Jason Pontin: Can technology solve our big problems?

Jason Pontin: Teknoloji büyük sorunlarımızı çözebilir mi?

Çeviri: Bora Yüret Gözden geçirme: João Marcelo Larrubia

So, we used to solve big problems.

Büyük problemleri çözerdik.

On July 21st, 1969,

21 Temmuz 1969'da

Buzz Aldrin climbed out of Apollo 11's lunar module

Buzz Aldrin Apollo 11'in ay kapsülünden çıktı

and descended onto the Sea of Tranquility.

ve Sükunet Denizi(Ay zemini) üzerine indi.

Armstrong and Aldrin were alone,

Armstrong ve Aldrin yalnızdı,

but their presence on the moon's gray surface

ama ayın gri yüzeyi üzerinde onların varlığı

was the culmination of a convulsive, collective effort.

sarsıcı, kolektif bir çabanın sonucuydu.

The Apollo program was the greatest

Apollo programı

peacetime mobilization

Amerika Birleşik Devletleri tarihindeki

in the history of the United States.

barış dönemi seferberliklerinin en büyüğüydü.

To get to the moon, NASA spent

Aya ulaşmak için,

around 180 billion dollars in today's money,

NASA bugünün parasıyla yaklaşık 180 milyar dolar,

or four percent of the federal budget.

ya da Amerikan federal bütçesinin yüzde dördünü harcadı.

Apollo employed around 400,000 people

Apollo programı yaklaşık 400.000 kişiyi istihdam etti

and demanded the collaboration of 20,000

ve 20.000 şirket, üniversite ve devlet kurumundan

companies, universities and government agencies.

işbirliği talep etti.

People died, including the crew of Apollo 1.

İnsanlar öldü, Apollo 1 mürettebatı da dahil.

But before the Apollo program ended,

Ama Apollo programı sonlandırılmadan önce,

24 men flew to the moon.

24 kişi aya uçtu.

Twelve walked on its surface, of whom Aldrin,

Onikisi ay üzerinde yürüdü, içlerinden Aldrin,

following the death of Armstrong last year,

Armstrong'un geçen yıl ölümünden sonra,

is now the most senior.

şimdi en kıdemlileri.

So why did they go?

Peki neden gittiler?

They didn't bring much back:

Geriye çok şey getirmediler:

841 pounds of old rocks,

381 kilo (841 pound) eski taş,

and something all 24 later emphasized --

ve 24'ününde daha sonra vurguladığı --

a new sense of the smallness

dünyamızın küçüklüğüne ve narinliğine

and the fragility of our common home.

yeni bir bakış getirdiler.

Why did they go? The cynical answer is they went

Neden gittiler? Alaycı cevap

because President Kennedy wanted to show

gittiler çünkü Başkan Kennedy Sovyetlere kendi ulusunun

the Soviets that his nation had the better rockets.

daha iyi roketlere sahip olduğunu göstermek istedi.

But Kennedy's own words at Rice University in 1962

Ama Kennedy'nin Rice Üniversitesi'nde 1962'de

provide a better clue.

kendi söyledikleri daha iyi bir ipucu sağlar.

(Video) John F. Kennedy: But why, some say, the moon?

(Video) John F. Kennedy: Ama neden, kimileri soruyor, ay?

Why choose this as our goal?

Neden hedef olarak bunu seçiyoruz?

And they may well ask,

Ve de sorabilirler,

why climb the highest mountain?

Neden en yüksek dağa tırmanalım?

Why, 35 years ago, fly the Atlantic?

Neden, 35 yıl önce, Atlantik'i uçarak geçtik?

Why does Rice play Texas?

Rice neden Texas'la oynasın? (Bilgi: Rice'ın zayıf, Texas'ın güçlü üniversite futbol takımları var.)

We choose to go to the moon.

Aya gitmeyi seçiyoruz.

We choose to go to the moon.

Aya gitmeyi seçiyoruz.

(Applause)

(Alkış)

We choose to go to the moon in this decade,

Bu on yılda aya gitmeyi seçiyoruz,

and do the other things,

ve başka şeyler yapmayı da,

not because they are easy, but because they are hard.

kolay oldukları için değil, zor oldukları için.

Jason Pontin: To contemporaries,

Jason Pontin: Çağdaşlara göre,

Apollo wasn't only a victory of West over East

Apollo soğuk savaş döneminde

in the Cold War.

Batı'nın Doğu'ya bir zaferi değildi sadece.

At the time, the strongest emotion

O zamanlarda, en güçlü duygu

was of wonder

teknolojinin insan aklını aşan gücüne

at the transcendent powers of technology.

duyulan meraktı.

They went because it was a big thing to do.

Gittiler çünkü yapılan büyük bir şeydi.

Landing on the moon occurred in the context

Aya iniş uzun bir dizi teknolojik zafer

of a long series of technological triumphs.

bağlamında gerçekleşti.

The first half of the 20th century produced

20. Yüzyılın ilk yarısı

the assembly line and the airplane,

montaj hattını ve uçağı üretti,

penicillin and a vaccine for tuberculosis.

penisilin ve tüberküloz için bir aşı üretti.

In the middle years of the century,

Yüzyılın ortalarında

polio was eradicated and smallpox eliminated.

Çocuk felci yok edildi ve çiçek hastalığı ortadan kaldırıldı.

Technology itself seemed to possess

Teknolojinin kendisi

what Alvin Toffler in 1970

Alvin Toffler'in 1970'de adlandırdığı

called "accelerative thrust."

"hızlandırıcı itiş" e sahip görünüyordu.

For most of human history,

İnsanlık tarihinin çoğunda,

we could go no faster than a horse

bir attan daha hızlı gidemedik

or a boat with a sail,

ya da yelkenli bir tekneden,

but in 1969, the crew of Apollo 10

ama 1969'da, Apollo 10 mürettebatı

flew at 25,000 miles an hour.

saatte 25.000 mil (40234 km) hızla uçtular.

Since 1970, no human beings

1970 yılından beri, hiçbir insan

have been back to the moon.

tekrar aya gidemedi.

No one has traveled faster than the crew

Apollo 10'un mürettebatından hızlı

of Apollo 10,

kimse seyahat edemedi,

and blithe optimism about technology's powers

ve teknolojinin gücü hakkındaki gamsız iyimserlik

has evaporated

buharlaştı

as big problems we had imagined technology would solve,

teknolojinin çözebileceğini hayal ettiğimiz büyük sorunlar,

such as going to Mars,

Mars'a gitmek,

creating clean energy, curing cancer,

temiz enerji yaratmak, kanseri tedavi etmek

or feeding the world have come to seem

ya da dünyayı doyurmak gibi,

intractably hard.

inatçı derecede zor gelmeye başladı.

I remember watching the liftoff of Apollo 17.

Apollo 17'nin kalkışını izlediğimi hatırlıyorum.

I was five years old,

Beş yaşındaydım,

and my mother told me not to stare

ve annem Saturn V roketinin ateşli egzozuna

at the fiery exhaust of a Saturn V rocket.

gözlerimi dikerek bakmamamı söyledi.

I vaguely knew this was to be the last

Hayal meyal bir şekilde bunun ay görevlerinin

of the moon missions,

sonuncusu olduğunu biliyordum,

but I was absolutely certain there would be

ama hayatım boyunca Mars kolonilerinin

Mars colonies in my lifetime.

olacağından kesinlikle emindim.

So "Something happened

Ve "Büyük problemleri teknoloji ile çözme kapasitemize birşey oldu"

to our capacity to solve big problems with technology"

cümlesi

has become a commonplace.

sıradan hale geldi.

You hear it all the time.

Her zaman duyuyorsunuz.

We've heard it over the last two days here at TED.

Burada TED'de de son iki gün içinde duyduk.

It feels as if technologists have diverted us

Sanki teknoloji uzmanları bizi başka yöne çevirdiler gibi geliyor

and enriched themselves with trivial toys,

ve kendilerini önemsiz oyuncaklar ile zenginleştirdiler,

with things like iPhones and apps and social media,

IPhone'lar ve uygulamalar ve sosyal medya gibi,

or algorithms that speed automated trading.

veya otomatik ticareti hızlandıran algoritmalar gibi.

There's nothing wrong with most of these things.

Bunların çoğu yanlış değil.

They've expanded and enriched our lives.

Hayatlarımızı geliştirdi ve zenginleştirdi.

But they don't solve humanity's big problems.

Ama insanlığın büyük problemlerini çözmüyorlar.

What happened?

Ne oldu?

So there is a parochial explanation in Silicon Valley,

Silikon Vadisi'nde dar görüşlü bir açıklama var,

which admits that it has been funding less ambitious companies

Intel, Microsoft, Apple ve Genentech'i

than it did in the years when it financed

finanse ettiği yıllara göre

Intel, Microsoft, Apple and Genentech.

şimdi daha az arzulu şirketleri finanse ettiğini kabul ediyorlar.

Silicon Valley says the markets are to blame,

Silikon Vadisi piyasalar suçlanmalı diyor,

in particular the incentives that venture capitalists

özellikle girişim sermayedarlarının

offer to entrepreneurs.

girişimcilere sundukları teşvikler.

Silicon Valley says that venture investing

Silikon Vadisi girişim yatırımlarının

shifted away from funding transformational ideas

dönüşümsel fikirleri finanse etmekten

and towards funding incremental problems

değişen problemleri hatta sahte problemleri

or even fake problems.

finanse etmeye kaydığını söylüyor.

But I don't think that explanation is good enough.

Ama ben bu açıklamanın yeteri kadar iyi olduğunu düşünmüyorum.

It mostly explains what's wrong with Silicon Valley.

Bu çoğunlukla Silikon Vadisi'nde neyin yanlış olduğunu açıklıyor.

Even when venture capitalists were at their most

Girişim sermayedarları risk açısından en rahat

risk-happy, they preferred small investments,

dönemlerinde bile küçük yatırımları tercih ettiler,

tiny investments that offered an exit within 10 years.

10 yıl içinde çıkış sunan ufacık yatırımlar.

V.C.s have always struggled

Girişim sermayedarları her zaman

to invest profitably in technologies such as energy

enerji gibi sermaye gereksinimleri büyük olan

whose capital requirements are huge

ve geliştirmesi uzun ve ayrıntılı olan

and whose development is long and lengthy,

karlı teknolojilere yatırım yapmak için mücadele ettiler,

and V.C.s have never, never funded the development

ve girişim sermayedarları hiçbir zaman,

of technologies meant to solve big problems

hiçbir zaman ani ticari değer sağlamayan

that possess no immediate commercial value.

büyük problemleri çözecek teknolojilere yatırım yapmadılar.

No, the reasons we can't solve big problems

Hayır, büyük sorunları çözemememizin sebepleri

are more complicated and more profound.

daha karmaşık ve daha derin.

Sometimes we choose not to solve big problems.

Bazen büyük sorunları çözmeyi seçmiyoruz.

We could go to Mars if we want.

Eğer istesek Mars'a gidebilirdik.

NASA even has the outline of a plan.

Hatta NASA'da bir plan taslağı vardır.

But going to Mars would follow a political decision

Ama Mars'a gitmek genel katılımlı bir politik kararı

with popular appeal, and that will never happen.

takip etmeli ve bu asla olmayacak.

We won't go to Mars, because everyone thinks

Mars'a gitmeyeceğiz çünkü herkes

there are more important things

dünyada yapılacak daha önemli

to do here on Earth.

şeyler olduğunu düşünüyor.

Sometimes, we can't solve big problems

Bazen, büyük sorunları politik sistemlerimiz

because our political systems fail.

başarısız olduğu için çözemeyiz.

Today, less than two percent

Bugün dünya enerji tüketiminin %2'den azı

of the world's energy consumption

rüzgar, güneş ve biyoyakıt gibi

derives from advanced, renewable sources

gelişmiş, yenilenebilir kaynaklardan

such as solar, wind and biofuels,

elde ediliyor,

less than two percent,

yüzde ikiden daha az,

and the reason is purely economic.

ve sebep tamamen ekonomik.

Coal and natural gas are cheaper

Kömür ve doğal gaz

than solar and wind,

rüzgar ve güneşten daha ucuz,

and petroleum is cheaper than biofuels.

ve petrol biyoyakıtlardan daha ucuz.

We want alternative energy sources

Fiyatta rekabet edebilecek

that can compete on price. None exist.

alternatif enerji kaynakları istiyoruz. Hiç yok.

Now, technologists, business leaders

Şimdi, teknoloji uzmanları, iş liderleri

and economists all basically agree

ve ekonomistler hepsi bir konuda hemfikir

on what national policies and international treaties

milli politikalar ve uluslarası anlaşmalar alternatif enerjinin

would spur the development of alternative energy:

geliştirilmesini teşvik etmeli:

mostly, a significant increase in energy

çoğunlukla, enerji araştırma ve geliştirmesinde

research and development,

önemli bir artış

and some kind of price on carbon.

ve karbon üzerinde bir çeşit fiyatlandırma.

But there's no hope in the present political climate

Ama mevcut siyasi iklimde umut yok

that we will see U.S. energy policy

ABD enerji politikası

or international treaties that reflect that consensus.

ya da uluslarası anlaşmalar bu uzlaşmayı yansıtmıyor.

Sometimes, big problems that had seemed technological

Bazen, teknolojik görünen büyük sorunların

turn out not to be so.

öyle olmadıkları ortaya çıkar.

Famines were long understood to be caused

Kıtlıkların sebebinin uzun süre

by failures in food supply.

gıda sağlamadaki eksiklikler olduğu düşünüldü.

But 30 years of research have taught us

Ama 30 yıllık araştırmalar bize

that famines are political crises

kıtlıkların sebebinin gıda dağıtımını yıkıcı bir şekilde

that catastrophically affect food distribution.

etkileyen politik krizler olduğunu öğretti.

Technology can improve things like crop yields

Teknoloji ürünlerin mahsül miktarı veya gıdaların

or systems for storing and transporting food,

depolanması ve nakliyesi için sistemler gibi şeyleri

but there will be famines so long as there are bad governments.

geliştirebilir ama kötü hükümetler oldukça kıtlıklar olacak.

Finally, big problems sometimes elude solution

Son olarak, büyük sorunlarda bazen çözüm akla gelmez

because we don't really understand the problem.

çünkü problemi gerçekten anlayamayız.

President Nixon declared war on cancer in 1971,

Başkan Nixon 1971 yılında kanserle savaşı ilan etti,

but we soon discovered

ama kısa zamanda keşfedildi ki

there are many kinds of cancer,

kanserin çok çeşidi var,

most of them fiendishly resistant to therapy,

çoğunluğu tedaviye şeytanca dirençli,

and it is only in the last 10 years

ve sadece son 10 yılda

that effective, viable therapies

kalıcı, etkili tedaviler

have come to seem real.

gerçek olabilir hale geldi.

Hard problems are hard.

Zor sorunlar zordur.

It's not true that we can't solve big problems through technology.

Büyük sorunları teknoloji ile çözemeyeceğimiz doğru değil.

We can, we must, but these four elements

Yapabiliriz, yapmalıyız, ama şu dördünün

must all be present:

tamamı mevcut olmalıdır:

Political leaders and the public

Siyasi liderler ve halk

must care to solve a problem;

bir sorunu çözmek istemelidir;

institutions must support its solution;

kurumlar çözümü desteklemelidir;

It must really be a technological problem;

Gerçekten teknolojik bir sorun olması gerekir;

and we must understand it.

ve biz sorunu anlamalıyız.

The Apollo mission,

Apollo görevi,

which has become a kind of metaphor

büyük sorunları çözmede teknolojinin kapasitesi

for technology's capacity to solve big problems,

için bir çeşit metafor haline gelmiştir,

met these criteria.

bu şartları sağladı.

But it is an irreproducible model for the future.

Ama gelecek için tekrar edilemeyen bir modeldir.

It is not 1961.

1961'de değiliz.

There is no galvanizing contest like the Cold War,

Soğuk savaş dönemindeki gibi bir galvanizleme yarışı yok,

no politician like John Kennedy

John Kennedy gibi zor ve tehlikelide

who can heroize the difficult and the dangerous,

başrol oynayacak politikacılar yok,

and no popular science fictional mythology

ve güneş sistemini keşfetmek gibi

such as exploring the solar system.

düşsel mitolojiler içeren popüler bilim yok.

Most of all, going to the moon

En önemlisi, Ay'a gidişin

turned out to be easy.

kolay olduğu ortaya çıktı.

It was just three days away.

Sadece üç gün uzaklıktaydı.

And arguably it wasn't even solving

Ve tartışılır bir şekilde aya gitmek

much of a problem.

problem çözmek bile değildi.

We are left alone with our day,

Günümüzle başbaşa kaldık,

and the solutions of the future will be harder won.

ve geleceğin çözümleri daha zor kazanılacak.

God knows, we don't lack for the challenges.

Tanrı biliyor ya, sorunları çözmek için eksikliğimiz yok.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)