What we know (and don't know) about Ebola - Alex Gendler

Điều chúng ta biết (và chưa biết về Ebola) - Alex Gendler

Translator: Minh Ngoc Nguyen Reviewer: Nhu PHAM

In the summer of 1976,

Mùa hè năm 1976,

a mysterious epidemic suddenly struck two central African towns,

một dịch bệnh bí ẩn đột nhiên tấn công hai thị trấn ở Trung Phi,

killing the majority of its victims.

giết chết phần lớn các nạn nhân của nó.

Medical researchers suspected

Các nhà nghiên cứu y tế nghi ngờ

the deadly Marburg virus to be the culprit.

thủ phạm chính là virus Marburg chết người.

But what they saw in microscope images was an entirely new pathogen,

Nhưng những gì họ thấy qua kính hiển vi là một tác nhân gây bệnh hoàn toàn mới,

which would be named after the nearby Ebola river.

mà sau này được đặt tên theo dòng sông Ebola, gần đó.

Like yellow fever or dengue,

Giống với sốt vàng da hay sốt xuất huyết,

the disease caused by the Ebola virus is a severe type of hemorrhagic fever.

bệnh do virus Ebola là một dạng sốt xuất huyết nghiêm trọng.

It begins by attacking the immune system's cells

Nó bắt đầu bằng cách tấn công các tế bào hệ miễn dịch

and neutralizing its responses,

và trung hòa các phản ứng,

allowing the virus to proliferate.

cho phép virus sinh sôi nảy nở.

Starting anywhere from two to twenty days after contraction,

Sau thời gian ủ bệnh từ 2-20 ngày,

initial symptoms like high temperature,

xuất hiện các triệu chứng ban đầu như sốt cao

aching,

đau nhức,

and sore throat

và đau họng

resemble those of a typical flu,

giống triệu chứng của bệnh cúm thông thường

but quickly escalate to vomiting,

nhưng nhanh chóng leo thang đến nôn mửa, phát ban và tiêu chảy.

rashes,

and diarrhea.

Và khi lây lan, chúng xâm nhập vào các hạch bạch huyết

And as the virus spreads,

it invades the lymph nodes and vital organs,

và các cơ quan chính

such as kidneys and liver, causing them to lose function.

như thận và gan, làm chúng mất chức năng.

But the virus itself is not what kills Ebola victims.

Nhưng bản thân virus không phải là nguyên nhân giết chết các nạn nhân.

Instead, the mounting cell deaths trigger an immune system overload,

Thay vào đó, sự gia tăng các tế bào chết gây ra sự quá tải trong hệ miễn dịch

known as a cytokine storm,

còn được gọi là cơn bão cytokine,

an explosion of immune responses that damages blood vessels,

sự gia tăng ồ ạt các phản ứng miễn dịch, làm hư hại các mạch máu,

causing both internal and external bleeding.

gây ra xuất huyết trong và ngoài.

The excessive fluid loss and resulting complications

Xuất huyết quá mức và biến chứng

can be fatal within six to sixteen days of the first symptoms,

có thể gây tử vong trong vòng 6-16 ngày kể từ khi phát bệnh,

though proper care and rehydration therapy

mặc dù việc chăm sóc tận tình và điều trị bù nước

can significantly reduce mortality rates in patients.

có thể làm giảm đáng kể nguy cơ tử vong ở bệnh nhân.

Fortunately, while Ebola is highly virulent,

May mắn thay, trong khi Ebola có độc lực cao,

several factors limit its contagiousness.

vẫn có nhiều yếu tố hạn chế sự lây lan của nó.

Unlike viruses that proliferate through small, airborne particles,

Không giống như các virus sinh sôi qua phân tử phát tán trong không khí

Ebola only exists in bodily fluids,

Ebola chỉ tồn tại trong các dịch cơ thể

such as saliva,

như nước bọt,

blood,

máu,

mucus,

nước nhầy,

vomit,

or feces.

dịch nôn mửa,

hoặc phân

In order to spread,

Để phát tán,

these must be transmitted from an infected person into another's body

Ebola phải được truyền từ cơ thể người bệnh sang cơ thể khác

through passageways such as the eyes, mouth, or nose.

thông qua các đường như mắt, miệng hoặc mũi.

And because the disease's severity

Và vì mức độ nghiêm trọng của bệnh

increases directly along with the viral load,

tăng trực tiếp cùng với lượng virus,

even an infected person is unlikely to be contagious

ngay cả một người bị nhiễm bệnh cũng khó thể lây nhiễm

until they have begun to show symptoms.

cho đến khi bắt đầu xuất hiện những triệu chứng đầu tiên.

While Ebola has been shown to survive on surfaces for several hours,

Trong khi Ebola đã được chứng minh có thể tồn tại trên bề mặt trong vài giờ

and transmission through sneezing or coughing is theoretically possible,

và theo lí thuyết có thể truyền nhiễm qua ho hoặc hắt hơi ,

virtually all known cases of contraction have been through direct contact

thực tế, tất cả các ca nhiễm bệnh đều thông qua tiếp xúc trực tiếp

with the severely ill,

với nguồn bệnh nghiêm trọng

with the greatest risk posed to medical workers

với nguy cơ lớn nhất xảy ra cho các nhân viên y tế,

and friends or relatives of the victims.

và bạn bè, người thân của bệnh nhân.

This is why, despite its horrifying effects,

Đây là lý do tại sao dù có sức ảnh hưởng khủng khiếp,

Ebola has been far less deadly overall than more common infections,

thì nói chung Ebola vẫn ít gây chết người hơn so với nhiễm trùng phổ biến

such as measles,

chẳng hạn như bệnh sởi

malaria,

sốt rét

or even influenza.

thậm chí cả dịch cúm.

Once an outbreak has been contained,

Khi một đợt dịch đã được kiềm chế,

the virus does not exist in the human population

virus không tồn tại trong quần thể người

until the next outbreak begins.

cho đến khi đợt dịch tiếp theo bùng nổ.

But while this is undoubtedly a good thing,

Trong khi đây là một điều tốt không cần bàn cãi,

it also makes Ebola difficult to study.

thì nó cũng gây khó khăn cho việc nghiên cứu về Ebola.

Scientists believe fruit bats to be its natural carriers,

Các nhà khoa học tin rằng dơi ăn quả là mầm bệnh tự nhiên,

but just how it is transmitted to humans remains unknown.

nhưng làm cách nào nó được truyền sang người thì vẫn còn là bí ẩn.

Furthermore, many of the countries where Ebola outbreaks occur

Ngoài ra, tại nhiều nước, nơi xuất hiện dịch Ebola,

suffer from poor infrastructure and sanitation,

cơ sở hạ tầng và điều kiện vệ sinh môi trường yếu kém

which enables the disease to spread.

cũng là yếu tố khiến dịch bệnh lây lan.

And the poverty of these regions,

Sự nghèo khó tại đây,

combined with the relatively low amount of overall cases

cộng với số lượng tương đối thấp các trường hợp nhiễm bệnh

means there is little economic incentive for drug companies to invest in research.

nghĩa là có rất ít thúc đẩy kinh tế để các công ty dược đầu tư nghiên cứu.

Though some experimental medicines have shown promise,

Mặc dù một số loại thuốc thử nghiệm rất có tiềm năng

and governments are funding development of a vaccine,

và chính phủ cũng đang tài trợ cho việc phát triển vacxin

as of 2014,

trong năm 2014,

the only widespread and effective solutions to an Ebola outbreak remain

giải pháp phổ biến và hiệu quả với một ổ dịch Ebola chỉ là

isolation,

cô lập,

sanitation,

vệ sinh môi trường

and information.

và truyền thông.