Why do cats act so weird? - Tony Buffington

Translator: Nualla Pshtiwan Reviewer: Daban Q Jaff

Why do cats do that?

بۆ پشیلەکان ئەمە دەکەن؟

They're cute, they're lovable,

ئەوان قشتن، خۆشەویستن،

and judging by the 26 billions views of over 2 million YouTube videos

بە وەرگرتنی داتایی ٢٦ بلیۆن بینینی زیاتر لە دوو ملیۆن ڤیدیۆی ئەوان لە یوتوب

of them pouncing,

کە پەلامار دەدەن،

bouncing,

climbing,

باز دەدەن،

هەڵدەگەڕێن،

cramming,

نەوسن و زۆر خۆرن،

stalking,

بە دزییەوە دێو دەچن،

clawing,

چڕنوک دەگرن،

chattering,

دەنگەدەنگ دەکەن

and purring,

و دەمیاوێنن.

one thing is certain:

بەڵام یەک شتیشیان هەیە:

cats are very entertaining.

پشیلەکان زۆر دڵخۆشکەرن.

These somewhat strange feline behaviors,

ئەم ڕەفتارە نامۆیانەیان،

both amusing and baffling,

هەم دڵخۆشکەرن، هەم سەر لێشێوێنەرن،

leave many of us asking, "Why do cats do that?"

کەوا لە زۆرێکمان دەکات بپرسین، "بۆچی پشیلەكان وادەكەن؟"

Throughout time, cats were simultaneously solitary predators of smaller animals

بە درێژایی کات، پشیلە هەم ڕاوچی بووە

and prey for larger carnivores.

هەم نێچیریش بووە،

As both predator and prey,

مانەوەیان وەکو ڕاوچی و نێچیر،

survival of their species depended on crucial instinctual behaviors

بەندە لەسەر ڕەفتارە سروشتییەکانیان

which we still observe in wild and domestic cats today.

کە ئێمە لێکۆڵینەوەیان لەسەر دەکەین هەم لە ناو ماڵەکان هەمیش ژیانی کێویی خۆیان.

While the feline actions of your house cat Grizmo might seem perplexing,

ئەو ڕەفتارانەی پشیلەکەت لە ماڵەوە دەیکات دەکرێت ئاڵۆز دەر بکەوێت،

in the wild, these same behaviors,

لە سروشتدا، هەمان ئەو ڕەفتارانە،

naturally bred into cats for millions of years,

بە شێوەیەکی ئاسایی بۆ ملیۆنان ساڵ لەناو پشیلەکاندا دەگوازرێتەوە،

would make Grizmo a super cat.

کە وا لە پشیلەکەی تۆش دەکات ببێتە سوپەر.

Enabled by their unique muscular structure and keen balancing abilities,

ناوازەیی پێکهاتەی ماسولکەکانییان و توانی پاراستنی هاوسەنگی،

cats climbed to high vantage points to survey their territory

ڕێگە بە پشیلەکان دەدات بتوانن سەر بکەونە سەر بەرزترین لوتکەکان بۆ ئەوەی چاودێری

and spot prey in the wild.

ناوچەکەیان بکەن و نێجیرەکانیان دیاری بکەن.

Grizmo doesn't need these particular skills to find and hunt down dinner

پیشلەکەی تۆ پێوسیتی بەم تایبەتمەندییانە نییە بۆ ئەوەی نانی ئێوارەی پەیدا بکات

in her food bowl today,

لە کاتێکدا بۆیی ئامادە دەکرێت.

but instinctually, viewing the living room from the top of the bookcase

بەڵام کاتێک دەچێتە سەر ڕەفەی کتێبەکانت و سەیری ژورەکە دەکات

is exactly what she has evolved to do.

ئەمە ڕێک ڕەفتارە سروشتییەکەی خۆیەتی.

As wild predators, cats are opportunistic and hunt whenever prey is available.

وەک ڕاوکەرێکی کێوی، پشیلەکان هەلپەرستن و هەر کاتێک نێجیر هەبێت، ڕاوی دەکەن.

Since most cat prey are small,

لەبەر ئەوەی زۆربەی نێچیری پشیلە بچوکن،

cats in the wild needed to eat many times each day,

بۆیە پشیلە پێویستی بە چەند ژەمێک هەیە لە ڕۆژێکدا،

and use a stalk, pounce, kill, eat strategy to stay fed.

بۆیە بە چاودێڕی کردن، ڕاونان و کوشتن و خواردن، دەتوانن بە تێری بمێننەوە.

This is why Grizmo prefers to chase and pounce on little toys

بۆیە پشیلەکەت پەلاماری یارییە بچووکەکانی ناو ماڵەکەت دەدات و

and eat small meals over the course of the day and night.

چەند جارێک نان دەخوای لە شەو و ڕۆژێکدا.

Also, small prey tend to hide in tiny spaces in their natural environments,

لەبەر ئەوەی نێچیرەکانی پشیلە بچووکن، بۆیە لە ناوی شتی بچووکدا خۆین دەشارنەوە،

so one explanation for Grizmo's propensity to reach into containers and openings

ئەمەش دەرخەری ئەوەیە کە بۆچی پشیلەکەت حەز بە سەیر کردن و کردنەوەی بۆکەسەکان دەکات.

is that she is compelled by the same curiosity

ئەمە ئەو تایبەتمەندییەیە کە زۆری ئارەزووی دەکات و

that helped ensure the continuation of her species for millions of years before.

یارمەتیدەرییان بووە لە مانەوەیان لە ژیاندا بۆ ملیۆنان ساڵ.

In the wild, cats needed sharp claws for climbing, hunting, and self-defense.

لە سروشتدا، پشیلە پێویستی بە چنگی تیژە بۆ پێهەڵگەڕان، ڕاوکردن، و بەرگری کردن لە خۆی.

Sharpening their claws on nearby surfaces kept them conditioned and ready,

تیژی چنگەکانی لە نزیک ڕووی دەرەوەیان وایان لێ دەکات لە هەموو باروودۆخێک ئامادە بن،

helped stretch their back and leg muscles,

یارمەتی خۆ لێک کردنەوەیان دەدات و،

and relieve some stress, too.

پەستانیشیان لەسەر کەم دەکاتەوە.

کەواتە پشیلەکەت ڕقی لە قەنەفەکەت یان

So, it's not that Grizmo hates your couch,

chair,

کورسییەکەت یان

ottoman,

تەپڵەکەی دانیشتنەکەت یان

pillows,

سەرینەکەت یان

curtains,

and everything else you put in her environment.

پەردەکات یان

هەر شتێکی تر کە بکەوێتە بەر دەستی نییە.

She's ripping these things to shreds and keeping her claws in tip-top shape

پشیلەکەت ئەو شتانە ڕادەکێشێت و دەیان دڕێنێت و چڕنوکەکانی گرژ دەکات

because this is exactly what her ancestors did in order to survive.

چونکە ئەمە ڕەفتاری سروشتی خۆیانە و بووە بە هۆی مانەوەیان لە ژیاندا.

As animals that were preyed upon,

وەکو هەر گیانەوەرێکی ڕاوکەر،

cats evolved to not get caught,

پشیلەکان وا دروست بوون کە نەگیرێن،

and in the wild, the cats that were the best at avoiding predators thrived.

لە سروشتدا، هیچ شتێک وەکو پشیلە نییە لە هەڵاتن لە دەستی ڕاوکەرەکانیان.

So at your house today,

کەواتە ئەمڕۆ لە ماڵەکەتدا،

Grizmo is an expert at squeezing into small spaces

پشیلەکەت شارەزایە لە جێکردنەوەی خۆی لە شوێنە بچوکەکاندا

and seeking out and hiding in unconventional spots.

و خۆشاردنەوەیان لە شوێنی سەیردا.

It also explains why she prefers a clean and odor-free litter box.

ئەمەش دەرخەری ئەوەیە کە بۆ پشیلەکەت حەز بە بۆکسی بچوکی بێ بۆن دەکات بۆ مانەوە تیایدا.

That's less likely to give away her location to any predators

ئەمە ئەو بە سەلامەتی دەهێڵێتەوە لە دەستی هەر ڕاوچییەک کە

that may be sniffing around nearby.

لەوانەیە لە نزیکەوە بۆنی بکات.

Considering everything we do know about cats,

بەڕەچاو کردنی هەموو ئەو شتەی سەبارەت بە پشیلە دەیزانین،

it seems that one of their most predominate behaviors

پێدەچێت ئەمە یەک بێت لە ڕەفتارە زۆر باوەکانی بێت

is still one of the most mysterious.

کە هێشتا یەکێکە لە شتە زۆر ناڕوونەکان.

Cats may purr for any number of reasons,

لەوانەیە پشیلە لەبەر زۆر شت بمیاوێنێت،

such as happiness,

بۆ نمونە دڵخۆشی،

stress,

پەستان و

and hunger.

برسیەتی.

But curiously, the frequency of their purrs,

لەرەلەری میواندنەکەیان

between 25 and 150 hertz,

لە نێوان ٢٥ بۆ ١٥٠ هێرتزە،

is within a range that can promote tissue regeneration.

ئەمە مانای چاک بوونەوە و گەشە کردنیش دەگەیەنێت.

So while her purring makes Grizmo an excellent nap companion,

لە کاتێکدا میواندنەکەی دەبێتە هۆکاری ئارەزووی بۆ خەو،

it is also possible that her purr is healing her muscles and bones,

هەروەها دەکرێت هۆکاری گەشەسەندنی ماسولکە و ئێسکەکانیشیان بێت.

and maybe even yours, too.

تەنانەت لەوانەیە هی تۆش.

بە درێژایی کات لە گەشە کردندا بن

They developed through time

as both solitary predators that hunted and killed to eat,

هەم وەکو نێچیر بۆ ئاژەڵانی تر، هەم وەکو ڕاوچیش،

and stealthy prey that hid and escaped to survive.

کە بە وریایەوە خۆی دەشارێتەوە و ڕزگار دەکات بۆ مانەوە لە ژیاندا.

So cats today retain many of the same instincts

پشیلەکان ئەمرۆ زۆرێک لە ڕەفتارە سروشتییەکانی خۆیانیان پاراستووە

that allowed them to thrive in the wild for millions of years.

کە هۆکاری مانەوەیان بووە بۆ ماوەی ملیۆنان ساڵ.

This explains some of their seemingly strange behaviors.

ئەمە دەرخەری هەندێک لە ڕەفتارە نامۆکانییانە.

To them, our homes are their jungles.

ئێستا ماڵەکانمان بۆ ئەوان جەنگەڵە.

But if this is the case, in our own cat's eyes,

بەڵام ئەگەر ئاوایە، لە چاوی ئەوانەوە،

who are we?

ئێمە کێین؟

Big, dumb, hairless cats competing with them for resources?

گەورە و لاڵ و بێ مووین کە پێشبڕکێیان لەگەڵ دەکەین بۆ دەستکەوتنی خۆراک؟

Terribly stupid predators they're able to outsmart every day?

ڕاوکەرێکی گەمژەی سامناک کە دەتوانێت کە هەموو ڕۆژێک ڕزگاری دەبێت لە دەستمان؟

Or maybe they think we're the prey.

یان لەوانەیە بیربکەنەوە کە ئێمە نێچربین بۆ ئەوان.