The benefits of a good night's sleep - Shai Marcu

İyi bir gece uykusunun faydaları - Shai Marcu

6,721,444 views ・ 2015-01-05

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Veysel Dağdemir Gözden geçirme: şeref bacak
00:07
It's 4 a.m., and the big test is in eight hours,
0
7315
5881
Saat sabahın 4'ü, ve büyük sınav sekiz saat içinde,
00:13
followed by a piano recital.
1
13196
2921
akabinde piyano resitali.
Günlerdir çalıyorsun ve çalışıyorsun ama hala ikisi için de hazır hissetmiyorsun.
00:16
You've been studying and playing for days, but you still don't feel ready for either.
2
16117
5771
00:21
So, what can you do?
3
21888
1433
Peki, ne yapabilirsin?
00:23
Well, you can drink another cup of coffee
4
23321
1999
Bir kahve daha içebilirsin
00:25
and spend the next few hours cramming and practicing,
5
25320
2758
ve sonraki saatleri çalışarak ve pratik yaparak geçirebilirsin,
00:28
but believe it or not,
6
28078
1926
fakat ister inan ister inanma,
00:30
you might be better off closing the books, putting away the music,
7
30004
3478
kitabı kapatıp müziği kenara koyup uyumaya giderek
00:33
and going to sleep.
8
33482
2335
daha iyi olabilirsin.
00:35
Sleep occupies nearly a third of our lives,
9
35817
2359
Uyku hayatının yaklaşık üçte birini işgal eder
00:38
but many of us give surprisingly little attention and care to it.
10
38176
4975
ama çoğumuz ona şaşırtıcı bir şekilde az dikkat ve özen gösteriyoruz.
00:43
This neglect is often the result of a major misunderstanding.
11
43151
3579
Bu ihmal çoğunlukla büyük bir yanlış anlaşılmadan kaynaklanıyor.
00:46
Sleep isn't lost time,
12
46730
1909
Uyku bir vakit kaybı
00:48
or just a way to rest when all our important work is done.
13
48639
3690
ya da yalnızca bütün önemli işler bittiğinde dinlenmenin bir yolu değildir.
00:52
Instead, it's a critical function,
14
52329
2008
Aksine, vücudunun, solunumu etkileyen
00:54
during which your body balances and regulates its vital systems,
15
54337
4420
ve dolaşım sisteminden büyüme ve bağışıklık sistemine kadar
00:58
affecting respiration
16
58757
1593
her şeyi düzene sokan hayati sistemleri
01:00
and regulating everything from circulation to growth and immune response.
17
60350
5085
düzenleme ve dengeleme sürecindeki kritik bir fonksiyondur.
01:05
That's great, but you can worry about all those things after this test, right?
18
65435
5383
Bu harika ama bu testten sonra bütün bunlardan endişe edebilirsiniz, değil mi?
01:10
Well, not so fast.
19
70818
1618
Peki, ama acele etme.
01:12
It turns out that sleep is also crucial for your brain,
20
72436
3037
Uykunun beyin için de çok önemli olduğu ortaya çıktı.
01:15
with a fifth of your body's circulatory blood
21
75473
2700
Siz uykudayken, dolaşım sisteminizdeki kanın beşte biri
01:18
being channeled to it as you drift off.
22
78173
2680
beyne kanalize edilir.
01:20
And what goes on in your brain while you sleep
23
80853
2607
Sen uyurken beyninde olup bitenler
01:23
is an intensely active period of restructuring
24
83460
3081
hafızamızın çalışma şekli için önemli olan
01:26
that's crucial for how our memory works.
25
86541
2818
yeniden yapılanmanın yoğun bir aktif sürecidir.
01:29
At first glance,
26
89359
997
İlk bakışta,
01:30
our ability to remember things doesn't seem very impressive at all.
27
90356
3899
bir şeyleri hatırlayabilme yeteneğimiz hiç de büyüleyici gözükmez.
01:34
19th century psychologist Herman Ebbinghaus
28
94255
2783
19. yüzyıl psikiyatristi Herman Ebbinghaus
01:37
demonstrated that we normally forget 40% of new material
29
97038
3875
unutma kavisi olarak bilinen bir olguyla
01:40
within the first twenty minutes,
30
100913
2481
ilk yirmi dakika içerisinde
01:43
a phenomenon known as the forgetting curve.
31
103394
3740
yeni materyallerin 40% 'ını normal olarak unuttuğumuzu kanıtladı.
01:47
But this loss can be prevented through memory consolidation,
32
107134
3601
Fakat bu kayıp, çabuk geçen kısa süreli hafızamızdan,
01:50
the process by which information is moved
33
110735
2554
daha dayanıklı olan uzun süreli hafızamıza
01:53
from our fleeting short-term memory to our more durable long-term memory.
34
113289
5614
bilgi taşınma süreci olan hafıza takviyesi ile engellenebilir.
01:58
This consolidation occurs with the help of a major part of the brain,
35
118903
3720
Bu takviye hippokamp olarak bilinen
02:02
known as the hippocampus.
36
122623
2717
beynin önemli bir bölümünün yardımı ile gerçekleşir.
02:05
Its role in long-term memory formation
37
125340
2020
Bunun uzun süreli hafıza oluşumundaki rolü,
02:07
was demonstrated in the 1950s by Brenda Milner
38
127360
4008
1950'lerde, H.M. diye tanınan bir hastasıyla
02:11
in her research with a patient known as H.M.
39
131368
3288
yaptığı araştırmada Brenda Milner tarafından kanıtlandı.
02:14
After having his hippocampus removed,
40
134656
2299
H.M.'nin hippokampı kaldırıldıktan sonra,
02:16
H.M.'s ability to form new short-term memories was damaged,
41
136955
4368
kısa süreli hafıza oluşum yeteneği zarar gördü
02:21
but he was able to learn physical tasks through repetition.
42
141323
4565
ancak tekrar yoluyla fiziksel görevleri öğrenebiliyordu.
02:25
Due to the removal of his hippocampus,
43
145888
1831
H.M.'nin hippokampının kaldırılmasından dolayı,
02:27
H.M.'s ability to form long-term memories was also damaged.
44
147719
4575
onun uzun süreli hafıza oluşum yeteneği de zarar gördü.
02:32
What this case revealed, among other things,
45
152294
2143
Bu durumun ortaya çıkardığı şey,
02:34
was that the hippocampus was specifically involved
46
154437
2922
diğerlerine nazaran, hippokampın,
02:37
in the consolidation of long-term declarative memory,
47
157359
4703
resital için hakim olman gereken parmak hareketleri gibi
prosedürle ile ilgili hafızandan ziyade,
02:42
such as the facts and concepts you need to remember for that test,
48
162062
3254
test için hatırlaman gereken unsur ve konseptleri,
02:45
rather than procedural memory,
49
165316
1809
02:47
such as the finger movements you need to master for that recital.
50
167125
4603
içeren uzun süreli bilgisel hafızanın takviyesi ile doğrudan ilişkili olduğudur.
02:51
Milner's findings, along with work by Eric Kandel in the 90's,
51
171728
3666
90'lardaki Eric Kandel'in çalışmalarıyla beraber Milner'in bulguları,
02:55
have given us our current model of how this consolidation process works.
52
175394
5352
bize takviye sürecinin nasıl işlediğine dair mevcut modeli sunmuştur.
03:00
Sensory data is initially transcribed
53
180746
2052
Duyusal veriler başlangıçta, kısa süreli hafıza olarak
03:02
and temporarily recorded in the neurons as short-term memory.
54
182798
4273
geçici bir şekilde nöronlara kopyalanır ve kaydedilir.
03:07
From there, it travels to the hippocampus,
55
187071
2553
Buradan, kortikal alandaki
03:09
which strengthens and enhances the neurons in that cortical area.
56
189624
3526
nöronları güçlendiren ve geliştiren hippokamplara geçerler.
03:13
Thanks to the phenomenon of neuroplasticity,
57
193150
2219
Nöroplastisite sayesinde,
03:15
new synaptic buds are formed, allowing new connections between neurons,
58
195369
4972
nöronlar arasında bağlantıya izin veren ve bilginin uzun süreli hafıza olarak
03:20
and strengthening the neural network
59
200341
1843
geri döndürüldüğü sinirsel ağları
03:22
where the information will be returned as long-term memory.
60
202184
3750
güçlendiren yeni sinaptik tomurcuklar oluşturulur.
03:25
So why do we remember some things and not others?
61
205934
2867
Öyleyse neden bazı şeyleri hatırlıyorken bazılarını hatırlamıyoruz?
03:28
Well, there are a few ways to influence
62
208801
1888
Hafızayı korumanın etkililiğini
03:30
the extent and effectiveness of memory retention.
63
210689
3611
ve boyutunu etkilemenin bir kaç yolu vardır.
03:34
For example, memories that are formed in times of heightened feeling,
64
214300
4135
Örneğin, keyifli ya da stresli
anlardaki anılar
03:38
or even stress,
65
218435
1035
03:39
will be better recorded due to the hippocampus' link with emotion.
66
219470
5257
hippokampın duyguyla olan bağlantısı sayesinde daha iyi kaydedilecektir.
03:44
But one of the major factors contributing to memory consolidation is,
67
224727
3996
Fakat hafıza takviyesine en büyük katkıyı sağlayan faktörlerden birisi
03:48
you guessed it,
68
228723
1168
tahmin ettiğiniz gibi
03:49
a good night's sleep.
69
229891
1987
iyi bir gece uykusudur.
03:51
Sleep is composed of four stages,
70
231878
2336
Uyku dört aşamadan oluşur,
03:54
the deepest of which are known as slow-wave sleep
71
234214
2738
bunların en derinin, yavaş-dalga uykusu ve hızlı göz hareketi
03:56
and rapid eye movement.
72
236952
2276
olduğu biliniyor.
03:59
EEG machines monitoring people during these stages
73
239228
3159
Bu aşamalar süresince insanları gözlemleyen EEG makineleri,
04:02
have shown electrical impulses
74
242387
1990
hafıza oluşumunun nakil merkezi olarak hizmet eden
04:04
moving between the brainstem, hippocampus, thalamus, and cortex,
75
244377
5309
korteks, talamus,hippokamp ve beyin sapı arasında hareket eden
04:09
which serve as relay stations of memory formation.
76
249686
3842
elektriksel dürtüler olduğunu gösterdi.
04:13
And the different stages of sleep have been shown to help consolidate
77
253528
3373
Uykunun farklı aşamalarının, farklı türdeki hafızalara
04:16
different types of memories.
78
256901
2207
takviye yardımında bulunduğu gösterilmiştir.
04:19
During the non-REM slow-wave sleep,
79
259108
3449
Hızlı göz hareketi olmayan yavaş-dalga uyku süresince,
04:22
declarative memory is encoded into a temporary store
80
262557
3568
bilgisel hafıza, hippokampın daha ön bölümündeki
04:26
in the anterior part of the hippocampus.
81
266125
2827
geçici bir hafızaya kodlanır.
04:28
Through a continuing dialogue between the cortex and hippocampus,
82
268952
3842
Hippokamp ve korteks arasındaki sürekli diyalog ile,
04:32
it is then repeatedly reactivated,
83
272794
2703
kademeli yeniden dağılımı korteksteki uzun süreli depoya iterken
04:35
driving its gradual redistribution to long-term storage in the cortex.
84
275497
5501
bilgisel hafıza tekrar tekrar aktif hale getirilir.
04:40
REM sleep, on the other hand, with its similarity to waking brain activity,
85
280998
3886
Diğer yandan, REM uykusu, uyanık beyin faaliyetiyle benzerliğinden dolayı
04:44
is associated with the consolidation of procedural memory.
86
284884
3590
işlemsel hafıza takviyesi ile doğrudan alakalıdır.
04:48
So based on the studies,
87
288474
1831
Öyleyse bu araştırmalara dayanarak,
04:50
going to sleep three hours after memorizing your formulas
88
290305
3228
formüllerini ezberledikten ve ölçülerini pratik yaptıktan
04:53
and one hour after practicing your scales would be the most ideal.
89
293533
4982
üç saat sonra uyumaya gitmek en ideal seçim olurdu.
04:58
So hopefully you can see now that skimping on sleep
90
298515
2502
Bu yüzden umarım artık ihmal edilen uykunun
05:01
not only harms your long-term health,
91
301017
2275
sadece uzun vadeli sağlığa zarar vermeyeceğini
05:03
but actually makes it less likely
92
303292
1779
aynı zamanda bir önceki geceden edinilen
05:05
that you'll retain all that knowledge and practice from the previous night,
93
305071
4349
bütün bilgi ve uygulamaları aklında tutma ihtimalini azalttığını görüyorsunuzdur.
05:09
all of which just goes to affirm the wisdom of the phrase, "Sleep on it."
94
309420
4123
Tüm bunlar da sadece "sabah ola hayrola" vecizesinin bilgeliğini gösteriyor.
05:13
When you think about all the internal restructuring
95
313543
2094
Siz uyuklarken gerçekleşen bütün bu içsel yeniden yapılanmaları ve
05:15
and forming of new connections that occurs while you slumber,
96
315637
3729
yeni bağlantılarının oluşumunu düşündüğünüz zaman,
05:19
you could even say that proper sleep
97
319366
1918
düzgün uykunun sizi her sabah
05:21
will have you waking up every morning with a new and improved brain,
98
321284
3809
yüzleşmeyi bekleyen zorluklara hazır bir şekilde yeni ve gelişmiş
05:25
ready to face the challenges ahead.
99
325093
2494
bir beyinle uyandırmış olacağını bile söyleyebilirsiniz.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7