Design for All 5 Senses | Jinsop Lee | TED Talks

Beş duyunun tümü için tasarım

Çeviri: Sarper Demir Gözden geçirme: Hande Ulukan

In an age of global strife and climate change,

İklim değişikliği ve küresel çekişmeler çağında,

I'm here to answer the all important question:

Her şeyden önemli bir soruyu cevaplamak için buradayım:

Why is sex so damn good?

Neden seks acayip iyidir?

If you're laughing, you know what I mean.

Eğer gülüyorsanız, ne demek istediğimi anladınız.

Şimdi, cevabı vermeden önce,

Now, before we get to that answer,

sizi Chris Hosmer hakkında bilgilendireyim.

let me tell you about Chris Hosmer.

Chris is a great friend of mine from my university days,

Chris, üniversite yıllarımdan tanıdığım iyi bir arkadaşımdır.

but secretly, I hate him.

ama gizliden gizliye, ondan nefret ederim.

Here's why. Back in university, we had a quick project

İşte nedenleri. Üniversiteye geri dönersek, bizim güneş enerjisiyle

to design some solar-powered clocks.

çalışan bir saat tasarlama hızlı projemiz vardı.

Here's my clock.

Bu benim saatim.

It uses something called the dwarf sunflower,

Bunun için12 inç gibi bir yüksekliğe erişmiş

which grows to about 12 inches in height.

bodur ayçiçeği denilen bir şey kullanılır.

Now, as you know, sunflowers

Şimdi, sizin de bildiğiniz gibi, ayçiçekleri

track the sun during the course of the day.

gün boyunca güneşi takip eder.

So in the morning, you see which direction the sunflower is facing,

yani sabah, siz ayçiçeğinin hangi yöne yüzünü çevirdiğini anlarsınız,

and you mark it on the blank area in the base.

ve tabanında boş alana işaret koyarsınız.

At noon, you mark the changed position of the sunflower,

Öğlende, ayçiçeğinin değişen konumunu işaretlersiniz,

and in the evening again, and that's your clock.

ve akşam tekrar edersiniz, işte sizin saatiniz.

Now, I know my clock doesn't tell you the exact time,

Şimdi, biliyorum saatim bana tam olarak net saati belirtmiyor,

but it does give you a general idea using a flower.

fakat bu çiçek sayesinde genel bir fikre sahip oluyorsunuz.

So, in my completely unbiased, subjective opinion,

Yani, benim tamamen tarafsız, öznel görüşüme göre

it's brilliant.

bu harikulade.

However, here's Chris's clock.

Ancak, bu da Chris'in saati.

It's five magnifying glasses with a shot glass under each one.

Bu, her birinin altında shot bardağı bulunan beş büyüteç camdan oluşuyor.

In each shot glass is a different scented oil.

her bir shot bardağının içinde farklı kokulu yağ var.

In the morning, the sunlight will shine down

Sabah, güneş ışığı aşağı parlayacak

on the first magnifying glass,

ilk büyüteç camında,

focusing a beam of light on the shot glass underneath.

shot bardağının altında bir ışık demeti odaklanması olur.

This will warm up the scented oil inside,

bu içindeki kokulu yağı harekete geçirecek,

and a particular smell will be emitted.

ve özel bir koku yayılacaktır.

A couple of hours later, the sun will shine

bir kaç saat sonra da güneş ışıkları

on the next magnifying glass, and a different smell will be emitted.

diğer büyüteç camında parlayacak, ve bir başka koku yayılacaktır.

So during the course of the day, five different smells

Böylece gün boyunca, beş farklı koku

are dispersed throughout that environment.

çevreye dağılmış olur.

Anyone living in that house can tell the time

O evde yaşayan herhangi biri sadece koklayarak

just by the smell.

zamanı söyleyebilir.

You can see why I hate Chris.

Neden Chris'den nefret ettiğimi gördünüz.

I thought my idea was pretty good,

Benim fikrimin gayet iyi olduğunu düşünmüştüm,

but his idea is genius,

fakat onun fikri dahiyane,

and at the time, I knew his idea was better than mine,

ve o zaman biliyordum ki onun fikri benimkinden daha iyiydi,

but I just couldn't explain why.

fakat sadece nedenini açıklayamadım.

One thing you have to know about me is I hate to lose.

Hakkımda bilmeniz gereken şey şu: Kaybetmekten nefret ederim.

This problem's been bugging me for well over a decade.

Bu problem yaklaşık on yıldır beni rahatsız ediyor.

All right, let's get back to the question of why sex is so good.

Pekala, "Neden seks çok iyidir?" sorusuna geri dönelim.

Many years after the solar powered clocks project,

Güneş enerjili saatler projesinden yıllar sonra,

a young lady I knew suggested maybe sex is so good

tanıdığım genç bir kadın bir öneride bulundu; belki seks

because of the five senses.

beş duyu sayesinde çok iyidir.

And when she said this, I had an epiphany.

Ve o bunu söylediği zaman, sırrı anlamıştım.

So I decided to evaluate different experiences I had in my life

Bu yüzden beş duyu konusundaki bakış açısıyla hayatımda

from the point of view of the five senses.

farklı tecrübeler edinmeye karar verdim.

To do this, I devised something called the five senses graph.

Bunu yapmak için, beş duyu grafiği denilen şeyi oluşturdum.

Along the y-axis, you have a scale from zero to 10,

Y ekseni boyunca, 0'dan 10'a bir ölçeği var,

and along the x-axis, you have, of course, the five senses.

Ve X ekseninde de tabi ki beş duyu ölçeği var.

Anytime I had a memorable experience in my life,

Ne zaman hayatımda unutulmaz bir deneyim olsa,

I would record it on this graph like a five senses diary.

onu, bu beş duyu günlüğü gibi olan grafiğe kaydederim.

Here's a quick video to show you how it works.

Şimdi bunun nasıl çalıştığını size hızlı bir video ile göstereyim.

(Video) Jinsop Lee: Hey, my name's Jinsop,

(Video) Jinsop Lee: Merhaba, Benim adım Jinsop,

and today, I'm going to show you what riding motorbikes

ve bugün, size motosiklete nasıl binilir göstereceğim

beş duyuya bakış açısı gibidir. Merhaba!

is like from the point of view of the five senses. Hey!

Bike designer: This is [unclear], custom bike designer.

Bisiklet tasarımcısı: Bu [net değil], özel bisiklet tasarımcısı.

(Motorcyle revving)

(Motosikletin devrini yükseltir)

[Sound]

[Ses]

[Touch]

[Dokunma]

[Sight]

[Görme]

[Smell]

[Koku]

[Taste]

[Tat]

JL: And that's how the five senses graph works.

JL: Ve işte beş duyu grafiğinin nasıl çalıştığı.

Now, for a period of three years, I gathered data,

Şimdi, üç yıllık bir süresince veri biriktirdim,

not just me but also some of my friends,

sadece kendiminkileri değil, bazı arkadaşlarımın verilerini de,

and I used to teach in university, so I forced my --

ve üniversitede çalışıyordum, bu yüzden öğrencilerimi zorla--

I mean, I asked my students to do this as well.

Yani, öğrencilerimin de bunu yapmasını istedim.

So here are some other results.

Bu da diğer bazı sonuçlar.

The first is for instant noodles.

İlki hazır noodle içindir.

Now obviously, taste and smell are quite high,

Şimdi belli ki tat ve koku oldukça yüksek,

but notice sound is at three.

fakat sesin puanı üçdedir.

Many people told me a big part

Çoğu insan bana noodle yeme deneyiminin

of the noodle-eating experience is the slurping noise.

büyük bir kısmı, höpürdeterek yeme sesidir.

You know. (Slurps)

Bilirsiniz. ( Höpürtüler)

Needless to say, I no longer dine with these people.

Söylemeye gerek yok, ben bu insanlarla artık yemeğe gitmiyorum.

OK, next, clubbing.

Evet,sıradaki,külüp eğlencesi.

OK, here what I found interesting was

Evet, burada ilginç şeyler buldum,

that taste is at four, and many respondents told me

tat duyusu dörtte, ve cevaplayanların çoğu

it's because of the taste of drinks,

bunun sebebinin içeceklerin tadından kaynaklandığını söyledi,

but also, in some cases, kissing is a big part of the clubbing experience.

ama aynı zamanda, bazı durumlar var ki öpüşmek gibi külüp eğlencesi deneyiminin büyük kısmını oluşturur.

These people I still do hang out with.

Bu insanlarla hala takılmaya devam ederim.

All right, and smoking.

Pekala, ve sigara içmek.

Here I found touch is at [six], and one of the reasons

Burada dokunma duyusu [altı]dadır, bunun sebeplerinden biri de

is that smokers told me the sensation of holding a cigarette

sigara içenlerin, bana sigarayı tutma hissinden olduğunu söylemesidir

and bringing it up to your lips is a big part of the smoking experience,

ve sigara içme deneyiminin büyük kısmını dudaklarınıza götürmeniz kapsar,

which shows, it's kind of scary to think

bu gösterir ki, bunu düşünmek korkunç

how well cigarettes are designed by the manufacturers.

üreticiler, sigarayı ne kadar iyi tasarlamışlar.

OK. Now, what would the perfect experience

Tamam. Şimdi, En mükemmel deneyim

look like on the five senses graph?

beş duyu grafiğinde göründüğü gibi nedir?

It would, of course, be a horizontal line along the top.

Bu, tabii ki, üst kısmında yatay bir çizgi olacaktır.

Now you can see, not even as intense an experience

Şimdi anlayabilirsiniz, motosiklet kullanmak gibi yoğun bir

as riding a motorbike comes close.

deneyime yakın dahi değildir.

In fact, in the years that I gathered data,

Gerçekten yıllardır sahip olduğum veriler

only one experience came close to being the perfect one.

sadece bir deneyimin en mükemmele yakın olduğunu gösterir.

That is, of course, sex. Great sex.

Bu elbette ki seks. Harika seks.

Respondents said that great sex

Cevap verenlerin söylediği harika seks

hits all of the five senses at an extreme level.

beş duyunun hepsini en üst seviyeye çıkartır.

Here I'll quote one of my students who said,

Burada bir öğrencimden alıntı yapacağım;

" Seks çok iyidir, kötü olduğu zaman bile iyidir."

"Sex is so good, it's good even when it's bad."

So the five senses theory does help explain

Yani beş duyu teorisii seksin neden çok iyi olduğunu

why sex is so good.

açıklamamıza yardım eder.

Now in the middle of all this five senses work,

Şimdi beş duyu çalışmamızın ortasında,

I suddenly remembered the solar-powered clocks project

aniden gençliğimden güneş enerjili saatler projesini

from my youth.

hatırladım.

And I realized this theory also explains why Chris's clock

Ve Chris'in saatinin benimkinden neden çok daha iyi olduğunu

is so much better than mine.

bu teoriyle açıklandığını fark ettim.

You see, my clock only focuses on sight,

Gördünüz, benim sadece görme duyusuna odaklanıyor,

and a little bit of touch.

ve biraz da dokunmaya.

Here's Chris's clock.

Burda ise Chris'in saati.

It's the first clock ever that uses smell to tell the time.

Zamanı koku ile haber veren ilk saatti.

In fact, in terms of the five senses,

Gerçekten, beş duyu açısından,

Chris's clock is a revolution.

Chris'in saati bir devrim.

And that's what this theory taught me about my field.

Bu teori sayesinde alanımda bunu öğrendim.

You see, up till now, us designers,

Anlayacağınız, şimdiye kadar, biz tasarımcılar,

we've mainly focused on making things look very pretty,

bizler hoş görünen şeylere genelde odaklanmışız,

and a little bit of touch,

ve biraz da dokunulası,

which means we've ignored the other three senses.

bunun anlamı diğer üç duyuyu ihmal ettiğimizdir.

Chris's clock shows us that even raising just one

Chris'in saati bize gösterir ki diğer duyulardan sadece birini

of those other senses can make for a brilliant product.

yüceltmek harika bir ürün oluşturabilir.

So what if we started using the five senses theory

Peki bizim tasarımlarımızda beş duyuyu

in all of our designs?

birden kullanma teorisini uygulamaya başlarsak?

Here's three quick ideas I came up with.

Hemen size üç adet hızlı fikir sunayım.

This is an iron, you know, for your clothes,

Bu bir ütü, bilirsiniz, kıyafetler için,

to which I added a spraying mechanism,

ben ona bir spray mekanizması ekledim,

so you fill up the vial with your favorite scent,

böylece siz en sevdiğiniz kokunuzu koyarsınız,

and your clothes will smell nicer,

ve kıyafetleriniz hoş kokacaktır,

but hopefully it should also make

ama umuyorum ütü yapma deneyimi

the ironing experience more enjoyable.

daha eğlenceli bir hal alacaktır.

We could call this "the perfumator."

Biz buna "Parfümatör" diyelim.

All right, next.

Tamam, bir sonraki..

So I brush my teeth twice a day,

Ben de dişlerimi günde iki kez fırçalarım,

and what if we had a toothbrush

ve eğer diş fırçamızın tadı

that tastes like candy,

şeker gibi olsaydı,

and when the taste of candy ran out,

ve şeker tadı yok olduğunda,

you'd know it's time to change your toothbrush?

diş fırçanızı değiştirmeniz gerektiğini anlardınız, değil mi?

Finally, I have a thing for the keys on a flute or a clarinet.

Sonuncuda ise bir flüt ve ya klarnet tuşları için bir şey var.

It's not just the way they look, but I love the way they feel

Sadece görünümlerini değil, aynı zamanda bastığındaki

when you press down on them.

hissi de seviyorum.

Now, I don't play the flute or the clarinet,

Klarnet ya da flüt çalmıyorum,,

so I decided to combine these keys with an instrument I do play:

bu yüzden bu tuşları kullandığım bir entrümana eklemeye karar verdim:

the television remote control.

televizyon kumandasına.

Now, when we look at these three ideas together,

Şimdi, bu üç fikre birden baktığımız zaman,

you'll notice that the five senses theory

beş duyu teorisine dikkat edeceksiniz

doesn't only change the way we use these products

biz bu ürünlerin sadece kullanım yolunu değiştirmedik

but also the way they look.

aynı zamanda görünüşünü de değiştirdik

So in conclusion, I've found the five senses theory

Sonuç olarak ben beş duyu teorisini

to be a very useful tool in evaluating

hayatımdaki farklı deneyimleri değerlendirmede

different experiences in my life,

işe yarar bir araç olarak görüyorum

and then taking those best experiences

ve sonrasında bu deneyimleri

and hopefully incorporating them into my designs.

tasarımlarımda uygulamayı umuyorum.

Now, I realize the five senses isn't the only thing

Şimdi, anlıyorum ki hayatı ilginç kılan

that makes life interesting.

sadece beş duyu değil.

There's also the six emotions

Altıncı his de var

and that elusive x-factor.

bu anlaşılması zor x faktörüdür.

Maybe that could be the topic of my next talk.

Belki de gelecek konuşmamın konusu bu olabilir.

Until then, please have fun

O zamana kadar, lütfen keyifle kalın

using the five senses in your own lives

hayatınızda sahip olduğunuz beş duyunuzu

and your own designs.

ve onu kendi tasarımlarınızda kullanarak.

Oh, one last thing before I leave.

Oh, ayrılmadan önce son bir şey.

Here's the experience you all had while listening

Bu, TED seminerleri için dinlerken

to the TED Talks.

yaşadığınız deneyim.

However, it would be better if we could boost up

Ancak, eğer biz onu tat ve kokudan oluşan bir çift

duyu ile arttırsak çok iyi olabilir.

a couple of the other senses like smell and taste.

And the best way to do that is with

Bunu yapmanın en iyi yoluda

free candy.

bedava şeker.

You guys ready?

Hepiniz hazır mısınız?

All right.

Pekala.

(Applause)

(Alkışlar)