The psychology of evil | Philip Zimbardo

Philip Zimbardo: Sıradan insanlar nasıl canavara dönüşürler...veya kahramana dönüşürler

Çeviri: Ayşe Müge Yüksel Gözden geçirme: osman oguz ahsen

Philosophers, dramatists, theologians

Felsefeciler, piyes yazarları, ilahiyatçılar

have grappled with this question for centuries:

yüzyıllardır şu soruyla cebelleşiyorlar:

what makes people go wrong?

İnsanları yanlışa sürükleyen nedir?

Interestingly, I asked this question when I was a little kid.

İlginç şekilde, ben bu soruyu ufak bir çocukken sordum.

I grew up in the South Bronx, inner-city ghetto in New York,

Güney Bronx'da, New York'da bir şehir içi gettoda,

büyüyen bir çocukken, kötülükle çevriliydim,

and I was surrounded by evil,

as all kids are who grew up in an inner city.

gettolarda büyüyen tüm çocuklar gibi.

And I had friends who were really good kids,

Ve gerçekten iyi çocuklar olan arkadaşlarım vardı,

who lived out the Dr. Jekyll Mr. Hyde scenario -- Robert Louis Stevenson.

"Dr. Jekyll ve Mr. Hyde" senaryosunu yaşayan --[romanın yazarı] Robert Louis Stevenson.

That is, they took drugs, got in trouble, went to jail.

Yani, uyuşturucu aldılar, başlarını belaya soktular, hapse girdiler.

Some got killed, and some did it without drug assistance.

Bazıları uyuşturucudan öldü, bazıları uyuşturucunun yardımı olmadan öldü.

So when I read Robert Louis Stevenson, that wasn't fiction.

Dolayısıyla Robert Louis Stevenson'un kitabını okurken, kitap kurgu değildi.

The only question is, what was in the juice?

Tek soru, dönüştüren iksirin içinde ne vardı?

Ve daha önemlisi, iyi ve kötü arasındaki sınır --

And more importantly, that line between good and evil --

which privileged people like to think is fixed and impermeable,

ayrıcalıklı insanların sabit ve sızdırmaz olduğunu düşünmeyi sevdiği,

with them on the good side, the others on the bad side --

onunla iyi tarafta oldukları, ve diğerlerinin kötü tarafta olduğu--

I knew that line was movable, and it was permeable.

Bu çizginin hareketli ve geçirgen olduğunu biliyordum.

Good people could be seduced across that line,

İyi insanlar bu çizgi boyunca baştan çıkartılabilir,

and under good and some rare circumstances, bad kids could recover

ve iyi ve bazı nadir durumlarda, kötü çocuklar

yardımla, düzeltmeyle, rehabilitasyonla kurtarılabilir.

with help, with reform, with rehabilitation.

So I want to begin with this wonderful illusion

Bu nedenle [Hollandalı] M.C. Escher'in bu mükemmel

by [Dutch] artist M.C. Escher.

illüzyonuyla başlamak istiyorum.

If you look at it and focus on the white, what you see is a world full of angels.

Ona bakar ve beyaz kısım üzerinde odaklanırsanız

gördüğünüz meleklerle dolu bir dünyadır.

But let's look more deeply, and as we do,

Fakat daha dikkatli bakalım, o zaman,

what appears is the demons, the devils in the world.

görünen şeyler iblisler, dünyadaki şeytanlar.

That tells us several things.

Ve bu bize bazı şeyler söylüyor.

One, the world is, was, will always be filled with good and evil,

Bir, dünya iyi ve kötü ile dolu, doluydu, hep dolu olacak

because good and evil is the yin and yang of the human condition.

çünkü iyi ve kötü insan doğasının yin ile yangı.

It tells me something else.

Bana başka birşey daha söylüyor. Hatırlarsanız,

If you remember, God's favorite angel was Lucifer.

Tanrı'nın gözde meleği Lucifer'di.

Apparently, Lucifer means "the light."

Anlaşılan, Lucifer "ışık" demek.

It also means "the morning star," in some scripture.

Ayrıca bazı kitaplarda "sabah yıldızı" anlamında.

And apparently, he disobeyed God,

Ve görünüşe göre, Tanrı'ya itaatsizlik etti

and that's the ultimate disobedience to authority.

ve bu otoriteye en üst düzey itaatsizlik.

And when he did, Michael, the archangel, was sent to kick him out of heaven

Ve yaptığında, Mikail onu

diğer günahkar meleklerle birlikte cennetten kovmak için gönderildi.

along with the other fallen angels.

And so Lucifer descends into hell, becomes Satan,

Ve dolayısıyla Lucifer cehenneme indi, İblis oldu,

becomes the devil, and the force of evil in the universe begins.

şeytan oldu ve kainatın başlangıcında kötülüğün gücü oldu.

Paradoksal olarak, kötülükleri koymak için cehennemi yaratan Tanrı'ydı.

Paradoxically, it was God who created hell as a place to store evil.

He didn't do a good job of keeping it there though.

Ama kötülükleri orada tutmayı pek beceremedi.

Dolayısıyla, Tanrı'nın gözde meleğinin Şeytan'a

So, this arc of the cosmic transformation of God's favorite angel into the Devil,

kozmik dönüşüm kavisi

benim için sıradan iyi insanın

for me, sets the context for understanding human beings

who are transformed from good, ordinary people into perpetrators of evil.

kötülüğü işleyene dönüşümünü anlamak için

bir bağlam oluşturuyor.

So the Lucifer effect, although it focuses on the negatives --

Bundan dolayı, Lucifer etkisi negatiflere odaklansa da --

the negatives that people can become,

insanların dönüşebileceği negatifler,

not the negatives that people are --

olduğu negatifler değil--

psikolojik bir tanım için bana yol gösteriyor. Kötü gücün egzersizidir.

leads me to a psychological definition.

Evil is the exercise of power.

And that's the key: it's about power.

Ve anahtar şu: bu güçle alakalı.

İnsanlara kasıtlı olarak psikolojik zarar vermek,

To intentionally harm people psychologically,

to hurt people physically, to destroy people mortally, or ideas,

insanları fiziksel olarak incitmek, ahlaki veya fikri olarak tahrip etmek,

and to commit crimes against humanity.

ve toplu zulümler etmek.

If you Google "evil," a word that should surely have withered by now,

Google'da "kötü" diye aratırsanız, şimdiye kadar herhalde solmuş olan bir kelime,

you come up with 136 million hits in a third of a second.

saniyenin üçte birinde 136 milyon sonuç bulursunuz.

A few years ago -- I am sure all of you were shocked, as I was,

Birkaç yıl önce -- eminim ki hepiniz benim gibi

with the revelation of American soldiers abusing prisoners in a strange place

tartışmalı bir savaşta garip bir yerde, Irak'taki Ebu Garip'te

Amerikalı askerlerin tutsakları taciz edişinin

in a controversial war, Abu Ghraib in Iraq.

ortaya çıkmasıyla şok oldunuz.

And these were men and women

Bunlar tutsakları inanılmaz derecede

aşağılayan kadınlar ve erkeklerdi.

who were putting prisoners through unbelievable humiliation.

I was shocked, but I wasn't surprised,

Şok olmuştum, fakat şaşırmadım,

because I had seen those same visual parallels

çünkü Stanford Hapishane Çalışması'nda

when I was the prison superintendent of the Stanford Prison Study.

hapishane müfettişi iken bunlarla aynı görsel paralellikler görmüştüm.

Immediately the Bush administration military said what?

Hemen Bush askeri yönetimi söyledi...neyi?

What all administrations say when there's a scandal:

Bir skandal olduğunda bütün idarelerin söylediklerini.

"Bizi suçlamayın. Sistem bu değil. Bu sadece birkaç çürük elma,

"Don't blame us. It's not the system.

It's the few bad apples, the few rogue soldiers."

birkaç düzenbaz asker."

My hypothesis is, American soldiers are good, usually.

Benim hipotezim şu, genellikle Amerikan askerleri iyidir.

Maybe it was the barrel that was bad.

Belki de elmalar değil fıçı kötüydü.

But how am I going to deal with that hypothesis?

Fakat nasıl -- bu hipotezi nasıl ele alacağım?

I became an expert witness for one of the guards,

Gardiyanlardan Çavuş Chip Frederick'in

bilirkişisi oldum,

Sergeant Chip Frederick, and in that position,

ve bu durumda düzinelerce soruşturma raporlarına erişimim oldu.

I had access to the dozen investigative reports.

I had access to him.

Ona erişimim vardı. Onun üzerine çalışabilirdim,

I could study him, have him come to my home, get to know him,

evime gelebilirdi, tanıyabilirdim,

do psychological analysis to see, was he a good apple or bad apple.

iyi elma mı kötü elma mı olduğunu görmek için psikolojik analiz yapabilirdim.

And thirdly, I had access to all of the 1,000 pictures

Üçüncü olarak, askerlerin çekmiş olduğu

that these soldiers took.

1000 resmin hepsine erişimim oldu.

These pictures are of a violent or sexual nature.

Bu resimler şiddet veya cinsel içerikli.

All of them come from the cameras of American soldiers.

Bütün hepsi Amerikan askerlerinin kameralarından.

Because everybody has a digital camera or cell phone camera,

Herkesin dijital kamerası veya telefon kamerası olduğu için,

they took pictures of everything, more than 1,000.

her şeyin fotoğrafını çekmişler. 1000'den fazla.

And what I've done is I organized them into various categories.

Ve benim yaptığım onları çeşitli kategorilere ayırmak.

Fakat bunlar Birleşik Devletler'in askeri polislerinden, yedek askerlerinden.

But these are by United States military police, army reservists.

They are not soldiers prepared for this mission at all.

Nihayetinde onlar bu misyon için hazırlanan asker değiller.

Ve bütün herşey bir yerde, Aşama 1-A, bir gece vardiyasında oldu.

And it all happened in a single place, Tier 1-A, on the night shift.

Why?

Neden? Aşama 1-A askeri istihbarat merkeziydi.

Tier 1-A was the center for military intelligence.

It was the interrogation hold.

Soruşturma vardı. CIA oradaydı.

The CIA was there.

Interrogators from Titan Corporation, all there,

Titan Corporation'dan soruşturmacılar hepsi oradaydı

ve direniş hakkında bilgi toplayamıyorlardı.

and they're getting no information about the insurgency.

So they're going to put pressure on these soldiers,

Bu nedenle askerlere, askeri polislere sınırı aşmaları için

baskı yapacaklar,

military police, to cross the line,

give them permission to break the will of the enemy,

onlara düşmanın direncini kırmaları için, düşmanı

to prepare them for interrogation, to soften them up,

sorguya hazırlamaları için ve yumuşatmaları için

to take the gloves off.

ne gerekiyorsa yapmalarına izin verecekler. Bunlar laf,

Those are the euphemisms, and this is how it was interpreted.

ve bu da nasıl yorumlandığı.

Let's go down to that dungeon.

O zindana inelim.

(Deklanşör sesi)

(Typewriting)

[Abu Ghraib Iraq Prison Abuses 2008 Military Police Guards' Photos]

[The following images include nudity and graphic depictions of violence]

(Camera shutter sounds)

(Pat)

(Thuds)

(Camera shutter)

(Deklanşör sesi)

(Camera shutter)

(Pat)

(Breathing)

(Nefes alıp verme sesi)

(Bells)

(Çan sesi)

(Bells end)

So, pretty horrific.

Yani oldukça korkunç.

That's one of the visual illustrations of evil.

Bu kötülüğün görsel örneklerinden biri.

And it should not have escaped you

Kollarını açmış tutukluyla Leonardo Da Vinci'nin

Vitruvius Adamı'nı eşleştirmiş olma sebebim

that the reason I paired the prisoner with his arms out

with Leonardo da Vinci's ode to humanity

o tutuklunun akli hasta olması,

is that that prisoner was mentally ill.

dikkatinizden kaçmamış olmalı.

That prisoner covered himself with shit every day,

Bu tutuklu kendini hergün pislikle sıvardı,

ve pis kokmaması için onu kumun içinde yuvarlıyorlardı.

they had to roll him in dirt so he wouldn't stink.

But the guards ended up calling him "Shit Boy."

Fakat gardiyanlar onu "Bok Çocuk" diye çağırmaya başladılar.

What was he doing in that prison rather than in some mental institution?

Akıl hastanesi yerine

bu hapishanede ne işi vardı?

In any event, here's former Secretary of Defense Rumsfeld.

Her neyse, burada Savunma Bakanı Rumsfeld'in sekreteri var.

He comes down and says, "I want to know, who is responsible?

Geliyor ve "Kimin sorumlu olduğunu bilmek istiyorum" diyor.

"Kimler çürük elma?" Bu kötü bir soru.

Who are the bad apples?"

Well, that's a bad question.

Sorulması gereken şu: "sorumlu olan ne?"

You have to reframe it and ask, "What is responsible?"

"What" could be the who of people,

Çünkü "ne" insanların kim olduğu olabilir,

but it could also be the what of the situation,

ama durumun ne olduğu da olabilir,

and obviously that's wrongheaded.

ve belli ki bunlar farklı şeyler.

How do psychologists try to understand such transformations of human character,

Eğer bu zindana düşmeden önce

bunların iyi asker olduğuna inanıyorsanız,

if you believe that they were good soldiers

psikologlar böyle bir karakter

before they went down to that dungeon?

değişimini nasıl incelerler?

There are three ways. The main way is called dispositional.

Üç yol var. Ana yol -- ruhsal deniliyor.

Kişinin, çürük elmaların, içinde ne olduğuna bakıyoruz.

We look at what's inside of the person, the bad apples.

This is the foundation of all of social science,

Bu bütün sosyal bilimlerin esası,

the foundation of religion, the foundation of war.

dinlerin esası, savaşların esası.

Social psychologists like me come along and say,

Benim gibi sosyal psikologlar ortaya çıkar ve "Evet,

"Yeah, people are the actors on the stage,

insanlar sahnede aktörlerdir,

but you'll have to be aware of the situation.

fakat durumun ne olduğunun farkında olmak zorundasın" derler.

Who are the cast of characters? What's the costume?

Roller nasıl dağıtılmış? Kostümler nasıl?

Is there a stage director?"

Sahne yönetmeni var mı?

And so we're interested in what are the external factors

Ve biz insanın dışında onu çevreleyen faktörlerle

around the individual -- the bad barrel?

-- kötü fıçıyla-- ilgileniyoruz.

Ve sosyal bilimciler burada duruyor ve benim Ebu Garip için

Social scientists stop there and they miss the big point

that I discovered when I became an expert witness for Abu Ghraib.

bilirkişi olduğumda farkettiğim büyük bir noktayı onlar kaçırıyorlar.

The power is in the system.

Güç sistemde.

The system creates the situation that corrupts the individuals,

Sistem bireyleri yozlaştıran durumları yaratıyor,

and the system is the legal, political, economic, cultural background.

ve sistem adli, politik, ekonomik, kültürel arka plandır.

And this is where the power is of the bad-barrel makers.

Burada güçlü olanlar fıçıyı yapanlar.

Dolayısıyla eğer birini değiştirmek istiyorsanız, durumu değiştirmelisiniz.

If you want to change a person, change the situation.

And to change it, you've got to know where the power is, in the system.

Durumu değiştirmek istiyorsanız,

gücün sistemde nerede olduğunu bilmelisiniz.

Dolayısıyla Lucifer etkisi insan karakteri değişimini

So the Lucifer effect involves understanding

bu üç faktörle birlikte anlamayı gerektiriyor.

human character transformations with these three factors.

And it's a dynamic interplay.

Bu dinamik bir etkileşim.

What do the people bring into the situation?

İnsanlar duruma ne getiriyor?

What does the situation bring out of them?

Durum onlarda ne ortaya çıkartıyor?

And what is the system that creates and maintains that situation?

Ve bu durumu yaratan ve devam ettiren sistem nedir?

My recent book, "The Lucifer Effect," is about,

Yeni yayımlanan "Lucifer Etkisi" kitabım iyi insanların

kötüye nasıl dönüştüklerini anlamakla alakalı.

how do you understand how good people turn evil?

And it has a lot of detail about what I'm going to talk about today.

Ve bugün konuşacaklarım hakkında

bir sürü detay içeriyor.

So Dr. Z's "Lucifer Effect," although it focuses on evil,

Dr. Z' nin "Şeytan etkisi", kötülüğe odaklandığı halde,

really is a celebration of the human mind's infinite capacity

aslında insan zihninin herhangi birimizi

iyi kalpli veya zalim, şefkatli ya da umursamaz,

to make any of us kind or cruel,

caring or indifferent, creative or destructive,

yaratıcı veya yıkıcı ve bazılarımızı cani yapan

and it makes some of us villains.

sonsuz kapasitesine bir övgüdür.

And the good news that I'm going to hopefully come to at the end

Varmaya çalıştığım iyi haber şu, sonuç olarak bu

is that it makes some of us heroes.

bazılarımızı birer kahramana dönüştürüyor.

New Yorker'da çıkan harika bir karikatür,

This wonderful cartoon in the New Yorker summarizes my whole talk:

bütün konuşmamı özetliyor:

"I'm neither a good cop nor a bad cop, Jerome.

Ben iyi polis ya da kötü polis değilim Jerome.

Like yourself, I'm a complex amalgam

Ben de senin gibi, duruma bağlı olarak ortaya çıkan

of positive and negative personality traits

iyi ve kötü kişilik özellikleri olan

that emerge or not, depending on the circumstances."

komplex bir karışımım."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

There's a study some of you think you know about,

Bazılarınızın bildiğini düşündüğü bir çalışma var,

but very few people have ever read the story.

ama çok azınız bu çalışmayı okudu. Hepiniz filmini seyrettiniz.

You watched the movie.

This is Stanley Milgram, little Jewish kid from the Bronx,

Bu Stanley Milgram, Bronx'lu küçük bir Yahudi çocuk

and he asked the question, "Could the Holocaust happen here, now?"

şunu soruyor, Yahudi soykırımı bugün burada yaşanabilir miydi?

People say, "No, that's Nazi Germany, Hitler, you know, that's 1939."

İnsanlar dediler ki " Hayır, o Nazi Almanyası'ydı,

Hitler vardı, 1939'du."

He said, "Yeah, but suppose Hitler asked you,

Dedi ki "Peki, ama Hitler size sorsaydı, 'Bir yabancıya

elektrik vererek onu öldürür müydünüz?' 'Asla, ben yapmam,ben iyi bir insanım'

'Would you electrocute a stranger?' 'No way, I'm a good person.'"

He said, "Why don't we put you in a situation

Dedi ki, "Neden sizi o duruma sokup

ne yapacağınıza bakmıyoruz?"

and give you a chance to see what you would do?"

Öyle de yaptı, 1000 sıradan insanla deneyi gerçekleştirdi

And so what he did was he tested 1,000 ordinary people.

500 New Haven, Connecticut, 500 Bridgeport.

500'ü New Haven, Connecticut'ta, 500'ü Bridgeportta.

İlan diyordu ki "Psikologlar hafızayı anlamaya çalışıyorlar.

And the ad said, "Psychologists want to understand memory.

We want to improve people's memory, because it is the key to success."

İnsanların hafızalarını güçlendirmek istiyoruz,

çünkü hafıza başarının anahtarıdır." Tamam mı?

OK?

Size zamanınız için dört dolar vereceğiz.

"We're going to give you five bucks -- four dollars for your time.

We don't want college students. We want men between 20 and 50."

Diyordu ki "Üniversite öğrencileri istemiyoruz.

20 ila 50 yaş arası erkekler arıyoruz."

In the later studies, they ran women.

Daha sonraları kadınlarla da denediler.

Sıradan insanlar: berberler, memurlar, beyaz-yakalı çalışanlar.

Ordinary people: barbers, clerks, white-collar people.

So, you go down,

Gidiyorsunuz, biriniz öğrenci olacak,

one of you will be a learner, one will be a teacher.

biriniz öğretmen olacak.

The learner's a genial, middle-aged guy.

Öğrenci güler yüzlü orta yaşlı bir adam.

He gets tied up to the shock apparatus in another room.

Başka bir odada şok cihazına bağlanmış durumda.

The learner could be middle-aged, could be as young as 20.

Öğrenci orta yaşlı olabilir, 20 yaşında bir genç de olabilir.

Birinize otorite, yani laboratuvar önlüklü adam diyor ki,

And one of you is told by the authority, the guy in the lab coat,

"Your job as teacher is to give him material to learn.

" Öğretmen olarak görevin bu adama öğrenecek malzeme vermek.

Gets it right, reward.

Doğru yaparsa ödüllendir.

Gets it wrong, you press a button on the shock box.

Yanlış yaparsa şok kutusunda bir düğmeye bas.

The first button is 15 volts. He doesn't even feel it."

ilk düğme 15 volt. Hissetmez bile"

That's the key.

Anahtar burada. Bütün kötülük 15 volt ile başlıyor.

All evil starts with 15 volts.

And then the next step is another 15 volts.

Bir sonraki aşama 15 volt daha.

The problem is, at the end of the line, it's 450 volts.

Problem şurada, sıranın sonunda 450 volt var.

Ayrıca siz devam ederken, adam bağırıyor,

And as you go along, the guy is screaming,

"I've got a heart condition! I'm out of here!"

"Kalp rahatsızlığım var benim, çıkarın beni burdan!"

You're a good person. You complain.

Siz iyi bir insansınız. Şikayet ediyorsunuz.

"Sir, who will be responsible if something happens to him?"

"Afedersiniz, adama birşey olursa kim sorumlu olacak?"

The experimenter says, "Don't worry, I will be responsible.

Deneyci diyor ki "Merak etme, ben sorumluyum.

Continue, teacher."

Devam et, öğretmen."

Soru şu, kim 450 volta kadar çıkar?

And the question is, who would go all the way to 450 volts?

You should notice here, when it gets up to 375,

Şuna da dikkat, 375 ulaştığında diyor ki

it says, "Danger. Severe Shock."

"Tehlike. Şiddetli Şok."

When it gets up to here, there's "XXX" -- the pornography of power.

Buraya geldiğinde bu "XXX" var -- gücün pornografisi.

So Milgram asks 40 psychiatrists,

(Gülüşmeler)

Milgram Psikiatristlere soruyor,

"Amerikan vatandaşlarının yüzde kaçı sonuna kadar gider?"

"What percent of American citizens would go to the end?"

They said only one percent.

Yüzde biri diyorlar. Çünkü bu sadistik davranış,

Because that's sadistic behavior, and we know, psychiatry knows,

ve psikiyatristler biliyorlar, Amerika'nın sadece yüzde biri sadist.

only one percent of Americans are sadistic.

OK.

Tamam. Bulgular burada. Daha fazla yanılamazlardı.

Here's the data. They could not be more wrong.

Two thirds go all the way to 450 volts.

üçte ikisi 450 volta kadar çıkıyor. Bu sadece bir çalışma.

This was just one study.

Milgram did more than 16 studies.

Milgram 16'dan fazla çalışma yaptı. Şuna bakın.

And look at this.

16ncı çalışmada, sizin gibi birileri sonuna kadar gidiyor, yüzde 90'ı

In study 16, where you see somebody like you go all the way,

90 percent go all the way.

sonuna kadar gidiyor. Çalışma 5, başkalarının isyan ettiğini görünce yüzde 90 isyan ediyor.

In study five, if you see people rebel,

90 percent rebel.

What about women? Study 13 -- no different than men.

Ya kadınlar? Çalışma 15 -- erkeklerden hiç farkı yok.

So Milgram is quantifying evil as the willingness of people

Milgram kötülüğü şöyle ölçüyor, insanların otoriteye

to blindly obey authority, to go all the way to 450 volts.

körü körüne uyma isteği ve 450 volta kadar çıkması.

And it's like a dial on human nature.

Bu insan doğasının tuş takımı gibi.

A dial in a sense that you can make almost everybody totally obedient,

Neredeyse herkesi bir tuşla tamamen itaatkar yapabiliyorsunuz,

down to the majority, down to none.

ya da çoğunluğu, ya da hiç kimseyi.

Harici paraleller neler? Çünkü bu yapay bir çalışma.

What are the external parallels? For all research is artificial.

What's the validity in the real world?

Gerçek dünyada geçerliliği ne kadar?

912 Amerikan vatandaşı 1979da Guyana ormanında intihar etti

912 American citizens committed suicide or were murdered

by family and friends in Guyana jungle in 1978,

veya aileleri ve arkadaşları tarafından öldürüldü,

because they were blindly obedient to this guy, their pastor --

çünkü bu adama körü körüne itaat ediyorlardı, papazlarına --

not their priest -- their pastor, Reverend Jim Jones.

rahiplerine değil -- papazlarına, Saygıdeğer Jim Jones'a.

Onları toplu intihara ikna etti.

He persuaded them to commit mass suicide.

And so, he's the modern Lucifer effect,

O da modern bir şeytan etkisi,

tanrının adamı ölüm meleğine dönüşüyor.

a man of God who becomes the Angel of Death.

Milgram's study is all about individual authority to control people.

Milgram'ın çalışması bireysel otoritenin insanları kontrol etmesi hakkında.

Çoğu zaman bir kurum içerisindeyiz,

Most of the time, we are in institutions,

so the Stanford Prison Study is a study of the power of institutions

Stanford Hapishane Çalışması kurumların bireylerin davranışını

to influence individual behavior.

etkilemedeki gücünü inceliyor.

Interestingly, Stanley Milgram and I were in the same high school class

İlginçtir, Stanley Milgram'la lisede sınıf arkadaşıydık,

Bronx'ta James Monroe'da 1954'te.

in James Monroe in the Bronx, 1954.

I did this study with my graduate students,

Doktora öğrencilerimle, özellikle

Craig Haney ile birlikte yaptığım bu çalışmada,

especially Craig Haney -- and it also began work with an ad.

biz de bir ilan ile başladık.

Paramız yoktu, o yüzden küçük ucuz bir ilan verdik,

We had a cheap, little ad,

but we wanted college students for a study of prison life.

hapishane hayatıyla ilgili bir çalışma için üniversite öğrencileri

arıyorduk. 75 kişi gönüllü oldu, kişilik testleri yaptılar.

75 people volunteered, took personality tests.

We did interviews.

Mülakatlar yaptık. İki düzinesini seçtik:

Picked two dozen: the most normal, the most healthy.

en normal ve en sağlıklı olanlar.

Randomly assigned them to be prisoner and guard.

Tutuklu ya da gardiyan olarak rastgele atadık.

So on day one, we knew we had good apples.

İyi elmalar olduklarını ilk günden biliyorduk.

I'm going to put them in a bad situation.

Onları kötü bir duruma sokacaktık.

And secondly, we know there's no difference

İkincisi, şunu biliyorduk tutuklu olacak çocuklar ve

between the boys who will be guards and those who will be prisoners.

gardiyan olacak çocuklar arasında

hiçbir fark yoktu.

To the prisoners, we said,

Tutuklu olacaklara dedik ki " Gidip yurtta bekleyin,

"Wait at home. The study will begin Sunday."

çalışma pazar günü başlayacak."

We didn't tell them

Şehir polisinin gelip

that the city police were going to come and do realistic arrests.

gerçekçi tutuklamalar yapacağını söylemedik.

(Video) (Music)

[Day 1]

(Video) Öğrenci: Kapının önünde polis aracı vardı, polis kapıya geldi,

Student: A police car pulls up in front, and a cop comes to the front door,

and knocks, and says he's looking for me.

kapıyı çaldı, beni aradığını söyledi.

So they, right there, you know, they took me out the door,

Orada, yani o anda beni kapıdan çıkardılar,

they put my hands against the car.

ellerimi araca dayadılar.

It was a real cop car, it was a real policeman,

Gerçek polis aracıydı, gerçek polisti,

and there were real neighbors in the street,

sokakta gerçek komşular vardı

bunun bir deney olduğunu bilmiyorlardı.

who didn't know that this was an experiment.

And there was cameras all around and neighbors all around.

Her tarafta kameralar vardı ve her tarafta komşular vardı.

They put me in the car, then they drove me around Palo Alto.

Beni araca bindirdiler, Palo Alto civarında sürdüler.

They took me to the basement of the police station.

Beni karakola götüdüler,

Karakolun bodrum katına. Bir hücreye kapattılar.

Then they put me in a cell.

I was the first one to be picked up, so they put me in a cell,

İlk alınan bendim, o yüzden beni bir hücreye koydular,

tıpkı bir oda gibi ama parmaklıklardan oluşan bir kapısı var.

which was just like a room with a door with bars on it.

You could tell it wasn't a real jail.

Gerçek bir hapishane olmadığı belli değildi.

Beni oraya kilitlediler, bu onur kırıcı küçük kıyafetle.

They locked me in there, in this degrading little outfit.

They were taking this experiment too seriously.

Bu deneyi fazla ciddiye alıyorlardı.

Here are the prisoners, who are going to be dehumanized, they'll become numbers.

Philip Zimbardo: Buradakiler kişiliksizleştirilecek tutuklular.

Birer sayı haline gelecekler.

Buradakiler gardiyanlar, güç ve anonimlik sembolleriyle.

Here are the guards with the symbols of power and anonymity.

Gardiyanlar tutuklulara

Guards get prisoners to clean the toilet bowls out with their bare hands,

çıplak ellerle tuvalet temizlettirecekler, ve daha başka

küçük düşürücü işler yaptıracaklar.

to do other humiliating tasks.

Onları çırılçıplak soyacaklar. Cinsel olarak alay edecekler.

They strip them naked. They sexually taunt them.

Onur kırıcı eylemlere başlayacaklar,

They begin to do degrading activities, like having them simulate sodomy.

mesela anal seks taklidi.

You saw simulating fellatio in soldiers in Abu Ghraib.

Abu Ghraib'deki askerlerin oral seks taklitlerini görmüştünüz.

Benim gardiyanlarım bunu beş günde yaptılar. Stres tepkisi çok uçtu

My guards did it in five days.

The stress reaction was so extreme

that normal kids we picked because they were healthy

sağlıklı diye seçtiğimiz normal çocuklar 36 saat içinde

had breakdowns within 36 hours.

sinir bozukluğu noktasına geldiler.

The study ended after six days, because it was out of control.

Çalışma 6 günden sonra sona erdi çünkü işler çığrından çıkmıştı.

Five kids had emotional breakdowns.

Beş genç duygusal çöküntü yaşadı.

Does it make a difference

Kahramanların savaşa giderken görüntülerini

if warriors go to battle changing their appearance or not?

değiştirmesi fark eder mi?

If they're anonymous, how do they treat their victims?

Anonim olmaları kurbanlarına nasıl

davranacaklarını etkiler mi?

In some cultures, they go to war without changing their appearance.

Bazı kültürlerde savaşa giderken

görüntülerini değiştirmediklerini biliyoruz.

Bazı başka kültürlerde kendilerini "Sineklerin Efendisi" gibi boyuyorlar.

In others, they paint themselves like "Lord of the Flies."

Bazılarında maske takıyorlar.

In some, they wear masks.

Pek çoğunda üniforma giyerek anonim oluyorlar.

In many, soldiers are anonymous in uniform.

So this anthropologist, John Watson, found 23 cultures that had two bits of data.

Antropolog John Watson, 23 kültüre ait şu

iki veriye sahipti.

Do they change their appearance? 15.

Görünüşlerini değiştiriyorlar mı? 15'i.

Do they kill, torture, mutilate? 13.

Öldürüyor, işkence ediyor ya da sakatlıyorlar mı? 13'ü.

Eğer görüntülerini değiştirmiyorlarsa,

If they don't change their appearance,

sekiz taneden sadece biri işkence ediyor veya sakatlıyor.

only one of eight kills, tortures or mutilates.

Aradaki fark çok çok dikkat çekici.

The key is in the red zone.

If they change their appearance,

Görüntüsünü değiştiriyorlarsa,

13 taneden 12'si -- yüzde doksanı -- öldürüyor, işkence ediyor, sakatlıyor.

12 of 13 -- that's 90 percent -- kill, torture, mutilate.

And that's the power of anonymity.

Anonim olmanın gücü bu.

So what are the seven social processes

Kötülüğün kaygan yamaçlarına yağ döken

that grease the slippery slope of evil?

yedi sosyal süreç hangileri?

Mindlessly taking the first small step.

Düşüncesizce ilk adımı atmak.

Dehumanization of others. De-individuation of self.

Başkalarının kişiliksizleştirilmesi. Kendinin bireysellikten çıkması.

Diffusion of personal responsibility.

Kişisel sorumluluğun dağılması. Otoriteye körü körüne bağlılık.

Blind obedience to authority.

Uncritical conformity to group norms.

Grup normlarına onları eleştirmeden uyma.

Passive tolerance of evil through inaction, or indifference.

Umursamayarak ya da tepkisiz kalarak kötülüğe pasif müsamaha.

And it happens when you're in a new or unfamiliar situation.

Yeni ve alışık olmadığınız bir durumda oluyor tüm bunlar.

Alışkanlığınız olan tepki kalıplarınız işe yaramıyor.

Your habitual response patterns don't work.

Your personality and morality are disengaged.

Kişiliğiniz ve ahlakınız birbirinden ayrı.

"Kötülük yapan birini kınamaktan daha kolayı yoktur,

"Nothing is easier than to denounce the evildoer;

onu anlamaktan daha zoru da." demiş Dostoyevski.

nothing more difficult than understanding him," Dostoyevsky.

Anlamak hoşgörmek değildir Psikoloji hoşgöroloji değil.

Understanding is not excusing. Psychology is not excuse-ology.

So social and psychological research reveals

Sosyal ve psikolojik çalışmalar sıradan, iyi insanların

uyuşturucu kullanmadan nasıl dönüşebileceğini açıklıyor.

how ordinary, good people can be transformed without the drugs.

You don't need it. You just need the social-psychological processes.

İhtiyacınız yok. Sadece sosyo-psikolojik süreçler gerekli.

Real world parallels?

Gerçek hayatla paralellikler? Şunları karşılaştırın.

Compare this with this.

James Schlesinger -- I'm going to end with this -- says,

James Schlesinger -- bununla bitiriyorum -- diyor ki,

"Psychologists have attempted to understand how and why

"Psikologlar, genellikle insancıl davranan birey ve grupların

individuals and groups who usually act humanely

bazen belirli koşullar altında neden ve nasıl

can sometimes act otherwise in certain circumstances."

başka türlü davrandıklarını açıklamaya çalıştılar."

That's the Lucifer effect.

Bu şeytan etkisi.

And he goes on to say, "The landmark Stanford study

Devam ediyor ve diyor ki " Abidevi Stanford çalışması

provides a cautionary tale for all military operations."

askeri operasyonlar için ikaz edici bir öykü sunuyor."

If you give people power without oversight,

İnsanlara gözetim olmadan güç verirseniz

it's a prescription for abuse.

bu istismarın reçetesidir. Bunu biliyorlardı, ve buna izin verdiler.

They knew that, and let that happen.

Başka bir rapor, General Fay'in araştırma raporu

So another report, an investigative report by General Fay,

says the system is guilty.

sistemin suçlu olduğunu söylüyor. Bu raporda,

In this report, he says it was the environment that created Abu Ghraib,

diyor ki Abu Ghraib'i yaratan çevredir,

by leadership failures that contributed to the occurrence of such abuse,

başarısız liderlik böyle bir istismarın

yaşanmasına ve uzun süre boyunca

and because it remained undiscovered

daha yüksek otoritelerce duyulmadan

by higher authorities for a long period of time.

saklı kalmasına katkıda bulunmuştur.

Bu istismarlar üç ay boyunca sürdü. Depoya kim bakıyordu?

Those abuses went on for three months.

Who was watching the store?

The answer is nobody, I think on purpose.

Cevap şu, hiç kimse, ve bence kimsenin böyle bir amacı yoktu.

He gave the guards permission to do those things,

Bekçilere böyle şeyler yapma izni verdiler,

kimsenin gelip de bu zindanı kontrol etmeyeceğini biliyorlardı.

and they knew nobody was ever going to come down to that dungeon.

Bu alanlarda bir paradigma değişimine ihtiyaç var.

So you need a paradigm shift in all of these areas.

The shift is away from the medical model that focuses only on the individual.

Sadece bireye odaklanan tıbbi modelden

uzaklaşan bir değişim.

The shift is toward a public health model

Sistemsel ve durumsal vektörleri tanıyan

that recognizes situational and systemic vectors of disease.

bir kamu sağlığı modeline doğru kayma.

Bullying is a disease. Prejudice is a disease.

Zorbalık bir hastalıktır. Önyargı bir hastalıktır. Şiddet bir hastalıktır.

Violence is a disease.

Since the Inquisition, we've been dealing with problems at the individual level.

Engizisyondan beri bu problemlere bireysel düzeyde

çözüm arıyruz. Ama ne var biliyor musunuz? İşe yaramıyor.

It doesn't work.

Aleksandr Solzhenitsyn says, "The line between good and evil

Aleksandr Solzhenitsyn diyor ki " İyi ve kötünün arasındaki hat

cuts through the heart of every human being."

her insanoğlunun yüreğinden geçer."

That means that line is not out there.

Bu demek ki bu hat dışarıda bir yerde değil.

That's a decision that you have to make, a personal thing.

Bu vermeniz gereken bir karar. Kişisel bir şey.

So I want to end very quickly on a positive note.

Çok hızlıca olumlu bir noktaya değinip bitirmek istiyorum.

Heroism as the antidote to evil,

Kahramanlık kötülüğün panzehiridir,

by promoting the heroic imagination,

kahramanlık hayallerini destekler,

özellikle çocuklarımızda, eğitim sistemimizde.

especially in our kids, in our educational system.

We want kids to think, "I'm a hero in waiting,

Çocuklarımızın şöyle düşünmesini istiyoruz,

ben bekleyen bir kahramanım, doğru zaman

waiting for the right situation to come along,

and I will act heroically.

gelecek ve ben kahramanca davranacağım.

My whole life, I'm now going to focus away from evil --

Şu anda kötülüğe odaklanmakatan uzaklaştım--

çocukluğumdan beri böyleydi -- kahramanları anlamaya yöneldim.

that I've been in since I was a kid -- to understanding heroes.

Kahramanlığın bayağı yanı şu

Banality of heroism.

sıradan insanlar kahramanca işler yapıyorlar.

It's ordinary people who do heroic deeds.

It's the counterpoint to Hannah Arendt's "Banality of Evil."

Hannah Arendt'in "Kötülüğün bayağılığı"nın karşılığı.

Our traditional societal heroes are wrong, because they are the exceptions.

Geleneksel toplumsal kahramanlarımız yanlış,

çünkü onlar hep istisna.

They organize their life around this. That's why we know their names.

Hayatlarını bunun etrafında kuruyorlar.

Bu yüzden isimlerini biliyoruz.

Çocuklarımızın kahramanları ayrıca onlara model oluşturuyor,

Our kids' heroes are also wrong models for them,

çünkü onların süper güçleri var.

because they have supernatural talents.

We want our kids to realize most heroes are everyday people,

Çocuklarımızın kahramanların her gün gördükleri insanlar olduğunu

kahramanlığın olağandışı olmadığını farketmesini istiyoruz. Bu Joe Darby.

and the heroic act is unusual.

This is Joe Darby.

He was the one that stopped those abuses you saw,

Gördüğünüz istismarları durduran kişi oydu,

çünkü o resimleri gördüğünde,

because when he saw those images,

he turned them over to a senior investigating officer.

daha yüksek düzeyli bir müfettiş çağırdı.

He was a low-level private, and that stopped it.

Düşük rütbeli bir erdi ve bunu durdurdu. Kahraman oldu mu? Hayır.

Was he a hero? No.

They had to put him in hiding, because people wanted to kill him,

Onu saklamak zorunda kaldılar çünkü onu öldürmek isteyenler vardı,

and then his mother and his wife.

ardından annesini ve eşini de.

Üç yıl boyunca saklandılar.

For three years, they were in hiding.

This is the woman who stopped the Stanford Prison Study.

Buradaki Stanford Hapishane Çalışmasını durduran kadın.

When I said it got out of control, I was the prison superintendent.

İşler çığrından çıktı dediğimde hapishane yetkilisi bendim.

I didn't know it was out of control. I was totally indifferent.

Kontrolden çıktığını bilmiyordum. Kayıtsızdım.

She saw that madhouse and said,

Aşağı indi, bu tımarhaneyi gördü ve dedi ki,

"You know what, it's terrible what you're doing to those boys.

"Bu çocuklara yaptığın şey korkunç bir şey.

They're not prisoners nor guards, they're boys, and you are responsible."

Onlar tutuklu değiller, gardiyan değiller,

onlar çocuklar ve sen sorumlusun."

And I ended the study the next day.

Çalışmayı ertesi gün sona erdirdim.

The good news is I married her the next year.

İyi haber şu, sonraki yıl o kadınla evlendim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

(Applause)

(Alkış)

I just came to my senses, obviously.

Kendime geldim, bariz biçimde.

So situations have the power to do [three things].

Durumların bazı şeyleri yaptırma gücü var ama--

But the point is, this is the same situation

ana fikir şu, bazılarımızda düşmanca hayalleri

tetikleyen, bizi kötülük yapmaya iten durumlar,

that can inflame the hostile imagination in some of us,

that makes us perpetrators of evil,

başkaları için kahramanlık uyandırıcı

can inspire the heroic imagination in others.

olabilir. Aynı durum.

It's the same situation and you're on one side or the other.

Ya bu taraftasın ya öbür tarafta.

Most people are guilty of the evil of inaction,

Çoğu insan kötülüğe karşı eylemsizlikle suçludur,

because your mother said, "Don't get involved. Mind your own business."

çünkü annemiz dedi ki "Karışma. Kendi işine bak."

Demelisiniz ki "Anneciğim, insan olmak benim işim."

And you have to say, "Mama, humanity is my business."

So the psychology of heroism is -- we're going to end in a moment --

Kahramanlık psikolojisi -- bir dakikaya bitiriyorum --

çocukları kahramanlık derslerinde nasıl yüreklendireceğimiz,

how do we encourage children in new hero courses,

that I'm working on with Matt Langdon -- he has a hero workshop --

bu konuda Matt Langdon ile çalışıyorum -- onun bir kahramanlık çalıştayı var --

to develop this heroic imagination, this self-labeling,

bu kahramanlık imajını geliştirmek için, kendini adlandırma,

"I am a hero in waiting," and teach them skills.

"Ben beklemedeki bir kahramanım" deme ve onlara beceriler kazandırma.

To be a hero, you have to learn to be a deviant,

ahraman olmak için normalden farklı olmalısınız,

because you're always going against the conformity of the group.

çünkü her zaman grup uyumluluğunun dışındasınız.

Kahramanlar olağan dışı sosyal eylemlerde bulunan olağan insanlardır. Eyleme geçerler.

Heroes are ordinary people whose social actions are extraordinary. Who act.

Kahramanlığın iki anahtarı şu:

The key to heroism is two things.

A: Başkaları pasif kalırken siz aktif olmak zorundasınız.

You have to act when other people are passive.

B: You have to act socio-centrically, not egocentrically.

B: Ben-merkezci değil toplum-merkezci davranmak zorundasınız.

And I want to end with a known story about Wesley Autrey, New York subway hero.

Bazılarınızın zaten bildiği bir hikaye ile bitirmek istiyorum,

Wesley Autrey, New York metrosu kahramanı.

Fifty-year-old African-American construction worker standing on a subway.

50 yaşında zenci bir inşaat işçisi.

New York' ta bir metro istasyonunda bekliyor.

A white guy falls on the tracks.

Beyaz bir adam rayların üzerine düşüyor.

The subway train is coming. There's 75 people there.

Metro geliyor. Orada 75 kişi var.

You know what? They freeze.

Ne oluyor biliyor musunuz? Donup kalıyorlar.

He's got a reason not to get involved.

Bu işe karışmamak için bir sebebi var.

He's black, the guy's white, and he's got two kids.

Adam zenci, öbürü beyaz, iki küçük çocuğu var.

Instead, he gives his kids to a stranger,

Onun yerine, çocuklarını bir yabancıya veriyor,

raylara atlıyor, adamı rayların arasına yerleştiriyor,

jumps on the tracks, puts the guy between the tracks,

lays on him, the subway goes over him.

adamın üzerine yatıyor, metro üzerlerinden geçiyor.

Wesley and the guy -- 20 and a half inches height.

Wesley ve adam -- 52 cm toplam yükseklik.

The train clearance is 21 inches.

Trenin altı 53 cm.

A half an inch would have taken his head off.

Bir cm daha olsa kafasını uçurabilirdi.

And he said, "I did what anyone could do," no big deal to jump on the tracks.

Dedi ki "Herkesin yapabileceği birşey yaptım,

Raylara atlamak çok büyük bir şey değil."

And the moral imperative is "I did what everyone should do."

Ahlakçı bir üslupla "Herkesin yapması gerekeni yaptım."

And so one day, you will be in a new situation.

Bir gün, yeni bir durumda kendinizi bulabilirsiniz.

Take path one, you're going to be a perpetrator of evil.

Birinci yolu seçin, kötülüğü işleyen olursunuz.

Evil, meaning you're going to be Arthur Andersen.

Kötü yani Arthur Andersen olursunuz.

You're going to cheat, or you're going to allow bullying.

Aldatırsınız, zorbalığa izin verirsiniz.

Path two, you become guilty of the evil of passive inaction.

İkinci yolu seçin, kötülüğe karşı pasif eylemsizlik suçlusu olursunuz.

Path three, you become a hero.

Üçüncü yolu seçin, kahraman olursunuz.

Asıl soru şu, bu yolu seçmeye, sıradan

The point is, are we ready to take the path to celebrating ordinary heroes,

kahramanları yüceltmeye,

waiting for the right situation to come along

kahramanlık yapmak için doğru zamanın

kollamaya hazır mıyız?

to put heroic imagination into action?

Çünkü hayatınız boyunca yalnız bir kez olabilir,

Because it may only happen once in your life,

and when you pass it by, you'll always know,

kaçırırsanız, her zaman hatırlarsınız,

bir kahraman olabilirdim ama fırsatı kaçırdım.

I could have been a hero and I let it pass me by.

So the point is thinking it and then doing it.

Önemli nokta düşünmek ve yapmak.

Hepinize teşekkür etmek istiyorum. Teşekkürler.

So I want to thank you. Thank you.

Let's oppose the power of evil systems at home and abroad,

Kötülük doğuran sistemlerin gücüne yurta ve dünyada

and let's focus on the positive.

karşı duralım, olumluya odaklanalım.

Advocate for respect of personal dignity, for justice and peace,

Kişilerin itibarına saygının, adaletin ve barışın savunucusu olalım,

which sadly our administration has not been doing.

yöneticilerin maalesef bir şey yaptığı yok.

Çok teşekkürler.

Thanks so much.

(Alkış)

(Applause)