Karen Tse: How to stop torture

Karen Tse: İşkenceye nasil dur denir

Çeviri: Tanyel Tan Gözden geçirme: osman oguz ahsen

In 1994, I walked into a prison in Cambodia,

1994'te Kamboçya'da bir hapishaneye gittim

and I met a 12-year-old boy

12 yaşında bir çoçukla tanıştım

who had been tortured

işkenceye maruz kalmıştı

and was denied access to counsel.

ve avukat verilmesine de karşı çıkılmıştı.

And as I looked into his eyes, I realized

Gözlerine baktığımda anladım ki

that for the hundreds of letters I had written

yazdiğim onca mektup arasindan,

for political prisoners, that I would never have

siyasi yükümlüler için,

written a letter for him,

hiç böyle biri için yazmamıştım.

because he was not a 12-year-old boy who

Çünkü o 12 yaşında olan çoçuk

had done something important for anybody.

birine önemli bir iş yapan biri değildi,

He was not a political prisoner.

siyasi yükümlü de değildi.

He was a 12-year-old boy who had

12 yaşında olan bu erkek çoçugu

stolen a bicycle.

sadece bisiklet çalmıştı.

What I also realized at that point was that

O an fark ettim ki

it was not only Cambodia, but

bu olanlar sadece Kamboçya'da olmuyor

of the 113

ayni zamanda 113 ülkede ve gelişen

developing countries that torture,

ekonomilerde bile işkence uygulanıyordu.

93 of these countries have all passed laws

Bu ülkelerden 93'ü hukuki prosedürlerden geçmişti

that say you have a right to a lawyer

ve herkesin avukat talep etme hakkiyla beraber

and you have a right not to be tortured.

hukuken kimseye şiddet uygulanmaması gerekiyor.

And what I recognized was that there was an

Ve o an fark ettim ki

incredible window of opportunity for us

bu bizim için önemli bir fırsattı

as a world community to come together

dünya toplumu bir araya gelerek

and end torture as an investigative tool.

araştırma aracı olarak işkencenin kullanılmasını bitirebilirdik.

We often think of torture as being

İşkence denildiğinde akla ilk gelen

political torture or reserved for

siyasilere uygulanan veya

just the worst, but, in fact,

mahsus yapılan işkenceler fakat

95 percent of torture today

işkencenin %95'i

is not for political prisoners.

siyasi yükümlülere uygulanmıyor.

It is for people who are

Masum sayilabilecek

in broken-down legal systems,

kuralları delmiş olan insanlara uygulaniyor

and unfortunately because torture is

ve maalesef işkence

the cheapest form of investigation --

soruşturmanın en ucuz yolu.

it's cheaper than having a legal system,

Yasal bir sisteme sahip olmaktan bile ucuz

cheaper than having a lawyer

avukat masraflarından

and early access to counsel --

ve devletten gelen yardımlardan bile ucuz

it is what happens most of the time.

ve çoğu zaman böyle işlemekte.

I believe today that it is possible for us

İnanıyorum ki

as a world community, if we make a decision,

bir karar verip dünya toplumu olarak

to come together and end torture

bir araya gelip araştırma aracı olarak

as an investigative tool in our lifetime,

işkencenin kullanılmasına son verebiliriz.

but it will require three things.

Fakat 3 husus üstünde durmalıyız:

First is the training, empowerment,

Öncelikle eğitim, yetkilendirme

and connection of defenders worldwide.

ve uluslararasi avukatların arasındaki bağın küvvetlenmesi.

The second is insuring that there is

İkinci olarak sistematik bir şekilde

systematic early access to counsel.

erkenden devletin avukat vermesi

And the third is commitment.

Ve 3cüsü ise yapılan işe bağlanma.

So in the year 2000,

Sene 2000'de

I began to wonder,

düşündüm ki

what if we came together?

eğer bir araya gelirsek

Could we do something

bir şeyler yapabilir miydik

for these 93 countries?

bu 93 ülke için?

And I founded International Bridges to Justice

Araştırmalarımdan International Bridges to Justice'in

which has a specific mission of

spesifik bir misyonu olduğunu buldum:

ending torture as an investigative tool

araştırma aracı olarak işkenceye dur demek

and implementing due process rights

ve insan haklarının uygulamalarını hayata geçirmek.

in the 93 countries by placing trained lawyers

Bu 93 ülke için öncelikle eğitimli,

at an early stage in police stations

erken aşamalarda karakollarda ve mahkeme

and in courtrooms.

salonlarında avukatlara ihtiyaç duyulur.

My first experiences, though, did come

İlk deneyimimi

from Cambodia, and at the time I remember

Kamboçya'da yaşadim, hatirliyorum

first coming to Cambodia and there were,

Kamboçya'ya ilk gittiğimde

in 1994, still less than

1994'te hala

10 attorneys in the country because

10 dan az avukat vardi ülkede çünkü

the Khmer Rouge had killed them all.

Khmer Rouge hepsini öldürmüştü.

And even 20 years later, there was only

Ve 20 sene sonra bile

10 lawyers in the country, so consequently

ülkede hala 10 avukat bulunmaktaydı bu yüzden,

you'd walk into a prison and

hapishaneye gittiğinde

not only would you meet 12-year-old boys,

sadece 12 yaşında bir çocukla karşılaşmazdın

you'd meet women and you'd say,

ayni zamanda bir başka kadınla ve

"Why are you here?" Women would say,

"Neden buradasın?" diye sorduğunda

"Well I've been here for 10 years because

"10 senedir buradayım çünkü kocam suç

my husband committed a crime, but they can't find him."

işledi ve onu bulamadıklarından dolayı buradayım"

So it's just a place where there was no rule of law.

Kuralların var olmadığı bir yer.

The first group of defenders came together

İlk grup savunucuları bir araya geldik

and I still remember, as I was training, I said,

ve hatırlıyorum, eğitim görürken dedim ki:

"Okay, what do you do for an investigation?"

"Peki, soruşturma için ne yapmalıyız?"

And there was silence in the class, and finally

O an sınıfta bir sessizlik oluştu, sonunda

one woman stood up, [inaudible name],

bir kadın kalktı, [anlaşılmayan isim],

and she said "Khrew," which means "teacher."

ve "Khrew" dedi, öğretmen demekti.

She said, "I have defended more than

Ve devam etti: "Yüzlerce insan

a hundred people, and I've never had to do

savundum ve hiç bir zaman

any investigation,

araştırma yapmak zorunda kalmadım

because they all come with confessions."

çünkü her zaman itirafta bulundular."

And we talked about, as a class, the fact that

Sınıfça gerçekleri tartıştık:

number one, the confessions

birinci olarak itiraf etmek

might not be reliable, but number two,

güvenilir olmayabilir ikinci olarak

we did not want to encourage the police

polisi işkenceye isteklendirmek

to keep doing this, especially

istemiyoruz çünkü

as it was now against the law.

yasalara aykırı.

And it took a lot of courage for these

Avukatları cesaretlendirmek

defenders to decide that they would

zaman aldı birlik olup

begin to stand up and support each other

birbirlerini desteklemek

in implementing these laws.

ve yasaları hayata geçirmek için.

And I still remember the first cases where

Hatırlıyorum da ilk davalarda 25 avukat

they came, all 25 together, she would

daha gelmişti kadını savunmak üzere

stand up, and they were in the back, and

en arkada oturuyorlardı ve kadini

they would support her, and the judges kept

savundular fakat hakim sürekli

saying, "No, no, no, no, we're going to do things

''Hayir, hayir, olaylari hep yaptiğimiz

the exact same way we've been doing them."

gibi ele alacağız.'' dedi

But one day the perfect case came, and it

Bir gün süper bir fırsat çıktı karşımıza,

was a woman who was a vegetable seller,

sebze satıcısı bir kadın

she was sitting outside of a house.

evinin bahçesinde oturuyordu.

She said she actually saw the person

Dediğine göre hırsızı görmüştü koşarken

run out who she thinks stole

takı veya başka bir şey

whatever the jewelry was, but the police

çalmıştı hırsız, fakat polis geldi ve kadını

came, they got her, there was nothing on her.

götürdü üstünde hiç bir delil çıkmamacasına rağmen.

She was pregnant at the time. She had

Olay zamanı kadın hamileydi ve elinde

cigarette burns on her. She'd miscarried.

sigara yanıkları vardı. Düşük yaptı.

And when they brought her case

Bu kadının davasını hakime getirdiklerinde

to the judge, for the first time he stood up

ilk defa hakim durdu ve

and he said, "Yes, there's no evidence

''Evet, hiç bir delil yok

except for your torture confession

işkence itirafın dışında

and you will be released."

ve serbest bırakılacaksın'' dedi.

And the defenders began to take cases

Bu olaydan sonra avukatlar dava almaya başladılar

over and over again and

dava üstüne dava aldilar ve

you will see, they have step by step began

bakın görün, adim adim ilerleyecekler.

to change the course of history in Cambodia.

Kamboçya'daki sistemi değiştirmek için.

But Cambodia is not alone.

Kamboçya yalnız değil.

I used to think, well is it Cambodia?

Düşünürdüm, bu olanlar sadece Kamboçya'da mı oluyor?

Or is it other countries?

Yada başka ülkelerde de mi?

But it is in so many countries.

Birçok ülkede masum insanlara işkence uygulanılıyor.

In Burundi I walked into a prison and it wasn't

Burundi'de bir hapishaneye gittim ve 12 yaşında olan

a 12-year-old boy, it was an 8-year-old boy

bir çocuk değildi bu sefer 8 yaşında bir çocuk

for stealing a mobile phone.

cep telefonu çaldığı için hapse girmişti.

Or a woman, I picked up her baby,

Bir kadının bebeğini kucağıma aldım

really cute baby, I said "Your baby is so cute."

çok sevimli bir bebekti ve ''Bebeğin çok sevimli'' dedim.

It wasn't a baby, she was three.

Tam bebek sayılamaz 3 yaşındaydı.

And she said "Yeah, but she's why I'm here,"

Kadın: ''Evet sorma! onun yüzünden buradayım''

because she was accused of stealing

çünkü bebeği için

two diapers and an iron for her baby and

iki tane bebek bezi ve ütü çalmıştı ve

still had been in prison.

halen hapisteydi.

And when I walked up to the prison director,

Hapishane müdürüne gittim ve dedim ki

I said, "You've got to let her out.

''O kadını serbest bırakmalısın,

A judge would let her out."

hakim bırakırdı.''

And he said, "Okay, we can talk about it,

Cevap verdi: ''Tamam bu konuyu konuşabiliriz,

but look at my prison. Eighty percent

ama hapishaneme bak. 200 kişiden

of the two thousand people here

yüzde 80ni burada

are without a lawyer. What can we do?"

avukatsız, biz ne yapabiliriz?''

So lawyers began to courageously

Böyle olunca avukatlar cesurca

stand up together to organize a system

bir araya gelerek sistem organize etmeye başladılar,

where they can take cases.

dava alabilecekleri bir sistem.

But we realized that it's not only the training

Fark ettik ki sadece eğitimli avukatlarla

of the lawyers, but the connection

olmuyor, bir de avukatlarin

of the lawyers that makes a difference.

aralarındaki bağın güçlenmesi gerekiyor.

For example, in Cambodia, it was that

Örnek olarak, Kamboçya'da

[inaudible name] did not go alone

[anlaşılmayan isim] tek başına davaya gitmedi

but she had 24 lawyers with her

arkasında 24 tane avukatla gitti

who stood up together. And in the same way,

ve beraber birlik oluşturdular. Aynı zamanda

in China, they always tell me,

Çin'de, hep bana söylerlerdi

"It's like a fresh wind in the desert

"Bir araya gelmemiz

when we can come together."

çölde esen rüzgar gibi oluyor."

Or in Zimbabwe, where I remember Innocent,

Hatırlıyorum da Zimbabve'de

after coming out of a prison where everybody

hapisten çıktıktan sonra masum bir adam

stood up and said, "I've been here

dikildi ve "Biz 1senedir,

for one year, eight years, 12 years

8 senedir, 12 senedir hapishanelerdeydik

without a lawyer,"

ve avukatsızdık" dedi

he came and we had a training together

Sonra bu adamla beraber eğitim gördük

and he said, "I have heard it said" --

ve dedi ki "Denildiğini duydum" --

because he had heard people mumbling

adam insanların lafı geveleyerek söylendiklerini

and grumbling -- "I have heard it said that

duymuş. --"İnsanların konuşmalarını duydum

we cannot help to create justice

adaletin sağlanamayacağına inanıyorlar

because we do not have the resources."

çünkü sağlayabilecek kaynaklar yok."

And then he said, "But I want you to know

Ve devam etti: "Ama bilmeni isterim

that the lack of resources

eksik olan kaynaklar

is never an excuse for injustice."

hiç bir zaman bahane olamaz."

And with that, he successfully

Adam büyük başarıyla

organized 68 lawyers who have been

organize ettiği 68 avukatlar artık

systematically taking the cases.

sistematik şekilde dava alıyorlar.

The key that we see, though, is training

Buradaki en önemli etken eğitim

and then early access.

ve avukatlara erken erişim.

I was recently in Egypt, and was inspired

Bir süre önce Mısır'daydım

to meet with another group of lawyers,

bir grup avukatlardan çok etkilendim

and what they told me is that they said,

ve bana şöyle söylediler:

"Hey, look, we don't have police

"Bak! Bizim sokaklarimizda

on the streets now. The police are

polis yok artık. Polisler bizim

one of the main reasons why we had

ana sebebimizdi devrim yapmak için.

the revolution. They were torturing everybody

Çünkü herkese her zaman

all the time."

işkence ediyorlardı."

And I said, "But there's been tens of millions

Bunun üstüne dedim ki: "Ama yasal sistemi

of dollars that have recently gone in

düzeltmek adına

to the development of the legal system here.

milyon dolarlar harcandı.

What's going on?"

Neler oluyor!"

I met with one of the development agencies,

Geliştirme acentasından biriyle buluştum,

and they were training prosecutors

savcı ve hakim

and judges, which is the normal bias,

eğitiyorlardı, bence çok normal bir eğilim

as opposed to defenders.

avukatların karşısına birini koymak.

And they showed me a manual which

Bana bir kılavuz gösterdiler,

actually was an excellent manual.

çok başarılı bir kılavuzdu.

I said, "I'm gonna copy this."

"Bunu kopyalayacağım" dedim.

It had everything in it. Lawyers can come

İçinde her şey vardı. Avukatlar

at the police station. It was perfect.

karakollara gelebilirdi... Süper bir kılavuzdu.

Prosecutors were perfectly trained.

Savcılar mükemmel eğitilmişti.

But I said to them, "I just have one question,

Sonra dedim ki: "Bir sorum var,

which is, by the time that everybody got to

mahkumlar savcının odasına

the prosecutor's office, what had happened to them?"

gitmeden önce nelerle karşılaştılar?"

And after a pause, they said,

Biraz durakladıktan sonra:

"They had been tortured."

"İşkenceye uğradılar" dediler.

So the pieces are,

Böylelikle gerekli olanlar,

not only the training of the lawyers, but

sadece avukat eğitimi değil bir de

us finding a way to systematically implement

sistematik şekilde avukata

early access to counsel, because they are

erken erişim gerekli çünkü

the safeguard in the system

avukatlar muhafız görevinde

for people who are being tortured.

işkenceye maruz kalan insanlar için.

And as I tell you this, I'm also aware of the

Farkındayım belki diyorsunuz:

fact that it sounds like, "Oh, okay, it sounds

"Tamam, bunu yapabiliriz herhalde,

like we could do it, but can we really do it?"

ama gerçekten yapabilir miyiz?"

Because it sounds big.

Büyük bir sorumluluk gibi gözüküyor.

And there are many reasons why I believe it's possible.

Ama becerebilmemiz için bir sürü sebep var.

The first reason is the people on the ground

İlk sebep yeryüzündeki insanlar

who find ways of creating miracles

mucize yaratabiliyorlar

because of their commitment.

yapılan işe bağlanarak.

It's not only Innocent, who I told you about

Bahsettiğim Kamboçya'daki masum

in Zimbabwe, but defenders all over the world

adam değil maruz kalan, tüm dünya

who are looking for these pieces.

kurtuluş yolları aramakta.

We have a program called JusticeMakers,

'HakYaratanlar' adli programimizda

and we realized there are people that are

farkına vardık ki bazı insanlar

courageous and want to do things, but

çok cesur ve bir şeyler yapmak istiyorlar

how can we support them?

ama biz bu insanları nasıl destekleyebiliriz?

So it's an online contest where it's only

Online bir yarışma... eğer işkenceyi

five thousand dollars if you come up with

bitirebilecek yeni bir projeniz

and innovative way of implementing justice.

varsa 5 bin dolar kazanabilirsiniz.

And there are 30 JusticeMakers

HakYaratanlar grubumuza

throughout the world, from Sri Lanka

dünyanın farklı ülkelerinden 30 kişi üye, Sri Lanka'dan

to Swaziland to the DRC, who with

Svaziland'da ve Kongo'ya kadar.

five thousand dollars do amazing things,

5 bin dolarla bir sürü şey yapılabilir,

through SMS programs,

SMS programlari

through paralegal programs,

hukuk stajyerliğini geliştirme programları,

through whatever they can do.

isteklerin hepsi yapılabilir.

And it's not only these JusticeMakers,

Yalnız HakYaratanlar'a üye olanlar

but people we courageously see

değil ayni zamanda cesur ve

figure out who their networks are

avukatlardan ağ oluşturarak

and how they can move it forward.

ileri sistemi taşıyabilecekler de katılabilirler.

So in China, for instance, great laws

Mesela Çin'de mükemmel yasalar

came out where it says police cannot

çıktı, yasalara göre polis işkence

torture people or they will be punished.

uygulayamaz yoksa ceza görür.

And I was sitting side by side with one of our

Çok cesur bir avukatın yaninda

very courageous lawyers, and said,

oturuyordum ve dedim ki:

"How can we get this out? How can we

Bunu nasıl yapabiliriz?

make sure that this is implemented?

Uygulandığından nasıl emin olabiliriz?

This is fantastic." And he said to me,

Bu müthiş bir yöntem." ve bana cevap verdi

"Well, do you have money?" And I said,

"Paran var mı?" ben de:

"No." And he said, "That's okay,

"Hayir" dedim ve geri cevap verdi: "Tamam

we can still figure it out."

yine de bir çözüm bulabiliriz."

And on December 4, he organized

4 Aralık günü, bu adam

three thousand members

3 bin kişiyi

of the Youth Communist League,

Gençlik Komünist Liginden,

from 14 of the top law schools,

en iyi 14 hukuk okulundan topladi.

who organized themselves, developed

Kendilerini organize edip

posters with the new laws, and went

yeni hukuk sistemini anlatan posterlele

to the police stations and began what he says

karakollara gittiler insan haklarini

is a non-violent legal revolution

korumalarini ve şiddet içermeyen

to protect citizen rights.

yasa istediklerini dile getirdiler.

So I talked about the fact that we need

Avukatlarımızı destekleyip

to train and support defenders.

eğitmemiz gerekir.

We need to systematically implement

Sistematik şekilde avukatlara

early access to counsel.

erken erişim sağlamamız gerekiyor.

But the third and most important thing is that

3. en önemli etken ise

we make a commitment to this.

yapılan işe bağlanma.

And people often say to me, "You know,

İnsanlar bana genelde diyorlar: "Biliyorsun

this is great, but it's wildly idealistic.

fikrin muhteşem ama çok idealistsin

Never going to happen."

bu yüzden hiç bir zaman gerçekleşmeyecek."

And the reason that I think that

Söylenenleri ilginç

those words are interesting is because

buluyorum çünkü ayni sözler

those were the same kinds of words

köleliği ve apartaydliği

that were used for people who decided

bitirmek istenildiğinde

they would end slavery, or end apartheid.

söylenmişti.

It began with a small group of people

Her şey küçük bir grupla başladı

who decided they would commit.

bütün sorumlulukları üstlendiler.

Now, there's one of our favorite poems

Bizim avukatlar arasında

from the defenders, which they share

en sevdiğimiz

from each other, is:

şiirlerden biri:

"Take courage friends, the road is often long,

"Cesaretle ilerleyin, yol genelde uzun olur,

the path is never clear,

yol her zaman açık değildir,

and the stakes are very high,

ve aşılması gereken engeller çok yüksek

but deep down, you are not alone."

fakat yalnız değilsiniz."

And I believe that if we can come together

İnanıyorum ki dünya toplumu olarak

as a world community to support not only

bir araya gelirsek sadece avukatları

defenders, but also everyone in the system

desteklemek için değil aynı zamanda

who is looking towards it,

sistemi değiştirmek için can atanlarla da,

we can end torture as an investigative tool.

işkencenin araştırma aracı olarak kullanılmasına son verebiliriz.

I end always, because I'm sure the questions are --

Kafanıza takılan bazı hususlar olabilir

and I'd be happy to talk to you

ve her zaman yanıtlamaya açığım.

at any point -- "But what can I really do?"

Belki diyorsunuz: "Peki neler yapabilirim?"

Well, I would say this. First of all,

Öncelikle sizin neler yapabileceğinizi

you know what you can do. But second of all,

siz bilirsiniz. İkinci olarak,

I would leave you with the story of Vishna,

size Vishna'nın hikayesini anlatmak

who actually was my inspiration

isterim, bana ilham vermişti

for starting International Bridges to Justice.

International Bridges to Justice'e başlamam için

Vishna was a 4-year-old boy when I met him

Vishna'yla tanıştığımda 4 yaşındaydı

who was born in a Cambodian prison

Kamboçya'da Kandal ilinde

in Kandal Province. But because he was

hapishanede doğmuştu. Hapiste doğduğu için

born in the prison, everybody loved him,

herkes ona şefkat duyuyordu

including the guards, so he was the only one

görevliler de, bu yüzden

who was allowed to come

bir tek o dışarı çıkıp

in and out of the bars.

geri girebiliyordu parmaklıklardan.

So, you know, there's bars. And by the time

Bildiğiniz gibi parmaklıklar var

that Vishna was getting bigger,

Vishna büyüyordu,

which means what gets bigger? Your head gets bigger.

fiziksel olarak,

So he would come to the first bar,

İlk parmaklıklara geçerdi

the second bar and then the third bar,

2. sinden de ve 3. sünden de

and then really slowly move his head

ve yavaşça kafasını çevirirdi

so he could fit through, and come back,

geçebilmek için

third, second, first. And he would

ve geri gelirdi ayni şekilde.

grab my pinkie, because what he wanted

Serçe parmağımı tuttu çünkü

to do every day is he wanted to go visit.

diğer mahkumları ziyaret etmek istiyordu.

You know, he never quite made it to

Bütün gün herkesi ziyaret

all of them every day, but he wanted to visit

edemese de, 156 mahkumu

all 156 prisoners. And I would lift him,

görmek istiyordu.Kucağıma alıp

and he would put his fingers through.

kaldırdım ve parmağını işaret etti

Or if they were dark cells, it was like iron

Eğer karanlık hücreler varsa oluklu demir

corrugated, and he would put his fingers through.

parmaklıklardan parmağını işaret ederdi.

And most of the prisoners said that he was

Mahkumların çoğu Vishna'nin onlar

their greatest joy and their sunshine, and they

için neşe kaynağı olduğunu ve her gün

looked forward to him. And I was like,

onu görmek için can attıklarını söylediler.

here's Vishna. He's a 4-year-old boy.

Vishna 4 yaşındaki çocuk!

He was born in a prison with almost nothing,

Hapishanede doğmuştu,

no material goods, but he had a sense of

maddi hiç bir şey sahip değildi ama

his own heroic journey, which I believe

kendi kahramanca yolculukların bir anlamı vardi.

we are all born into. He said,

Hepimizin olduğu gibi. Bana dedi ki:

"Probably I can't do everything.

"Belki de her şeyi yapabilirim.

But I'm one. I can do something.

Ben tekim bir şeyler yapabilirim.

And I will do the one thing that I can do."

Yapabildiğim tek şeyi yapacağım."

So I thank you for having the prophetic

Sizlere teşekkür ediyorum kahin

imagination to imagine the shaping

hayal gücünüzle hep beraber dünyaninin

of a new world with us together,

şekillenmesine güç verdiğiniz için

and invite you into this journey with us.

ve sizleri bu yolculuğa davet ediyorum.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

Alkiş

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

Alkiş

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

Alkiş