What we know (and don't know) about Ebola - Alex Gendler

Аудармашы: Ақбала Бердибай Редактор: Bakytgul Salykhova

In the summer of 1976,

1976 жылдың жазында

аяқ астынан жұмбақ эпидемия Орталық Африканың екі қаласын шарпып,

a mysterious epidemic suddenly struck two central African towns,

killing the majority of its victims.

оған шалдыққандардың көпшілігі қайтыс болды.

Medical researchers suspected

Медицина мамандары бұл өлімге

the deadly Marburg virus to be the culprit.

әкелетін Марбург вирусы болуы мүмкін деп күдіктенді.

But what they saw in microscope images was an entirely new pathogen,

Бірақ олар микроскоптан мүлде жаңа қоздырғышты көрді,

which would be named after the nearby Ebola river.

ол жақын маңдағы Эбола өзенінің атымен аталды.

Сары безгек немесе денге сияқты,

Like yellow fever or dengue,

Эбола вирусы тудыратын ауру – ауыр геморрагиялық қызбаның бір түрі.

the disease caused by the Ebola virus is a severe type of hemorrhagic fever.

It begins by attacking the immune system's cells

Ол алдымен иммундық жүйе жасушаларына шабуыл жасап,

and neutralizing its responses,

оның реакциясын бейтараптандырады да вирустың

көбейіп кетуіне жол ашады.

allowing the virus to proliferate.

Starting anywhere from two to twenty days after contraction,

Жұққаннан кейін 2-ден 20 күнге дейінгі

initial symptoms like high temperature,

алғашқы белгілер – жоғары температура,

aching,

дененің сырқырауы

and sore throat

және тамақтың ауруы,

resemble those of a typical flu,

әдетте тұмауға ұқсайды,

бірақ ауру тез арада құсуға,

but quickly escalate to vomiting,

rashes,

бөртпеге

and diarrhea.

және іш өтуге ұласады.

And as the virus spreads,

Вирус тараған сайын ол

it invades the lymph nodes and vital organs,

лимфа түйіндері мен бүйрек, бауыр сияқты

such as kidneys and liver, causing them to lose function.

маңызды мүшелерге еніп, олардың жұмысын тоқтатады.

Бірақ Эбола құрбандарын өлтіретін вирустың өзі емес.

But the virus itself is not what kills Ebola victims.

Instead, the mounting cell deaths trigger an immune system overload,

Керісінше, бұл иммун жүйесінің шамадан тыс реакциясын тудырады

known as a cytokine storm,

және цитокин дауылы деп аталады,

қан тамырларын зақымдайтын иммун реакциясының жарылуы

an explosion of immune responses that damages blood vessels,

causing both internal and external bleeding.

нәтижесінде ішкі және сыртқы қан кету басталады.

Шамадан тыс сұйықтық жоғалту мен асқыну сияқты

The excessive fluid loss and resulting complications

can be fatal within six to sixteen days of the first symptoms,

алғашқы белгілерден кейін 6-16 күн ішінде өлімге әкелуі мүмкін.

though proper care and rehydration therapy

Алайда дұрыс күтім мен сұйықтық терапиясы

өлім-жітімді едәуір төмендетеді.

can significantly reduce mortality rates in patients.

Бақытымызға орай, Эбола өте қауіпті болғанымен,

Fortunately, while Ebola is highly virulent,

several factors limit its contagiousness.

оның жұғуын шектейтін бірнеше фактор бар.

Unlike viruses that proliferate through small, airborne particles,

Ауа арқылы таралатын вирустардан айырмашылығы

Ebola only exists in bodily fluids,

Эбола тек дене сұйықтығында болады.

such as saliva,

Мысалы, сілекей, қан, шырыш, құсық немесе нәжісте.

blood,

mucus,

vomit,

or feces.

In order to spread,

Таралуы үшін бұл сұйықтар жұқтырған адамнан басқа

these must be transmitted from an infected person into another's body

through passageways such as the eyes, mouth, or nose.

адамның ағзасына көз, ауыз немесе мұрын арқылы енуі керек.

Аурудың ауырлығы вирустық жүктемемен

And because the disease's severity

increases directly along with the viral load,

тікелей байланысты болғандықтан,

жұқтырған адамда белгілер пайда болғанға дейін

even an infected person is unlikely to be contagious

until they have begun to show symptoms.

оның вирус жұқтыру мүмкіндігі төмен.

While Ebola has been shown to survive on surfaces for several hours,

Эбола бірнеше сағат бойы заттардың беткі бөлігінде сақталуы

and transmission through sneezing or coughing is theoretically possible,

және оның жөтел немесе түшкіру арқылы таралуы теориялық тұрғыда мүмкін.

virtually all known cases of contraction have been through direct contact

Алайда белгілі жағдайлардың бәрі тікелей байланыс арқылы болған.

with the severely ill,

Ең үлкен қауіп

with the greatest risk posed to medical workers

медицина қызметкерлеріне, сондай-ақ

and friends or relatives of the victims.

науқастардың жақындары мен туыстарына төніп тұр.

Сондықтан да қорқынышты әсеріне қарамастан,

This is why, despite its horrifying effects,

Ebola has been far less deadly overall than more common infections,

Эбола жалпы алғанда қызылша, безгек немесе тіпті тұмау сияқты

кең таралған инфекциялардан әлдеқайда

such as measles,

malaria,

аз адам өліміне себеп болды.

or even influenza.

Once an outbreak has been contained,

Індет тоқтатылғаннан кейін,

the virus does not exist in the human population

вирус келесі өршу басталғанға дейін

until the next outbreak begins.

адамдар арасында болмайды.

But while this is undoubtedly a good thing,

Бұл, сөзсіз, жақсы жаңалық болғанымен,

it also makes Ebola difficult to study.

Эболаны зерттеуді қиындатады.

Scientists believe fruit bats to be its natural carriers,

Ғалымдар жеміс жарқанаттарын Эболаның табиғи тасымалдаушылары

but just how it is transmitted to humans remains unknown.

деп санайды, бірақ оның адамдарға қалай жұғатыны әлі толық белгісіз.

Furthermore, many of the countries where Ebola outbreaks occur

Бұдан бөлек, Эбола өршіген елдердің көбінде

suffer from poor infrastructure and sanitation,

инфрақұрылым мен санитария деңгейі төмен,

which enables the disease to spread.

бұл аурудың таралуына жағдай жасайды.

And the poverty of these regions,

Бұл аймақтардың кедей болуы,

аурудың ол жерде сирек тарауы

combined with the relatively low amount of overall cases

means there is little economic incentive for drug companies to invest in research.

дәрі-дәрмек компанияларының зерттеуге ынталы болып қаржы бөлмеуіне әкеледі.

Though some experimental medicines have shown promise,

Кейбір тәжірибеден өтіп жатқан дәрілер үміт ұялатқанымен

and governments are funding development of a vaccine,

және мемлеткеттер вакцина жасауды қаржыландырғанымен,

as of 2014,

2014 жылға қарай

the only widespread and effective solutions to an Ebola outbreak remain

Эбола індетіне қарсы тиімді жалғыз шешім -

оқшаулау, санитария

isolation,

sanitation,

және ақпараттандыру

and information.

болып қала берді.