Give yourself permission to be creative | Ethan Hawke | TED

Çeviri: Can Boysan Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

I was hoping today to talk a little bit about creativity.

Bugün yaratıcılık hakkında biraz konuşmayı umuyordum.

You know, a lot of people really struggle

Birçok insan yaratıcı olmak adına

to give themselves permission to be creative.

kendilerine izin vermek için çok mücadele ediyor.

And reasonably so.

Makul derecede böyleler.

I mean, we're all a little suspect of our own talent.

Hepimiz kendi yeteneklerimizden biraz şüphe duyarız.

And I remember a story I came across in my early 20s

20'li yaşlarımın başlarında denk geldiğim

ve benim için bir şekilde çok anlamlı olan bir hikâye hatırlıyorum.

that kind of meant a lot to me.

I was really into Allen Ginsberg,

Allen Ginsberg'den çok hoşlanıyordum,

and I was reading his poetry,

onun şiirlerini okuyordum,

and I was reading -- he did a lot of interviews --

çok okuyordum -- çok röportaj veriyordu --

and one time, William F. Buckley had this television program

ve bir kez de William F. Buckley'in

"Firing Line" adındaki televizyon programına Ginsberg çıkmıştı

called "Firing Line,"

and Ginsberg went on there and sang a Hare Krishna song

ve orada mızıka çalıp

while playing the harmonium.

bir Hare Krishna şarkısı söylemişti.

And he got back to New York to all his intelligentsia friends,

Sonra New York'taki tüm entelektüel arkadaşlarına geri döndü

ve o arkadaşları ona şöyle dedi:

and they all told him,

"Herkesin senin aptal olduğunu düşündüğünü

"Don't you know that everybody thinks you're an idiot,

ve bütün ülkenin seninle dalga geçtiğini bilmiyor musun?"

and the whole country's making fun of you?"

And he said, "That's my job.

O şöyle dedi: "Bu benim işim,

I'm a poet, and I'm going to play the fool.

ben bir şairim ve aptalmış gibi yapacağım.

Most people have to go to work all day long,

Çoğu insan bütün gün işe gitmek zorunda

and they come home and they fight with their spouse,

ve eve gelip eşleriyle kavga ediyorlar,

sonra yemek yiyorlar ve eski televizyonu açıyorlar

and they eat, and they turn on the old boob tube,

and somebody tries to sell them something,

ve bazı insanlar onlara bir şeyler satmak istiyor

and I just screwed all that up.

ve bunların hepsini berbat ettim.

I went on and I sang about Krishna,

Devam edip Krishna şarkısı söyledim

and now they're sitting in bed and going, 'Who is this stupid poet?'

ve onlar şimdi yatakta oturup şöyle diyorlar:

"Kim bu aptal şair?

And they can't fall asleep, right?"

Sonra da uyuyamıyorlar, değil mi?

And that's his job as a poet.

Bu, şairin işi

ve ben de bunu çok özgürleştirici buluyorum

And so, I find that very liberating,

because I think that most of us really want to offer the world

çünkü bence çoğumuz,

dünyaya kaliteli bir şeyler vermeyi çok istiyoruz,

something of quality,

something that the world will consider good or important.

dünyanın iyi veya önemli olarak addettiği şeyler bunlar.

And that's really the enemy,

Bu, gerçek bir düşman

because it's not up to us whether what we do is any good,

çünkü yaptığımızın iyi olup olmadığı bize bağlı değil

and if history has taught us anything,

ve tarih bize bir şey öğrettiyse

the world is an extremely unreliable critic.

o da şu ki dünya, son derece güvenilmez bir eleştirmen.

Right?

So you have to ask yourself:

Kendinize şunu sormalısınız:

Do you think human creativity matters?

İnsanın yaratıcılığının önemli olduğunu düşünüyor musunuz?

Well, hmm.

Most people don't spend a lot of time thinking about poetry. Right?

Çoğu insan şiir üzerine düşünmek için çok fazla zaman harcamıyor, değil mi?

They have a life to live,

Yaşayacakları bir hayatları var

and they're not really that concerned with Allen Ginsberg's poems

ve Allen Ginsberg'ün ya da başkalarının şiirleriyle

or anybody's poems,

o kadar da çok ilgilenmiyorlar,

until their father dies,

babaları öldüğünde cenazeye gidene dek

they go to a funeral,

you lose a child,

ya da çocuklarını kaybedince,

somebody breaks your heart, they don't love you anymore,

birisi sizin kalbinizi kırdığında ve sizi artık sevmediğinde

and all of a sudden,

birdenbire yaşamdan bir anlam çıkarmada umutsuz oluyorsunuz

you're desperate for making sense out of this life,

ve "hiç kimse hayatında hiç böylesine kötü hissetti mi?

and, "Has anybody ever felt this bad before?

Bu kara bulutlardan nasıl çıkabildiler?" diye soruyorsunuz.

How did they come out of this cloud?"

Or the inverse -- something great.

Ya da tam tersini -- harika bir şey yaşıyorsunuz.

You meet somebody and your heart explodes.

Biriyle tanışınca sanki kalbiniz patlıyor.

You love them so much, you can't even see straight.

Onları o kadar çok seviyorsunuz ki kafanız bulanıyor.

You know, you're dizzy.

Başınız dönüyor.

"Did anybody feel like this before? What is happening to me?"

"Daha önce hiç kimse böyle hissetti mi? Bana neler oluyor?" diyorsunuz.

And that's when art's not a luxury, it's actually sustenance.

İşte bu, sanat bir lüks değil bir gereklilik olduğunda gerçekleşir.

We need it.

Buna ihtiyacımız var.

OK. Well, what is it?

Pekâlâ, bu nedir?

Human creativity is nature manifest in us.

İnsanın yaratıcılığı, içimizdeki doğanın dışa vurumu.

We look at the, oh ...

Şuraya bakıyoruz,

the aurora borealis. Right?

kuzey ışıklarına bakıyoruz, değil mi?

I did this movie called "White Fang" when I was a kid,

Çocukken "Beyaz Diş" filminde oynamıştım,

and we shot up in Alaska,

film Alaska'da çekilmişti

and you go out at night

ve gece dışarı çıktığımda

gökyüzü mor, pembe ve beyaz ışıklarla dalgalanıyordu

and the sky was like rippling with purple and pink and white,

and it's the most beautiful thing I ever saw.

ve bu gördüğüm en güzel şeydi.

It really looked like the sky was playing.

Gökyüzü sanki oyun oynuyor gibiydi.

Beautiful.

Çok güzeldi.

Gün batımında Büyük Kanyon'a gidin.

You go to Grand Canyon at sundown.

It's beautiful.

Orası da çok güzel.

We know that's beautiful.

Güzel olduğunu biliyoruz.

Peki ya aşık olmak?

But fall in love?

Your lover's pretty beautiful.

Sevdiğiniz çok güzel.

I have four kids.

Benim dört çocuğum var.

Watching them play?

Onları oynarken izlemek

Watching them pretend to be a butterfly

ya da kelebekmiş gibi yapıp evin etrafında koşturmalarını

or run around the house and doing anything,

ve herhangi bir şey yapmalarını izlemek çok güzel.

it's so beautiful.

And I believe that we are here on this star in space

İnanıyorum ki uzayda bu yıldızın içinde

birbirimize yardım etmeye çalışmak için varız, değil mi?

to try to help one another. Right?

And first we have to survive,

İlk olarak hayatta kalmak zorundayız,

and then we have to thrive.

sonra da gelişmeliyiz.

And to thrive, to express ourselves,

Gelişirken kendimizi ifade etmeliyiz.

alright, well, here's the rub: we have to know ourselves.

Sıkıntı şu ki, kendimizi tanımak zorundayız.

What do you love?

Neyi seviyorsunuz?

And if you get close to what you love,

Eğer sevdiğinize yaklaşırsanız

who you are is revealed to you,

kim olduğunuz su yüzüne çıkar ve gelişir.

and it expands.

For me, it was really easy.

Benim için bu çok kolaydı.

I did my first professional play. I was 12 years old.

İlk profesyonel tiyatro oyununa 12 yaşındayken çıktım.

I was in a play called "Saint Joan" by George Bernard Shaw

George Bernard Shaw'ın "Saint Joan" adlı bir oyunuydu

at the McCarter Theatre,

ve McCarter tiyatrosundaydı.

and -- boom! -- I was in love.

Sonra güm! Aşık oldum.

My world just expanded.

Dünyam genişledi.

And that profession -- I'm almost 50 now --

Bu meslek -- şu an neredeyse 50 yaşındayım --

that profession has never stopped giving back to me,

bu meslek bana karşılık vermeyi hiç bırakmadı

and it gives back more and more,

ve bana daha da çok karşılık verdi,

mostly, strangely,

tuhaftır ki bu çoğunlukla oynadığım karakterler yoluyla oldu.

through the characters that I've played.

I've played cops, I've played criminals,

Polisi oynadım, suçluyu oynadım,

I've played priests, I've played sinners,

papazı oynadım, günahkârı oynadım

and the magic of this over a lifetime, over 30 years of doing this,

ve 30 yıl boyunca bu işi yapmakta ve bunun yaşam boyu sürmesindeki sihir,

is that you start to see that my experiences,

benim, Ethan'ın deneyimlerini görmeye başlıyorsunuz

me, Ethan, is not nearly as unique

ve ben sandığım kadar eşsiz biri değilim.

as I thought.

I have so much in common with all these people.

Bu insanların hepsiyle ortak bir yanım var

And so they have something in common with me.

ve onların da benimle ortak yanları var.

You start to see how connected we all are.

Hepimizin nasıl birbirimize bağlı olduğunu anlamaya başlıyorsunuz.

My great-grandmother, Della Hall Walker Green,

Büyükannem Della Hall Walker Green ölüm döşeğindeyken

on her deathbed,

she wrote this little biography in the hospital,

kısa bir yaşam öyküsünü hastanede yazdı

and it was only about 36 pages long,

ve sadece 36 sayfaydı,

and she spent about five pages

bunun yaklaşık beş sayfasını

on the one time she did costumes for a play.

bir oyun için bir kez kostüm yaptığını yazmakla harcamıştı.

Her first husband got, like, a paragraph.

İlk eşiyle ilgili olanlar bir paragraftı.

Cotton farming, of which she did for 50 years, gets a mention.

50 yıl boyunca yaptığı pamuk çiftçiliğinden bahsetmişti.

Five pages on doing these costumes.

Kostümlerle ilgili beş sayfa yazmıştı.

And I look -- my mom gave me one of her quilts that she made,

Bakıyorum da -- annem, yaptığı yatak örtülerinden birini bana bıraktı,

and you can feel it.

siz de onu hissedebilirsiniz.

She was expressing herself,

O kendini ifade ediyordu

and it has a power that's real.

ve gerçek olan bir gücü vardı.

I remember my stepbrother and I went to go see "Top Gun,"

Üvey erkek kardeşimle birlikte

Top Gun filmini izlemeye gittiğimizi hatırlıyorum,

whatever year that came out.

hangi yıl çıkmıştı bilmiyorum.

And I remember we walked out of the mall, it was, like, blazing hot,

Alışveriş merkezinden çıktığımızı da hatırlıyorum, hava aşırı sıcaktı,

I just looked at him,

ona baktım, ikimiz de filmin Tanrı'dan bir çağrı olduğunu hissetmiştik.

and we both felt that movie just like a calling from God.

You know? Just ...

Öyle bir şeydi ki,

But completely differently.

çok farklıydı.

Like, I wanted to be an actor.

Aktör olmak istemiştim.

İnsanları hislendiren bir şeyler yapmalıydım,

I was like, I've got to make something that makes people feel.

bunun bir parçası olmak istiyordum.

I just want to be a part of that.

Üvey kardeşim de asker olmak istiyordu.

And he wanted to be in the military.

Tek yaptığımız polisçilik, askercilik oynamak,

That's all we ever did was play FBI, play army man,

play knights, you know, and I'd like, pose with my sword,

şövalye olup kılıç sallamaktı.

and he would build a working crossbow

Kardeşim, oku ağaca saplanabilen,

that you could shoot an arrow into a tree.

çalışan bir yaylı tüfek yapacaktı.

So he joins the army.

Sonunda asker oldu.

Well, he just retired a colonel in the Green Berets.

ABD Ordusu Özel Harekât Kuvvetleri'nden albay olarak emekli oldu.

He's a multidecorated combat veteran of Afghanistan and Iraq.

Çok arma sahibi oldu ve Afganistan ile Irak'ta savaşıp emekli oldu.

He now teaches a sail camp for children of fallen soldiers.

Şu sıralar, şehit askerlerin çocuklarına bir yelken kampında öğretmenlik yapıyor.

He gave his life to his passion.

Hayatını tutkusuna verdi.

His creativity was leadership,

Onun yaratıcılığı liderlikti,

leading others,

diğer insanlara cesaretiyle liderlik ve yardım etmekti.

his bravery, to help others.

That was something he felt called to do,

Bu onun çağrıldığını hissettiği bir şeydi

and it gave back to him.

ve bu, ona geri döndü.

We know this -- the time of our life is so short,

Şunu biliyoruz ki hayatımız

ve onu nasıl harcadığımız çok kısa bir süreyi kapsıyor --

and how we spend it --

are we spending it doing what's important to us?

hayatımızı bizim için önemli olan şeylerle mi harcıyoruz?

Most of us not.

Çoğumuz böyle yapmıyoruz.

I mean, it's hard.

Bunu yapmak zor.

The pull of habit is so huge,

Alışkanlığın çekimi muazzam

and that's what makes kids so beautifully creative,

ve çocukları çok yaratıcı yapan da bu.

is that they don't have any habits,

Bu yüzden onların hiç alışkanlıkları yok

and they don't care if they're any good or not, right?

ve iyi ya da kötü olduklarıyla ilgilenmiyorlar, değil mi?

They're not building a sandcastle going,

Kumdan kale yapınca şöyle demiyorlar:

"I think I'm going to be a really good sandcastle builder."

"Bence ben çok iyi bir kumdan kale inşaatçısı olacağım."

They just throw themselves at whatever project you put in front of them --

Onlara verdiğiniz her projeye sadece kendilerini veriyorlar --

dancing, doing a painting,

dans etmek, resim yapmak,

building something:

bir şeyler inşa etmek.

any opportunity they have,

Ellerindeki her fırsatı

bireysellikleriyle sizi etkilemek için kullanmaya çabalıyorlar.

they try to use it to impress upon you their individuality.

It's so beautiful.

Bu çok güzel bir şey.

Yaratıcılık hakkında ne zaman konuşulsa beni bazen endişelendiren bir şey bu.

It's a thing that worries me sometimes whenever you talk about creativity,

because it can have this kind of feel that it's just nice,

Çünkü hoş olduğuna dair bir his olabilir

you know, or it's warm or it's something pleasant.

ya da sıcak ve zevkli bir şey olabilir.

It's not.

Fakat öyle değil.

It's vital.

Bu hayati bir şey.

It's the way we heal each other.

Bu birbirimizi iyileştirme biçimimiz.

In singing our song,

Şarkımızı söylerken,

in telling our story,

hikâyemizi anlatırken,

in inviting you to say,

sizi anlatmaya davet ederken

"Hey, listen to me, and I'll listen to you,"

"Hey, beni dinleyin, ben de sizi dinleyeceğim,"

we're starting a dialogue.

bir diyalog kuruyoruz.

And when you do that, this healing happens,

Siz bunu yaptığınızda iyileşme oluşur,

and we come out of our corners,

köşelerimizden çıkarız

and we start to witness each other's common humanity.

ve birbirimizin ortak insanlığına şahitlik etmeye başlarız.

We start to assert it.

Bunu ortaya koymaya başlarız

And when we do that, really good things happen.

ve bunu yaptığımızda çok güzel şeyler olur.

Yani, topluluğunuza, ailenize

So, if you want to help your community, if you want to help your family,

ve arkadaşlarınıza yardım etmek istiyorsanız

if you want to help your friends,

you have to express yourself.

kendinizi ifade etmek zorundasınız

And to express yourself, you have to know yourself.

ve kendinizi ifade etmek için de kendinizi tanımak zorundasınız.

It's actually super easy.

Aslında bu çok kolay bir şey.

You just have to follow your love.

Sadece sevdiğiniz şeyi takip etmek zorundasınız.

There is no path.

Bir yol yok.

There's no path till you walk it,

Siz yürümedikçe bir yol yok

and you have to be willing to play the fool.

ve aptalmış gibi yapmaya gönüllü olmak zorundasınız.

So don't read the book that you should read,

Okumanız gereken kitabı okumayın,

read the book you want to read.

istediğiniz kitabı okuyun.

Don't listen to the music that you used to like.

Eskiden sevdiğiniz müzikleri dinlemeyin.

Take some time to listen to some new music.

Yeni müzikler dinlemeye biraz zaman ayırın.

Take some time to talk to somebody that you don't normally talk to.

Normalde konuşmadığınız birisiyle konuşmaya biraz zaman ayırın.

I guarantee, if you do that,

Bunu yaparsanız

sizi temin ederim kendinizi aptal hissedeceksiniz.

you will feel foolish.

That's the point.

İşte mesele bu!

Play the fool.

Aptalmış gibi yapın.

(Plays guitar)

(Gitar çalıyor)

(Sings) Well, I want to go Austin, and I wanna stay home.

(Söylüyor) Austin'e gitmek istiyorum, evde kalmak istiyorum.

Invite our friends over but still be alone.

Arkadaşlarımızı davet edelim ama yine yalnız olalım.

Live for danger.

Tehlike içinde yaşayalım.

Play it cool.

Sakin kalalım.

Have everyone respect me for being a fool.

Aptal olduğum için herkesin bana saygı göstermesini sağlayalım.