How do you know you exist? - James Zucker

ကိုယ့်ကိုယ်ကို ရှိနေမှန်း ဘယ်လိုသိနိုင်လဲ - James Zucker

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

How do you know you're real?

သင်ဟာ တကယ်ရှိနေမှန်းဆိုတာ ဘယ်လိုသိလဲ။

It's an obvious question until you try to answer it,

ဖြေဖို့ မကြိုးစားခင်ထိတော့ ရှင်းနေတဲ့ မေးခွန်းတစ်ခုပါ။

but let's take it seriously.

ဒါပေမဲ့ အလေးအနက်ထားကြည့်ရအောင်။

How do you really know you exist?

သင်တည်ရှိနေမှန်းကို တကယ် ဘယ်လိုသိလဲ။

In his "Meditations on First Philosophy,"

သူ့ရဲ့ "Meditation on First Philosophy" မှာ

René Descartes tried to answer that very question,

René Descartes က အခြေခံတွေကနေ ပြန်စဖို့ သူ့ရဲ့

demolishing all his preconceived notions and opinions

တင်ကူးမှန်းဆထားတဲ့ အယူအဆနဲ့ အမြင်တွေအားလုံးကို ဖြိုချရင်း

to begin again from the foundations.

ဒီမေးခွန်းကို ဖြေဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်။

All his knowledge had come from his sensory perceptions of the world.

သူ့ရဲ့ အသိသုတအားလုံးဟာ ကမ္ဘာကြီးရဲ့ အာရုံခံ အမြင်တွေကနေ လာခဲ့တာပါ။

Same as you, right?

သင်တို့လည်း အတူတူပဲ မို့လား။

You know you're watching this video with your eyes, hearing it with your ears.

သင်ဟာ ဒီဗီဒီယိုကို မျက်လုံးနဲ့ကြည့်ပြီး နားနဲ့ နားထောင်နေတာ သိကြပါတယ်။

Your senses show you the world as it is.

သင့်အာရုံတွေက သင့်ကို ကမ္ဘာကြီးအား အရှိအတိုင်း ပြပေးတယ်။

They aren't deceiving you, but sometimes they do.

သင့်ကို မလှည့်စားနေပေမဲ့ တစ်ခါတစ်လေတော့ လုပ်ကြတယ်။

You might mistake a person far away for someone else,

သင်ဟာ အဝေးက လူတစ်ယောက်ကို လူတစ်ယောက်နဲ့ မှားနိုင်ပါတယ်၊

or you're sure you're about to catch a flyball,

(သို့) လေထဲက ဘောလုံးကို မိတော့မယ်လို့ သေချာနေပြီး

and it hits the ground in front of you.

ဒါက သင့်ရှေ့က မြေပြင်မှာ ထိသွားတာပေါ့။

But come on, right here and now,

ဒါပေမဲ့ လာစမ်းပါ၊ ဒီနေရာ ဒီအချိန်မှာ

you know what's right in front of you is real.

သင့်ရှေ့တည့်တည့်က အရာဟာ တကယ်ဆိုတာ သင်သိပါတယ်။

Your eyes, your hands, your body: that's you.

သင့် မျက်လုံးတွေ၊ လက်တွေ၊ ကိုယ်ခန္ဓာ၊ ဒါသင်ပါပဲ။

Only crazy people would deny that, and you know you're not crazy.

အရူးတွေပဲ ဒါကို ငြင်းမှာပါ၊ သင်မရူးတာ သင်သိပါတယ်။

Anyone who'd doubt that must be dreaming.

ဒါကို သံသယရှိသူဟာ အိပ်မက်မက် နေတာ ဖြစ်လိမ့်မယ်။

Oh no, what if you're dreaming?

အိုး မဟုတ်ဘူး၊ အိပ်မက် မက်နေတယ်ဆိုရင်ရော။

Dreams feel real.

အိပ်မက်တွေဟာ တကယ်လို့ ခံစားရတယ်။

You can believe you're swimming, flying

သင့် တကယ့် ခန္ဓာကိုယ်က အိပ်ရာထဲမှာ

or fighting off monsters with your bare hands,

လှဲနေရင်း ရေကူးနေတယ်၊ ပျံသန်းနေတယ်၊ လက်ဗလာနဲ့

when your real body is lying in bed.

သတ္တဝါကြီးတွေကို တိုက်နေတယ်လို့ ယုံကြည်နိုင်တယ်။

No, no, no.

နိုး၊ နိုး၊ နိုး။

When you're awake, you know you're awake.

နိုးနေရင် နိုးတယ်လို့ သင်သိတယ်။

Ah! But when you aren't, you don't know you aren't,

အာ၊ မနိုးဘူးဆိုရင်တော့ မနိုးတာ မသိဘူးပေါ့။

so you can't prove you aren't dreaming.

ဒီတော့ သင်အိပ်မက်မက်နေတာ သက်သေမပြနိုင်ဘူးလေ။

Maybe the body you perceive yourself to have isn't really there.

ဖြစ်နိုင်တာက သင့်ကိုယ်တိုင် သတိမူမိတဲ့ ကိုယ်ဟာ အဲဒီမှာ တကယ်မရှိတာပါ။

Maybe all of reality, even its abstract concepts,

ဖြစ်နိုင်တာက လက်တွေ့ဘဝအားလုံး စိတ္တဇ အမြင်တွေတောင်မှ

like time, shape, color and number are false,

ဥပမာ အမှားတွေဖြစ်တဲ့ အချိန်၊ ပုံစံ၊ အရောင်နဲ့ နံပါတ်တွေဟာ

all just deceptions concocted

နတ်ဆိုးတစ်ကောင်က လုပ်ဇာတ်ခင်းထားတဲ့

by an evil genius!

လှည့်စားခြင်း အားလုံးပါပဲ။

No, seriously.

နိုး၊ အလေးအနက် ပြောတာပါ။

Descartes asks if you can disprove the idea that an evil genius demon

Descartes က နတ်ဆိုးကောင်က သင့်ကို ဒိဋ္ဌဖြစ်ရပ်က တကယ်ဆိုပြီး လှည့်စား

has tricked you into believing reality is real.

အယုံသွင်းတာ မှားယွင်းက​ြ​ောင်း ငြင်းဆန်နိုင်လားလို့မေးတယ်။

Perhaps this diabolical deceiver has duped you.

ဖြစ်နိုင်တာက ဒီဆိုးယုတ်တဲ့ လှည့်စား သူက သင့်ကို လှည့်စားလိုက်တာပါ။

The world, your perceptions of it, your very body.

ဒီကမ္ဘာ၊ သင့်ရဲ့ အမြင်တွေ၊ သင့်ရဲ့ ဒီခန္ဓာပါ။

You can't disprove that they're all just made up,

ဒါတွေအားလုံး ဖန်တီးထားမှုပဲလို့ သင် မငြင်းဆနိုင်ပါဘူး၊

and how could you exist without them?

ဒါတွေမပါပဲ သင် ဘယ်လို တည်ရှိနိုင်မှာလဲ။

You couldn't! So, you don't.

သင်မရှိနိုင်ဘူး၊ ဒီတော့ မရှိဘူးပေါ့။

Life is but a dream,

ဘဝဟာ အိပ်မက်တစ်ခုသာ ဖြစ်ပြီး

and I bet you aren't row, row, rowing the boat merrily at all, are you?

သေချာတာက သင်ဟာ လှေကို လုံးဝ ပျော်မြူးစွာ လှော် လှော် မနေဘူး မို့လား။

No, you're rowing it wearily

နိုး၊ ငြီးငွေ့စွာ လှော်နေတာ၊

like the duped, nonexistent doof you are/aren't.

လှည့်စားခံရတဲ့ မတည်ရှိတဲ့ ငတုံးလို သင်ဖြစ်တယ်၊ မဖြစ်ဘူးပေါ့။

Do you find that convincing?

ဒါကို ဘဝင်ကျစရာလို့ သင်ထင်လား။

Are you persuaded?

သင် ယုံကြည် လက်ခံလား။

If you aren't, good; if you are, even better,

မဟုတ်ရင် ကောင်းပါတယ်၊ ဟုတ်တယ် ဆိုရင် ပိုကောင်းတာက

because by being persuaded,

အယုံသွင်း ခံလိုက်ရတာကြောင့်

you would prove that you're a persuaded being.

သင်ဟာ အယုံသွင်းခံရတဲ့ သတ္တဝါ အဖြစ် သက်သေပြတော့မယ်လေ။

You can't be nothing if you think you're something,

သင်ဟာ တစ်ခုခုလို့ထင်ရင် သင်ဟာ နတ္ထိမဖြစ်နိုင်တော့ဘူး။

even if you think that something is nothing

တစ်ခုခုဟာ ဘာမှမဟုတ်ဘူးလို့ သင်ထင်တာတောင်ပါ။

because no matter what you think, you're a thinking thing,

အကြောင်းက ဘာပဲ သင်တွေးတွေး သင်ဟာ တွေးနေတဲ့အရာ ဖြစ်လို့ပါ။

or as Descartes put it, "I think, therefore I am,"

(သို့) Descartes ပြောခဲ့သလို "ငါတွေးခေါ်နိုင်တယ်၊ ဒါကြောင့် ငါရှိတယ်"

and so are you, really.

သင်တို့ရောလေ၊ တကယ်ပါ။

(Airplane engine)

(လေယာဉ်စက်သံ)