What we know (and don't know) about Ebola - Alex Gendler

Еболагийн тухай бидний мэдэх (бас мэдэхгүй) зүйлс - Алекс Жендлер

Translator: Gunchmaa Nyam Reviewer: Indra Ganzorig

In the summer of 1976,

1976 оны зун үл мэдэх тахал

a mysterious epidemic suddenly struck two central African towns,

Африкийн хоёр төв хотод тархаж

killing the majority of its victims.

ихэнх өвчтөн нь нас барсан юм.

Medical researchers suspected

Анагаахын судлаачид үүний шалтгааныг

the deadly Marburg virus to be the culprit.

үхлийн Марбург вирус гэж сэжиглэж байв.

But what they saw in microscope images was an entirely new pathogen,

Гэвч тэд микроскопоор харахад шинэ эмгэг төрөгч байсан ба

which would be named after the nearby Ebola river.

энэ нь улмаар зэргэлдээх Эбола голын нэрээр нэрлэгджээ.

Like yellow fever or dengue,

Шар хумхаа болон халуун хумхаа шиг,

the disease caused by the Ebola virus is a severe type of hemorrhagic fever.

Эбола вирусаар үүсгэгдсэн өвчин нь цус алдалтын хумхааны архаг хэлбэр юм.

It begins by attacking the immune system's cells

Энэ нь дархлааны эсийг довтолж эхлэх ба

and neutralizing its responses,

үйл ажиллагааг нь саармагжуулан,

allowing the virus to proliferate.

улмаар вирус өсөн үрждэг.

Starting anywhere from two to twenty days after contraction,

Халдвар авсны 2-20 хоногийн дараа

initial symptoms like high temperature,

эхний шинж тэмдгүүд болох халуурах,

aching,

өвдөх,

and sore throat

мөн хоолой өвдөх

resemble those of a typical flu,

зэрэг хэлбэрээр энгийн ханиад мэт илрэх боловч,

but quickly escalate to vomiting,

маш хурдан бөөлжих,

rashes,

тууралт,

and diarrhea.

суулгалт илэрнэ.

And as the virus spreads,

Вирус тархах тусам

it invades the lymph nodes and vital organs,

тунгалагийн зангилаа болон чухал эрхтэнүүд болох

such as kidneys and liver, causing them to lose function.

бөөр, элэг зэргийг гэмтээн үйл ажиллагааг нь алдагдуулдаг.

But the virus itself is not what kills Ebola victims.

Гэхдээ Эбола вирус нь өөрөө өвчтнийг үхэлд хүргэдэггүй.

Instead, the mounting cell deaths trigger an immune system overload,

Харин их хэмжээний эсийн үхэл нь дархлаа тогтолцооны хэт ачаалал буюу

known as a cytokine storm,

цитокин ихсэл үүсгэж,

an explosion of immune responses that damages blood vessels,

дархлааны урвал эрчимжин цусны судсыг гэмтээж,

causing both internal and external bleeding.

дотуур ба гадна цус алдалт үүсгэдэг.

The excessive fluid loss and resulting complications

Хэт их шингэн алдалт болон бусад хүндрэлүүд нь

can be fatal within six to sixteen days of the first symptoms,

эхний шинж тэмдэг илрэх 6-16 хоногийн дотор аминд аюултай.

though proper care and rehydration therapy

Гэхдээ зөв арчилгаа, шингэн сэлбэх эмчилгээ нь

can significantly reduce mortality rates in patients.

өвчтний үхлийн тоог мэдэгдэхүйц бууруулдаг.

Fortunately, while Ebola is highly virulent,

Хэдий Эбола өндөр аюултай ч

several factors limit its contagiousness.

зарим хүчин зүйлс халдварлалтыг хязгаарладаг.

Unlike viruses that proliferate through small, airborne particles,

Жижиг агаарын тоосоор үрждэг вирус шиг биш ба

Ebola only exists in bodily fluids,

Эбола зөвхөн биеийн шингэнд агуулагдана.

such as saliva,

Жишээ нь шүлс,

blood,

цус,

mucus,

салст,

vomit,

or feces.

бөөлжис,

эсвэл ялгадас.

In order to spread,

Тархахын тулд

these must be transmitted from an infected person into another's body

өвчтэй хүнээс өөр биед дамжих бөгөөд

through passageways such as the eyes, mouth, or nose.

нүд, ам, хамар зэрэг замаар нэвтэрдэг.

And because the disease's severity

Мөн өвчний аюултай байдал нь

increases directly along with the viral load,

вирус олшроход нэмэгддэг тул

even an infected person is unlikely to be contagious

өвчилсөн хүн ч шинж тэмдэг илрэх хүртэл

until they have begun to show symptoms.

халдвар тараахгүй байж болно.

While Ebola has been shown to survive on surfaces for several hours,

Эбола нь гадаргуу дээр хэд хэдэн цаг амьдарч чадах ба

and transmission through sneezing or coughing is theoretically possible,

онолын хувьд найтаах болон ханиалгахад дамжих боломжтой ч

virtually all known cases of contraction have been through direct contact

мэдэгдэх бүхий л халдварууд хүнд хэлбэрийн өвчтөнд

with the severely ill,

хүрснээр халдсан байдаг.

with the greatest risk posed to medical workers

Энэ нь эмнэлэгийн ажилтан болон

and friends or relatives of the victims.

өвчтний найзууд, гэр бүлд халдварлах магадлалыг ихэсгэдэг.

This is why, despite its horrifying effects,

Ийм учраас хэдий аймшигтай үр дагавартай ч

Ebola has been far less deadly overall than more common infections,

Эбола нь бусад түгээмэл халдварыг бодвол үхлийн тоо нь бага.

such as measles,

Жишээ нь улаан бурхан,

malaria,

хумхаа,

or even influenza.

эсвэл томуу.

Once an outbreak has been contained,

Тархалт дарагдвал,

the virus does not exist in the human population

вирус дараагийн тархалт эхлэх хүртэл

until the next outbreak begins.

илрэхгүй байж болно.

But while this is undoubtedly a good thing,

Хэдий мэдээж сайн хэрэг боловч,

it also makes Ebola difficult to study.

энэ нь Эболаг судлахад хэцүү болгож байгаа юм.

Scientists believe fruit bats to be its natural carriers,

Эрдэмтэд сарьсан багваахайг байгалийн зөөгч нь гэж үзэж байгаа ч

but just how it is transmitted to humans remains unknown.

хэрхэн хүнд дамждаг нь тодорхойгүй хэвээр байна.

Furthermore, many of the countries where Ebola outbreaks occur

Мөн Эбола тархдаг ихэнх орнууд нь

suffer from poor infrastructure and sanitation,

дэд бүтэц болон ариун цэврийн байдал муу тул

which enables the disease to spread.

энэ нь өвчин тархах нөхцлийг бүрдүүлдэг.

And the poverty of these regions,

Мөн эдгээр газруудын ядуурал,

combined with the relatively low amount of overall cases

нийт тохиолдлууд нь бага учраас

means there is little economic incentive for drug companies to invest in research.

эмийн компануудын судалгаанд хөрөнгө оруулах сонирхол бага байна.

Though some experimental medicines have shown promise,

Хэдий туршилтын зарим эм тодорхой үр дүн харуулсан ч,

and governments are funding development of a vaccine,

мөн Засгийн газар вакцин хийхийг санхүүжүүлж байгаа ч

as of 2014,

2014 оны байдлаар

the only widespread and effective solutions to an Ebola outbreak remain

Эболагийн тархалтын эсрэг хамгийн түгээмэл ба оновчтой аргууд нь

isolation,

тусгаарлалт,

sanitation,

эрүүл ахуйн дэглэм,

and information.

мэдээлэл юм.