Dare to disagree | Margaret Heffernan

Margaret Heffernan: Dám bất đồng

Translator: Thu-Huong Ha Reviewer: Morton Bast

Translator: Anh Nguyễn Reviewer: Alice Dang

In Oxford in the 1950s,

Ở Oxford những năm 50 của thế kỷ 20,

there was a fantastic doctor, who was very unusual,

có 1 vị bác sĩ rất tuyệt vời,một người rất không bình thường,

named Alice Stewart.

tên là Alice Stewart.

And Alice was unusual partly because, of course,

Và Alice khác thường phần lớn tất nhiên bởi vì

she was a woman, which was pretty rare in the 1950s.

cô ấy là phụ nữ, một điều rất hiếm trong thập niên 50.

And she was brilliant, she was one of the,

Cô ấy rất thông minh, cô ấy là một trong những

at the time, the youngest Fellow to be elected to the Royal College of Physicians.

người trẻ tuổi nhất vào lúc bấy giờ được chọn vào Đại học bác sĩ Hoàng gia.

She was unusual too because she continued to work after she got married,

Cô ấy khác thường cũng bởi do cô ấy tiếp tục làm việc sau khi kết hôn,

after she had kids,

sau khi sinh con,

and even after she got divorced and was a single parent,

và thậm chí sau khi cô ấy ly hôn và trở thành một bà mẹ đơn thân,

she continued her medical work.

cô ấy vẫn tiếp túc công việc y khoa của mình.

And she was unusual because she was really interested in a new science,

Cô ấy khác thường bởi lẽ cô ấy rất hứng thú với ngành khoa học mới,

the emerging field of epidemiology,

lĩnh vực mới nổi về dịch tễ học,

the study of patterns in disease.

công trình nghiên cứu về cấu trúc bệnh tật.

But like every scientist, she appreciated

Thế nhưng giống như những nhà khoa học khác,cô ấy biết rằng

that to make her mark, what she needed to do

để làm nên dấu ấn riêng, những gì cô ấy cần làm

was find a hard problem and solve it.

là tìm một vấn đề khó và giải quyết nó.

The hard problem that Alice chose

Vấn đề khó khăn mà Alice đã chọn

was the rising incidence of childhood cancers.

là sự gia tăng tỉ lệ mắc phải căn bệnh ung thư thời trẻ.

Most disease is correlated with poverty,

Phần lớn bệnh tật thì có mối tương quan với sự nghèo đói,

but in the case of childhood cancers,

tuy nhiên trong trường hợp của ung thư thời niên thiếu,

the children who were dying seemed mostly to come

những trẻ em đang chết dần dường như phần lớn xuất thân

from affluent families.

từ những gia đình giàu có.

So, what, she wanted to know,

Vì vậy, cô ấy muốn biết

could explain this anomaly?

làm sao có thể giải thích được điều không bình thường này ?

Now, Alice had trouble getting funding for her research.

Lúc ấy, Alice đã gặp rắc rối với việc gây quỹ cho dự án nghiên cứu của mình.

In the end, she got just 1,000 pounds

Cuối cùng, cô ấy chỉ nhận được 1.000 bảng

from the Lady Tata Memorial prize.

từ giải thưởng ghi nhận của quý bà Tata.

And that meant she knew she only had one shot

Và điều đó có nghĩa là cô ấy biết mình chỉ có một cơ hội

at collecting her data.

trong việc thu thập dữ liệu.

Now, she had no idea what to look for.

Cô ấy không biết phải tìm kiếm những gì.

This really was a needle in a haystack sort of search,

Điều này thực sự là như mò kim đáy bể,

so she asked everything she could think of.

vì vậy cô ấy hỏi tất cả thứ mà cô ấy có thể nghĩ ra.

Had the children eaten boiled sweets?

Bọn trẻ đã ăn kẹo làm bằng mật đường phải không?

Had they consumed colored drinks?

Chúng đã uống thức uống có phẩm màu phải không?

Did they eat fish and chips?

Chúng đã ăn cá và khoai tây chiên chứ?

Did they have indoor or outdoor plumbing?

Chúng có hệ thống nước bên trong hay bên ngoài?

What time of life had they started school?

Vào khoảng thời gian nào thì chúng bắt đầu đi học?

And when her carbon copied questionnaire started to come back,

và khi nào bản sao bảng câu hỏi bắt đầu được trả về,

one thing and one thing only jumped out

một thứ và chỉ một thứ trở nên đang chú ý

with the statistical clarity of a kind that

với sự rõ ràng về mặt số liệu mà

most scientists can only dream of.

hầu hết các nhà khoa học chỉ có thể ước ao có đơcj.

By a rate of two to one,

Với tỉ lệ 2:1,

the children who had died

những đứa trẻ đã chết

had had mothers who had been X-rayed when pregnant.

thường có những người mẹ được kiểm tra bằng tia X-quang trong khi mang thai.

Now that finding flew in the face of conventional wisdom.

Công nghệ mới ấy ảnh hưởng trực tiếp đến quan niệm truyền thống.

Conventional wisdom held

Quan niệm truyền thống rằng

that everything was safe up to a point, a threshold.

mọi thứ an toàn đến một điểm giới hạn nào đó, một ngưỡng cửa nào đó.

It flew in the face of conventional wisdom,

Vấn đề là ở quan niệm thời ấy,

which was huge enthusiasm for the cool new technology

khi mà công nghệ mới luôn được ưa chuộng,

of that age, which was the X-ray machine.

kể cả máy chụp X-quang.

And it flew in the face of doctors' idea of themselves,

Và nó lan truyền rộng rãi tới cả quan niệm của các bác sĩ,

which was as people who helped patients,

những người giúp đỡ bệnh nhân.

they didn't harm them.

Họ nghĩ máy X-quang sẽ không có ảnh hưởng xấu.

Nevertheless, Alice Stewart rushed to publish

Tuy nhiên, Alice Stewart vội vã cho xuất bản

her preliminary findings in The Lancet in 1956.

những phát hiện sơ bộ của mình trong cuốn "Lưỡi trích" năm 1956

People got very excited, there was talk of the Nobel Prize,

Mọi người rất hào hứng, thậm chí nhắc đến giải Nobel,

and Alice really was in a big hurry

và Alice thực sự rất vội vàng

to try to study all the cases of childhood cancer she could find

để cố gắng nghiên cứu tất cả các trường hợp về ung thư thời trẻ mà cô ấy có thể tìm

before they disappeared.

trước khi chúng biến mất.

In fact, she need not have hurried.

Thực chất, cô ấy không cần phải vội.

It was fully 25 years before the British and medical --

Khoảng thời gian 25 năm sau khi người Anh và y khoa--

British and American medical establishments

y khoa của Mỹ và Anh đã công bố

abandoned the practice of X-raying pregnant women.

chối bỏ sự thực hành chụp X-quang đối với phụ nữ mang thai.

The data was out there, it was open, it was freely available,

Dữ liệu này được công bố ra ngoài, hoàn toàn mở,và có sẵn.

but nobody wanted to know.

nhưng không một ai muốn biết về nó.

A child a week was dying,

Một đứa trẻ 1 tuần tuổi đã chết,

but nothing changed.

nhưng chẳng có thứ gì thay đổi cả.

Openness alone can't drive change.

Tính mở bàn thân nó không thể thúc đẩy sự thay đổi.

So for 25 years Alice Stewart had a very big fight on her hands.

Vì vậy trong 25 năm qua Alice Stewart đã nắm trong tay một cuộc chiến rất lớn.

So, how did she know that she was right?

Vậy, làm cách nào mà cô ấy biết cô ấy đã đúng?

Well, she had a fantastic model for thinking.

Cô ấy đã có một lối suy nghĩ rất lạ.

She worked with a statistician named George Kneale,

Cô ấy đã làm việc với nhà thống kê tên George Kneale,

and George was pretty much everything that Alice wasn't.

và George là người hội đủ tất cả những thứ mà Alice không có.

So, Alice was very outgoing and sociable,

Trong khi Alice là người hướng ngoại và hòa đồng

and George was a recluse.

thì George là người sống ẩn dật.

Alice was very warm, very empathetic with her patients.

Alice thì sôi nổi,nhiệt tình,đồng cảm với bệnh nhân.

George frankly preferred numbers to people.

George thì chỉ lạnh lùng đếm số người.

But he said this fantastic thing about their working relationship.

Tuy nhiên ông ấy đã noi về điều tuyệt vời về mối quan hệ công việc của họ.

He said, "My job is to prove Dr. Stewart wrong."

Ông ấy nói "Công việc của tôi là chứng minh bác sĩ Stewart đã sai".

He actively sought disconfirmation.

Ông ấy khẩn trương tìm sự bác bỏ lý thuyết ấy!

Different ways of looking at her models,

Có nhiều cách khác nhau để tiếp cận với mô hình của cô ấy,

at her statistics, different ways of crunching the data

với những con số thống kê, có nhiều cách tiêu thụ những dữ liệu

in order to disprove her.

để chứng minh cô ấy sai.

He saw his job as creating conflict around her theories.

Ông ấy hiểu công việc của mình là tạo ra những bất đồng xung quanh lý thuyết của Alice.

Because it was only by not being able to prove

Bởi vì chỉ khi không chức minh được

that she was wrong,

rằng cô ấy sai,

that George could give Alice the confidence she needed

George mới có thể đem lại sự tự tin mà Alice cần

to know that she was right.

để biết rằng cô ấy đúng.

It's a fantastic model of collaboration --

Đó là kiểu mẫu hợp tác tuyệt vời --

thinking partners who aren't echo chambers.

những đối tác không dập khuôn nhau.

I wonder how many of us have,

Tôi tự hỏi có bao nhiêu người trong chúng ta có,

or dare to have, such collaborators.

hoặc dám có những người hợp tác như thế.

Alice and George were very good at conflict.

Alice and George rất giỏi trong tranh cãi.

They saw it as thinking.

Họ xem nó như một dạng suy nghĩ.

So what does that kind of constructive conflict require?

Vậy thì cuộc tranh cãi mang tính xây dựng kiểu như vậy cần gì?

Well, first of all, it requires that we find people

Trước tiên, nó yêu cầu rằng chúng ta phải tìm ra những người

who are very different from ourselves.

khác biệt so với chúng ta.

That means we have to resist the neurobiological drive,

Đó có nghĩa là chúng ta phải cưỡng lại những thôi thúc trong sinh học thần kinh

which means that we really prefer people mostly like ourselves,

rằng chúng ta thực sự thích những người rất giống mình hơn,

and it means we have to seek out people

và nó có nghĩa là chúng ta phải tìm ra người

with different backgrounds, different disciplines,

với hoàn cảnh khác, với những quy tắc kỷ luật khác,

different ways of thinking and different experience,

cách suy nghĩ khác nhau và cả kinh nghiệm khác nhau,

and find ways to engage with them.

và tìm ra cách để ăn khớp với chúng.

That requires a lot of patience and a lot of energy.

Điều đó cần nhiều sự kiên nhẫn và năng lượng.

And the more I've thought about this,

Và càng suy nghĩ về điều này,

the more I think, really, that that's a kind of love.

tôi càng nghĩ đó là một dạng của tình yêu.

Because you simply won't commit that kind of energy

Bởi vì đơn giản bạn không cần phải gắn chặt với loại năng lượng

and time if you don't really care.

và thời gian như thế nếu bạn không thực sự quan tâm đến nó.

And it also means that we have to be prepared to change our minds.

Nó cũng có nghĩa là bạn phải chuẩn bị cho sự thay đổi về mặt tinh thần.

Alice's daughter told me

Con gái của Alice đã nói với tôi rằng

that every time Alice went head-to-head with a fellow scientist,

cứ mỗi lần Alice phải đối đầu với những nhà khoa học cộng sự,

they made her think and think and think again.

họ bắt cô ấy phải nghĩ,nghĩ và suy nghĩ một lần nữa

"My mother," she said, "My mother didn't enjoy a fight,

Cô ấy nói rằng "Mẹ của tôi không hề thích cãi nhau,

but she was really good at them."

nhưng bà ấy lại rất giỏi việc đó."

So it's one thing to do that in a one-to-one relationship.

Vì vậy đó là điều cần phải làm trong mối quan hệ một đối một.

But it strikes me that the biggest problems we face,

Tuy nhiên nó thật sự làm tôi ngạc nhiên là vấn đề lớn nhất mà chúng ta phải đối mặt,

many of the biggest disasters that we've experienced,

rất nhiều những tham họa to lớn nhất mà chúng ta từng trải qua,

mostly haven't come from individuals,

hầu hết không xuất phát từ cá nhân,

they've come from organizations,

chúng xuất phát từ những tổ chức,

some of them bigger than countries,

một vài trong số đó lớn hơn cả những quốc gia.

many of them capable of affecting hundreds,

rất nhiều trong số đó có thể ảnh hưởng đến hàng trăm,

thousands, even millions of lives.

hàng ngàn, thậm chí là hàng triệu sự sống.

So how do organizations think?

Vậy những tổ chức này nghĩ như thế nào?

Well, for the most part, they don't.

Thật ra đối với hầu hết vấn đề,họ không nghĩ gì cả.

And that isn't because they don't want to,

Và đó không phải do họ không muốn,

it's really because they can't.

thực sự thì họ không thể.

And they can't because the people inside of them

Và họ không thể bởi vì con người bên trong họ

are too afraid of conflict.

quá sợ phải tranh luận.

In surveys of European and American executives,

Trong những cuộc khảo sát của những nhà điều hành Mỹ và châu Âu,

fully 85 percent of them acknowledged

khoảng 85% trong số họ thừa nhận

that they had issues or concerns at work

rằng họ có những vấn đề hoặc những mối bận tâm trong công việc

that they were afraid to raise.

mà họ sợ phải đối mặt

Afraid of the conflict that that would provoke,

Sợ những xung đột chọc giận người khác,

afraid to get embroiled in arguments

sợ bị lôi kéo vào các cuộc tranh cãi

that they did not know how to manage,

mà họ không biết cách xoay sở,

and felt that they were bound to lose.

và cảm thấy rằng họ gần như sắp thất bại.

Eighty-five percent is a really big number.

85% thực sự là một con số lớn.

It means that organizations mostly can't do

Nó có nghĩa là các tổ chức hầu như không thể làm

what George and Alice so triumphantly did.

những gì mà George và Alice đã làm thành công.

They can't think together.

Họ không thể suy nghĩ cùng nhau.

And it means that people like many of us,

Và nó có nghĩa là nhiều người giống như chúng ta,

who have run organizations,

những người đang điều hành những tổ chức,

and gone out of our way to try to find the very best people we can,

và cố gắng hết sức để tìm ra những người tốt nhất mà họ có thể,

mostly fail to get the best out of them.

hầu như đều thất bại trong việc tận dụng hết bọn họ.

So how do we develop the skills that we need?

Vậy thì làm sao để chúng ta có thể phát triển những kỹ năng mà chúng ta cần?

Because it does take skill and practice, too.

Bởi vì nó cũng cần phải có kỹ năng và sự thực hành nữa.

If we aren't going to be afraid of conflict,

Nếu chúng ta không sợ tranh luận,

we have to see it as thinking,

chúng ta phải xem chúng như là một dạng suy nghĩ,

and then we have to get really good at it.

và sau đó chúng ta phải làm cho thật tốt.

So, recently, I worked with an executive named Joe,

Dạo gần đây, tôi đã làm việc với một nhà điều hành tên Joe,

and Joe worked for a medical device company.

và Joe đã làm việc cho một công ty về thiết bị y tế.

And Joe was very worried about the device that he was working on.

Joe lo lắng về các thiết bị anh ấy đang làm việc.

He thought that it was too complicated

Anh ấy nghĩ rằng nó quá phức tạp

and he thought that its complexity

và cho rằng sự phức tạp của nó

created margins of error that could really hurt people.

tạo ra vô số lỗi mà có thể thực sự làm tổn thương đến con người

He was afraid of doing damage to the patients he was trying to help.

Anh ấy sợ làm tổn thương đến những bệnh nhân mà anh ấy đang cố giúp đỡ.

But when he looked around his organization,

Nhưng khi anh ấy xem xét về tổ chức của anh ấy

nobody else seemed to be at all worried.

chẳng ai khác ngoài anh ta lo lắng về chyện đó.

So, he didn't really want to say anything.

Vì vậy anh ấy thực sự không muốn nói bất kỳ điều gì.

After all, maybe they knew something he didn't.

Sau tất cả, có lẽ họ biết có thứ gì đó anh ấy không làm được.

Maybe he'd look stupid.

Có thể anh ấy việc đó là ngốc nghếch.

But he kept worrying about it,

Nhưng anh ấy vẫn tiếp tục lo lắng về chuyện này,

and he worried about it so much that he got to the point

và anh ấy lo lắng về nó nhiều đến nỗi anh ta đi đến suy nghĩ

where he thought the only thing he could do

rằng thứ duy nhất anh ta có thể làm

was leave a job he loved.

là rời bỏ công việc mà mình yêu quý.

In the end, Joe and I found a way

Cuối củng, Joe và tôi đã tìm ra giải pháp

for him to raise his concerns.

để thể hiện sự quan tâm của anh ý.

And what happened then is what almost always

Và chuyện đã xảy ra chính là những gì thường xảy ra

happens in this situation.

đã từng trong tình huống này.

It turned out everybody had exactly the same

Sự thật là mọi người chính xác cũng có

questions and doubts.

những câu hỏi và mối nghi ngờ tương tự.

So now Joe had allies. They could think together.

Kể từ bây giờ Joe đã có "đồng minh". Họ có thể suy nghĩ cùng nhau.

And yes, there was a lot of conflict and debate

Vâng, có rất nhiều sự xung đột, tranh cãi

and argument, but that allowed everyone around the table

và tranh luận, nhưng điều đó cho phép mọi người

to be creative, to solve the problem,

cùng chung một nhóm có thể sáng tạo, giải quyết vấn đề

and to change the device.

và thay đổi thiết bị ấy.

Joe was what a lot of people might think of

Joe là kiểu người mà nhiều người có thể nghĩ tới

as a whistle-blower,

như là một người chỉ ra điều sai.

except that like almost all whistle-blowers,

ngoại trừ việc: gần giống như tất cả các người chỉ ra điều sai khác,

he wasn't a crank at all,

anh ấy không hề là một người kỳ quặc chút nào,

he was passionately devoted to the organization

anh ấy cống hiến nhiệt thành cho tổ chức

and the higher purposes that that organization served.

và cho những mục đích cao hơn mà tổ chức cố gắng thực hiện.

But he had been so afraid of conflict,

Nhưng anh ấy đã từng sợ tranh cãi,

until finally he became more afraid of the silence.

cho đến khi cuối cùng anh ấy trở nên sợ hãi hơn về sự im lặng.

And when he dared to speak,

Và khi anh ấy dám nói.

he discovered much more inside himself

anh ấy đã khám phá ra nhiều điều hơn bên trong con người mình

and much more give in the system than he had ever imagined.

và cống hiến nhiều hơn cho hệ thống mà anh ấy chưa từng tưởng tượng ra.

And his colleagues don't think of him as a crank.

Đồng nghiệp không nghĩ anh ấy là một kẻ lập dị.

They think of him as a leader.

Họ nghĩ anh ấy như một người lãnh đạo.

So, how do we have these conversations more easily

Vì vậy làm sao để chúng ta có những cuộc đối thoại dễ dàng

and more often?

và thường xuyên hơn?

Well, the University of Delft

Đại học Delft

requires that its PhD students

yêu cầu rằng những sinh viên theo học học vị tiến sĩ

have to submit five statements that they're prepared to defend.

phải nộp lên năm lời trình bày mà họ chuẩn bị để biện hộ.

It doesn't really matter what the statements are about,

Vấn đề không phải là những lời trình bày đó là gì

what matters is that the candidates are willing and able

mà vấn đề ở chỗ những ứng cử viên có sẵn sàng và có khả năng

to stand up to authority.

để chống đối lãnh đạo không.

I think it's a fantastic system,

Tôi nghĩ đó là một hệ thống tuyệt vời,

but I think leaving it to PhD candidates

nhưng tôi nghĩ việc để lại nó cho những sinh viên ấy

is far too few people, and way too late in life.

thì thật là xa cách với quá nhiều người người, và quá muộn trong cuộc sống.

I think we need to be teaching these skills

Tôi nghĩ chúng ta cần dạy về những kỹ năng này

to kids and adults at every stage of their development,

cho trẻ con và người lớn ở mỗi giai đoạn phát triển,

if we want to have thinking organizations

nếu họ muốn có những tổ chức biết suy nghĩ

and a thinking society.

và một xã hội biết suy nghĩ.

The fact is that most of the biggest catastrophes that we've witnessed

Sự thật là hầu hết những tai họa lớn nhất mà chúng ta từng chứng kiến

rarely come from information that is secret or hidden.

hiếm khi xuất phát từ thông tin được giữ bí mật hoặc bị giấu đi.

It comes from information that is freely available and out there,

Nó đến từ những thông tin có sẵn và được trưng ra cho mọi người,

but that we are willfully blind to,

nhưng chúng ta lại cố gắng lờ nó đi,

because we can't handle, don't want to handle,

bởi vì chúng ta không thể giải quyết, không muốn giải quyết,

the conflict that it provokes.

những tranh cãi được khơi mào.

But when we dare to break that silence,

Nhưng khi chúng ta dám phá vỡ sự im lặng,

or when we dare to see,

hoặc chúng ta dám suy nghĩ,

and we create conflict,

và tạo ra những cuôc tranh cãi,

we enable ourselves and the people around us

chúng ta có thể cho phép bản thân và những người xung quanh

to do our very best thinking.

suy nghĩ một cách tốt nhất.

Open information is fantastic,

Những thông tin có tính mở rất tuyệt,

open networks are essential.

tạo dựng mối quan hệ mở rất cần thiết.

But the truth won't set us free

Thế nhưng sự thật sẽ không để chúng ta yên

until we develop the skills and the habit and the talent

đến khi nào chúng ta phát triển được những kỹ năng, thói quen, tài năng

and the moral courage to use it.

và sự dũng cảm để sử dụng chúng.

Openness isn't the end.

Sự mở không phải là kết thúc.

It's the beginning.

Nó là sự bắt đầu.

(Applause)

(Vỗ tay)