How to fix a broken heart | Guy Winch | TED

Translator: Tien Nguyen Reviewer: Tien Thuy

At some point in our lives,

Ở vài thời điểm trong cuộc sống,

almost every one of us will have our heart broken.

hầu hết chúng ta đều sẽ bị tổn thương.

My patient Kathy planned her wedding when she was in middle school.

Bệnh nhân Katy của tôi lên kế hoạch cho đám cưới của mình khi còn học cấp hai.

Cô sẽ gặp được chồng tương lai ở tuổi 27,

She would meet her future husband

by age 27,

get engaged a year later

đính hôn một năm sau đó, và kết hôn vào năm kế tiếp.

and get married a year after that.

But when Kathy turned 27, she didn't find a husband.

Nhưng khi Katy 27 tuổi, cô ấy không tìm được bạn đời.

She found a lump in her breast.

Cô ấy phát hiện một khối u ở ngực.

She went through many months of harsh chemotherapy

Trải qua hàng tháng trời hóa trị khắc nghiệt

and painful surgeries,

cùng những ca phẫu thuật đau đớn,

and then just as she was ready to jump back into the dating world,

để ngay khi sẵn sàng trở lại với hẹn hò,

she found a lump in her other breast

một khối u khác xuất hiện ở phần ngực còn lại,

and had to do it all over again.

và cô ấy phải bắt đầu lại mọi thứ một lần nữa.

Kathy recovered, though,

Dù vậy, Katy đã hồi phục,

and she was eager to resume her search for a husband

và sẵn sàng để tiếp tục tìm chồng,

as soon as her eyebrows grew back in.

ngay khi hàng lông mày của cô mọc trở lại.

When you're going on first dates in New York City,

Khi hẹn hò lần đầu ở New York,

you need to be able to express a wide range of emotions.

bạn cần nó để bộc lộ mọi cảm xúc.

(Laughter)

(Cười)

Soon afterwards, she met Rich and fell in love.

Nhanh chóng, cô ấy gặp và phải lòng Rich.

The relationship was everything she hoped it would be.

Mối quan hệ diễn ra như cô kỳ vọng.

Six months later,

Sáu tháng sau,

after a lovely weekend in New England,

sau một cuối tuần nồng cháy ở New England,

Rich made reservations at their favorite romantic restaurant.

Rich đặt bàn ở nhà hàng yêu thích của họ.

Kathy knew he was going to propose,

Kathy biết anh ấy sẽ cầu hôn.

and she could barely contain her excitement.

và không thể kìm nén sự hân hoan.

But Rich did not propose to Kathy that night.

Nhưng Rich không hề cầu hôn,

He broke up with her.

Anh ta nói lời chia tay.

As deeply as he cared for Kathy -- and he did --

Dù dành sự quan tâm sâu sắc cho Katy,

he simply wasn't in love.

anh ấy không hề yêu cô.

Kathy was shattered.

Katy vỡ vụn.

Her heart was truly broken, and she now faced yet another recovery.

Trái tim cô thực sự tan nát, và giờ phải đối mặt với quá trình hồi phục khác.

But five months after the breakup,

Năm tháng sau khi chia tay,

Kathy still couldn't stop thinking about Rich.

Kathy vẫn không thể ngừng nghĩ về Rich.

Her heart was still very much broken.

Trái tim cô vẫn rất đau đớn.

Câu hỏi đặt ra là:

The question is:

Why?

Tại sao?

Why was this incredibly strong and determined woman

Tại sao người phụ nữ mạnh mẽ và quyết đoán này

unable to marshal the same emotional resources

lại không thể gợi lại nguồn cảm xúc tích cực

that got her through four years of cancer treatments?

đã giúp cô vượt qua bốn năm điều trị ung thư?

Why do so many of us flounder

Tại sao rất nhiều người chúng ta phải chật vật

when we're trying to recover from heartbreak?

khi cố để chữa lành trái tim tan vỡ?

Tại sao phương thức thích ứng

Why do the same coping mechanisms

that get us through all kinds of life challenges

đã giúp ta vượt qua vô vàn thử thách trong cuộc sống

fail us so miserably when our heart gets broken?

lại vô dụng trước một trái tim bị tổn thương?

In over 20 years of private practice,

Trong suốt 20 năm điều trị bệnh nhân,

I have seen people of every age and background

tôi đã thấy nhiều người từ nhiều độ tuổi và hoàn cảnh

face every manner of heartbreak,

đối mặt với nhiều trạng thái tan vỡ,

and what I've learned is this:

và điều tôi học được là:

when your heart is broken,

Khi trái tim ta tan vỡ,

the same instincts you ordinarily rely on

bản năng mà bạn thường dựa vào

will time and again lead you down the wrong path.

sẽ được khơi dậy và một lần nữa khiến bạn đi sai đường.

You simply cannot trust what your mind is telling you.

Bạn chỉ đơn giản là không thể tin những gì tâm trí đang nói cho bạn nghe.

For example, we know from studies of heartbroken people

Ví dụ, ta đều biết từ các nghiên cứu về người đau khổ

that having a clear understanding of why the relationship ended

rằng nhận thức rõ ràng về lý do kết thúc mối quan hệ

is really important for our ability to move on.

là rất quan trọng để có thể bước tiếp.

Yet time and again,

Theo thời gian,

when we are offered a simple and honest explanation

khi có được lời giải thích thẳng thắn và chân thành

like the one Rich offered Kathy,

giống như điều Rich đã làm với Kathy,

we reject it.

chúng ta lại khước từ chúng.

Heartbreak creates such dramatic emotional pain,

Tan vỡ tạo ra một nỗi đau về cảm xúc,

our mind tells us the cause must be equally dramatic.

và tâm trí bảo ta rằng lý do đằng sau chắc chắn phải rất phức tạp.

And that gut instinct is so powerful,

Và bản năng đó mạnh mẽ đến độ,

it can make even the most reasonable and measured of us

nó khiến cho phần lý do hợp lý nhất của chúng ta

come up with mysteries and conspiracy theories

trở nên bí ẩn, dựng nên những giả thuyết lớn lao vốn dĩ không hiện hữu.

where none exist.

Kathy became convinced something must have happened

Kathy khăng khăng rằng có điều gì đó đã xảy ra

during her romantic getaway with Rich

trong cuối tuần hẹn hò với Rich

that soured him on the relationship,

khiến anh ấy rời bỏ mối quan hệ này,

and she became obsessed with figuring out what that was.

và cô bị ám ảnh về việc tìm ra lý do đó.

And so she spent countless hours

Và cô ấy dành vô số thời gian

going through every minute of that weekend in her mind,

hồi tưởng lại từng phút của kỳ cuối tuần ấy,

searching her memory for clues that were not there.

để tìm lại trong ký ức một manh mối vốn không tồn tại.

Kathy's mind tricked her into initiating this wild goose chase.

Tâm trí của Kathy đánh lừa cô ấy.

But what compelled her to commit to it for so many months?

Nhưng điều gì đã khiến cô ấy làm điều đó trong suốt hàng tháng trời?

Heartbreak is far more insidious than we realize.

Trái tim tan vỡ thì giả dối hơn ta tưởng.

There is a reason we keep going down one rabbit hole after another,

Có một lý do khiến ta bước tiếp thời kì hỗn loạn này đến thời kì hỗn loạn khác.

even when we know it's going to make us feel worse.

thậm chí, ngay cả khi biết nó sẽ làm ta cảm thấy tệ hơn.

Brain studies have shown

Nghiên cứu về não bộ cho thấy việc rút khỏi tình yêu lãng mạn

that the withdrawal of romantic love

activates the same mechanisms in our brain that get activated

kích hoạt trong não chúng ta cùng một cơ chế

when addicts are withdrawing from substances like cocaine or opioids.

như khi người nghiện phải cai các chất như cocaine hoặc opioid.

Kathy was going through withdrawal.

Kathy đã trải qua quá trình rút lui.

And since she could not have the heroin of actually being with Rich,

Và vì cô ấy không thể có heroin từ việc ở cạnh Rich,

her unconscious mind chose the methadone of her memories with him.

vô thức đã chọn methadone của ký ức cô với anh ta.

Bản năng nói với cô cô đã cố gắng để giải quyết một bí ẩn,

Her instincts told her she was trying to solve a mystery,

but what she was actually doing

nhưng những gì cô ấy thực sự làm là vật vã tìm thuốc.

was getting her fix.

Đây là điều làm cho đau lòng rất khó chữa.

This is what makes heartbreak so difficult to heal.

Addicts know they're addicted.

Người nghiện biết rằng họ đang nghiện.

They know when they're shooting up.

Họ biết khi nào họ đang chích.

But heartbroken people do not.

Nhưng người có trái tim tan vỡ lại không.

But you do now.

Nhưng giờ thì bạn biết rồi đấy.

And if your heart is broken, you cannot ignore that.

Và nếu tim bạn tan vỡ, bạn không thể phớt lờ nó.

You have to recognize that, as compelling as the urge is,

Bạn phải công nhận nó, như sự thôi thúc không thể cưỡng lại,

with every trip down memory lane, every text you send,

với mỗi lần nhớ lại, mọi tin nhắn bạn gửi,

every second you spend stalking your ex on social media,

mỗi giây bạn dành để theo dõi người cũ trên mạng xã hội,

you are just feeding your addiction,

bạn chỉ đang nuôi cơn nghiện,

deepening your emotional pain

làm nỗi đau thêm sâu

and complicating your recovery.

và làm con đường đến sự chữa lành thêm phức tạp.

Getting over heartbreak is not a journey.

Vượt qua đau khổ không phải là một cuộc hành trình.

It's a fight, and your reason is your strongest weapon.

Đó là một cuộc chiến, và lý trí của bạn là vũ khí mạnh nhất.

There is no breakup explanation that's going to feel satisfying.

Không có lời giải thích chia tay nào sẽ làm bạn thấy thỏa mãn.

No rationale can take away the pain you feel.

Không lập luận nào có thể xoa dịu nỗi đau.

So don't search for one, don't wait for one,

Vì vậy, đừng tìm kiếm, đừng chờ đợi,

just accept the one you were offered or make up one yourself

hãy hấp nhận lí do được cung cấp hoặc tự bịa ra

and then put the question to rest,

và sau đó, ngưng đặt câu hỏi,

because you need that closure to resist the addiction.

bởi vì bạn cần chấm dứt nó để chống lại cơn nghiện

And you need something else as well:

Và bạn cần vài thứ nữa như là:

you have to be willing to let go,

sẵn lòng buông bỏ,

to accept that it's over.

chấp nhận chuyện đã qua.

Otherwise, your mind will feed on your hope

Nếu không, tâm trí của bạn sẽ nuôi hy vọng

and set you back.

và làm bạn quay lại như cũ.

Hope can be incredibly destructive when your heart is broken.

Hy vọng có sức phá huỷ đáng gờm khi trái tim bạn tan vỡ.

Trái tim tan vỡ là bậc thầy thao túng.

Heartbreak is a master manipulator.

The ease with which it gets our mind to do the absolute opposite

Cảm giác thoải mái dẫn dắt ta làm điều ngược lại hoàn toàn

of what we need in order to recover

về những gì ta cần để phục hồi thì có sức hấp dẫn khó cưỡng.

is remarkable.

One of the most common tendencies we have when our heart is broken

Một trong những xu hướng phổ biến nhất khi tim tan vỡ

is to idealize the person who broke it.

là lý tưởng hóa người đã làm vỡ nó.

We spend hours remembering their smile,

Chúng ta dành hàng giờ để nhớ nụ cười của họ,

how great they made us feel,

cách họ làm chúng ta hạnh phúc,

that time we hiked up the mountain and made love under the stars.

thời gian chúng ta leo núi và làm tình dưới ánh sao

All that does is make our loss feel more painful.

Tất cả làm cảm giác mất mát thêm đau đớn.

We know that.

Chúng ta biết điều đó.

Yet we still allow our mind to cycle through one greatest hit after another,

Tuy nhiên, ta vẫn cho phép tâm trí ca bài não tình hết lần này tới lần khác,

như thể ta bị bắt làm con tin bởi chính danh sách nhạc Spotify của mình.

like we were being held hostage by our own passive-aggressive Spotify playlist.

(Laughter)

(Cười)

Heartbreak will make those thoughts pop into your mind.

Đau lòng sẽ làm những suy nghĩ đó ghim sâu vào tâm trí bạn.

And so to avoid idealizing, you have to balance them out

Và để tránh việc lý tưởng hoá, bạn phải cân bằng lại

by remembering their frown, not just their smile,

bằng cách nhớ cái cau mày, chứ không chỉ là nụ cười của họ,

how bad they made you feel,

cách họ làm ta thấy tồi tệ,

the fact that after the lovemaking, you got lost coming down the mountain,

thực tế là sau khi làm tình, bạn bị lạc xuống núi,

argued like crazy and didn't speak for two days.

cãi nhau như điên và không nói chuyện hai ngày.

What I tell my patients is to compile an exhaustive list

Những gì tôi nói với bệnh nhân của mình là biên soạn một danh sách đầy đủ

of all the ways the person was wrong for you,

tất cả lỗi lầm người đó đã làm với bạn,

all the bad qualities, all the pet peeves,

tất cả những phẩm chất xấu, tất cả những thói hư,

and then keep it on your phone.

và giữ nó trên điện thoại của bạn.

(Laughter)

(Cười)

And once you have your list,

Và một khi đã có danh sách, bạn phải dùng nó.

you have to use it.

When I hear even a hint of idealizing

Khi nghe thấy một chút lý tưởng hoá

or the faintest whiff of nostalgia in a session,

hay một tí nhu nhược của nỗi nhớ lúc nào đó,

I go, "Phone, please."

tôi liền: "Đưa điện thoại đây!"

(Laughter)

(Cười)

Tâm trí bạn sẽ cố gắng nói với bạn chúng hoàn hảo.

Your mind will try to tell you they were perfect.

But they were not, and neither was the relationship.

Nhưng không phải, mối quan hệ cũng không.

And if you want to get over them, you have to remind yourself of that,

Và nếu bạn muốn vượt qua chúng, bạn phải nhắc nhở chính mình điều đó,

frequently.

một cách thường xuyên.

None of us is immune to heartbreak.

Không ai trong chúng ta miễn dịch với đau khổ.

My patient Miguel was a 56-year-old senior executive in a software company.

Bệnh nhân của tôi Miguel 56 tuổi giám đốc điều hành cấp cao công ty phần mềm.

Five years after his wife died,

Năm năm sau khi vợ mất,

he finally felt ready to start dating again.

ông ấy cuối cùng cũng sẵn sàng hẹn hò lần nữa.

He soon met Sharon,

Ông ấy sớm gặp và bị cuốn vào cơn lốc tình yêu với Sharon.

and a whirlwind romance ensued.

They introduced each other to their adult children after one month,

Họ giới thiệu nhau với con mình của họ sau một tháng,

and they moved in together after two.

và đến với nhau sau hai tháng.

When middle-aged people date, they don't mess around.

Khi người trung niên hẹn hò, họ không lằng nhằng.

It's like "Love, Actually" meets "The Fast and the Furious."

Giống như "Yêu thật lòng" gặp nhau "Quá nhanh quá nguy hiểm".

(Laughter)

(Cười)

Miguel was happier than he had been in years.

Miguel hạnh phúc hơn hơn những năm trước.

But the night before their first anniversary,

Nhưng đêm trước năm kỷ niệm đầu tiên, Sharon đã bỏ ông.

Sharon left him.

Cô đã quyết định chuyển đến Bờ Tây ở gần con cái hơn,

She had decided to move to the West Coast to be closer to her children,

and she didn't want a long-distance relationship.

và cô ấy không muốn yêu xa.

Miguel was totally blindsided and utterly devastated.

Miguel hoàn toàn bị bất ngờ và suy sụp.

He barely functioned at work for many, many months,

Ông ấy hầu như không làm việc trong nhiều, nhiều tháng,

and he almost lost his job as a result.

và suýt bị mất việc.

Another consequence of heartbreak is that feeling alone and in pain

Một hệ quả khác của trái tim tan vỡ là cảm giác một mình và đau đớn

can significantly impair our intellectual functioning,

có thể làm giảm đáng kể chức năng trí tuệ của chúng ta,

especially when performing complex tasks involving logic and reasoning.

đặc biệt khi thực hiện các tác vụ phức tạp liên quan đến logic và lý luận.

It temporarily lowers our IQ.

Nó làm giảm tạm thời chỉ số IQ của bạn.

But it wasn't just the intensity of Miguel's grief

Và không chỉ mức độ nỗi đau của Miguel

that confused his employers;

khiến sếp ông bối rối;

it was the duration.

mà còn cả thời gian diễn ra.

Miguel was confused by this as well

Miguel cũng bối rối vì điều này và thực sự khá xấu hổ vì nó.

and really quite embarrassed by it.

"What's wrong with me?" he asked me in our session.

"Mình bị sao vậy?" ông ấy hỏi tôi trong buổi họp.

"What adult spends almost a year getting over a one-year relationship?"

"Người lớn nào lại dành gần một năm chỉ để vượt qua mối quan hệ một năm?"

Actually, many do.

Thực tế có rất nhiều người như vậy.

Heartbreak shares all the hallmarks of traditional loss and grief:

Trái tim tan vỡ có tất cả các đặc điểm của mất mát và đau buồn truyền thống:

mất ngủ, suy nghĩ lệch lạc,

insomnia, intrusive thoughts,

immune system dysfunction.

rối loạn hệ thống miễn dịch.

Forty percent of people experience clinically measurable depression.

40% số người mắc trầm cảm lâm sàng.

Heartbreak is a complex psychological injury.

Đó là một chấn thương tâm lý nghiêm trọng,

It impacts us in a multitude of ways.

tác động lên chúng ta theo vô số cách.

For example, Sharon was both very social

Ví dụ, Sharon rất cởi mở và tích cực.

and very active.

She had dinners at the house every week.

Cô ấy ăn tối ở nhà mỗi tuần.

She and Miguel went on camping trips with other couples.

Cô ấy và Miguel đi cắm trại với những cặp khác.

Although Miguel was not religious,

Dù vô thần, ông vẫn đưa Sharon đến nhà thờ mỗi Chúa nhật,

he accompanied Sharon to church every Sunday,

where he was welcomed into the congregation.

nơi ông được chào đón vào hội thánh.

Miguel didn't just lose his girlfriend;

Miguel không chỉ mất bạn gái;

he lost his entire social life,

ông ấy mất toàn bộ đời sống xã hội,

cộng đồng hỗ trợ nhà thờ của Sharon.

the supportive community of Sharon's church.

He lost his identity as a couple.

Ông mất điểm nhận dạng là một cặp đôi.

Now, Miguel recognized the breakup had left this huge void in his life,

Miguel nhận ra sự chia tay đã để lại khoảng trống khổng lồ trong đời,

but what he failed to recognize

nhưng lại không nhận ra nó để lại nhiều hơn chỉ một.

is that it left far more than just one.

And that is crucial,

Và điều đó rất quan trọng,

not just because it explains why heartbreak could be so devastating,

không chỉ vì nó giải thích tại sao tan vỡ lại tệ hại đến vậy,

but because it tells us how to heal.

nhưng bởi vì nó còn cho ta biết cách để chữa lành.

To fix your broken heart,

Để chữa lành trái tim tan vỡ,

you have to identify these voids in your life and fill them,

bạn phải xác định những khoảng trống này trong cuộc sống và lấp đầy chúng,

and I mean all of them.

tất cả chúng.

The voids in your identity:

Các khoảng trống trong điểm nhận dạng:

you have to reestablish who you are and what your life is about.

bạn phải thiết lập lại bạn là ai và cuộc sống của bạn là gì.

Những khoảng trống trong xã hội

The voids in your social life,

the missing activities, even the empty spaces on the wall

các hoạt động còn thiếu, ngay cả những khoảng trống trên tường

where pictures used to hang.

nơi từng treo ảnh lứa đôi.

But none of that will do any good

Nhưng không gì hiệu quả

unless you prevent the mistakes that can set you back,

nếu bạn không ngăn chặn những sai lầm có thể cản chân bạn,

the unnecessary searches for explanations,

những tìm kiếm lời giải thích không cần thiết,

idealizing your ex instead of focusing on how they were wrong for you,

lý tưởng hóa người cũ thay vì tập trung vào lỗi sai của họ,

indulging thoughts and behaviors that still give them a starring role

những suy nghĩ và hành vi nuông chiều giữ họ ở vị trí ngôi sao

in this next chapter of your life

trong chương tiếp của cuộc đời thay vì là diễn viên quần chúng.

when they shouldn't be an extra.

Getting over heartbreak is hard,

Vượt qua đau khổ thì khó,

but if you refuse to be misled by your mind and you take steps to heal,

nhưng nếu đừng để tâm trí đánh lừa và thực hiện các bước chữa lành,

you can significantly minimize your suffering.

bạn có thể giảm thiểu đáng kể nỗi đau khổ.

And it won't just be you who benefit from that.

Và không chỉ bạn được hưởng lợi từ điều đó.

You'll be more present with your friends,

Bạn sẽ có mặt nhiều hơn với bạn bè,

more engaged with your family,

tương tác nhiều hơn với gia đình,

not to mention the billions of dollars of compromised productivity

chưa kể đến hàng tỷ đô la năng suất làm việc được cứu vớt.

in the workplace that could be avoided.

Vì vậy, nếu biết ai đó đau khổ,

So if you know someone who is heartbroken,

have compassion,

hãy động lòng trắc ẩn,

because social support has been found to be important for their recovery.

vì hỗ trợ từ bên ngoài đóng vai trò quan trọng cho sự phục hồi của họ.

And have patience,

Và hãy kiên nhẫn,

because it's going to take them longer to move on than you think it should.

bởi nó sẽ mất nhiều thời gian để vượt qua hơn bạn nghĩ.

And if you're hurting,

Và nếu đang tan vỡ, hãy nhớ điều này:

know this:

it's difficult, it is a battle within your own mind,

sẽ là khó khăn, đó là một trận chiến trong tâm trí bạn,

and you have to be diligent to win.

và bạn phải kiên trì để giành chiến thắng.

But you do have weapons.

Nhưng bạn có vũ khí. Bạn có thể chiến đấu.

You can fight.

And you will heal.

Và bạn sẽ được chữa lành.

Thank you.

Xin cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)