find solutions for the real problems that older people face
180
630592
3990
rozwiążemy problemy
stojące przed starszymi ludźmi
10:35
and we capitalize on the very real strengths of older people,
181
635444
6097
i wykorzystamy
zdolności starszych ludzi,
zdolności starszych ludzi,
te dodatkowe lata życia
10:42
then added years of life can dramatically improve quality of life at all ages.
182
642100
5870
mogą polepszyć jego jakość
niezależnie od wieku.
Społeczeństwa z milionami utalentowanych,
10:49
Societies with millions of talented, emotionally stable citizens
183
649157
4467
stabilnych emocjonalnie obywateli,
10:53
who are healthier and better educated than any generations before them,
184
653648
4927
zdrowszych i lepiej wykształconych
niż wszystkie wcześniejsze pokolenia,
10:58
armed with knowledge about the practical matters of life
185
658599
3826
uzbrojonych w wiedzę
i doświadczenie życiowe,
11:02
and motivated to solve the big issues
186
662449
4289
pełnych motywacji
do rozwiązania ważnych kwestii,
mogą być lepszymi społeczeństwami,
11:07
can be better societies than we have ever known.
187
667556
4767
niż jakiekolwiek przedtem.
Mój 92-letni ojciec mawia:
11:14
My father, who is 92, likes to say,
188
674550
3436
Mój 92-letni ojciec mawia:
"Przestańmy mówić tylko o tym,
11:19
"Let's stop talking only about how to save the old folks
189
679038
3569
jak uratować starszych,
11:22
and start talking about how to get them to save us all."
190
682710
4514
a zacznijmy zajmować się tym,
jak oni mogą uratować nas".
Dziękuję.
11:29
Thank you.
191
689097
1440
11:30
(Applause)
192
690561
2794
(Brawa)
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7