Andrew Bastawrous: Get your next eye exam on a smartphone

Andrew Bastawrous: Bir sonraki göz muayenenizi akıllı telefonla olun

Çeviri: Firat S. Gözden geçirme: güney örnek

There are 39 million people in the world

Dünya'da 39 milyon

who are blind.

görme engelli insan var.

Eighty percent of them

Onların %80'i

are living in low-income countries such as Kenya,

Kenya gibi düşük gelirli ülkelerde yaşıyorlar

and the absolute majority

ve çok büyük bir kısmı

do not need to be blind.

görme engelli olmak zorunda değil.

They are blind from diseases

Onlar, tamamıyla tedavi edilebilir

that are either completely curable or preventable.

ya da önlenebilir hastalıklardan dolayı görme engelliler.

Knowing this, with my young family,

Ailem ve ben bunu öğrendiğimizde,

we moved to Kenya.

Kenya'ya taşındık.

We secured equipment,

Büyük Rift Vadisi boyunca

funds, vehicles, we trained a team,

yüz kadar klinik açtık;

we set up a hundred clinics throughout

ekipman, fon ve araçlar temin ettik,

the Great Rift Valley

bir ekip eğittik,

to try and understand a single question:

tek bir soruyu anlamak için:

why are people going blind,

insanlar niçin görme yetilerini kaybediyorlar

and what can we do?

ve biz bunun için ne yapabiliriz?

The challenges were great.

Zorluklar inanılmazdı.

When we got to where we were going,

Gideceğimiz yere vardığımızda,

we set up our high-tech equipment.

yüksek teknoloji ekipmanlarımızı kurduk.

Power was rarely available.

Elektrik bulmak çok zordu.

We'd have to run our equipment

Ekipmanlarımız için gerekli olan elektriği

from petrol power generators.

dizel jeneratörlerden sağladık.

And then something occurred to me:

Sonra aklıma bir şey geldi:

There has to be an easier way,

Daha kolay bir yol olmalıydı

because it's the patients who are the most in need

çünkü bu göz bakımına

of access to eye care

en çok ihtiyaç duyanlar

who are the least likely to get it.

ona en zor ulaşanlardı.

More people in Kenya,

Kenya ve Sahra altındaki bölgelerde

and in sub-Saharan Africa,

yaşayan bir çok insan

have access to a mobile phone

temiz içme suyundan çok

than they do clean running water.

cep telefonu erişimine sahip.

So we said, could we harness

Dolayısıyla düşündük ki, acaba

the power of mobile technology

mobil teknolojinin gücünü kullanarak

to deliver eye care in a new way?

göz bakımını bu insanlara ulaştırmak mümkün mü?

And so we developed Peek,

Ve böylelikle PEEK'i oluşturduk.

a smartphone [system] that enables

PEEK, toplum sağlığı için çalışanlara

community healthcare workers

göz bakımını her yere ulaştırmaya olanak tanıyan

and empowers them to deliver eye care everywhere.

bir akıllı telefon uygulaması.

We set about replacing traditional hospital equipment,

İşe iri, narin ve pahalı olan klasik hastane ekipmanlarını;

which is bulky, expensive and fragile,

her yaşa ve her dile kolaylıkla uygulanabilir ve test edilebilir olan ,

with smartphone apps and hardware

akıllı telefon uygulamaları

that make it possible to test anyone

ve donanımlarla

in any language and of any age.

değiştirerek başladık.

Here we have a demonstration

İşte üç aylık bir bebeğin görüşünü

of a three-month-old having their vision

uygulama ve göz izleyici kullanarak

accurately tested using an app and an eye tracker.

nasıl tam anlamıyla test ettiğimizin bir görseli.

We've got many trials going on

Toplum içerisinde ve okullarda devam eden birçok çalışmamız var

in the community and in schools,

ve bu dersler boyunca öğrendiklerimiz sayesinde

and through the lessons that we've learned in the field,

şunu farkettik ;

we've realized it's extremely important

araştırdığımız test verilerini insanlarla,

to share the data in non-medical jargon

tıbbi olmayan bir jargonla,

so that people understand

paylaşmak onların bu süreci anlamaları

what we're examining and what that means to them.

ve bunun onlar için ne anlama geldiğini anlamaları çok önemli.

So here, for example,

Burada örnek olarak

we use our sight sim application,

görüş similatörünü kullandık.

once your vision has been measured,

Kişinin görüşü ölçüldükten sonra,

to show carers and teachers

ilgililer ve öğretmenlerle paylaşıldı ki

what the visual world is like for that person,

onlar bu insanlarla empati kurup

so they can empathize with them and help them.

onlara yardım edebilsinler.

Once we've discovered somebody has low vision,

Birinin göz bozukluğuna sahip olduğunu farkettiğimizde

the next big challenge is to work out why,

sıradaki iş bunun sebebini araştırmaktı,

and to be able to do that,

bunu yapabilmek için,

we need to have access to the inside of the eye.

gözün iç kısmına erişimimizin olması gerekti.

Traditionally, this requires expensive equipment

Genellikle, retina adlı bölgeyi araştırmak için

to examine an area called the retina.

gerekli olan aletler çok pahalıdır.

The retina is the single part of the eye that has

Retina, insan vücudu ve sağlığı hakkında

huge amounts of information about the body

büyük oranda bilgi barındıran

and its health.

gözün tek parçası.

We've developed 3D-printed,

3D yazıcıları kullanarak,

low-cost hardware

üretim masrafı 5 dolardan daha düşük olan,

that comes in at less than five dollars to produce,

akıllı telefonlara kolayca takılarak,

which can then be clipped onto a smartphone

gözün arka kısmından yüksek kaliteli

fotoğraflar alabilecek,

and makes it possible to get views

of the back of the eye

düşük maliyetli

of a very high quality.

donanımları ürettik.

And the beauty is, anybody can do it.

Ve işin güzel yanı bunu herkesin yapabilecek olması.

In our trials on over two and half thousand people,

2500'den fazla kişi üzerinde yaptığımız çalışmalarda gördük ki,

the smartphone with the add-on clip

ek bir cihaz takılmış akıllı telefonlar

is comparable to a camera

çok daha fazla maliyetli olan

that is hugely more expensive

ve taşınması çok zor olan

and hugely more difficult to transport.

fotoğraf makineleri kadar iş görmektedir.

When we first moved to Kenya,

Kenya'ya ilk taşındığımızda

we went with 150,000 dollars of equipment,

bu sağlık hizmetini sunmak için

a team of 15 people,

150.000 dolarlık ekipman

and that was what was needed to deliver health care.

ve 15 kişilik bir ekiple gitmiştik.

Now, all that's needed

Şimdi ise tek gereken

is a single person

bisikleti olan bir kişi

on a bike with a smartphone.

ve akıllı bir telefon.

And it costs just 500 dollars.

Sadece 500 dolar civarı bir maliyeti var.

The issue of power supply

Elektrik kaynağı sıkıntısı

is overcome by harnessing the power of solar.

güneş enerjisi kullanılarak çözüldü.

Our healthcare workers travel

Sağlık görevlilerimiz

with a solar-powered rucksack

güneş enerjili bir sırt çantası ile seyahat ediyor

which keeps the phone charged and backed up.

ve bu da telefonu şarj edip yedekliyor.

Now we go to the patient

Artık hiç gelmeyecek olan hastaları beklemek yerine

rather than waiting for the patient never to come.

biz hastalara gidebiliyoruz.

We go to them in their homes

Evlerine gidip,

and we give them the most comprehensive,

minimum eğitimle her hangi biri tarafından

high-tech, accurate examination,

sağlanabilecek

which can be delivered by anyone with minimal training.

en kapsamlı, teknolojik ve doğru muayeneyi yapabiliyoruz.

We can link global experts

Global uzmanları

with people in the most rural,

en kırsal yerlerdeki

difficult-to-reach places

ulaşılması güç yerlerde

that are beyond the end of the road,

yolun bittiği yerden bile uzak yerlerdeki insanların

effectively putting those experts in their homes,

evlerine etkili bir şekilde sokup

allowing us to make diagnoses

onlara tanı konulmasını

and make plans for treatment.

ve tedavi için planlar yapılmasını sağlıyoruz.

Project managers, hospital directors,

Proje yöneticileri, hastane müdürleri

are able to search on our interface

arayüzümüzde

by any parameter they may be interested in.

ilgilendikleri parametrelerle arama yapabiliyorlar.

Here in Nakuru, where I've been living,

Benim yaşadığım yer olan Nakuru'da

we can search for people

hangi hastalık olursa olsun

by whatever condition.

arama yapabiliyoruz.

Here are people who are blind

Buradaki insanlar tedavi edilebilir bir hastalık olan

from a curable condition cataract.

katarakt nedeniyle göremiyorlar.

Each red pin depicts somebody

Her bir kırmızı nokta

who is blind from a disease that is curable

tedavi edilebilir bir hastalıktan dolayı göremeyen bir insanı

and treatable, and they're locatable.

gösteriyor ve artık onların yerleri belirlenebiliyor.

We can use bulk text messaging services

Toplu mesaj göndererek

to explain that we're coming to arrange a treatment.

tedavi için geleceğimizi onlara haber verebiliyoruz.

What's more, we've learned that this is something

Dahası, öğrendik ki bu

that we haven't built just for the community

bunu toplum "için" değil

but with the community.

toplumla birlikte yaptık.

Those blue pins that drop represent

Bu mavi noktalar

elders, or local leaders,

yaşlıları ya da yerel liderleri gösteriyor,

that are connected to those people

bu kişiler yerel insanlarla bağımızı kurup

who can ensure that we can find them

onları bulabilmemizi ve

and arrange treatment.

tedavi edebilmemizi sağlıyorlar.

So for patients like Mama Wangari,

Böylece Mama Wangari gibi

who have been blind for over 10 years

10 yıldan fazla bir zamandır görme engelli olan

and never seen her grandchildren,

ve torunlarını hiç görememiş olan

for less than 40 dollars, we can restore her eyesight.

hastaları 40 doların altında bir maliyetle tedavi edebiliyoruz.

This is something that has to happen.

Bu olması gereken bir şey.

It's only in statistics

İnsanların milyonlarcasının kör olması

that people go blind by the millions.

sadece bir istatistiki bir rakamdan ibaret.

The reality is everyone goes blind on their own.

Gerçekte ise herkes kendi acı hikayesini yaşıyor.

But now, they might just be

Ama şimdi yardımdan yalnızca

a text message away from help.

bir telefon mesajı uzaktalar.

(Applause)

(Alkış)

And now because live demos are always a bad idea,

Ve şimdi de canlı demolar her zaman kötü bir fikir olduklarından,

we're going to try a live demo.

canlı bir demo yapacağız.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So here we have the Peek Vision app.

İşte burada Peek Vision uygulamamız var.

Okay, and what we're looking at here,

Burada gördüğümüz ise

this is Sam's optic nerve,

Sam'in beyninin doğrudan uzantısı olan

which is a direct extension of her brain,

optik siniri,

so I'm actually looking at her brain as we look there.

yani burada aslında onun beynine bakmış oluyoruz.

We can see all parts of the retina.

Retinanın bütün kısımlarını görmüş oluyoruz.

It makes it possible to pick up diseases

Göze doğrudan erişim olmadan görülemeyecek olan

of the eye and of the body

göz ve beden hastalıklarını,

that would not be possible without access to the eye,

sadece bir kaç dolara

and that clip-on device can be manufactured

mal olan bir eklenti cihaz ile

for just a few dollars,

teşhis etmek mümkün olmakta ve

and people can be cured of blindness,

böylece insanların körlükleri tedavi edilebilmektedir.

and I think it says a lot about us as a human race

Ve bence bir tedavi bulmak ve bunu aktaramamak

if we've developed cures and we don't deliver them.

insan ırkı olarak bizle hakkında çok şey anlatır;

But now we can.

ama şimdi bunu yapabiliyoruz.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)

...