David Sengeh: The sore problem of prosthetic limbs

David Sengeh: Protez uzuvların ağrı sorunu

Çeviri: Edibenur Üner Gözden geçirme: Furkan Baysal

I was born and raised in Sierra Leone,

Ben Sierra Leone'da doğup büyüdüm,

a small and very beautiful country

Batı Afrika'daki küçük ve çok güzel,

in West Africa,

hem maddi kaynaklar

a country rich both in physical resources

hem de yaratıcı yetenekler

and creative talent.

bakımından zengin bir ülkede.

However, Sierra Leone is infamous

Ancak, Sierra Leone'nun 90'lı yıllarda on yıl süren

for a decade-long rebel war in the '90s

ve tüm köylerin yakılıp yıkıldığı iç savaştan

when entire villages were burnt down.

dolayı kötü bir şöhreti vardır.

An estimated 8,000 men, women and children

Bu süre boyunca yaklaşık 8.000 erkek, kadın ve çocuğun

had their arms and legs amputated during this time.

kol ve bacakları kesilmiştir.

As my family and I ran for safety

Yaklaşık 12 yaşlarındayken ailemle beraber

when I was about 12 from one of those attacks,

bu saldırılardan birinden kaçtığımızda

I resolved that I would do everything I could

kendi çocuklarımı bizim yaşadıklarımızı yaşamaktan korumak için

to ensure that my own children

elimden gelen her şeyi yapmaya karar verdim.

would not go through the same experiences we had.

They would, in fact, be part of a Sierra Leone

Aslında, onlar artık savaşın ve amputasyonun

where war and amputation

güç elde etme taktiği olmadığı

were no longer a strategy for gaining power.

bir Sierra Leone'nun parçası olacaktı.

As I watched people who I knew, loved ones,

Tanıdığım, sevdiğim insanların

recover from this devastation,

bu yıkımın yaralarını sarışını izlerken

one thing that deeply troubled me

beni çok üzen şey ülkede

was that many of the amputees in the country

uzuvları kesilmiş olan çoğu insanın

would not use their prostheses.

protezlerini kullanmamasıydı.

The reason, I would come to find out,

Sebebi, sonradan öğrendiğim üzere

was that their prosthetic sockets

protez soketlerinin düzgün oturmadığı için

were painful because they did not fit well.

canlarını yakmasıymış.

The prosthetic socket is the part

Protez soketi, uzvu kesilmiş kişinin

in which the amputee inserts their residual limb,

kesik uzvuna taktığı ve böylece

and which connects to the prosthetic ankle.

uzvu protez ayağa bağladığı parçadır.

Even in the developed world,

Gelişmiş ülkelerde bile

it takes a period of three weeks to often years

bir hastanın rahat bir soket alabilmesi

for a patient to get a comfortable socket, if ever.

3 haftadan yıllara kadar çıkabiliyor, tabi alabilirse.

Prosthetists still use conventional processes

Protez kullananlar tek parça protez soketleri yapmak için

like molding and casting

hala kalıp çıkarma ve kalıba dökme gibi

to create single-material prosthetic sockets.

geleneksel yöntemler kullanıyor.

Such sockets often leave intolerable amounts

Bu tür soketler genelde hastanın uzvuna

of pressure on the limbs of the patient,

dayanılmaz ölçüde baskı yaparak

leaving them with pressure sores and blisters.

yaralara ve su toplamasına neden oluyor.

It does not matter

Protez ayak

how powerful your prosthetic ankle is.

ne kadar güçlü olursa olsun.

If your prosthetic socket is uncomfortable,

Eğer protez soketiniz rahat değilse

you will not use your leg,

bacağınızı kullanamazsınız, ki bu da açıkça

and that is just simply unacceptable in our age.

bizim çağımızda kabul edilemez bir şey.

So one day, when I met professor Hugh Herr

Yaklaşık iki buçuk yıl önce bir gün,

about two and a half years ago,

Profesör Hugh Herr ile tanıştım ve o bana

and he asked me if I knew how to solve this problem,

bu sorunun nasıl çözüleceğini bilip bilmediğimi sordu.

I said, "No, not yet,

"Hayır, henüz değil,

but I would love to figure it out."

ama öğrenmeyi çok isterim" dedim.

And so, for my Ph.D. at the MIT Media Lab,

Böylece, MIT Medya Laboratuvarı'nda

I designed custom prosthetic sockets

doktora çalışmam olarak

quickly and cheaply

hızlı ve ucuz bir şekilde

that are more comfortable

klasik soketlerden daha rahat

than conventional prostheses.

protez soketleri tasarladım.

I used magnetic resonance imaging

Hastanın anatomisinin gerçek biçimini yakalamak için

to capture the actual shape of the patient's anatomy,

manyetik rezonans görüntülemesini kullandım ve

then use finite element modeling to better predict

normal kuvvetlerde iç gerilme ve deformasyon noktalarını

the internal stresses and strains

daha iyi tahmin edebilmek için

on the normal forces,

sonlu elemanlar modellemesini kullandım,

and then create a prosthetic socket for manufacture.

sonra da üretilmek üzere bir protez soketi yaptım.

We use a 3D printer to create

Hastanın anatomisinde

a multi-material prosthetic socket

gerekli yerlerdeki baskıyı azaltan

which relieves pressure where needed

çok parçalı bir protez soketi yapmak için

on the anatomy of the patient.

üç boyutlu yazıcı kullandık.

In short, we're using data

Kısacası, çabuk ve ucuz

to make novel sockets quickly and cheaply.

yeni soketler yapmak için verileri kullanıyoruz.

In a recent trial we just wrapped up

Son bir denemede, Medya Laboratuvarı'nda,

at the Media Lab,

artık tamamladık,

one of our patients, a U.S. veteran

hastalarımızdan biri, Amerikalı bir gazi,

who has been an amputee for about 20 years

düzinelerce protez giymiş

and worn dozens of legs,

neredeyse 20 yıllık bir ampüte,

said of one of our printed parts,

bizim yazdırdığımız parçalardan biri hakkında dedi ki,

"It's so soft, it's like walking on pillows,

"Çok yumuşak, yastıkların üzerinde yürüyormuşsun gibi

and it's effing sexy."

ve çok çekici."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Disability in our age

Günümüzde engellilik

should not prevent anyone

kimseyi manidar yaşamlar sürmekten

from living meaningful lives.

alıkoymamalı.

My hope and desire is that the tools and processes

Umudum ve dileğim şu ki, araştırma grubumuzda

we develop in our research group

geliştirdiğimiz araçlar ve yöntemler

can be used to bring highly functional prostheses

ona ihtiyacı olanlara çok işlevli protezler

to those who need them.

götürmekte kullanılabilir.

For me, a place to begin healing the souls

Bana göre, savaş ve hastalıktan etkilenen ruhları

of those affected by war and disease

iyileştirmeye başlamanın yolu

is by creating comfortable and affordable interfaces

bedenleri için rahat ve ekonomik

for their bodies.

arayüzler oluşturmaktır.

Whether it's in Sierra Leone or in Boston,

Sierra Leone'da veya Boston'da,

I hope this not only restores

umarım bu yalnızca onları iyileştirmekle kalmaz,

but indeed transforms their sense of human potential.

aynı zamanda onların insan potansiyeli anlayışlarını da değiştirir.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Alkışlar)

(Applause)