What is depression? - Helen M. Farrell

24,829,299 views ・ 2015-12-15

TED-Ed


Videoni ijro etish uchun quyidagi inglizcha subtitrlarga ikki marta bosing.

Translator: Aziza Pulatova Reviewer: Nazarbek Nazarov
00:07
Depression is the leading cause of disability in the world.
0
7668
3641
Depressiya dunyoda eng keng tarqalgan ruhiy xastalikdir.
00:11
In the United States,
1
11309
1073
Qo’shma Shtatlarda
00:12
close to 10% of adults struggle with depression.
2
12382
3301
10 foiziga yaqin katta yoshli aholi depressiya bilan kurashadi.
00:15
But because it's a mental illness,
3
15683
1675
Ruhiy xastalik bo’lgani bois, uni
00:17
it can be a lot harder to understand than, say, high cholesterol.
4
17358
4240
tushunish, aytaylik, tanadagi xolesterindan ko’ra ancha murakkab.
00:21
One major source of confusion is the difference between having depression
5
21598
3792
Asosiy chalkashliklardan biri depressiya
00:25
and just feeling depressed.
6
25390
2573
va tushkun kayfiyat o’rtasidagi farqdir.
00:27
Almost everyone feels down from time to time.
7
27963
3529
Deyarli hamma vaqti-vaqti bilan tushkunlik hissini tuyadi.
00:31
Getting a bad grade,
8
31492
1219
Yomon baho olish,
00:32
losing a job,
9
32711
1097
ishdan ayrilish,
00:33
having an argument,
10
33808
1023
urushib qolish,
00:34
even a rainy day can bring on feelings of sadness.
11
34831
3233
hattoki yomg’irli kun ham ma’yus hislarni chorlashi mumkin.
00:38
Sometimes there's no trigger at all.
12
38064
1827
Ba’zida hech qanday sabab bo’lmaydi.
00:39
It just pops up out of the blue.
13
39891
2115
U to’satdan paydo bo’ladi.
00:42
Then circumstances change,
14
42006
1543
Vaziyat o’zgarganidan so’ng,
00:43
and those sad feelings disappear.
15
43549
2657
bu ma'yus tuyg'ular g’oyib bo’ladi.
00:46
Clinical depression is different.
16
46206
2213
Klinik depressiya bundan farq qiladi.
00:48
It's a medical disorder,
17
48419
1477
U tibbiy kasallik hisoblanib,
00:49
and it won't go away just because you want it to.
18
49896
2882
istaklaringizga bo’ysunib, sizni shunchaki tark etmaydi.
00:52
It lingers for at least two consecutive weeks,
19
52778
2402
U kamida ikki haftadan oshiq davom etib,
00:55
and significantly interferes with one's ability to work,
20
55180
3603
kishining ishlash, o’ynash va sevish qobiliyatiga
00:58
play,
21
58783
807
jiddiy
00:59
or love.
22
59590
1406
ta'sir ko'rsatadi.
01:00
Depression can have a lot of different symptoms:
23
60996
2281
Depressiyada turlicha alomatlar kuzatilishi
01:03
a low mood,
24
63277
1004
mumkin: tushkun
01:04
loss of interest in things you'd normally enjoy,
25
64281
2631
kayfiyat, odatiy yoqtirgan narsalariga
01:06
changes in appetite,
26
66912
1573
qizishning so'nishi, ishtahadagi
01:08
feeling worthless or excessively guilty,
27
68485
2350
o'zgarishlar, o'zini keraksiz va o'ta gunohkor
01:10
sleeping either too much or too little,
28
70835
2696
his qilish ortiqcha yoki o'ta kam uyqu,
01:13
poor concentration,
29
73531
1832
diqqatning pasayishi,
01:15
restlessness or slowness,
30
75363
1835
bezovtalik yoki harakat sustligi
01:17
loss of energy,
31
77198
1483
darmonsizlanish, yoki
01:18
or recurrent thoughts of suicide.
32
78681
2534
o’z joniga qasd qilishni beto'xtov o'ylash.
01:21
If you have at least five of those symptoms,
33
81215
2246
Psixiatrik qo’llanmalari bo'yicha sizda bu
01:23
according to psychiatric guidelines,
34
83461
1984
alomatlarning kamida beshtasi mavjudligi
01:25
you qualify for a diagnosis of depression.
35
85445
3479
sizga depressiya tashxisini qo’yadi.
01:28
And it's not just behavioral symptoms.
36
88924
2368
U faqat xulq-atvor alomatlaridangina iborat emas.
01:31
Depression has physical manifestations inside the brain.
37
91292
4114
Depressiya miyaning chuqur zonasidagi moddalarga ta'sir etadi.
01:35
First of all,
38
95406
1105
Bulardan dastlabkisi
01:36
there are changes that could be seen with the naked eye
39
96511
2581
rentgen yoki bevosita ko’z bilan ko’rish mumkin bo’lgan
01:39
and X-ray vision.
40
99092
1418
o’zgarishlardir.
01:40
These include smaller frontal lobes and hippocampal volumes.
41
100510
4273
Bular jumlasiga hajmi kichikroq bo’lgan frontal qobiq va gippokamp kiradi.
01:44
On a more microscale,
42
104783
2088
Yanada kichik miqyosda
01:46
depression is associated with a few things:
43
106871
2480
depressiya bir necha narsalar bilan aloqador:
01:49
the abnormal transmission or depletion of certain neurotransmitters,
44
109351
3890
neyromediatorlar oqimining normadan og’ishi yoki ayrimlaridan mahrumlik
01:53
especially serotonin, norepinephrine, and dopamine,
45
113241
3629
ayniqsa serotonin, norepereferin va dopamin
01:56
blunted circadian rhythms,
46
116870
1758
sirkadian ritmning buzulishi
01:58
or specific changes in the REM and slow-wave parts of your sleep cycle,
47
118628
4710
yoki REM va chuqur uyqu fazangizdagi muayyan o’zgarishlar
02:03
and hormone abnormalities,
48
123338
1965
va gormonal buzilishlar,
02:05
such as high cortisol and deregulation of thyroid hormones.
49
125303
4884
misol uchun yuqori kortizol va tireoid gormonlar muvozanatining buzulishi.
02:10
But neuroscientists still don't have a complete picture
50
130187
2763
Ammo, neyrologlar hanuzgacha depressiyaning paydo bo'lish
02:12
of what causes depression.
51
132950
2151
sabablarini to’laligicha bilmaydilar.
02:15
It seems to have to do with a complex interaction between genes and environment,
52
135101
4974
Bunga sabab genlar va muhit o’rtasidagi murakkab bog’lanish bo’lishi mumkin,
02:20
but we don't have a diagnostic tool
53
140075
1764
biroq bizda u qayerda va qachon
02:21
that can accurately predict where or when it will show up.
54
141839
4273
yuzaga kelishini oldindan aniq aytib beruvchi tashxis asbobi yo’q.
02:26
And because depression symptoms are intangible,
55
146112
2507
Depressiya alomatlari yaqqol ko’rinmasligi bois,
02:28
it's hard to know who might look fine but is actually struggling.
56
148619
3848
kishining ahvoli yaxshi-yu, ammo aziyat chekayotganini payqash qiyin.
02:32
According to the National Institute of Mental Health,
57
152467
2487
Millliy ruhiy salomatlik institutiga ko'ra, ruhiy
02:34
it takes the average person suffering with a mental illness
58
154954
2893
hastalikdan aziyat chekayotgan o’rtacha bir kishining
02:37
over ten years to ask for help.
59
157847
3291
yordam so’rab murojaat qilishi uchun o’n yil kerak.
02:41
But there are very effective treatments.
60
161138
1977
Samarali davo-muolajalari ham yo’q emas.
02:43
Medications and therapy complement each other to boost brain chemicals.
61
163115
4496
Dorilar va terapiya miyadagi kimyoviy moddalarga birgalikda ta'sir etadi.
02:47
In extreme cases, electroconvulsive therapy,
62
167611
3020
O’ta og’ir vaziyatlarda, elektrokonvulsif terapiya
02:50
which is like a controlled seizure in the patient's brain,
63
170631
2922
be’morning miyasida miya neyronlarini qo'zg'atuvchi elektr
02:53
is also very helpful.
64
173553
2115
oqimni yuborish ham juda foydali.
02:55
Other promising treatments,
65
175668
1321
Transkranial magnit
02:56
like transcranial magnetic stimulation,
66
176989
2632
stimulyasiyasi usuliga o’xshash boshqa istiqbolli
02:59
are being investigated, too.
67
179621
2178
muolajalar ham tadqiq etilmoqda.
03:01
So, if you know someone struggling with depression,
68
181799
2606
Depressiya bilan og’rigan biror kimsani bilsangiz,
03:04
encourage them, gently, to seek out some of these options.
69
184405
4372
ularni ehtiyotkorlik bilan bu muolajalarga undang.
03:08
You might even offer to help with specific tasks,
70
188777
2399
Muayyan vazifalarni o’z zimmangizga olishingiz,
03:11
like looking up therapists in the area,
71
191176
2115
atrofda joylashgan terapevtlarni izlash
03:13
or making a list of questions to ask a doctor.
72
193291
2735
yoki shifokor ko'rigi uchun savol tuzishingiz mumkin.
03:16
To someone with depression,
73
196026
1663
Depressiyaga chalingan inson uchun
03:17
these first steps can seem insurmountable.
74
197689
3052
bu ilk qadamlar ilojsizdek tuyulishi mumkin.
03:20
If they feel guilty or ashamed,
75
200741
2285
Agar o’zlarini aybdor yoki irodasiz his qilsalar
03:23
point out that depression is a medical condition,
76
203026
2564
depressiya ham xuddi astma yoki diabet kasalligi kabi
03:25
just like asthma or diabetes.
77
205590
2051
tibbiy kasallik ekanligini ayting.
03:27
It's not a weakness or a personality trait,
78
207641
2633
Bu ojizlik yoki shaxsiyat turi emas
03:30
and they shouldn't expect themselves to just get over it
79
210274
3242
va ular singan qo’li qanday tuzalgan bo’lsa,
03:33
anymore than they could will themselves to get over a broken arm.
80
213516
3350
shunday sog’ayib ketishni kutishlari befoyda.
03:36
If you haven't experienced depression yourself,
81
216866
2595
Agar depressiyani o’zingiz boshdan kechirmagan
03:39
avoid comparing it to times you've felt down.
82
219461
3343
bo'lsangiz, tushkunlik kezlaringiz bilan solishtirishdan yiroq bo’ling
03:42
Comparing what they're experiencing to normal, temporary feelings of sadness
83
222804
4173
Ularning kechinmalarini vaqtinchalik g'amginlik hislari bilan solishtirish
03:46
can make them feel guilty for struggling.
84
226977
2622
o’z holati uchun gunohkor his qilishi mumkin.
03:49
Even just talking about depression openly can help.
85
229599
3337
Depressiya to'g'risidagi ochiq suhbat ham foyda beradi.
03:52
For example, research shows that asking someone about suicidal thoughts
86
232936
4379
Tadqiqotlarga ko’ra, kimdandir suitsid to'g'risida so’rash aslida
03:57
actually reduces their suicide risk.
87
237315
2499
ularning o’z joniga qasd qilish xavfini kamaytiradi.
03:59
Open conversations about mental illness help erode stigma
88
239814
3952
Ruhiy hastalik to’g’risidagi ochiq suhbat stigmadan qutulishga yordam beradi
04:03
and make it easier for people to ask for help.
89
243766
2736
va insonlarni yordam so’rash jarayonini osonlashtiradi.
04:06
And the more patients seek treatment,
90
246502
1791
Qanchalik ko’p bemor davolanish
04:08
the more scientists will learn about depression,
91
248293
2699
chorasini izlagani sayin, olimlar depressiya haqida
04:10
and the better the treatments will get.
92
250992
2217
ko’proq o’rgana oladi va shifo topiladi.
Ushbu veb-sayt haqida

Ushbu sayt sizni ingliz tilini o'rganish uchun foydali bo'lgan YouTube videolari bilan tanishtiradi. Dunyo bo'ylab eng yaxshi o'qituvchilar tomonidan o'qitiladigan ingliz tili darslarini ko'rasiz. Videoni u yerdan o'ynash uchun har bir video sahifasida ko'rsatilgan inglizcha subtitrlarga ikki marta bosing. Subtitrlar video ijrosi bilan sinxronlashtiriladi. Agar sizda biron bir fikr yoki so'rov bo'lsa, iltimos, ushbu aloqa formasi orqali biz bilan bog'laning.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7