Laura Carstensen: Older people are happier

Tłumaczenie: Marta Krzeminska Korekta: Rysia Wand

People are living longer and societies are getting grayer.

Ludzie żyją dłużej

i społeczeństwa się starzeją.

Ciągle o tym głośno.

You hear about it all the time.

Czytamy o tym w gazetach.

You read about it in your newspapers.

Oglądamy w telewizji.

You hear about it on your television sets.

Czasem niepokoi mnie,

Sometimes, I'm concerned

that we hear about it so much that we've come to accept longer lives

że słychać o tym tak dużo,

że przyjmujemy dłuższe życie

with a kind of a complacency, even ease.

z zadufaniem,

a nawet łatwością.

Ale nie dajcie się nabrać.

But make no mistake, longer lives can --

Dzięki temu, że żyjemy dłużej,

and, I believe, will improve quality of life at all ages.

możemy podnieść jakość życia

dla każdego wieku.

dla każdego wieku.

Żeby to zobrazować

Now to put this in perspective, let me just zoom out for a minute.

przedstawię dane.

Średnia długość życia

More years were added to average life expectancy in the 20th century

wzrosła w XX wieku

o więcej lat,

niż we wszystkich

than all years added across all prior millennia

poprzednich tysiącleciach

razem wziętych.

of human evolution combined.

W mgnieniu oka

In the blink of an eye,

prawie podwoiliśmy

we nearly doubled the length of time that we're living.

długość naszego życia.

So if you ever feel like you don't have this aging thing quite pegged,

Nie obwiniajcie się,

jeśli nie całkiem rozumiecie sprawę starzenia.

don't kick yourself.

It's brand new.

To nowość.

And because fertility rates fell across that very same period

Ponieważ płodność spadła

w tym samym czasie,

kiedy wzrastała długość życia,

that life expectancy was going up,

that pyramid that has always represented the distribution of age in the population,

piramida,

obrazująca strukturę wieku populacji,

z dużą ilością młodych na dole,

with many young ones at the bottom winnowed to a tiny peak of older people

zwężająca się ku górze,

who make it and survive to old age,

z małą ilością ludzi którym udało się przetrwać,

is being reshaped into a rectangle.

przekształca się powoli

w prostokąt.

Jeśli statystyka przyprawia was o dreszcze,

And now, if you're the kind of person

to właśnie

who can get chills from population statistics,

(Laughter)

these are the ones that should do it.

powinno zadziałać.

Because what that means

Oznacza to,

is that for the first time in the history of the species,

że po raz pierwszy w historii naszego gatunku

większość dzieci

the majority of babies born in the developed world

w świecie rozwiniętym

are having the opportunity to grow old.

ma możliwość

dożyć starości.

Jak to się stało?

How did this happen?

Well, we're no genetically hardier than our ancestors were 10,000 years ago.

Nie przewyższamy odpornością

naszych przodków sprzed 10 tys.lat.

Wzrost długości życia

This increase in life expectancy is the remarkable product of culture --

to produkt kultury,

tego tygla,

the crucible that holds science and technology

w którym miesza się naukę, technikę

and wide-scale changes in behavior that improve health and well-being.

i zmiany w zachowaniu

poprawiające zdrowie i samopoczucie.

Dzięki zmianom w kulturze

Through cultural changes, our ancestors largely eliminated early death

nasi przodkowie

wyeliminowali wczesną śmierć,

so that people can now live out their full lives.

dzięki czemu możemy teraz żyć dłużej.

Now there are problems associated with aging --

Starzenie się wiąże się z pewnymi problemami:

diseases, poverty, loss of social status.

choroby, bieda, utrata statusu.

It's hardly time to rest on our laurels.

Nie czas spocząć na laurach.

Im więcej uczymy się o starzeniu,

But the more we learn about aging,

tym jaśniejsze staje się,

the clearer it becomes that a sweeping downward course

że nie jest to tylko

równia pochyła.

is grossly inaccurate.

Starzenie wiąże się też z korzyściami,

Aging brings some rather remarkable improvements --

increased knowledge, expertise --

jak wiedza, doświadczenie.

Zyskujemy także ze strony uczuciowej.

and emotional aspects of life improve.

To prawda,

That's right, older people are happy.

starsi ludzie są szczęśliwi.

They're happier than middle-aged people, and younger people, certainly.

Szczęśliwsi niż ci w średnim wieku,

i na pewno niż młodzi.

(Laughter)

Wszystkie badania

Study after study is coming to the same conclusion.

pokazują te same rezultaty.

The CDC recently conducted a survey

W ankiecie Centrum Kontroli Chorób (CDC)

where they asked respondents simply to tell them

spytano respondentów,

whether they experienced significant psychological distress

czy doświadczyli większych zmartwień

w ciągu poprzedniego tygodnia.

in the previous week.

And fewer older people answered affirmatively to that question

Twierdząco odpowiedziało mniej starszych osób,

niż tych w średnim wieku,

than middle-aged people, and younger people as well.

oraz młodych.

W ankiecie Gallupa

And a recent Gallup poll asked participants

pytano uczestników,

how much stress and worry and anger they had experienced the previous day.

ile stresu, zmartwień i gniewu

doświadczyli poprzedniego dnia.

And stress, worry, anger

Poziom stresu, jak i zmartwień i gniewu

zmniejsza się z wiekiem.

all decrease with age.

Now social scientists call this the paradox of aging.

Nauki społecznie nazywają to paradoksem starzenia.

I mean, after all, aging is not a piece of cake.

Starzenie to nie bułka z masłem.

Zadaliśmy wiele pytań, by sprawdzić,

So we've asked all sorts of questions to see if we could undo this finding.

czy można podważyć te wyniki.

We've asked whether it may be that the current generations of older people

Zapytaliśmy czy to możliwe,

że dzisiejsze pokolenia starszych ludzi

są i zawsze były

are and always have been the greatest generations.

najlepszymi pokoleniami.

That is that younger people today may not typically experience

Czyli, że obecnie młode osoby,

mogą nie doświadczyć takiej poprawy,

these improvements as they grow older.

kiedy się zestarzeją.

We've asked,

Myśleliśmy, że może starsi ludzie

well, maybe older people are just trying to put a positive spin

próbują nadać jakiś kolor

on an otherwise depressing existence.

swojej smutnej egzystencji.

(Śmiech)

(Laughter)

Im bardziej chcieliśmy to podważyć,

But the more we've tried to disavow this finding,

the more evidence we find to support it.

tym więcej zbieraliśmy dowodów

na poparcie wyników.

Years ago, my colleagues and I embarked on a study

Dawno temu zaczęliśmy badanie,

gdzie przez 10 lat obserwowaliśmy

where we followed the same group of people over a 10-year period.

grupę ludzi w wieku 18-94 lat.

Originally, the sample was aged 18 to 94.

And we studied whether and how their emotional experiences changed

Badaliśmy, czy ich emocje

zmieniały się z wiekiem.

as they grew older.

Nosili ze sobą przez tydzień pagery

Our participants would carry electronic pagers

i kontaktowaliśmy się z nimi

for a week at a time,

and we'd page them throughout the day and evenings at random times.

w losowo wybranych godzinach.

Za każdym razem

And every time we paged them,

zadawaliśmy kilka pytań:

we'd ask them to answer several questions --

Na skali 1-7, jak szczęśliwy teraz jesteś?

"On a one to seven scale, how happy are you right now?"

Jak smutny?

"How sad are you right now?"

"How frustrated are you right now?" --

Jak bardzo sfrustrowany?

so that we could get a sense of the kinds of emotions and feelings they were having

Po to by zrozumieć,

jakie emocje i uczucia

towarzyszą im na co dzień.

in their day-to-day lives.

Na podstawie tych badań

And using this intense study of individuals,

doszliśmy do wniosku,

we find that it's not one particular generation

że to nie konkretne pokolenie ma się lepiej,

that's doing better than the others,

ale te same osoby

but the same individuals over time

z upływem czasu

come to report relatively greater positive experience.

informują o większej ilości

pozytywnych doświadczeń.

Widać niewielki spadek

Now you see this slight downturn at very advanced ages.

u ludzi bardzo starych.

Owszem to spadek,

And there is a slight downturn.

But at no point does it return to the levels we see in early adulthood.

ale w żadnym wieku

nie powraca to do poziomu

z wczesnej dorosłości.

Now it's really too simplistic to say that older people are "happy."

To oczywiście zbytnie uproszczenie powiedzieć,

że starsi ludzie są szczęśliwi.

In our study, they are more positive.

Wg badań mają pozytywniejsze podejście niż młodzi,

ale także częściej

But they're also more likely than younger people

doświadczają mieszanych uczuć.

to experience mixed emotions --

sadness at the same time you experience happiness;

Smutku wraz z radością,

łzy w oku

you know, that tear in the eye when you're smiling at a friend.

razem z uśmiechem do przyjaciela.

And other research has shown that older people seem to engage with sadness

Inne badanie pokazało,

że starsi ludzie

lepiej radzą sobie ze smutkiem.

more comfortably.

They're more accepting of sadness than younger people are.

Potrafią go łatwiej zaakceptować, niż młodzi.

And we suspect that this may help to explain

To chyba wyjaśnia,

why older people are better than younger people

czemu starsi ludzie lepiej rozwiązują

at solving hotly charged emotional conflicts and debates.

burzliwe dyskusje i konflikty emocjonalne.

Stasi patrzą na niesprawiedliwość

Older people can view injustice with compassion,

ze współczuciem,

a nie z desperacją.

but not despair.

And all things being equal,

Zwykle też starsi ludzie

older people direct their cognitive resources, like attention and memory,

koncentrują swoje zasoby poznawcze,

czyli uwagę i pamięć,

to positive information more than negative.

na pozytywnych, a nie negatywnych bodźcach.

If we show older, middle-aged, younger people images,

Jeśli pokażemy te zdjęcia osobom starszym,

w średnim wieku i młodym,

like the ones you see on the screen,

and we later ask them to recall all the images that they can,

i poprosimy potem,

by przypomnieli sobie ich jak najwięcej,

starsi ludzie, ale nie młodsi,

older people, but not younger people,

remember more positive images than negative images.

pamiętają więcej pozytywnych,

niż negatywnych zdjęć.

We've asked older and younger people to view faces in laboratory studies,

Poprosiliśmy starszych i młodszych,

by oglądali twarze.

Zmarszczone lub z uśmiechem.

some frowning, some smiling.

Older people look toward the smiling faces and away from the frowning, angry faces.

Starsi patrzą raczej

w stronę uśmiechniętych.

W codziennym życiu

In day-to-day life, this translates into greater enjoyment and satisfaction.

przekłada się to

na więcej radości i satysfakcji.

But as social scientists, we continue to ask about possible alternatives.

Jako naukowcy społeczni,

rozważamy też alternatywy.

Może starsi ludzie

We've said, well, maybe older people report more positive emotions

mają więcej pozytywnych emocji,

because they're cognitively impaired.

bo są poznawczo upośledzeni.

(Laughter)

(Śmiech)

Może po prostu

We've said, could it be

that positive emotions are simply easier to process than negative emotions,

pozytywne emocje

łatwiej przetwarzać niż negatywne?

and so you switch to the positive emotions?

Być może neurony

Maybe our neural centers in our brain

są tak zniszczone,

are degraded such that we're unable to process negative emotions anymore.

że nie możemy doświadczyć negatywnych emocji.

But that's not the case.

Ale to nie prawda.

The most mentally sharp older adults

Najbystrzejsze starsze osoby to te,

które są najbardziej pozytywne.

are the ones who show this positivity effect the most.

W warunkach kiedy ma to znaczenie,

And under conditions where it really matters,

older people do process the negative information

starsi ludzie doświadczają negatywnych bodźców

tak samo jak i pozytywnych.

just as well as the positive information.

So how can this be?

Jak to możliwe?

Badania pokazały,

Well, in our research,

że te zmiany mają źródło

we've found that these changes are grounded fundamentally

w wyłącznie ludzkiej zdolności

rozumienia czasu.

in the uniquely human ability to monitor time --

Nie tylko zegarowego czy kalendarzowego,

not just clock time and calendar time, but lifetime.

ale życiowego.

And if there's a paradox of aging,

Paradoks starzenia to zrozumienie,

it's that recognizing that we won't live forever

że nie będziemy żyć wiecznie,

changes our perspective on life in positive ways.

i zmiana spojrzenia na życie

na pozytywne.

Kiedy granice czasu są daleko i we mgle,

When time horizons are long and nebulous, as they typically are in youth,

jak to bywa w młodości,

ludzie się przygotowują,

people are constantly preparing,

trying to soak up all the information they possibly can,

starają się zebrać jak najwięcej informacji,

ryzykują, poznają.

taking risks, exploring.

Spędzają czas z kimś, kogo nie lubią,

We might spend time with people we don't even like

bo to w jakiś sposób ciekawe.

because it's somehow interesting.

We might learn something unexpected.

Można się czegoś nauczyć.

(Laughter)

(Śmiech)

We go on blind dates.

Randki w ciemno.

(Laughter)

(Śmiech)

W końcu jak się nie uda,

You know, after all,

if it doesn't work out, there's always tomorrow.

zawsze jest następny dzień.

Ludzie po 50-tce

People over 50 don't go on blind dates.

nie chodzą na randki w ciemno.

(Laughter)

(Śmiech)

Wraz z wiekiem

As we age, our time horizons grow shorter and our goals change.

horyzont czasu się zwęża,

zmieniają się cele.

When we recognize that we don't have all the time in the world,

Kiedy rozumiemy, że czas jest skończony,

we see our priorities most clearly.

ustalamy swoje priorytety.

Nie przejmujemy się głupotami.

We take less notice of trivial matters.

Cenimy życie.

We savor life.

Mamy więcej zrozumienia,

We're more appreciative,

łatwiej się godzimy.

more open to reconciliation.

We invest in more emotionally important parts of life,

Poświęcamy się uczuciowym aspektom życia

and life gets better,

i staje się ono lepsze,

so we're happier day-to-day.

jesteśmy szczęśliwsi.

But that same shift in perspective

Lecz ta zmiana perspektywy sprawia,

leads us to have less tolerance than ever for injustice.

że mamy mniej tolerancji

dla niesprawiedliwości.

Przed 2015 rokiem,

By 2015,

w USA będzie więcej ludzi po 60-tce,

there will be more people in the United States

w USA będzie więcej ludzi po 60-tce,

over the age of 60 than under 15.

niż poniżej 15 lat.

Co się stanie,

What will happen to societies that are top-heavy with older people?

kiedy społeczeństwa będą pełne starszych?

To nie liczby przesądzą

The numbers won't determine the outcome.

o rezultacie,

Culture will.

ale kultura.

If we invest in science and technology

Jeśli z pomocą nauki i techniki

and find solutions for the real problems that older people face

rozwiążemy problemy

stojące przed starszymi ludźmi

and we capitalize on the very real strengths of older people,

i wykorzystamy

zdolności starszych ludzi,

zdolności starszych ludzi,

te dodatkowe lata życia

then added years of life can dramatically improve quality of life at all ages.

mogą polepszyć jego jakość

niezależnie od wieku.

Społeczeństwa z milionami utalentowanych,

Societies with millions of talented, emotionally stable citizens

stabilnych emocjonalnie obywateli,

who are healthier and better educated than any generations before them,

zdrowszych i lepiej wykształconych

niż wszystkie wcześniejsze pokolenia,

armed with knowledge about the practical matters of life

uzbrojonych w wiedzę

i doświadczenie życiowe,

and motivated to solve the big issues

pełnych motywacji

do rozwiązania ważnych kwestii,

mogą być lepszymi społeczeństwami,

can be better societies than we have ever known.

niż jakiekolwiek przedtem.

Mój 92-letni ojciec mawia:

My father, who is 92, likes to say,

Mój 92-letni ojciec mawia:

"Przestańmy mówić tylko o tym,

"Let's stop talking only about how to save the old folks

jak uratować starszych,

and start talking about how to get them to save us all."

a zacznijmy zajmować się tym,

jak oni mogą uratować nas".

Dziękuję.

Thank you.

(Applause)

(Brawa)