The unheard story of David and Goliath | Malcolm Gladwell

Malcolm Gladwell: Câu chuyện chưa từng nghe về Đa-vít và Gô-li-át

Translator: An Nguyen Hoang Reviewer: Nhu PHAM

So I wanted to tell a story

Tôi muốn kể với bạn một câu chuyện

that really obsessed me when I was writing my new book,

đã ám ảnh tôi khi thực hiện cuốn sách mới của mình

and it's a story of something that happened

đó là một câu chuyện xảy ra

3,000 years ago,

khoảng 3000 năm trước.

when the Kingdom of Israel was in its infancy.

vào thời sơ khai của Vương quốc Israel.

And it takes place in an area called the Shephelah

Câu chuyện xảy ra ở một nơi được gọi là Shephelah

in what is now Israel.

mà bây giờ là Israel.

And the reason the story obsessed me is that

Câu chuyện này ám ảnh tôi bởi

I thought I understood it, and then I went back over it

tôi đã nghĩ rằng mình hiểu nó, nhưng khi xem kỹ lại

and I realized that I didn't understand it at all.

tôi nhận ra rằng mình chưa hề thực sự hiểu được nó.

Ancient Palestine had a -- along its eastern border,

Palestine cổ có một - dọc theo biên giới phía đông

there's a mountain range.

có một dãy núi.

Still same is true of Israel today.

Dãy núi này vẫn còn tại Israel ngày nay.

And in the mountain range are all of the ancient cities

Và trong dãy núi đó là toàn bộ các thành phố cổ đại

of that region, so Jerusalem, Bethlehem, Hebron.

của vùng đất đó, như Jerusalem, Bethlehem, Hebron

And then there's a coastal plain

Và có một đồng bằng ven biển

along the Mediterranean, where Tel Aviv is now.

dọc Lưỡng Hà, chính là Tel Aviv ngày nay.

And connecting the mountain range with the coastal plain

Nối giữa dãy núi với đồng bằng này

is an area called the Shephelah,

là một khu vực tên là Shephelah,

which is a series of valleys and ridges that run east to west,

gồm một dãy các thung lũng và rặng núi kéo dài từ đông sang tây

and you can follow the Shephelah, go through the Shephelah

và bạn có thể dọc theo Shephelah, qua Shephela

to get from the coastal plain to the mountains.

để đi từ đồng bằng tới dãy núi.

And the Shephelah, if you've been to Israel, you'll know

Và Shephelah, nếu bạn đã từng đến Israel, bạn sẽ biết

it's just about the most beautiful part of Israel.

đó chính là phần đẹp nhất của Israel.

It's gorgeous, with forests of oak

Nó hùng vĩ, với những rừng sồi

and wheat fields and vineyards.

và những cánh đồng lúa mì và những vườn nho.

But more importantly, though, in the history of that region,

Nhưng quan trọng hơn là, trong lịch sử của vùng đất này

it's served, it's had a real strategic function,

nó đóng vai trò quan trọng, thực sự có ý nghĩa chiến lược,

and that is, it is the means by which hostile armies

là địa thế ngăn quân địch

on the coastal plain find their way,

trên đồng bằng ven biển tìm đường

get up into the mountains and threaten those living in the mountains.

đi vào trong dãy núi để đe dọa dân cư sống ở đó.

And 3,000 years ago, that's exactly what happens.

3.000 năm trước đây, chuyện y như vậy đã xảy ra.

The Philistines, who are the biggest of enemies

Người Phi-li-tin là kẻ thù lớn nhất

of the Kingdom of Israel,

của Vương Quốc Israel,

are living in the coastal plain.

đang sống trong đồng bằng ven biển.

They're originally from Crete. They're a seafaring people.

Họ gó gốc gác từ đảo Crete. Họ là những người đi biển.

And they may start to make their way

Và có thể họ đã bắt đầu thực hiện hành trình

through one of the valleys of the Shephelah

đi qua một trong các thung lũng của Shephelah

up into the mountains,

lên những dãy núi,

because what they want to do is occupy the highland area

bởi vì họ muốn chiếm vùng cao nguyên

right by Bethlehem and split the Kingdom of Israel in two.

ngay gần Bethlehem và chia đôi Vương Quốc Israel.

And the Kingdom of Israel, which is headed by King Saul,

Khi đó Sau-lơ là vua Israel

obviously catches wind of this,

rõ ràng đã nắm được tin này,

and Saul brings his army down from the mountains

và Sau-lơ đã mang quân từ núi xuống

and he confronts the Philistines in the Valley of Elah,

đối mặt với quân Phi-li-tin tại Thung Lũng Elah,

one of the most beautiful of the valleys of the Shephelah.

một trong những thung lũng đẹp nhất của Shephelah.

And the Israelites dig in along the northern ridge,

Những người Israel tiến vào dọc theo sườn núi phía bắc,

and the Philistines dig in along the southern ridge,

người Phi-li-tin tiến vào dọc theo sườn núi phía Nam,

and the two armies just sit there for weeks

hai đội quân đóng ở đó hàng tuần liền

and stare at each other, because they're deadlocked.

và nhìn chằm chằm vào nhau, bởi vì họ đang bế tắc.

Neither can attack the other, because to attack the other side

Không thể tấn công vì để tấn công phía bên kia

you've got to come down the mountain into the valley

bạn phải xuống núi và đi vào thung lũng

and then up the other side, and you're completely exposed.

và sau đó trèo lên phía bên kia, thế thì sẽ hoàn toàn bị lộ diện và sơ hở.

So finally, to break the deadlock,

Vì vậy cuối cùng, để phá vỡ bế tắc,

the Philistines send their mightiest warrior

người Phi-li-tin sai chiến binh mạnh nhất của họ

down into the valley floor, and he calls out

xuống dưới thung lũng để khiêu chiến

and he says to the Israelites,

hắn kêu những người Israel:

"Send your mightiest warrior down,

"Gửi chiến binh mạnh nhất của các ngươi xuống đây,

and we'll have this out, just the two of us."

và chúng ta sẽ chiến đấu với nhau, chỉ có hai chúng ta."

This was a tradition in ancient warfare called single combat.

Đây là một truyền thống trong chiến tranh cổ đại gọi là một cuộc song đấu.

It was a way of settling disputes

Đó là một cách để giải quyết tranh chấp

without incurring the bloodshed of a major battle.

mà không thiệt hại xương máu như trong trận đánh lớn.

And the Philistine who is sent down,

Người Phi-li-tin gửi xuống

their mighty warrior, is a giant.

chiến binh hùng mạnh của họ, một người khổng lồ,

He's 6 foot 9.

cao chín bộ một tấc (6 foot 9, khoảng gần 2m1) ,

He's outfitted head to toe in this glittering bronze armor,

từ đầu đến chân được trang bị giáp đồng lấp lánh,

and he's got a sword and he's got a javelin

có một thanh gươm và một cây lao

and he's got his spear. He is absolutely terrifying.

và một thanh giáo. Rõ ràng là vô cùng đáng sợ.

And he's so terrifying that none of the Israelite soldiers want to fight him.

Hắn ta đáng sợ đến mức không một binh sĩ Israel nào muốn đấu với hắn.

It's a death wish, right? There's no way they think they can take him.

Đấu là chết chắc! Họ nghĩ không cách gì thắng được.

And finally the only person who will come forward

Và cuối cùng một người duy nhất dám bước lên

is this young shepherd boy,

đó là chàng chăn chiên trẻ tuổi,

and he goes up to Saul and he says, "I'll fight him."

đã đi lên nói với Sau-lơ: "Tôi sẽ chiến đấu với hắn"

And Saul says, "You can't fight him. That's ridiculous.

Sau-lơ nói, "Ngươi không thể nào đánh lại. Thực nực cười

You're this kid. This is this mighty warrior."

Ngươi chỉ là đứa con nít còn hắn là chiến binh hùng mạnh"

But the shepherd is adamant. He says, "No, no, no,

Nhưng chàng chăn chiên kiên quyết nói: "Không, không,

you don't understand, I have been defending my flock

do bệ hạ chưa biết thôi, tôi đã bảo vệ đàn chiên của tôi

against lions and wolves for years. I think I can do it."

khỏi sư tử và sói hàng năm rồi. Tôi tin tôi có thể làm được."

And Saul has no choice. He's got no one else who's come forward.

Sau-lơ không còn lựa chọn nào khác. Không có ai khác dám bước lên

So he says, "All right."

nên ông đã chấp thuận.

And then he turns to the kid, and he says,

Rồi ông quay ra nói với người trai trẻ:

"But you've got to wear this armor. You can't go as you are."

"Nhưng ngươi phải mặc áo giáp này. Không thể đi ra người không thế này được."

So he tries to give the shepherd his armor,

Ông muốn mục tử mặc lấy áo giáp

and the shepherd says, "No."

nhưng chàng nói, "Không!"

He says, "I can't wear this stuff."

"Tôi không thể mang vật này."

The Biblical verse is, "I cannot wear this for I have not proved it,"

Câu nguyên bản trong Kinh Thánh là: “Tôi mặc thế nầy không được vì không quen.”

meaning, "I've never worn armor before. You've got to be crazy."

có nghĩa là: "Tôi chưa bao giờ mặc áo giáp. Ông đúng là khùng!"

So he reaches down instead on the ground

Thay vào đó, chàng trai cúi xuống

and picks up five stones

và chọn lên năm đá,

and puts them in his shepherd's bag

đặt chúng vào trong túi chăn chiên của mình

and starts to walk down the mountainside to meet the giant.

và bắt đầu đi bộ xuống sườn núi để gặp tên khổng lồ.

And the giant sees this figure approaching,

Gã khổng lồ thấy bóng người này tiến tới

and calls out, "Come to me so I can feed your flesh

thì lớn tiếng: "Hãy lại đây, ta sẽ lấy thây mầy

to the birds of the heavens and the beasts of the field."

cho chim trời và muông thú ăn."

He issues this kind of taunt towards this person

Hắn buông lời giễu cợt con người

coming to fight him.

đang tiến đến chiến đấu với mình.

And the shepherd draws closer and closer,

Người chăn chiên càng ngày càng tiến tới gần hơn,

and the giant sees that he's carrying a staff.

và gã khổng lồ thấy chàng mang theo một cây gậy.

That's all he's carrying.

Chỉ mang theo có thế.

Instead of a weapon, just this shepherd's staff,

Thay vì một vũ khí, chàng chỉ mang cây gậy chăn chiên

and he says -- he's insulted --

Hắn cảm thấy bị xúc phạm:

"Am I a dog that you would come to me with sticks?"

"Bộ mầy cho tao là chó hay sao mà cầm gậy đến?"

And the shepherd boy takes one of his stones

Chàng chăn chiên lấy một viên đá

out of his pocket, puts it in his sling

ra khỏi túi của mình, đặt nó vào ná

and rolls it around and lets it fly

và cuộn lại để viên đá bay đi,

and it hits the giant right between the eyes --

viên đá bay vào ngay giữa hai mắt của gã khổng lồ

right here, in his most vulnerable spot --

ngay đó, vị trí dễ bị tổn thương nhất của hắn

and he falls down either dead or unconscious,

và ngã vật xuống, đã chết hoặc bất tỉnh,

and the shepherd boy runs up and takes his sword

nhưng chàng trai trẻ chăn chiên đã chạy lại với thanh gươm

and cuts off his head,

và cắt đầu tên khổng lồ.

and the Philistines see this and they turn and they just run.

Thấy thế, dân Phi-li-tin quay đầu bỏ chạy.

And of course, the name of the giant is Goliath

Và tất nhiên, tên của người khổng lồ là Gô-li-át

and the name of the shepherd boy is David,

và tên của chàng trai chăn chiên là Đa-vít

and the reason that story has obsessed me

và lý do rằng câu chuyện đã ám ảnh tôi

over the course of writing my book

trong quá trình viết nên cuốn sách của mình

is that everything I thought I knew about that story

đó là những điều tôi tưởng mình biết về câu chuyện

turned out to be wrong.

hoá ra là sai.

So David, in that story, is supposed to be the underdog, right?

Trong câu chuyện, Đa-vít được coi là kẻ yếu, đúng không ạ?

In fact, that term, David and Goliath,

Trong thực tế, Đa-vít và Gô-li-át

has entered our language as a metaphor for

đã bước vào ngôn ngữ như một ẩn dụ

improbable victories

để chỉ về những chiến thắng bất khả

by some weak party over someone far stronger.

của kẻ yếu trước kẻ mạnh hơn.

Now why do we call David an underdog?

Sao chúng ta lại gọi Đa-vít là kẻ yếu?

Well, we call him an underdog because he's a kid,

Chúng ta gọi ông ấy là kẻ yếu vì khi đó ông ấy là một đứa trẻ,

a little kid, and Goliath is this big, strong giant.

một kẻ bé nhỏ trong khi Gô-li-át là kẻ khổng lồ mạnh mẽ.

We also call him an underdog

Chúng ta cũng gọi ông ta là một kẻ yếu

because Goliath is an experienced warrior,

bởi vì Goliath là một chiến binh có kinh nghiệm,

and David is just a shepherd.

trong khi Đa-vít chỉ là một kẻ chăn chiên.

But most importantly, we call him an underdog

Nhưng quan trọng nhất là, chúng ta gọi ông ấy là kẻ yếu

because all he has is -- it's that Goliath is outfitted with

vì tất cả những gì ông ấy có so với Gô-li-át. Gô-li-át được trang bị với

all of this modern weaponry,

tất cả vũ khí hiện đại,

this glittering coat of armor

áo giáp lấp lánh,

and a sword and a javelin and a spear,

và gươm với lao và giáo,

and all David has is this sling.

Trong khi tất cả những gì Đa-vít có chỉ là cái trành ném đá.

Well, let's start there with the phrase

Vâng, chúng ta hãy bắt đầu có với cụm từ

"All David has is this sling,"

"Tất cả những gì Đa-vít có là cái trành ném đá."

because that's the first mistake that we make.

vì đó là sai lầm đầu tiên của chúng ta.

In ancient warfare, there are three kinds of warriors.

Trong chiến tranh cổ đại, có ba loại chiến binh.

There's cavalry, men on horseback and with chariots.

Có kỵ binh, những người trên lưng ngựa hay xe ngựa.

There's heavy infantry, which are foot soldiers,

Có bộ binh hạng nặng, người lính chiến trên bộ,

armed foot soldiers with swords and shields

được trang bị gươm và thuẫn

and some kind of armor.

và một số loại áo giáp.

And there's artillery, and artillery are archers,

Và có pháo binh là những cung thủ,

but, more importantly, slingers.

nhưng, quan trọng hơn là những người ném đá.

And a slinger is someone who has a leather pouch

Những người ném đá có một túi da

with two long cords attached to it,

gài hai sợi dây dài,

and they put a projectile, either a rock or a lead ball,

và họ đặt một viên đạn là một tảng đá hoặc một quả bóng chì

inside the pouch, and they whirl it around like this

bên trong các túi, và họ xoay nó như thế này

and they let one of the cords go,

rồi căng một sợi dây ra

and the effect is to send the projectile forward

để kết quả là bắn viên đạn về phía trước

towards its target.

hướng tới mục tiêu.

That's what David has, and it's important to understand

Đó là những gì Đa-vít đã có và cần hiểu là

that that sling is not a slingshot.

cái trành ném đá không phải là cái súng cao su.

It's not this, right? It's not a child's toy.

Không phải là cái này, đúng không ạ? Nó không phải là đồ chơi trẻ con.

It's in fact an incredibly devastating weapon.

Trong thực tế đó là một vũ khí có sức công phá cực lớn.

When David rolls it around like this,

Khi Đa-vít cuộn nó như thế này,

he's turning the sling around probably

Ông đã xoay cái trành có lẽ

at six or seven revolutions per second,

lên đến 6 hoặc 7 vòng mỗi giây,

and that means that when the rock is released,

thế có nghĩa là khi đá bắn ra,

it's going forward really fast,

nó sẽ bắn đi cực nhanh,

probably 35 meters per second.

có lẽ 35 mét một giây.

That's substantially faster than a baseball

Nhanh hơn nhiều so với một bóng chày

thrown by even the finest of baseball pitchers.

ném đi bởi một cầu thủ bóng chày thiện nghệ.

More than that, the stones in the Valley of Elah

Không những thế, đá ở thung lũng Elah

were not normal rocks. They were barium sulphate,

không phải là đá bình thường mà là đá Bari sunfat,

which are rocks twice the density of normal stones.

mật độ đá ở đó gấp đôi mật độ đá bình thường.

If you do the calculations on the ballistics,

Nếu làm các tính toán đạn đạo

on the stopping power of the rock fired from David's sling,

để tính sức mạnh công phá của viên đá Đa-vít bắn ra

it's roughly equal to the stopping power

thì nó là khoảng gần bằng lực đẩy

of a [.45 caliber] handgun.

của một khẩu súng ngắn [nòng súng cỡ 0.45].

This is an incredibly devastating weapon.

Đây là một vũ khí có sức công phá lớn.

Accuracy, we know from historical records

Độ chính xác, theo chứng lý lịch sử

that slingers -- experienced slingers could hit

là những chiến binh ném đá có kinh nghiệm có thể

and maim or even kill a target at distances of up to 200 yards.

bắn và gây thương tật thậm chí giết một mục tiêu ở khoảng cách lên đến 200 thước

From medieval tapestries, we know that slingers

Từ những bức tranh trên thảm thời Trung cổ, chúng ta biết rằng những chiến binh ném đá

were capable of hitting birds in flight.

có khả năng bắn rơi những con chim đang bay.

They were incredibly accurate.

Họ bắn vô cùng chính xác.

When David lines up -- and he's not 200 yards away from Goliath,

Khi xung trận, Đa-vít cách Gô-li-át không tới 200 thước.

he's quite close to Goliath --

ở khá gần Gô-li-át

when he lines up and fires that thing at Goliath,

Khi bắn viên đá vào Gô-li-át

he has every intention and every expectation

ông ấy có mục đích và tính toán

of being able to hit Goliath at his most vulnerable spot

để có thể tấn công vào điểm dễ bị tổn thương nhất

between his eyes.

ngay giữa hai con mắt của Gô-li-át

If you go back over the history of ancient warfare,

Nếu quay trở lại lịch sử chiến tranh cổ đại,

you will find time and time again

bạn sẽ tìm thấy rằng rất nhiều lần

that slingers were the decisive factor against infantry

chiến binh ném đá là nhân tố quyết định trong cuộc chiến chống lại bộ binh

in one kind of battle or another.

trong trận đánh này hay trận chiến khác.

So what's Goliath? He's heavy infantry,

Vậy Goliath là chiến binh gì? Ông ta là bộ binh hạng nặng,

and his expectation when he challenges the Israelites to a duel

và ông ấy hy vọng rằng khi thách thức dân Israel bằng một trận song đấu

is that he's going to be fighting another heavy infantryman.

với một bộ binh hạng nặng khác

When he says, "Come to me that I might

Khi ông nói, "Hãy đến đây để ta

feed your flesh to the birds of the heavens and the beasts of the field,"

lấy thây ngươi làm mồi cho chim trời và muông thú"

the key phrase is "Come to me."

cụm từ khóa là "Hãy đến đây"

Come up to me because we're going to fight,

Hãy đến trước mặt ta vì chúng ta sẽ chiến đấu,

hand to hand, like this.

giáp lá cà, như thế này.

Saul has the same expectation.

Sau-lơ cũng nghĩ tương tự.

David says, "I want to fight Goliath,"

Đa-vít nói, "Tôi muốn chiến đấu với Gô-li-át!"

and Saul tries to give him his armor,

và Sau-lơ cố cấp cho ông ấy áo giáp,

because Saul is thinking, "Oh, when you say 'fight Goliath,'

bởi vì Sau-lơ nghĩ, "Ồ, khi nói "chiến đấu với Gô-li-át','

you mean 'fight him in hand-to-hand combat,'

là muốn nói 'sẽ cùng quyết đấu giáp lá cà!'

infantry on infantry."

bộ binh đấu với bộ binh."

But David has absolutely no expectation.

Nhưng Đa-vít hoàn toàn không nghĩ thế.

He's not going to fight him that way. Why would he?

Ông sẽ không chiến đấu như vậy. Tại sao?

He's a shepherd. He's spent his entire career

Ông là một người chăn chiên và cả đời mình

using a sling to defend his flock against lions and wolves.

ông đã dùng đến cái trành ném đá để bảo vệ đàn chiên khỏi sư tử và chó sói.

That's where his strength lies.

Đó chính là sức mạnh của Đa-vít.

So here he is, this shepherd, experienced

Vì vậy người chăn chiên này đã dạn dày kinh nghiệm

in the use of a devastating weapon,

trong việc sử dụng một vũ khí có sức công phá lớn

up against this lumbering giant

để chống lại tên khổng lồ kềnh càng

weighed down by a hundred pounds of armor

đang mang trên mình bộ áo giáp nặng hàng trăm cân

and these incredibly heavy weapons

và các loại vũ khí nặng nề

that are useful only in short-range combat.

chỉ có ích trong cuộc đấu ở cự ly gần.

Goliath is a sitting duck. He doesn't have a chance.

Gô-li-át chỉ là một chú vịt bị động. Ông ta chẳng có cơ may chiến thắng.

So why do we keep calling David an underdog,

Vậy tại sao chúng ta vẫn gọi Đa-vít là yếu,

and why do we keep referring to his victory as improbable?

và tại sao chúng ta vẫn coi chiến thắng của ông là một chiến thắng lạ kỳ?

There's a second piece of this that's important.

Có là một phần nữa cũng rất quan trọng.

It's not just that we misunderstand David

Chúng ta không chỉ hiểu lầm Đa-vít

and his choice of weaponry.

và sự lựa chọn vũ khí của ông ta.

It's also that we profoundly misunderstand Goliath.

mà cũng hiểu sai Gô-li-át một cách trầm trọng

Goliath is not what he seems to be.

Gô-li-át không hoàn toàn giống như mọi người hình dung.

There's all kinds of hints of this in the Biblical text,

Kinh Thánh chép lại nhiều điều gợi ý cho chúng ta

things that are in retrospect quite puzzling

tuy theo cách nghĩ trước đây là khá khó hiểu

and don't square with his image as this mighty warrior.

và không tương ứng với hình ảnh của chiến binh hùng mạnh này.

So to begin with, the Bible says that Goliath

Mở đầu, Kinh Thánh nói rằng Gô-li-át

is led onto the valley floor by an attendant.

đi xuống trũng và có viên sĩ quan đi trước hắn.

Now that is weird, right?

Điều này thật lạ, phải không?

Here is this mighty warrior

Chiến binh hùng mạnh này

challenging the Israelites to one-on-one combat.

thách một trận song đấu với dân Israel

Why is he being led by the hand

vậy mà sao lại phải có người dẫn đường,

by some young boy, presumably,

giả sử một viên sĩ quan là một chàng trai trẻ,

to the point of combat?

đi cùng Gô-li-at đến điểm quyết đấu?

Secondly, the Bible story makes special note

Thứ hai là, câu chuyện trong Kinh Thánh lưu ý đặc biệt

of how slowly Goliath moves,

đến cách di chuyển chậm chạp của Gô-li-át,

another odd thing to say when you're describing

lại một điều lạ nữa dùng để mô tả

the mightiest warrior known to man at that point.

một chiến binh hùng mạnh nhất vào thời đó.

And then there's this whole weird thing

Còn một điều cực kỳ lạ lùng nữa là

about how long it takes Goliath to react

phải mất bao lâu Gô-li-át mới phản ứng

to the sight of David.

mới nhìn ra Đa-vít.

So David's coming down the mountain,

Vì vậy khi Đa-vít xuống núi,

and he's clearly not preparing for hand-to-hand combat.

rõ ràng là không hề định đấu giáp lá cà.

There is nothing about him that says,

Không có dấu hiệu gì ở anh ta tỏ ra là

"I am about to fight you like this."

"Ta sẽ đấu với ngươi theo cách này."

He's not even carrying a sword.

Ông ta thậm chí còn không mang gươm.

Why does Goliath not react to that?

Tại sao Gô-li-át không phản ứng gì cả?

It's as if he's oblivious to what's going on that day.

Có vẻ như ông ta đã không để ý đến những diễn biến xảy ra hôm đó.

And then there's that strange comment he makes to David:

Rồi lại buông một câu lạ lùng với Đa-vít:

"Am I a dog that you should come to me with sticks?"

"Bộ mầy cho tao là chó hay sao mà cầm gậy đến với tao?"

Sticks? David only has one stick.

Gậy? Đa-vít chỉ có một cây gậy.

Well, it turns out that there's been a great deal

Vâng, hóa ra là

of speculation within the medical community over the years

trong những năm qua, trong cộng đồng y tế có rất nhiều suy đoán

about whether there is something

về việc liệu rằng

fundamentally wrong with Goliath,

đã nhầm lẫn cơ bản gì về Gô-li-át hay không

an attempt to make sense of all of those apparent anomalies.

đã nỗ lực để hiểu được những điều quả là rất dị thường

There have been many articles written.

Đã có nhiều bài viết.

The first one was in 1960 in the Indiana Medical Journal,

Bài đầu tiên vào năm 1960 trong Tạp chí Y tế Indiana,

and it started a chain of speculation

bắt đầu một chuỗi suy đoán

that starts with an explanation for Goliath's height.

khởi đầu với một lời giải thích cho chiều cao của Gô-li-át.

So Goliath is head and shoulders above

Đầu và vai của Gô-li-át cao hơn

all of his peers in that era,

tất cả các những người đồng lứa với ông trong thời kỳ đó,

and usually when someone is that far out of the norm,

và thường là, khi một ai đó khác xa với chuẩn thường

there's an explanation for it.

luôn có một lời giải thích cho nó.

So the most common form of giantism

Các hình thức phổ biến nhất của chứng khổng lồ

is a condition called acromegaly,

là bệnh to cực,

and acromegaly is caused by a benign tumor

và bệnh to cực gây ra bởi một khối u lành tính

on your pituitary gland

trên tuyến yên

that causes an overproduction of human growth hormone.

gây dư thừa các hormone tăng trưởng.

And throughout history, many of the most famous giants

Và trong suốt lịch sử, nhiều người khổng lồ nổi tiếng

have all had acromegaly.

đều bị bệnh to cực.

So the tallest person of all time

Người cao nhất mọi thời đại

was a guy named Robert Wadlow

tên là Robert Wadlow

who was still growing when he died at the age of 24

vẫn còn phát triển khi anh ta qua đời ở tuổi 24.

and he was 8 foot 11.

và anh ta cao 8 foot 11 (2m7)

He had acromegaly.

Anh ta bị bệnh to cực.

Do you remember the wrestler André the Giant?

Bạn có nhớ đô vật André khổng lồ?

Famous. He had acromegaly.

Ông ấy rất nổi tiếng. Ông bị bệnh to cực.

There's even speculation that Abraham Lincoln had acromegaly.

Thậm chí có suy đoán rằng Abraham Lincoln cũng bị to cực.

Anyone who's unusually tall,

Bất cứ ai cao một cách bất thường

that's the first explanation we come up with.

chúng ta cũng nghĩ ngay đến bệnh này.

And acromegaly has a very distinct set of side effects

Và bệnh to cực có một ảnh hưởng đặc trưng

associated with it,

luôn đi kèm là

principally having to do with vision.

ảnh hưởng đến thị lực.

The pituitary tumor, as it grows,

Các khối u tuyến yên, khi phát triển,

often starts to compress the visual nerves in your brain,

thường bắt đầu chèn lên các dây thần kinh thị giác trong não

with the result that people with acromegaly

khiến người bị bệnh to cực

have either double vision or they are profoundly nearsighted.

sẽ nhìn một thành hai hoặc cận thị nặng.

So when people have started to speculate

Vì vậy, khi người ta bắt đầu suy đoán

about what might have been wrong with Goliath,

về những bất thường ở Gô-li-át,

they've said, "Wait a minute,

họ đã nói rằng, "Chờ chút,

he looks and sounds an awful lot like someone

hắn ta trông và nghe có vẻ cực kỳ giống

who has acromegaly."

một người bị bệnh to cực."

And that would also explain so much of what was strange

Điều này sẽ giải thích rất nhiều những điều quá ư lạ lùng

about his behavior that day.

trong hành vi của hắn ngày hôm đó.

Why does he move so slowly

Tại sao hắn di chuyển chậm đến thế

and have to be escorted down into the valley floor

và đã phải được hộ tống xuống đáy thung lũng

by an attendant?

bởi một binh sĩ?

Because he can't make his way on his own.

Bởi vì hắn không thể tự đi được.

Why is he so strangely oblivious to David

Tại sao hắn không nhìn ra Đa-vít

that he doesn't understand that David's not going to fight him

không hiểu rằng Đa-vít sẽ không đấu giáp lá cà với mình

until the very last moment?

cho đến tận thời khắc cuối cùng?

Because he can't see him.

Bởi vì hắn không thể nhìn thấy anh ta.

When he says, "Come to me that I might feed your flesh

Khi hắn nói, "Hãy đến đây để ta lấy thây ngươi

to the birds of the heavens and the beasts of the field,"

làm mồi cho chim trời và muông thú"

the phrase "come to me" is a hint also of his vulnerability.

cụm từ "Hãy đến đây" cho thấy phần nào sự yếu thế của Goliath

Come to me because I can't see you.

Hãy đến đây vì ta không thể nhìn thấy ngươi.

And then there's, "Am I a dog that you should come to me with sticks?"

Và rồi, "Bộ tao là chó hay sao mà mày cầm gậy đến với tao?"

He sees two sticks when David has only one.

Hắn thấy hai cây gậy trong khi Đa-vít chỉ có một.

So the Israelites up on the mountain ridge

Dân Israel trên núi

looking down on him thought he was

nhìn xuống và nghĩ rằng ông ta

this extraordinarily powerful foe.

là kẻ thù lớn mạnh mẽ phi thường.

What they didn't understand was that

Điều họ không hiểu đó là

the very thing that was the source of his apparent strength

chính nguồn sức mạnh ấy

was also the source of his greatest weakness.

cũng là nguồn gốc của điểm yếu lớn nhất của ông ta.

And there is, I think, in that,

Tôi nghĩ qua điều này,

a very important lesson for all of us.

có một bài học rất quan trọng cho tất cả chúng ta.

Giants are not as strong and powerful as they seem.

Những người khổng lồ không lớn lao, hùng mạnh như vẻ ngoài ta thấy.

And sometimes the shepherd boy has a sling in his pocket.

Và đôi khi, một cậu bé chăn chiên lại có một cái ná giấu trong túi của mình.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)