Sheryl WuDunn: Our century's greatest injustice

Yüzyılımızın en büyük adaletsizliği

Çeviri: Mehmet Gulluoglu Gözden geçirme: osman oguz ahsen

The global challenge that I want to talk to you about today

Bugün size dünyayı ilgilendiren bir sorunu anlatmak istiyorum.

rarely makes the front pages.

Nadiren ilk sayfalarda yer alır

It, however, is enormous

Ama aslında o kadar büyük ki

in both scale and importance.

Hem ölçüleri hem de önemi itibariyle.

Look, you all are very well traveled;

Bakın, hepiniz sık seyahat edenlersiniz

this is TEDGlobal after all.

sonuçta bu TEDGlobal

But I do hope to take you to some places

Ama sizi başka yerlere götürmeyi umuyorum

you've never been to before.

daha önce hiç gitmediğiniz

So, let's start off in China.

Çin'le başlayalım.

This photo was taken two weeks ago.

Bu fotoğraf 2 hafta önce çekildi.

Actually, one indication is that little boy on my husband's shoulders

Aslında, ispatlarından biri kocamın omuzlarındaki o küçük çocuk

has just graduated from high school.

yeni liseden mezun oldu

(Laughter)

Gülüşmeler : )

But this is Tiananmen Square.

ama burası Tiananmen Meydanı

Many of you have been there. It's not the real China.

Bir çoğunuz oraya gitti. Ama orası asıl Çin değil.

Let me take you to the real China.

Sizi gerçek Çin'e götürmeme izin verin.

This is in the Dabian Mountains

Burası Dabian Dağları

in the remote part of Hubei province in central China.

Orta Çin'deki Hubei eyaletinin uzak kısımları

Dai Manju is 13 years old at the time the story starts.

Dai Manju 13 yaşında ve hikaye başlıyor

She lives with her parents,

Ailesiyle birlikte yaşıyor,

her two brothers and her great-aunt.

iki erkek kardeşi ve büyük teyzesiyle.

They have a hut that has no electricity,

Elektriği olmayan bir barakaları var,

no running water,

suları akmıyor,

no wristwatch, no bicycle.

kol saati yok, bisikleti yok.

And they share this great splendor

Ve bu büyük ihtişamı

with a very large pig.

kocaman bir domuzla paylaşıyorlar.

Dai Manju was in sixth grade when her parents said,

Dai Manju altıncı sınıftayken, ailesi ona

"We're going to pull you out of school

"Seni okuldan alacağız." demişlerdi.

because the 13-dollar school fees are too much for us.

Çünkü 13 dolarlık okul ücreti bizim için çok fazla.

You're going to be spending the rest of your life in the rice paddies.

Zaten hayatının geri kalanını çeltik tarlalarında geçireceksin.

Why would we waste this money on you?"

Bu parayı senin için harcayarak niye israf edelim.

This is what happens to girls in remote areas.

Birçok uzak bölgede kız çocuklarına yapılan bundan farklı değil.

Turns out that Dai Manju was

Dai Manju'ya dönersek,

the best pupil in her grade.

sınıfının en iyisi.

She still made the two-hour trek to the schoolhouse

Okula hala 2 saatlik yürüyüşle ulaşabiliyor,

and tried to catch every little bit of information

ve her bir bilgi kırıntısını dahi

that seeped out of the doors.

yakalamaya çalışıyor.

We wrote about her in The New York Times.

New York Times'da onun hakkında yazmıştık.

We got a flood of donations --

Bağışlar sel gibi geldi,

mostly 13-dollar checks

en çok da 13 dolarlık..

because New York Times readers are very generous

Çünkü New York Times okuyucuları çok cömerttir,

in tiny amounts

küçük rakamlarda.

(Laughter)

Gülüşmeler

but then, we got a money transfer

Bir de büyük bir para transferi aldık,

for $10,000 --

10.000 USD'lik

really nice guy.

gerçekten iyi biriydi.

We turned the money over to that man there, the principal of the school.

Parayı o okulun müdürüne gönderdik.

He was delighted.

İnanılmaz mutlu oldu,

He thought, "Oh, I can renovate the school.

Dedi ki; " Okulu yenileyebilirim,

I can give scholarships to all the girls,

bütün kızlara burs verebilirim."

you know, if they work hard and stay in school.

Eğer kızlar yeterince çalışıp, okumaya devam edebilirler.

So Dai Manju basically

Dai Manju ilkokulu,

finished out middle school.

sonra orta okulu bitirdi.

She went to high school.

Liseye gitti.

She went to vocational school for accounting.

Muhasebecilik alanında meslek eğitimi aldı.

She scouted for jobs down in Guangdong province in the south.

Güneydeki Guangdong eyaletinde iş aradı,

She found a job, she scouted for jobs

İş buldu, hatta

for her classmates and her friends.

sınıf arkadaşları için iş ayarladı.

She sent money back to her family.

Ve ailesine para göndermeye başladı.

They built a new house,

Ailesi yeni bir ev yaptı,

this time with running water,

suyu akan,

electricity, a bicycle,

elektriği olan ve bir bisikleti olan.

no pig.

Bu sefer domuzları yok.

What we saw was a natural experiment.

Bizim gördüğümüz doğal bir tecrübeydi.

It is rare to get an exogenous investment

Dışarıdan yardım almak nadir olan birşey,

in girls' education.

özellikle de kız çocuklarının eğitimi konusunda.

And over the years, as we followed Dai Manju, we were able to see

Dai Manju'yu takip ettiğimiz yıllarda şunu görme şansımız oldu,

that she was able to move out of a vicious cycle

bozuk bir döngüden,

and into a virtuous cycle.

düzgün bir döngüye geçti.

She not only changed her own dynamic,

Sadece kendi dinamiklerini değil,

she changed her household, she changed her family, her village.

ev halkının, ailesinin ve köyünün dinamiklerini de değiştirdi.

The village became a real standout.

Köyü gerçekten göze çarpar hale geldi.

Of course, most of China was flourishing at the time,

Tabi ki, Çinin bir çok bölgesi aynı zamanda gelişmekteydi,

but they were able to get a road built

ancak çıkış için bir yol gerekiyordu,

to link them up to the rest of China.

kendilerini Çin'in geri kalanına bağlayacak.

And that brings me to my first major

Bu beni asıl konuma getiriyor,

of two tenets of "Half the Sky."

"Gökyüzünün yarısı"nın iki temelinden birincisini

And that is that

ve bu

the central moral challenge

ana ahlaki değişimi

of this century

bu yüzyılın,

is gender inequity.

Cinsiyet eşitsizliği

In the 19th century, it was slavery.

19. yüzyılda bu kölelikti,

In the 20th century, it was totalitarianism.

20. yüzyılda totaliter yönetimler oldu.

The cause of our time

Bizim zamanımızın sebebi ise,

is the brutality that so many people

bir çok insanın

face around the world because of their gender.

sadece cinsiyeti sebebiyle karşılaştığı gaddarlık.

So some of you may be thinking,

Bazılarınız, şöyle düşünebilir:

"Gosh, that's hyperbole.

"Çok abartıyor,

She's exaggerating."

aşırı büyütüyor"

Well, let me ask you this question.

Size şu soruyu sormama izin verin.

How many of you think there are more males or more females in the world?

Kaçınız erkeklerin ya da kadınların dünyada daha fazla olduğunu düşünüyor?

Let me take a poll. How many of you think there are more males in the world?

Hadi deneyelim? Dünyada daha fazla erkek olduğunu kimler düşünüyor?

Hands up, please.

Ellerinizi kaldırın lütfen.

How many of you think -- a few -- how many of you there are more females in the world?

kaçınız, çok değil, kaçınız kadınların daha fazla olduğunu düşünüyor?

Okay, most of you.

Tamam, çoğunluk.

Well, you know this latter group, you're wrong.

Peki, ikinci grup biliyor musunuz, hatalısınız.

There are, true enough,

Evet varlar, doğru sayılabilir,

in Europe and the West,

ama Avrupada ve Batıda,

when women and men

ne zaman erkekler ve kadınlar

have equal access to food and health care,

eşit gıda ve sağlığa ulaşabiliyor

there are more women, we live longer.

orada kadınlar daha uzun yaşıyor.

But in most of the rest of the world, that's not the case.

Ama dünyanın kalan çoğunda durum böyle değil.

In fact, demographers have shown

Demografik verilerle uğraşanların dediğine göre

that there are anywhere between 60 million

60 milyon ile,

and 100 million

100 milyon arasında bir sayıda

missing females in the current population.

hali hazırdaki toplam nüfusta kayıp olan kadınlar var.

And, you know, it happens for several reasons.

Ve biliyor musunuz bu birkaç nedenden ötürü.

For instance, in the last half-century,

Mesela son yarım yüzyılda,

more girls were discriminated to death

ölüm konusunda ayrımcılık yapılan kızlar

than all the people killed on all the battlefields

savaşlarda öldürülen bütün insanlardan daha fazla.

in the 20th century.

20. yüzyılda oldu bu.

Sometimes it's also because of the sonogram.

Bazen, ultrason yüzünden.

Girls get aborted before they're even born

Hatta daha doğmadan kürtajla öldürüldüler.

when there are scarce resources.

güçbela imkanlarla.

This girl here, for instance,

Mesela bu kız,

is in a feeding center in Ethiopia.

Etiyopya da bir beslenme merkezinde.

The entire center was filled with girls like her.

Bu merkez, bu kız gibi kızlarla dolu.

What's remarkable is that her brothers, in the same family,

Dikkat çekici olan, aynı ailedeki erkek kardeşleri,

were totally fine.

tamamen sağlıklı.

In India, in the first year of life,

Hindistan'da, bebeklerin ilk yılında,

from zero to one,

Sıfırdan bire,

boy and girl babies basically survive at the same rate

erkek ve kız çocukları yaklaşık aynı sağ kalım oranına sahip,,

because they depend upon the breast,

çünkü anne sütüyle besleniyorlar,

and the breast shows no son preference.

ve anne sütü erkek çocuk ayrımı yapmaz.

From one to five,

Bir yaşından beş yaşına,

girls die at a 50 percent higher mortality rate

kız çocukları yüzde 50 daha fazla ölüm oranına sahip,

than boys, in all of India.

erkeklere kıyasla, Hindistan'da.

The second tenet of "Half the Sky"

"Gökyüzünün Yarısı"nın ikinci temeli,

is that, let's put aside the morality of all the right and wrong of it all,

şöyle ki, ahlak kurallarının bütün doğru ve yanlışlarını kenara bırakalım.

and just on a purely practical level,

sadece pratik, basit yoldan

we think that

düşünelim ki,

one of the best ways to fight poverty and to fight terrorism

fakirlikle ve terörle mücadele etmenin en iyi yolu

is to educate girls

kız çocuklarını eğitmek

and to bring women into the formal labor force.

ve kadınları resmi iş gücü haline getirmektir.

Poverty, for instance.

Yoksulluk mesela,

There are three reasons why this is the case.

Bunun üç temel sebebi var.

For one, overpopulation is one of

Birincisi, fazla nüfus,

the persistent causes of poverty.

yoksulluğun kalıcı sebeplerinden biri.

And you know, when you educate a boy,

Ve bilirsiniz, bir erkek çocuğunu eğittiğinizde,

his family tends to have fewer kids,

ailesi daha az çocuk sahibi olmaya yönelebilirler,

but only slightly.

ama sadece biraz.

When you educate a girl,

Bir kız çocuğunu eğittiğinizde,

she tends to have significantly fewer kids.

kendisi çok büyük ihtimalle daha az çocuk sahibi olacaktır.

The second reason is

Yoksulluğun ikinci sebebi,

it has to do with spending.

harcamayla alakalı.

It's kind of like the dirty, little secret of poverty,

Yoksulluğun küçük sırlarından biri gibi,

which is that,

şöyle,

not only do poor people

sadece fakirler ve

take in very little income,

çok düşük geliri olanlar değil,

but also, the income that they take in,

ellerindeki o düşük geliri de,

they don't spend it very wisely,

akıllıca harcamıyorlar.

and unfortunately, most of that spending is done by men.

Ve malesef, harcamaların çoğu erkekler tarafından yapılıyor.

So research has shown,

Araştırmalara göre,

if you look at people who live under two dollars a day --

Günlük geliri 2 doların altında yaşayanlara baktığınızda,

one metric of poverty --

yoksulluk için ölçülerden biri,

two percent of that take-home pay

bu paranın yüzde ikisi,

goes to this basket here, in education.

eğitime gidiyor,

20 percent goes to a basket that is a combination of

yüzde yirmisi,

alcohol, tobacco, sugary drinks --

alkol, tütün ve şekerli içecekler grubuna gidiyor,

and prostitution and festivals.

ve festivallerle, fahişeliğe.

If you just take four percentage points

Eğer bu yüzde yirmiden, yüzde dördünü

and put it into this basket,

eğitime koyarsanız,

you would have a transformative effect.

büyük bir dönüşüm etkisi elde edeceksiniz.

The last reason has to do

Son sebep ise,

with women being part of the solution, not the problem.

kadınları çözümün bir parçası olarak görmeli, sorunun değil.

You need to use scarce resources.

Elinizdeki kısıtlı imkanları kullanmalıyız.

It's a waste of resources if you don't use someone like Dai Manju.

Dai Manju gibi imkanları kullanmazsak boşa gidecek demektir.

Bill Gates put it very well

Bill Gates bunu çok iyi farketmiş,

when he was traveling through Saudi Arabia.

bir Saudi Arabistan seyahatinde.

He was speaking to an audience much like yourselves.

Çoğu sizin gibi olan bir dinleyici grubuna konuşma yapıyormuş.

However, two-thirds of the way there was a barrier.

Ancak, dinleyicilerin üçte ikisiyle kalanları arasında bir perde varmış.

On this side was men,

Bir tarafında erkekler,

and then the barrier, and this side was women.

diğer tarafında kadınlar oturuyor.

And someone from this side of the room got up and said,

Grupların birinden kalkıp biri,

"Mr. Gates, we have here as our goal in Saudi Arabia

Sayın Gates, Arabistanda bizim bir hedefimiz var,

to be one of the top 10 countries

Teknoloji konusunda ilk 10

when it comes to technology.

ülkeden biri olmak istiyoruz.

Do you think we'll make it?"

Sizce başarabilir miyiz?

So Bill Gates, as he was staring out at the audience, he said,

Bill Gates, dinleyicileri süzdükten sonra,

"If you're not fully utilizing half the resources in your country,

Ülke kaynaklarınızın yarısını kullanmıyorsanız,

there is no way you will get anywhere near the top 10."

ilk 10 ülkeye yaklaşmanıza bile imkan yok.

So here is Bill of Arabia.

Burası, Arabistanın Bill'i.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So what would some of the specific challenges

Peki, bazı spesifik engeller ne olacak,

look like?

neye benzemekteler?

I would say, on the top of the agenda

Listenin en başında,

is sex trafficking.

Seks trafiği var.

And I'll just say two things about this.

Bunun için yanlız 2 şey söyleyeceğim.

The slavery at the peak of the slave trade

Köle ticaretinin pik yaptığı zamanlarda kölelik,

in the 1780s:

1780'lerde,

there were about 80,000 slaves

80.000 civarında köle,

transported from Africa to the New World.

Afrika'dan, Yeni Dünyaya götürüldü.

Now, modern slavery:

Şimdi, modern kölelikte:

according to State Department rough statistics,

Amerikanın ilgili kuruluşunun kaba istatistiklerine göre,

there are about 800,000 -- 10 times the number --

800.000 civarında, - 10 katı -

that are trafficked across international borders.

köle, uluslararası sınırlardan alınıp satılıyor.

And that does not even include those

Hatta bu rakam,

that are trafficked within country borders,

ülke içi trafiğini içermiyor,

which is a substantial portion.

önemli bir kısmı olan.

And if you look at

Başka bir faktör, başka bir fark olan,

another factor, another contrast,

kısmına bakarsanız,

a slave back then is worth

bir kölenin getirisi,

about $40,000

40.000 dolar civarında,

in today's money.

günümüz parasıyla.

Today, you can buy a girl trafficked

Bugün, bir kız çocuğunu,

for a few hundred dollars,

birkaç yüz dolara alabilirsiniz,

which means she's actually more disposable.

anlamı, o kız aslında harcanabilir.

But you know, there is progress being made

Ama bilirsiniz, bunun aşamaları var,

in places like Cambodia and Thailand.

Kamboçya ve Tayland gibi yerlerde.

We don't have to expect a world

Biz böyle bir dünyayı ummuyoruz,

where girls are bought and sold or killed.

kızların alınıp satıldığı ya da öldürüldüğü.

The second item on the agenda

Listenin ikinci sırasında,

is maternal mortality.

anne ölümleri var.

You know, childbirth in this part of the world

Bilirsiniz, doğum yapmak, dünyanın bu tarafında,

is a wonderful event.

harika bir olay.

In Niger, one in seven women

Nijer'de, 7 kadından biri,

can expect to die during childbirth.

doğum yaparken ölebilir.

Around the world,

Dünyada,

one woman dies every minute and a half from childbirth.

her bir buçuk dakikada bir kadın doğum yaparken ölüyor.

You know, it's not as though

Bilirsiniz,

we don't have the technological solution,

Teknolojik çözümümüz yok,

but these women have three strikes against them:

ama bu kadınların 3 temel problemi var:

they are poor, they are rural

Fakirler, kırsalda yaşıyorlar

and they are female.

ve kadınlar.

You know, for every woman who does die,

Ölen her kadın için,

there are 20 who survive

20 tane de

but end up with an injury.

yaralı kalan var.

And the most devastating injury

Ve en tahrip edici olan da

is obstetric fistula.

Obstetrik fistül.

It's a tearing during obstructed labor

Doğum sırasındaki bir yırtılma,

that leaves a woman incontinent.

kadını idrarını tutamayacak hale getiriyor.

Let me tell you about Mahabuba.

Size Mahabuba'yı anlatayım.

She lives in Ethiopia.

Etiyopya'da yaşıyor.

She was married against her will at age 13.

İstememesine rağmen 13 yaşında evlendirildi.

She got pregnant, ran to the bush to have the baby,

Hamile kaldı, doğum yapmak için çalılıkların arasında koştu.

but you know, her body was very immature,

ama, vücudu henüz yeterince gelişmemişti,

and she ended up having obstructed labor.

ve doğum yapamadı.

The baby died, and she ended up with a fistula.

Bebek öldü, kendisinin de fistülü oldu.

So that meant she was incontinent;

Bu şu anlama geliyor,

she couldn't control her wastes.

artık idrarını tutamıyor.

In a word, she stank.

Başka bir kelimeyle, artık pis kokulu.

The villagers thought she was cursed; they didn't know what to do with her.

Köylüler onun artık lanetli olduğunu düşünüyor, ve onunla ne yapacaklarını bilmiyorlar.

So finally, they put her at the edge of the village in a hut.

Sonunda onu, köyün kenarındaki bir barakaya koydular.

They ripped off the door

Kapıyı da açık bıraktılar,

so that the hyenas would get her at night.

böylece çakallar gelsin ve gece kızı götürsünler diye.

That night, there was a stick in the hut.

O gece, o barakada bir değnek vardı.

She fought off the hyenas with that stick.

Ve o kız o değnekle çakallarla mücadele etti.

And the next morning,

Ertesi sabah,

she knew if she could get to a nearby village where there was a foreign missionary,

Komşu köye ulaşabilirse, yabancı misyonerin olduğu,

she would be saved.

kurtulabilirdi.

Because she had some damage to her nerves,

Fistül sebebiyle bazı sinirleri de hasar gördüğü için,

she crawled all the way -- 30 miles --

30 millik yolu, emekleyerek aldı.

to that doorstep, half dead.

kapıya ulaştığında, yarı ölüydü.

The foreign missionary opened the door,

Yabancı misyoner kapıyı açtı,

knew exactly what had happened,

neler olmuş olabileceğini, kesin olarak biliyordu,

took her to a nearby fistula hospital in Addis Ababa,

Onu Addis Ababa'daki fistül hastanesine götürdü,

and she was repaired

orada ameliyat edildi,

with a 350-dollar operation.

350 dolarlık bir ameliyatla.

The doctors and nurses there noticed

Doktorlar ve hemşireler,

that she was not only a survivor,

onun sadece hayatta kalan biri olmadığını,

she was really clever, and they made her a nurse.

gerçekten zeki olduğunu farkettiler ve onu hemşire yaptılar.

So now, Mahabuba,

Mahabuba şimdi,

she is saving the lives

o hayat kurtarıyor,

of hundreds, thousands, of women.

yüzlerce binlerce kadını.

She has become part of the solution, not the problem.

Böylece o artık çözümün bir parçası oldu, problemin değil.

She's moved out of a vicious cycle

Kısır bir döngüden,

and into a virtuous cycle.

erdemli bir döngüye geçti.

I've talked about some of the challenges,

Bazı zorluklardan bahsettim,

let me talk about some of the solutions,

bazı çözümlerden de bahsetmeme izin verin,

and there are predictable solutions.

tahmin edilebilir çözümler.

I've hinted at them: education

Bazılarının ipucunu vermiştim : Eğitim

and also economic opportunity.

ve ekonomik fırsatlar.

So of course, when you educate a girl,

Ve tabi ki, bir kız çocuğunu eğittinizde,

she tends to get married later on in life,

ilerleyen yıllarda evlenecek,

she tends to have kids later on in life, she tends to have fewer kids,

çocukları olacak, daha az sayıda,

and those kids that she does have,

doğacak çocuklarını,

she educates them in a more enlightened fashion.

daha uygun bir şeklide eğitecek.

With economic opportunity,

Ekonomik fırsatlarla,

it can be transformative.

değişim sağlanabilir.

Let me tell you about Saima.

Size Saima'yı anlatmama izin verin.

She lives in a small village outside Lahore, Pakistan.

Pakistan, Lahore'un dışında küçük bir köyde yaşıyor.

And at the time, she was miserable.

Zavallı,

She was beaten every single day

her gün dayak diyor,

by her husband, who was unemployed.

işşiz kocası tarafından.

He was kind of a gambler type -- and unemployable, therefore --

Bir çeşit kumarbaz tip - bu yüzden de işsiz -

and took his frustrations out on her.

ve sıkıntılarını Saima'dan çıkarıyor.

Well, when she had her second daughter,

İkinci kızı olduğunda,

her mother in-law told her son,

kayınvalidesi oğluna dedi ki,

"I think you'd better get a second wife.

"İkinci bir eş alsan daha iyi olacak,

Saima's not going to produce you a son."

Saima sana erkek çocuk veremeyecek."

This is when she had her second daughter.

İkinci kızı olduğunda olmuştu bu.

At the time, there was

Aynı zamanda, orada,

a microlending group in the village

köyde çalışayan küçük bir grup vardı,

that gave her a 65-dollar loan.

ona 65 dolarlık borç verdiler.

Saima took that money,

Saima parayı aldı,

and she started an embroidery business.

ve nakış işine başladı.

The merchants liked her embroidery; it sold very well,

Dükkan sahipleri yaptıklarını çok beğendiler, çok iyi sattı

and they kept asking for more.

tekrar istediler.

And when she couldn't produce enough,

Yeteri kadar yapamayınca,

she hired other women in the village.

köyden başka bir kadını daha yanına aldı.

Pretty soon she had 30 women in the village

Çok geçmeden köyden 30 kadın,

working for her embroidery business.

nakış işinde çalışır oldu.

And then,

Öyle bir zaman geldi ki,

when she had to transport all of the embroidery goods

bütün nakış işlerini

from the village to the marketplace,

köyden pazar yerine götürmek gerektiğinde,

she needed someone to help her do the transport,

taşıma için yardıma ihtiyacı oldu,

so she hired her husband.

kocasını tuttu.

So now they're in it together.

Atık bu işte beraberler.

He does the transportation and distribution,

Kocası taşımayı ve dağıtımı yapıyor,

and she does the production and sourcing.

o da üretimi.

And now they have a third daughter,

Şimdi de üçüncü kızları oldu,

and the daughters, all of them, are being tutored in education

kızlarının hepsi okula gidiyor,

because Saima knows what's really important.

çünkü Saima gerçekte neyin önemli olduğunu biliyor.

Which brings me to the final element, which is education.

Varmak istediğin son noktaya geldik, eğitim.

Larry Summers, when he was chief economist at the World Bank,

Larry Summers, Dünya Bankasının baş ekonomistiyken,

once said that, "It may well be

bir kere demişti ki,

that the highest return on investment

"Yatırımında en çok geri dönüş sağlayan,

in the developing world

gelişmekte olan dünyada,

is in girls' education."

kız çocuklarının eğitimidir."

Let me tell you about Beatrice Biira.

Size Beatrice Biira'yı anlatayım.

Beatrice was living in Uganda

Beatrice Uganda da yaşıyordu,

near the Congo border,

Kongo sınırına yakın bir yerde,

and like Dai Manju, she didn't go to school.

ve Dai Manju gibi okula gitmemişti.

Actually, she had never been to school,

Aslında, hiç bir zaman gidemedi,

not to a lick, one day.

bir gün bile.

Her parents, again, said,

Ailesi yine aynı şekilde,

"Why should we spend the money on her?

"Onun için niye para harcayalım ki?

She's going to spend most of her life lugging water back and forth."

Hayatının çoğunu su taşıyarak geçirecek." diyorlardı.

Well, it just so happens, at that time,

Aslında bu hep oluyor, o zamanlarda

there was a group in Connecticut

Connecticut'ta bir grup vardı,

called the Niantic Community Church Group in Connecticut.

Connecticut Niantik Kilise grubu denen,

They made a donation to an organization

Onlar bir derneğe bağış yapmışlardı,

based in Arkansas

Arkansas merkezli,

called Heifer International.

Heifer International denen.

Heifer sent two goats to Africa.

Heifer Afrika'ya 2 keçi gönderiyor.

One of them ended up with Beatrice's parents,

Bir tanesi de Beatrice'in ailesine gelir.

and that goat had twins.

O keçinin ikiz yavrusu olur.

The twins started producing milk.

İkizler süt vermeye başlar.

They sold the milk for cash.

Sütü satarlar.

The cash started accumulating,

Para birikmeye başlar

and pretty soon the parents said,

ve çok geçmeden anne babası der ki:

"You know, we've got enough money. Let's send Beatrice to school."

"Artık yeteri kadar paramız var, Beatrice'i tekrar okula gönderelim."

So at nine years of age,

9 yaşında,

Beatrice started in first grade --

Beatrice birinci sınıftan başladı,

after all, she'd never been to a lick of school --

bir gün bile gitmediği sınıfına.

with a six year-old.

6 yaşından beri

No matter, she was just delighted to be in school.

Farketmezdi onun için, okula gitmek için can atıyordu.

She rocketed to the top of her class.

Sınıf birincisi oldu,

She stayed at the top of her class

Hep öyle kaldı,

through elementary school, middle school,

İlkokul, ortaokul,

and then in high school,

ve sonra lise,

she scored brilliantly on the national examinations

ulusal sınavlarda çok iyi bir puan aldı,

so that she became the first person in her village,

ve köyündeki ilk kişi oldu,

ever, to come to the United States

Amerika'ya gelen,

on scholarship.

bursla.

Two years ago,

İki yıl önce,

she graduated from Connecticut College.

Connecticut College'den mezun oldu.

On the day of her graduation,

Mezuniyet gününde,

she said, "I am the luckiest girl alive

Dedi ki: " Ben yaşayan en şanslı kızım,

because of a goat."

bir keçi yüzünden."

(Laughter)

Gülüşmeler.

And that goat was $120.

Ve keçi 120 $'dı.

So you see how transformative

Görüyorsunuz, değişim,

little bits of help can be.

küçük bir yardım neler yapabilir.

But I want to give you a reality check.

Ama size gerçekten kopmamak gerektiğini de söylemek istiyorum.

Look: U.S. aid, helping people is not easy,

Bakın: USAID, insanlara yardım etmek kolay değil.

and there have been books that have criticized U.S. aid.

ve USAID'i eleştiren kitaplar var.

There's Bill Easterly's book.

Bill Easterly'nin kitabı var.

There's a book called "Dead Aid."

İsmi "Ölüm Yardımı"

You know, the criticism is fair;

Bilirsiniz, eleştirmek adilane olmalı,

it isn't easy.

kolay değil tabi.

You know, people say how

İnsanlar nasıl olması gerektiğini söylerler,

half of all water well projects, a year later, are failed.

Su iyileştirme projelerinin yarısı, bir yıl sonra başarısız oldu.

When I was in Zimbabwe,

Zimbabwe'deyken,

we were touring a place with the village chief --

bir köy şefiyle beraber geziyorduk,

he wanted to raise money for a secondary school --

bir ortaokul için para toplamak istiyordu,

and there was some construction a few yards away,

ve biraz uzakta bir inşaat vardı,

and I said, "What's that?"

ben bunun ne olduğunu sordum:

He sort of mumbled.

Biraz geveledi,

Turns out that it's a failed irrigation project.

Başarısız bir sulama projesi olduğundan bahsetti,

A few yards away was a failed chicken coop.

Az ileride yine başarısız bir tavuk kümesi daha vardı.

One year, all the chickens died, and no one wanted to put the chickens in there.

Bir yıl içinde bütün tavuklar ölmüştü ve hiç kimse tavuklarını o kümese koymak istemiyordu.

It's true, but we think that you don't through the baby out with the bathwater;

Evet doğru, ama

you actually improve.

bir yanlışlık var.

You learn from your mistakes, and you continuously improve.

Hatalarınızdan öğrenirsiniz ve devamlı gelişirsiniz.

We also think that individuals

Biz ayrıca bireylerin de

can make a difference, and they should,

fark oluşturabileceğini düşünüyoruz, oluşturmalılar da,

because individuals, together,

çünkü bireyler, beraber

we can all help create a movement.

bir hareketin oluşmasına yardım edebiliriz.

And a movement of men and women

Erkeklerin ve kadınların bir hareketi,

is what's needed to bring about social change,

sosyal değişim için gerekli olan değişim,

change that will address

öyle bir değişim ki sonrasında

this great moral challenge.

büyük ahlaki değişimi getirecek.

So then, I ask,

Şimdi soruyorum,

what's in it for you?

sizin için ne var burada?

You're probably asking that. Why should you care?

Şimdi büyük ihtimalle soruyorsunuz. Sen niye önemsiyorsun?

I will just leave you with two things.

Size iki şey bırakacağım :

One is that research shows

Birincisi, araştırmalar gösteriyor ki,

that once you have

bir kere,

all of your material needs taken care of --

sahip olunan maddi varlıkların ve ihtiyaçların arasında,

which most of us, all of us, here in this room do --

hepimiz için, bu oradaki herkes için,

research shows that

araştırmalar gösteyiror ki,

there are very few things in life

bu hayatta çok az şey var,

that can actually elevate your level of happiness.

mutluluk seviyesini gerçekten arttıran.

One of those things

Bunlardan biri,

is contributing to a cause larger than yourself.

Kendinizden daha büyük bir sebebe bağlanmak.

And the second thing,

İkinci şey ise,

it's an anecdote that I'll leave you with.

bir anektod, size armağan edeceğim.

And that is the story

Bu hikaye,

of an aid worker in Darfur.

Darfur'daki bir yardım çalışanına ait.

Here was a woman

Bir kadın vardı,

who had worked in Darfur,

Darfur'da çalışan,

seeing things that no human being should see.

hiç bir insanın görmemesi gereken şeyleri görüyordu.

Throughout her time there,

Oradaki zamanı boyunca,

she was strong, she was steadfast.

güçlüydü, sabırlıydı.

She never broke down.

Hiç pes etmedi.

And then she came back to the United States

Sonra Amerika'ya döndü,

and was on break, Christmas break.

tatil zamanı, yılbaşı tatilinde.

She was in her grandmother's backyard,

Büyükannesinin arka bahçesindeydi,

and she saw something that made her break down in tears.

birşey gördü ve ağlamaya başladı.

What that was

Gördüğü,

was a bird feeder.

bir kuş yemliğiydi.

And she realized that she had the great fortune

Sahip olduğu güzel kaderi gördü,

to be born in a country

doğduğu ülkenin,

where we take security for granted,

ayrıcalıklı bir güvenliğe sahip olması,

where we not only can feed, clothe

sadece beslenip giyinebildiğimiz,

and house ourselves,

ve evlerimiz olan değil,

but also provide for wild birds

kuşları bile besleyebildiğimiz

so they don't go hungry in the winter.

ve böylece kuşların kışa aç girmediği bir ülke.

And she realized that with that great fortune

Ve bu ayrıcalıklı kader

comes great responsibility.

büyük bir sorumluluğu da getiriyor.

And so, like her,

O kadın gibi,

you, me,

senin ve benim gibi,

we have all won the lottery of life.

biz, hepimiz hayat piyangosunu kazandık.

And so the question becomes:

Ve soru geliyor:

how do we discharge that responsibility?

Bu sorumluluğu nasıl yerine getirebiliyoruz?

So, here's the cause.

İşte size sebep,

Join the movement.

Bir harekete katılın.

Feel happier and help save the world.

Daha mutlu hissedin ve dünyayı kurtarmaya yardım edin.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlama)