The unheard story of David and Goliath | Malcolm Gladwell

Tłumaczenie: Anna Snela Korekta: Rysia Wand

So I wanted to tell a story

Chciałbym opowiedzieć historię,

that really obsessed me when I was writing my new book,

która stała się moją obsesją podczas pisania książki,

and it's a story of something that happened

a która mówi o wydarzeniu

3,000 years ago,

sprzed 3000 lat,

when the Kingdom of Israel was in its infancy.

z czasów początku Królestwa Izraela.

And it takes place in an area called the Shephelah

Miała miejsce w krainie o nazwie Szefela,

in what is now Israel.

w dzisiejszym Izraelu.

And the reason the story obsessed me is that

Historia zafascynowała mnie,

I thought I understood it, and then I went back over it

bo choć z początku sądziłem, że ją rozumiem,

and I realized that I didn't understand it at all.

po ponownym przeczytaniu zrozumiałem, że wcale tak nie jest.

Ancient Palestine had a -- along its eastern border,

Wzdłuż wschodniej granicy starożytnej Palestyny

there's a mountain range.

znajdowało się pasmo górskie.

Still same is true of Israel today.

Tak samo jest z dzisiejszym Izraelem.

And in the mountain range are all of the ancient cities

W tym paśmie znajdują się wszystkie starożytne miasta tego regionu,

of that region, so Jerusalem, Bethlehem, Hebron.

a więc Jerozolima, Betlejem i Hebron.

And then there's a coastal plain

Natomiast wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego

along the Mediterranean, where Tel Aviv is now.

znajduje się równina, na której zbudowano Tel Awiw.

And connecting the mountain range with the coastal plain

Szefela leży pomiędzy tą równiną,

is an area called the Shephelah,

a wspomnianym pasmem górskim.

which is a series of valleys and ridges that run east to west,

To kraina dolin i grzbietów górskich, które ciągną się ze wschodu na zachód,

and you can follow the Shephelah, go through the Shephelah

którymi można przedostać się z równinnego wybrzeża

to get from the coastal plain to the mountains.

w stronę gór.

And the Shephelah, if you've been to Israel, you'll know

Jeśli byliście w Izraelu to wiecie,

it's just about the most beautiful part of Israel.

że Szefela to chyba najpiękniejszy region.

It's gorgeous, with forests of oak

Jest wspaniała, z dębowymi lasami,

and wheat fields and vineyards.

polami pszenicy i winnicami.

But more importantly, though, in the history of that region,

Ale, co ważniejsze,

it's served, it's had a real strategic function,

odegrała też istotną, strategiczną rolę w historii tego regionu,

and that is, it is the means by which hostile armies

a to dlatego, że umożliwiała wrogim armiom

on the coastal plain find their way,

z równinnego wybrzeża znaleźć drogę w góry

get up into the mountains and threaten those living in the mountains.

i zagrozić mieszkańcom.

And 3,000 years ago, that's exactly what happens.

Tak właśnie stało się 3 tysiące lat temu.

The Philistines, who are the biggest of enemies

Filistyni, najwięksi wrogowie

of the Kingdom of Israel,

Królestwa Izraela,

are living in the coastal plain.

mieszkają na równinie na wybrzeżu.

They're originally from Crete. They're a seafaring people.

Są żeglarzami, pochodzącymi z Krety.

And they may start to make their way

Zaczynają przemieszczać się

through one of the valleys of the Shephelah

jedną z dolin w Szefeli

up into the mountains,

w stronę gór,

because what they want to do is occupy the highland area

bo chcą zająć tereny górskie obok Betlejem

right by Bethlehem and split the Kingdom of Israel in two.

i podzielić Królestwo Izraela na 2 części.

And the Kingdom of Israel, which is headed by King Saul,

Królestwo Izraela, rządzone przez króla Saula,

obviously catches wind of this,

oczywiście dowiaduje się o tym,

and Saul brings his army down from the mountains

więc Saul sprowadza wojska z gór

and he confronts the Philistines in the Valley of Elah,

i stawia Filistynom opór w dolinie Elah,

one of the most beautiful of the valleys of the Shephelah.

jednej z najpiękniejszych dolin Szefeli.

And the Israelites dig in along the northern ridge,

Izrealici okopują się wzdłuż północnego grzbietu

and the Philistines dig in along the southern ridge,

a Filistyni wzdłuż południowego,

and the two armies just sit there for weeks

Obie armie siedzą tam przez kilka tygodni

and stare at each other, because they're deadlocked.

i patrzą na siebie, bo są w impasie.

Neither can attack the other, because to attack the other side

Żadna nie może zaatakować, bo w tym celu

you've got to come down the mountain into the valley

trzeba by zejść w dolinę,

and then up the other side, and you're completely exposed.

a potem wejść na drugie wzgórze, bez żadnej osłony.

So finally, to break the deadlock,

W końcu, żeby przełamać impas,

the Philistines send their mightiest warrior

Filistyni wysyłają najsilniejszego wojownika,

down into the valley floor, and he calls out

który schodzi w dolinę

and he says to the Israelites,

i woła do Izraelitów:

"Send your mightiest warrior down,

"Przyślijcie tu swojego najpotężniejszego wojownika,

and we'll have this out, just the two of us."

i rozstrzygniemy to między sobą".

This was a tradition in ancient warfare called single combat.

W starożytnych wojnach była taka tradycja

It was a way of settling disputes

rozstrzygania sporów,

without incurring the bloodshed of a major battle.

bez rozlewu krwi właściwego dla wielkich bitew.

And the Philistine who is sent down,

Filistyn, który został wysłany,

their mighty warrior, is a giant.

ich najpotężniejszy wojownik, jest gigantem.

He's 6 foot 9.

Ma ponad dwa metry wzrostu.

He's outfitted head to toe in this glittering bronze armor,

Jest od stóp do głów ubrany w błyszczącą zbroję z brązu,

and he's got a sword and he's got a javelin

ma miecz, oszczep i dzidę.

and he's got his spear. He is absolutely terrifying.

Jest absolutnie przerażający.

And he's so terrifying that none of the Israelite soldiers want to fight him.

Na tyle, że żaden z Izraelitów nie chce z nim walczyć.

It's a death wish, right? There's no way they think they can take him.

To pewna śmierć. Nie da się go pokonać.

And finally the only person who will come forward

Koniec końców jedynym chętnym

is this young shepherd boy,

jest młody chłopak, pasterz,

and he goes up to Saul and he says, "I'll fight him."

który podchodzi do Saula i mówi: "Ja będę z nim walczył".

And Saul says, "You can't fight him. That's ridiculous.

Saul odpowiada: "Nie dasz mu rady. To niedorzeczne.

You're this kid. This is this mighty warrior."

Jesteś dzieciakiem, a to potężny wojownik".

But the shepherd is adamant. He says, "No, no, no,

Ale pasterz jest nieugięty.

you don't understand, I have been defending my flock

Mówi: "Nie rozumiesz. Od lat bronię stada

against lions and wolves for years. I think I can do it."

przed lwami i wilkami. Dam sobie radę".

And Saul has no choice. He's got no one else who's come forward.

Saul nie ma wyboru. Nikt inny się nie zgłosił.

So he says, "All right."

Mówi: "No dobrze".

And then he turns to the kid, and he says,

Odwraca się do młodzieńca i mówi:

"But you've got to wear this armor. You can't go as you are."

"Musisz włożyć zbroję. Nie możesz tak iść tak".

So he tries to give the shepherd his armor,

Próbuje dać pasterzowi swoją zbroję,

and the shepherd says, "No."

ale ten odmawia.

He says, "I can't wear this stuff."

Mówi: "Nie mogę tego włożyć".

The Biblical verse is, "I cannot wear this for I have not proved it,"

Biblia mówi: "Nie potrafię się w tym poruszać, gdyż nie nabrałem wprawy",

meaning, "I've never worn armor before. You've got to be crazy."

czyli: "W życiu nie nosiłem zbroi. Chyba oszalałeś".

So he reaches down instead on the ground

Zamiast tego pasterz schyla się,

and picks up five stones

podnosi z ziemi pięć kamieni,

and puts them in his shepherd's bag

wkłada je do pasterskiej torby

and starts to walk down the mountainside to meet the giant.

i zaczyna schodzić na spotkanie z gigantem.

And the giant sees this figure approaching,

Gigant widzi nadchodzącą postać

and calls out, "Come to me so I can feed your flesh

i woła: "Zbliż się tylko do mnie, a ciało twoje oddam

to the birds of the heavens and the beasts of the field."

ptakom powietrznym i dzikim zwierzętom".

He issues this kind of taunt towards this person

Szydzi w ten sposób z osoby,

coming to fight him.

która przyszła z nim walczyć.

And the shepherd draws closer and closer,

Pasterz podchodzi coraz bliżej

and the giant sees that he's carrying a staff.

i gigant zauważa, że niesie on kij,

That's all he's carrying.

i nic poza tym.

Instead of a weapon, just this shepherd's staff,

Zamiast broni ma tylko pasterski kij,

and he says -- he's insulted --

więc mówi obrażony:

"Am I a dog that you would come to me with sticks?"

"Czyż jestem psem, że przychodzisz do mnie z kijami?".

And the shepherd boy takes one of his stones

Chłopak wyjmuje kamień z kieszeni,

out of his pocket, puts it in his sling

wkłada go do procy,

and rolls it around and lets it fly

kręci nią, i wypuszcza kamień,

and it hits the giant right between the eyes --

który uderza giganta prosto między oczy,

right here, in his most vulnerable spot --

tutaj, w jego najsłabsze miejsce.

and he falls down either dead or unconscious,

Gigant pada na ziemię, martwy albo nieprzytomny,

and the shepherd boy runs up and takes his sword

a pasterz podbiega, zabiera mu miecz

and cuts off his head,

i odcina głowę.

and the Philistines see this and they turn and they just run.

Na ten widok Filistyni zwyczajnie rzucają do ucieczki.

And of course, the name of the giant is Goliath

Oczywiście imię giganta to Goliat,

and the name of the shepherd boy is David,

a młody pasterz to Dawid.

and the reason that story has obsessed me

Historia ta zafascynowała mnie

over the course of writing my book

podczas pisania książki,

is that everything I thought I knew about that story

bo wszystko, co miałem za pewnik,

turned out to be wrong.

okazało się fałszem.

So David, in that story, is supposed to be the underdog, right?

W tej historii Dawid ma być na z góry straconej pozycji, prawda?

In fact, that term, David and Goliath,

Określenie "walka Dawida z Goliatem"

has entered our language as a metaphor for

weszło do języka jako metafora

improbable victories

dla nieoczekiwanych zwycięstw,

by some weak party over someone far stronger.

odnoszonych przez słabszych nad kimś znacznie silniejszym.

Now why do we call David an underdog?

Dlaczego z góry zakładamy, że Dawid jest na przegranej pozycji?

Well, we call him an underdog because he's a kid,

Pewnie dlatego, że to ledwie dzieciak,

a little kid, and Goliath is this big, strong giant.

a Goliat jest wielkim, silnym gigantem.

We also call him an underdog

Pewnie także dlatego,

because Goliath is an experienced warrior,

że Goliat jest doświadczonym wojownikiem,

and David is just a shepherd.

a Dawid tylko pasterzem.

But most importantly, we call him an underdog

Co najważniejsze, uważamy jego pozycję za straconą,

because all he has is -- it's that Goliath is outfitted with

bo podczas gdy Goliat

all of this modern weaponry,

ma całe to współczesne uzbrojenie,

this glittering coat of armor

lśniącą zbroję,

and a sword and a javelin and a spear,

miecz, oszczep i dzidę,

and all David has is this sling.

Dawid ma tylko swoją procę.

Well, let's start there with the phrase

Zacznijmy może od zdania:

"All David has is this sling,"

"Dawid ma tylko swoją procę",

because that's the first mistake that we make.

bo to jest nasz pierwszy błąd.

In ancient warfare, there are three kinds of warriors.

W starożytnej sztuce wojennej istniały trzy grupy wojowników.

There's cavalry, men on horseback and with chariots.

Była kawaleria czyli jeźdźcy na koniach lub rydwanach.

There's heavy infantry, which are foot soldiers,

Była piechota, a więc piesi żołnierze,

armed foot soldiers with swords and shields

uzbrojeni w miecze, szable

and some kind of armor.

i pancerze.

And there's artillery, and artillery are archers,

Była też artyleria, a więc łucznicy,

but, more importantly, slingers.

ale przede wszystkim żołnierze uzbrojeni w rodzaj procy.

And a slinger is someone who has a leather pouch

Mieli oni skórzane sakiewki

with two long cords attached to it,

z przymocowanymi do nich dwoma długimi sznurkami.

and they put a projectile, either a rock or a lead ball,

Wkładali tam pocisk - kamień albo ołowianą kulę.

inside the pouch, and they whirl it around like this

Kręcili nią,

and they let one of the cords go,

a potem puszczali jeden ze sznurków,

and the effect is to send the projectile forward

posyłając pocisk

towards its target.

w stronę celu.

That's what David has, and it's important to understand

Taką właśnie broń ma Dawid,

that that sling is not a slingshot.

ale nie jest to zwykła proca.

It's not this, right? It's not a child's toy.

To nie jest coś takiego. To nie dziecięca zabawka.

It's in fact an incredibly devastating weapon.

Tak naprawdę to niesamowicie groźna broń.

When David rolls it around like this,

Kiedy Dawid kręci nią w ten sposób,

he's turning the sling around probably

robi prawdopodobnie około

at six or seven revolutions per second,

6 czy 7 obrotów na sekundę,

and that means that when the rock is released,

co oznacza, że wylatujący z niej pocisk

it's going forward really fast,

ma naprawdę dużą prędkość,

probably 35 meters per second.

może jakieś 35 metrów na sekundę.

That's substantially faster than a baseball

To szybciej niż piłka bejsbolowa,

thrown by even the finest of baseball pitchers.

rzucona przez najlepszego miotacza.

More than that, the stones in the Valley of Elah

Co więcej, kamienie w Dolinie Elah

were not normal rocks. They were barium sulphate,

to nie zwykłe kamyki. To kawałki siarczanu baru,

which are rocks twice the density of normal stones.

z gęstością dwa razy większą od zwykłych kamieni.

If you do the calculations on the ballistics,

Analiza balistyczna zdolności rażenia

on the stopping power of the rock fired from David's sling,

kamieni wyrzucanych z procy Dawida

it's roughly equal to the stopping power

jest mniej więcej równa pociskowi

of a [.45 caliber] handgun.

z pistoletu kaliber 45.

This is an incredibly devastating weapon.

To naprawdę potężna broń.

Accuracy, we know from historical records

Z zapisów historycznych wiemy też,

that slingers -- experienced slingers could hit

że doświadczeni żołnierze potrafili trafić, okaleczyć,

and maim or even kill a target at distances of up to 200 yards.

a nawet zabić na odległość 180 metrów.

From medieval tapestries, we know that slingers

Średniowieczne gobeliny pokazują

were capable of hitting birds in flight.

żołnierzy zabijających ptaki w locie.

They were incredibly accurate.

Byli bardzo celni.

When David lines up -- and he's not 200 yards away from Goliath,

Dawid stoi dość blisko Goliata,

he's quite close to Goliath --

dzieli ich mniej niż 180 metrów,

when he lines up and fires that thing at Goliath,

Kiedy strzela z procy do Goliata,

he has every intention and every expectation

z zamysłem celuje w jego najsłabsze miejsce,

of being able to hit Goliath at his most vulnerable spot

z zamysłem celuje w jego najsłabsze miejsce,

between his eyes.

między oczami.

If you go back over the history of ancient warfare,

Z historii starożytnych wojen

you will find time and time again

wynika wielokrotnie,

that slingers were the decisive factor against infantry

że właśnie procarze decydowali o zwycięstwie nad piechotą

in one kind of battle or another.

w różnych rodzajach bitew.

So what's Goliath? He's heavy infantry,

Goliat należy do ciężkiej piechoty.

and his expectation when he challenges the Israelites to a duel

Wyzywając na pojedynek Izraelitów

is that he's going to be fighting another heavy infantryman.

oczekuje walki z innym żołnierzem piechoty.

When he says, "Come to me that I might

Kiedy mówi: "Zbliż się tylko do mnie,

feed your flesh to the birds of the heavens and the beasts of the field,"

a ciało twoje oddam ptakom powietrznym i dzikim zwierzętom",

the key phrase is "Come to me."

kluczowe jest to: "Zbliż się do mnie".

Come up to me because we're going to fight,

Zbliż się, bo będziemy

hand to hand, like this.

walczyć wręcz, o, tak.

Saul has the same expectation.

Saul oczekuje tego samego.

David says, "I want to fight Goliath,"

Dawid mówi: "Chcę walczyć z Goliatem",

and Saul tries to give him his armor,

a Saul próbuje oddać mu swoją zbroję,

because Saul is thinking, "Oh, when you say 'fight Goliath,'

bo myśli, że walka z Goliatem

you mean 'fight him in hand-to-hand combat,'

oznacza walkę wręcz,

infantry on infantry."

jak żołnierze piechoty.

But David has absolutely no expectation.

Ale Dawid ma kompletnie inne zamiary.

He's not going to fight him that way. Why would he?

Nie będzie tak walczył. Niby po co?

He's a shepherd. He's spent his entire career

Jest pasterzem. Całe życie używał procy

using a sling to defend his flock against lions and wolves.

do obrony stada przed lwami i wilkami.

That's where his strength lies.

W tym tkwi jego siła.

So here he is, this shepherd, experienced

Oto więc mamy pasterza,

in the use of a devastating weapon,

doświadczonego w posługiwaniu się niszczycielską bronią,

up against this lumbering giant

stającego przeciwko potężnego giganta,

weighed down by a hundred pounds of armor

który ma na sobie zbroję, ważącą prawie 50 kg,

and these incredibly heavy weapons

i kilka rodzajów bardzo ciężkiej broni,

that are useful only in short-range combat.

przydatnych tylko w walce wręcz.

Goliath is a sitting duck. He doesn't have a chance.

Jest świetnym celem. Nie ma żadnych szans.

So why do we keep calling David an underdog,

Czemu sądzimy, że to Dawid stoi na straconej pozycji

and why do we keep referring to his victory as improbable?

i mówimy o jego zwycięstwie jako o czymś nieprawdopodobnym?

There's a second piece of this that's important.

Jest w tym wszystkim jeszcze jedna istotna rzecz.

It's not just that we misunderstand David

Nie chodzi tylko o to, że nie rozumiemy Dawida

and his choice of weaponry.

i jego doboru broni.

It's also that we profoundly misunderstand Goliath.

Chodzi też o to, że mylnie oceniamy Goliata.

Goliath is not what he seems to be.

On nie jest tym, kim się wydaje.

There's all kinds of hints of this in the Biblical text,

Wiele szczegółów w Biblii

things that are in retrospect quite puzzling

z perspektywy trochę zaskakuje

and don't square with his image as this mighty warrior.

i zaprzecza wizerunkowi potężnego wojownika.

So to begin with, the Bible says that Goliath

Na początek Biblia mówi,

is led onto the valley floor by an attendant.

że Goliat jest prowadzony na dno doliny przez giermka.

Now that is weird, right?

To dziwne, prawda?

Here is this mighty warrior

Ten wielki wojownik wyzywa Izraelitów

challenging the Israelites to one-on-one combat.

do pojedynku jeden na jednego.

Why is he being led by the hand

Dlaczego na pole walki

by some young boy, presumably,

prowadzi go za rękę

to the point of combat?

jakiś młody chłopak?

Secondly, the Bible story makes special note

Po drugie Biblia zaznacza,

of how slowly Goliath moves,

że Goliat wolno się porusza,

another odd thing to say when you're describing

kolejne zaskoczenie w opisie

the mightiest warrior known to man at that point.

najpotężniejszego dotąd wojownika.

And then there's this whole weird thing

Do tego chodzi dziwna sprawa,

about how long it takes Goliath to react

że Goliatowi długo zajmuje

to the sight of David.

zauważenie Dawida.

So David's coming down the mountain,

Dawid schodzi po zboczu góry

and he's clearly not preparing for hand-to-hand combat.

i wyraźniej nie szykuje się do walki wręcz.

There is nothing about him that says,

Nie wygląda na takiego,

"I am about to fight you like this."

który miałby tak walczyć z Goliatem.

He's not even carrying a sword.

Nie ma nawet miecza.

Why does Goliath not react to that?

Czemu Goliat na to nie reaguje?

It's as if he's oblivious to what's going on that day.

Zupełnie jakby nie wiedział, co się dzieje.

And then there's that strange comment he makes to David:

I ten dziwny komentarz pod adresem Dawida:

"Am I a dog that you should come to me with sticks?"

"Czyż jestem psem, że przychodzisz do mnie z kijami?".

Sticks? David only has one stick.

Kijami? Dawid ma tylko jeden kij.

Well, it turns out that there's been a great deal

Okazuje się, że w społeczności lekarskiej

of speculation within the medical community over the years

od lat pojawiało się wiele spekulacji

about whether there is something

na temat tego,

fundamentally wrong with Goliath,

czy z Goliatem jest coś zasadniczo nie tak.

an attempt to make sense of all of those apparent anomalies.

Próbowano jakoś wyjaśnić wszystkie te jawne anomalie.

There have been many articles written.

Napisano na ten temat wiele artykułów.

The first one was in 1960 in the Indiana Medical Journal,

Pierwszy pojawił się w 1960 r. w Indiana Medical Journal,

and it started a chain of speculation

a zaczynał się od szeregu spekulacji,

that starts with an explanation for Goliath's height.

z których pierwsza dotyczy wyjaśnienia wysokiego wzrostu Goliata.

So Goliath is head and shoulders above

Goliat przerastał o głowę

all of his peers in that era,

swoich współczesnych,

and usually when someone is that far out of the norm,

a gdy ktoś tak mocno odstaje od normy,

there's an explanation for it.

jest na to jakieś wyjaśnienie.

So the most common form of giantism

Najbardziej powszechną formą gigantyzmu

is a condition called acromegaly,

jest schorzenie o nazwie akromegalia,

and acromegaly is caused by a benign tumor

powodowane przez niegroźny guz

on your pituitary gland

znajdujący się na przysadce mózgowej.

that causes an overproduction of human growth hormone.

Powoduje on nadprodukcję ludzkiego hormonu wzrostu.

And throughout history, many of the most famous giants

Wielu najsłynniejszych gigantów w dziejach

have all had acromegaly.

cierpiało na akromegalię.

So the tallest person of all time

Najwyższą do tej pory żyjącą osobą

was a guy named Robert Wadlow

był Robert Wadlow,

who was still growing when he died at the age of 24

który rósł aż do śmierci w wieku 24 lat,

and he was 8 foot 11.

osiągając prawie 2,5 metra wzrostu.

He had acromegaly.

Cierpiał na akromegalię.

Do you remember the wrestler André the Giant?

Pamiętacie takiego zapaśnika André the Giant?

Famous. He had acromegaly.

Był bardzo słynny. Też cierpiał na akromegalię.

There's even speculation that Abraham Lincoln had acromegaly.

Są nawet spekulacje, że Abraham Lincoln miał akromegalię.

Anyone who's unusually tall,

U każdej wyjątkowo wysokiej osoby

that's the first explanation we come up with.

jest to pierwsze sugerowane wyjaśnienie.

And acromegaly has a very distinct set of side effects

Z akromegalią wiążą się

associated with it,

bardzo specyficzne skutki uboczne,

principally having to do with vision.

zwłaszcza dotyczące widzenia.

The pituitary tumor, as it grows,

Rosnąc, guz przysadki często uciska

often starts to compress the visual nerves in your brain,

nerwy wzrokowe w mózgu,

with the result that people with acromegaly

co sprawia, że osoby z akromegalią

have either double vision or they are profoundly nearsighted.

często widzą podwójnie, albo cierpią na dużą krótkowzroczność.

So when people have started to speculate

Gdy zaczęły się spekulacje

about what might have been wrong with Goliath,

na temat problemu Goliata,

they've said, "Wait a minute,

mówiono: "Chwila,

he looks and sounds an awful lot like someone

on wygląda i brzmi zupełnie jak ktoś,

who has acromegaly."

kto ma akromegalię".

And that would also explain so much of what was strange

To wyjaśniałoby bardzo wiele

about his behavior that day.

z jego dziwnego zachowania tamtego dnia.

Why does he move so slowly

Dlaczego porusza się tak wolno

and have to be escorted down into the valley floor

i dlaczego musi być prowadzony

by an attendant?

na dno doliny przez giermka?

Because he can't make his way on his own.

Bo sam sobie nie poradzi.

Why is he so strangely oblivious to David

Czemu nie zdaje sobie sprawy,

that he doesn't understand that David's not going to fight him

że Dawid nie zamierza z nim walczyć,

until the very last moment?

aż do ostatniej chwili?

Because he can't see him.

Ponieważ go nie widzi.

When he says, "Come to me that I might feed your flesh

Kiedy mówi: "Zbliż się tylko do mnie,

to the birds of the heavens and the beasts of the field,"

a ciało twoje oddam ptakom powietrznym i dzikim zwierzętom",

the phrase "come to me" is a hint also of his vulnerability.

wyrażenie "zbliż się do mnie" wskazuje na jego słabość.

Come to me because I can't see you.

Podejdź, bo cię nie widzę.

And then there's, "Am I a dog that you should come to me with sticks?"

A potem: Czyż jestem psem, że przychodzisz do mnie z kijami?".

He sees two sticks when David has only one.

Widzi dwa kije, choć Dawid ma tylko jeden.

So the Israelites up on the mountain ridge

Siedzący na górskim grzbiecie Izraelici

looking down on him thought he was

patrzyli w dół myśląc,

this extraordinarily powerful foe.

że Goliat to nadzwyczaj potężny przeciwnik.

What they didn't understand was that

Nie rozumieli,

the very thing that was the source of his apparent strength

że to, co jest źródłem jego pozornej siły,

was also the source of his greatest weakness.

jest też źródłem jego największej słabości.

And there is, I think, in that,

Jest w tym, moim zdaniem,

a very important lesson for all of us.

bardzo istotna lekcja dla nas wszystkich.

Giants are not as strong and powerful as they seem.

Giganci nie są tak silni i potężni, jak nam się wydaje.

And sometimes the shepherd boy has a sling in his pocket.

Czasem młody pasterz ma w kieszeni procę.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)