Jason Pontin: Can technology solve our big problems?

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Rysia Wand

So, we used to solve big problems.

Kiedyś rozwiązywaliśmy duże problemy.

On July 21st, 1969,

21 lipca 1969 roku

Buzz Aldrin climbed out of Apollo 11's lunar module

Buzz Aldrin wyszedł z lądownika księżycowego Apollo 11

and descended onto the Sea of Tranquility.

i stanął na powierzchni Morza Spokoju.

Armstrong and Aldrin were alone,

Armstrong i Aldrin byli sami,

but their presence on the moon's gray surface

ale ich obecność na szarej powierzchni księżyca

was the culmination of a convulsive, collective effort.

ukoronowała burzliwy wysiłek zbiorowy.

The Apollo program was the greatest

Program Apollo był

peacetime mobilization

największą operacją w czasie pokoju

in the history of the United States.

w historii Stanów Zjednoczonych.

To get to the moon, NASA spent

Lot na księżyc kosztował NASA

around 180 billion dollars in today's money,

na dzisiejsze pieniądze 180 mld dolarów

or four percent of the federal budget.

albo 4% budżetu federalnego.

Apollo employed around 400,000 people

Apollo dał pracę 400 tys. ludzi

and demanded the collaboration of 20,000

i wymagał współpracy 20 tys. firm,

companies, universities and government agencies.

uniwersytetów i agencji rządowych.

People died, including the crew of Apollo 1.

Ludzie umierali, w tym załoga Apollo 1,

But before the Apollo program ended,

ale w trakcie programu Apollo

24 men flew to the moon.

24 osoby poleciały na Księżyc.

Twelve walked on its surface, of whom Aldrin,

12 chodziło po jego powierzchni, w tym Aldrin,

following the death of Armstrong last year,

który po śmierci Armstronga w zeszłym roku,

is now the most senior.

jest z nich najstarszy.

So why did they go?

Dlaczego lecieli?

They didn't bring much back:

Wiele stamtąd nie przywieźli,

841 pounds of old rocks,

381,5 kg skał i kamieni

and something all 24 later emphasized --

oraz, co każdy z 24 podkreślał,

a new sense of the smallness

nowe poczucie małości i kruchości

and the fragility of our common home.

naszego wspólnego domu.

Why did they go? The cynical answer is they went

Dlaczego latali? Cynicznie mówiąc,

because President Kennedy wanted to show

bo prezydent Kennedy chciał pokazać Sowietom,

the Soviets that his nation had the better rockets.

że jego kraj ma lepsze rakiety.

But Kennedy's own words at Rice University in 1962

Jednak w 1962 r. podczas przemówienia na Uniwersytecie Rice

provide a better clue.

Kennedy podsuwa lepszą wskazówkę.

(Video) John F. Kennedy: But why, some say, the moon?

(Film) John F. Kennedy: Ale czemu Księżyc, pytają niektórzy?

Why choose this as our goal?

Dlaczego wybraliśmy taki cel?

And they may well ask,

Równie dobrze można zapytać,

why climb the highest mountain?

po co zdobywać najwyższe szczyty.

Why, 35 years ago, fly the Atlantic?

Po co był lot przez Atlantyk 35 lat temu?

Why does Rice play Texas?

Dlaczego Rice porywa się na Teksas?

We choose to go to the moon.

Lot na Księżyc to nasz wybór.

We choose to go to the moon.

Lot na Księżyc to nasz wybór.

(Applause)

(Brawa)

We choose to go to the moon in this decade,

W tej dekadzie postanowiliśmy lecieć na Księżyc

and do the other things,

i dokonać wielu innych rzeczy,

not because they are easy, but because they are hard.

nie dlatego, że to łatwe, ale dlatego, że to trudne.

Jason Pontin: To contemporaries,

Jason Pontin: Dla współczesnych

Apollo wasn't only a victory of West over East

Apollo był nie tylko zwycięstwem Zachodu nad Wschodem

in the Cold War.

w zimnej wojnie.

At the time, the strongest emotion

Najsilniejszym uczuciem był wtedy

was of wonder

zachwyt transcendentną potęgą techniki.

at the transcendent powers of technology.

zachwyt transcendentną potęgą techniki.

They went because it was a big thing to do.

Polecieli, bo to była wielka rzecz.

Landing on the moon occurred in the context

Lądowanie na księżycu odbyło się w kontekście

of a long series of technological triumphs.

długiej listy sukcesów technicznych.

The first half of the 20th century produced

Pierwsza połowa XX w.

the assembly line and the airplane,

przyniosła linię montażową, samolot,

penicillin and a vaccine for tuberculosis.

penicylinę i szczepionkę na gruźlicę.

In the middle years of the century,

W połowie stulecia

polio was eradicated and smallpox eliminated.

udało się zwalczyć polio i ospę wietrzną.

Technology itself seemed to possess

Technika miała to coś,

what Alvin Toffler in 1970

co w 1970 r. Alvin Toffler nazwał

called "accelerative thrust."

''przyśpieszonym ruchem do przodu".

For most of human history,

Przez większość historii człowiek

we could go no faster than a horse

najszybciej przemieszczał się konno

or a boat with a sail,

albo łodzią z żaglem,

but in 1969, the crew of Apollo 10

ale w 1969 r. załoga Apollo 10

flew at 25,000 miles an hour.

leciała z prędkością 40 tys. km/h.

Since 1970, no human beings

Od 1970 r. żaden człowiek

have been back to the moon.

nie stanął na księżycu.

No one has traveled faster than the crew

Nikt nie podróżował szybciej,

of Apollo 10,

niż załoga Apollo 10.

and blithe optimism about technology's powers

Beztroski optymizm spowodowany potęgą techniki minął,

has evaporated

Beztroski optymizm spowodowany potęgą techniki minął,

as big problems we had imagined technology would solve,

kiedy duże problemy, które miała rozwiązać technika,

such as going to Mars,

takie jak wyprawa na Marsa,

creating clean energy, curing cancer,

czysta energia, lekarstwo na raka,

or feeding the world have come to seem

czy wykarmienie świata

intractably hard.

okazały się niepomiernie trudne.

I remember watching the liftoff of Apollo 17.

Pamiętam transmisję startu Apollo 17.

I was five years old,

Miałem 5 lat i mama zabroniła mi

and my mother told me not to stare

gapić się na płomień

at the fiery exhaust of a Saturn V rocket.

wydobywający się z rakiety Saturn V.

I vaguely knew this was to be the last

Mgliście wiedziałem,

of the moon missions,

że to ostatnia misja księżycowa,

but I was absolutely certain there would be

ale byłem całkowicie przekonany,

Mars colonies in my lifetime.

że za mojego życia skolonizujemy Marsa.

So "Something happened

"Coś się stało z łatwością rozwiązywania

to our capacity to solve big problems with technology"

dużych problemów przy pomocy techniki"

has become a commonplace.

to już powszechna opinia

You hear it all the time.

i często się ją słyszy.

We've heard it over the last two days here at TED.

Od dwóch dni powtarza się tutaj, na konferencji TED.

It feels as if technologists have diverted us

Jak gdyby technicy zwodzili nas

and enriched themselves with trivial toys,

i bogacili się na błahych zabawkach,

with things like iPhones and apps and social media,

takich jak iPhone, aplikacje, media społeczne

or algorithms that speed automated trading.

albo algorytmy przyśpieszające automatyzację transakcji handlowych.

There's nothing wrong with most of these things.

Większość tych rzeczy jest dobra.

They've expanded and enriched our lives.

Rozwinęły i wzbogaciły nam życie,

But they don't solve humanity's big problems.

ale nie rozwiązują problemów ludzkości.

What happened?

Co się stało?

So there is a parochial explanation in Silicon Valley,

W Dolinie Krzemowej mają wytłumaczenie.

which admits that it has been funding less ambitious companies

Finansuje się mniej ambitne firmy

than it did in the years when it financed

niż wtedy, kiedy finansowano

Intel, Microsoft, Apple and Genentech.

Intel, Microsoft, Apple and Genentech.

Silicon Valley says the markets are to blame,

W Dolinie Krzemowej obwiniają rynki,

in particular the incentives that venture capitalists

zwłaszcza kapitał wysokiego ryzyka

offer to entrepreneurs.

i finansowe instrumenty motywacyjne.

Silicon Valley says that venture investing

W Dolinie Krzemowej mówią, że kapitał wysokiego ryzyka

shifted away from funding transformational ideas

odszedł od finansowania pomysłów transformacyjnych

and towards funding incremental problems

na rzecz finansowania problemów rentownych,

or even fake problems.

a nawet sztucznych.

But I don't think that explanation is good enough.

Takie wyjaśnienie nie wystarcza.

It mostly explains what's wrong with Silicon Valley.

Pokazuje problem Doliny Krzemowej.

Even when venture capitalists were at their most

Nawet kiedy inwestorzy nie bali się ryzyka,

risk-happy, they preferred small investments,

woleli małe inwestycje,

tiny investments that offered an exit within 10 years.

z których mogli się wycofać w ciągu 10 lat.

V.C.s have always struggled

Kapitałowi wysokiego ryzyka

to invest profitably in technologies such as energy

trudno inwestować z zyskiem w techniki takie jak energia,

whose capital requirements are huge

bo wymagają one ogromnego kapitału

and whose development is long and lengthy,

i potrzebują czasu na rozwój.

and V.C.s have never, never funded the development

Tacy inwestorzy nigdy nie finansują rozwoju

of technologies meant to solve big problems

techniki ukierunkowanej na rozwiązanie dużych problemów,

that possess no immediate commercial value.

a pozbawionej wartości komercyjnej.

No, the reasons we can't solve big problems

Przyczyny braku rozwiązań wielkich problemów

are more complicated and more profound.

są bardziej skomplikowane i przepastne.

Sometimes we choose not to solve big problems.

Czasami wybieramy unikanie problemów.

We could go to Mars if we want.

Moglibyśmy lecieć na Marsa.

NASA even has the outline of a plan.

NASA ma nawet gotowy projekt.

But going to Mars would follow a political decision

Ale podróż na Marsa musiałaby wyniknąć z decyzji politycznej

with popular appeal, and that will never happen.

popartej przez ogół, a do tego nigdy nie dojdzie.

We won't go to Mars, because everyone thinks

Nie polecimy na Marsa, bo każdy uważa,

there are more important things

że są ważniejsze sprawy tutaj, na ziemi.

to do here on Earth.

że są ważniejsze sprawy tutaj, na ziemi.

Sometimes, we can't solve big problems

Czasem nie można rozwiązać dużych problemów,

because our political systems fail.

bo zawodzi system polityczny.

Today, less than two percent

Dzisiaj mniej niż 2% zużycia energii na świecie

of the world's energy consumption

Dzisiaj mniej niż 2% zużycia energii na świecie

derives from advanced, renewable sources

pochodzi z nowoczesnych źródeł odnawialnych,

such as solar, wind and biofuels,

takich jak słońce, wiatr i biopaliwa.

less than two percent,

Mniej niż 2%

and the reason is purely economic.

z powodów czysto ekonomicznych.

Coal and natural gas are cheaper

Węgiel i gaz

than solar and wind,

są tańsze niż słońce i wiatr.

and petroleum is cheaper than biofuels.

Benzyna jest tańsza niż biopaliwa.

We want alternative energy sources

Chcemy alternatywnych źródeł energii,

that can compete on price. None exist.

które mogą rywalizować cenowo. Nie ma takich.

Now, technologists, business leaders

Technicy, liderzy biznesu

and economists all basically agree

i ekonomiści zgadzają się co do charakteru

on what national policies and international treaties

polityki państwowej i umów międzynarodowych,

would spur the development of alternative energy:

które przyśpieszą rozwój alternatywnych źródeł energii.

mostly, a significant increase in energy

Potrzeba znacznie więcej

research and development,

projektów badawczo-rozwojowych w dziedzinie energii

and some kind of price on carbon.

oraz opłat za emisję dwutlenku węgla.

But there's no hope in the present political climate

Obecny klimat polityczny nie daje nadziei

that we will see U.S. energy policy

na politykę energetyczną USA

or international treaties that reflect that consensus.

ani umowy międzynarodowe, które odzwierciedlą ten konsensus.

Sometimes, big problems that had seemed technological

Czasem duże problemy, które wyglądają na techniczne,

turn out not to be so.

mają inny charakter.

Famines were long understood to be caused

Długo uważano, że głód wynika

by failures in food supply.

z braku zasobów żywności.

But 30 years of research have taught us

Ale 30 lat badań pokazuje,

that famines are political crises

że klęska głodu to kryzys polityczny,

that catastrophically affect food distribution.

katastrofalny dla dystrybucji żywności.

Technology can improve things like crop yields

Technika może poprawić wydajność plonów

or systems for storing and transporting food,

czy sposób przechowywania i transportu żywności,

but there will be famines so long as there are bad governments.

ale klęska głodu będzie istnieć, dopóki istnieją złe rządy.

Finally, big problems sometimes elude solution

Co więcej, duże problemy czasami wymykają się rozwiązaniom,

because we don't really understand the problem.

ponieważ ich nie rozumiemy.

President Nixon declared war on cancer in 1971,

Prezydent Nixon w roku 1971 ogłosił wojnę z rakiem,

but we soon discovered

ale wkrótce odkryliśmy,

there are many kinds of cancer,

że jest wiele rodzajów raka,

most of them fiendishly resistant to therapy,

większość piekielnie odpornych na leczenie.

and it is only in the last 10 years

Dopiero od 10 lat pojawiają się

that effective, viable therapies

terapie skuteczne i wykonalne

have come to seem real.

z szansą na realny sukces.

Hard problems are hard.

Trudne problemy są trudne.

It's not true that we can't solve big problems through technology.

Owszem, można rozwiązać duże problemy za pomocą techniki.

We can, we must, but these four elements

Można i trzeba, ale niezbędne są 4 elementy:

must all be present:

Można i trzeba, ale niezbędne są 4 elementy:

Political leaders and the public

przywódcy polityczni i obywatele

must care to solve a problem;

muszą chcieć rozwiązać problem;

institutions must support its solution;

instytucje muszą wspierać jego rozwiązanie;

It must really be a technological problem;

musi to być problem natury technicznej;

and we must understand it.

i musimy go rozumieć.

The Apollo mission,

Misja Apollo,

which has become a kind of metaphor

która jest jakby metaforą umiejętności techniki

for technology's capacity to solve big problems,

w rozwiązywaniu dużych problemów,

met these criteria.

spełniała te kryteria.

But it is an irreproducible model for the future.

Ale to wzór nie do odtworzenia.

It is not 1961.

To nie rok 1961.

There is no galvanizing contest like the Cold War,

Nie ma elektryzującej rywalizacji jak zimna wojna,

no politician like John Kennedy

nie ma polityka jak John Kennedy,

who can heroize the difficult and the dangerous,

który doda heroizmu trudom i niebezpieczeństwu,

and no popular science fictional mythology

nie ma przystępnej mitologii popularyzującej naukę,

such as exploring the solar system.

jak badanie układu słonecznego.

Most of all, going to the moon

Przede wszystkim,

turned out to be easy.

wyprawa na Księżyc okazała się łatwa,

It was just three days away.

zabrała zaledwie trzy dni.

And arguably it wasn't even solving

Właściwie nie rozwiązała chyba

much of a problem.

żadnego problemu.

We are left alone with our day,

Zostaliśmy sami w swoich czasach

and the solutions of the future will be harder won.

i trudno będzie znaleźć rozwiązania na przyszłość.

God knows, we don't lack for the challenges.

Bóg świadkiem, że wyzwań nam nie brakuje.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)